بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
Ethics and aesthetics of technology
اسلاید 3 :
آن چه در نظر ما کارهای شایسته یا ناشایسته است.
آن چه به زعم زشت یا زیباست و یا آن چه برای ما خوشایند یا ناخوشایند است.
نقش ارزش های انسانی در تکنولوژی
اسلاید 4 :
ارزشهای اخلاقی
ارزشهای زیبا شناختی
نسبت تکنولوژی با :
اسلاید 5 :
ایمنی
محیط زیست
حریم خصوصی
مسائل نظامی
نمونه هایی از تنگناهای اخلاقی در تکنولوژی (انگیزه ای عملی برای پیگیری این گونه تاملات)
اسلاید 6 :
مسالۀ ایمنی
انفجار شاتل فضایی چلنجر در سال 1986، 73 ثانیه پس از پرتابش از پایگاه فضایی کندی(نتیجه ی کاربرد واشرهای درزگیر در راکت )
اسلاید 7 :
مسالۀ ایمنی
طراحی خودروی فورد پینتو در اواخر دهه ی 1960
ساخت سیستم حمل و نقل سریع منطقه ی خلیج BART)) در سان فرانسیسکو ( به دلیل استفاده از سیستم کنترل خودکار قطار، BART متصدی یا مامور کنترلی نداشت. )
تنگنای ایمنی و صرفه جویی: دو ارزش اخلاقی متضاد
اسلاید 8 :
مسالۀ محیط زیست
اغلب به بهای آسیب بیشتر به محیط زیست طبیعی است که می توان محصولات ارزان تر تولید کرد.
آگاهی نسبت به آسیبهای زیست محیطی ناشی از تکنولوژی در اواخر دهۀ 1960 شکل گرفت.
شکل گیری حوزه ی جدیدی موسوم به «طراحی سبز» : ابداع ابزار و وسایلی که مهندسان هنگام مبادرت به طراحی سازگار با محیط زیست به کاربرند.
تنگنای محیط زیست و هزینه
اسلاید 9 :
توضیحاتی درمورد طراحي پايدار (طراحي سبز) :
طراحي پايدار يا طراحي سبز از موضوعات بسيار جنجالي و بحثبرانگيز در جهان امروز است. بدون ترديد يكي از موارد مهمي كه انسان همواره با آن دست و پنجه نرم ميكند، نحوه نگرش و برخورد با منابع انرژي و تعامل بين منابع و اثرات ناشي از اين مصرف است.
اصطلاح پايداري sustainability براي نخستين بار در سال 1986 توسط كميته جهاني گسترش محيط زيست، تحت عنوان" رويارويي با نيازهاي عصر حاضر بدون به مخاطرهانداختن منابع نسل آينده" مطرح شد. [چشمانداز زیستمحيطی جهان]
بايد خاطرنشان كرد، مفهوم طراحي پايداريك مفهوم عام بوده و در بسياري از زمينهها از جمله معماري، طراحي گرافيك، كشاورزي، ماشينآلات و هرآنچه كه با محيط زندگي انسان سروكار دارد، به كاربرده ميشود.
شايد بتوان هدف از اين نوع طراحي را كاهش آسيبهاي محيطي، به حداقل رساندن مصرف منابع انرژي و هماهنگي هرچه بيشتر با طبيعت دانست. به معناي ديگر، فلسفه طراحي پايدار، پشتيبان و مشوق نگرشها و تصميمهايي است كه درهرمرحله از طراحي، ساخت و سپس مصرف، تاثيرات منفي بر محيط زيست و سلامت استفادهكنندگان را نيز در نظرگرفته باشد.
اين نوع طراحي از اصولي خاص تبعيت ميكند كه رعايت آنها ضروري است: مديريت منابع انرژي، طراحي با قابليت بازگشت به چرخه زندگي، طراحي براي انسان.
اسلاید 10 :
مسالۀ حریم خصوصی
به تکنولوژیهای اطلاعات و ارتباطات مربوط است.
در این حوزه مهندسان با این تنگنا مواجه هستند که چگونه دسترسی به اطلاعات را امکان پذیر و در عین حال حریم خصوصی افراد را حفظ کنند.
مثالها : پلیس – بانکها
اسلاید 11 :
مسائل نظامی
در نظر برخی افراد، صرف وجود خود این حوزه تنگنای اخلاقی را شکل می دهد : آیا اساسا می توان تسلیحاتی تولید کرد که تنها کاربرد ممکن آنها صدمه رساندن به انسانها یا کشتن آنهاست ؟
با پذیرش اخلاقی این مسئله باز هم با مسائلی روبه رو هستیم از جمله :
نوع مرگ ناشی از این تسلیحات : سریع و آسان یا تدریجی و دردناک
تا چه حد امکان دارد این تسلیحات به هدف اصابت نکنند، بلکه بر سر مردم بیگناه فرود آیند.
در این حوزه تنگنای اخلاقی میان ارزش یک انسان (فردی که هدف قرار می گیرد) و ارزش انسانی دیگر(فردی که قرار است با این کار محافظت شود یا رهایی یابد) وجود دارد.
اسلاید 12 :
نتیجه گیری دووریس :
تکنولوژی از همان آغاز (مرحله ی طراحی) امری خنثی نیست.
آموزش مهندسان اغلب فاقد دروسی است که به مسائل اخلاقی پرداخته شود.
اخلاق موضوعی نیست که صرفا به کاربران تکنولوژی مربوط باشد بلکه پرداختن به آن در مرحله ی طراحی توسط مهندسان از اهمیت بسزایی برخوردار است.
اسلاید 13 :
تحلیل تنگناهای اخلاقی
در تحلیل تگناهای اخلاقی دو نکته باید توجه کنیم :
1- باید طرفین دخیل و ارزشهای آنان را بررسی کنیم.
فرضی بسیار اساسی در اخلاق مهندسی : پیش فرض مسئولیت این است که فرد از امکان تاثیرگذاری بر تصمیمات برخوردار باشد.
2- خود تگناهای اخلاقی نیز باید تحلیل منطقی بشوند.
(نقش منطق در تحلیل تنگناهای اخلاقی)
اسلاید 14 :
استدلال مهندسان در مثال چلنجر که به تنگنایی اخلاقی منجر شد :
چنانچه پرتاب موشک در دماهای پایین صورت گیرد، واشرهای درزگیر درست کار نخواهند کرد.
در حین پرتاب چلنجر، دما پایین بود.
واشرهای درزگیر که به درستی کار نمی کنند، موقعیت مرگباری برای فضانوردان به وجود می آورند.
مهندسان در کار خود نباید طراحی هایی کنندکه پیامدهای مرگباری برای کاربران آنها داشته باشد.
جایگزین کردن قطعه ی دیگری به جای واشرها موجب تاخیر قابل ملاحظه ای در برنامه ی زمانی پروژه می شود.
به صلاح شرکت است که تاخیری در برنامه ی زمانی پروژه پیش نیاید.
مهندسان باید به شرکت خود وفادار باشند.
از موارد (1) تا (4) می توان نتیجه گرفت که مهندسان باید در جست و جوی جایگزینی برای واشرها باشند.
از موارد(5) تا (7) می توان نتیجه گیری کرد که مهندسان نباید در پی جایگزینی برای آن واشرها باشند.
نتایج (8) و (9) با هم در تضاد هستند.
اسلاید 15 :
معرفی مغالطه ی طبیعت گرایانه در استدلال های اخلاقی
به این معنی که از مقدماتی که صرفا حاوی امور واقع اند، هنجاری را نتیجه بگیریم.
برای مثال استدلال فردی در خصوص مباحث زیست محیطی که دربرگیرنده ی این مغالطه است :
پاکتهای پلاستیکی از پلاستیک ساخته شده اند.(یک واقعیت)
پلاستیک با محیط زیست سازگار نیست.(یک واقعیت)
از (1) و (2) نتیجه می گیریم که نباید از پاکتهای پلاستیکی استفاده کنیم.(یک هنجار)
به منظور نیل به نتیجه ی (3) به مقدمه ای دیگر نیاز است :
2.الف. ما نباید از مواد ناسازگار با محیط استفاده کنیم.(یک هنجار)
اسلاید 16 :
رویکردهای گوناگون برای پرداختن به موضوعات اخلاقی
رویکرد مبتنی بر فضائل
رویکرد مبتنی بر پیامدها
رویکرد مبتنی برقواعد
حل مسائل اخلاقی چنان که گویی مسائل طراحی اند
اسلاید 17 :
رویکرد مبتنی بر فضائل
مرجع قرار دادن خصایص اخلاقی به عنوان ملاک تصمیم گیری
مانند : درستکاری، شفقت، رعایت احترام و .
مطرح شدن این رویکرد توسط ارسطو در کتاب اخلاق نیکوماخوسی
یکی از نمونه های این رویکرد در تکنولوژی آیین نامه ی سال 1990IEEE (انجمن مهندسان برق و الکترونیک) می باشد که در آن آورده شده :
مهندسان باید دربیان ادعاها یا برآوردهای مبتنی بر داده های موجود صادق باشند.
اسلاید 18 :
رویکرد مبتنی بر پیامدها
پیامدها، شالوده ی تصمیم گیریهای اخلاقی می باشند.
نیازمند برآورد مجموعه ی همه ی تاثیرات بر تمامی افراد درگیر با موضوع است، تا بدین ترتیب روشن شود کدام تصمیم دارای بهترین پیامد کلی است.
اغلب بهترین پیامد چیزی را شامل می شود که : «بیشترین شادکامی را موجب شود.»
مثال دزدیدن شکلات از مغازه(نقض قوانین و مغایر با رویکرد مبتنی بر فضائل)؛
اشاره به ارزیابی تکنولوژی به عنوان فرآیندی که در پی تشخیص پیامدهای احتمالی تصمیمات تکنولوژیکی است.
اندیشه ای که در پس ارزیابی تکنولوژی است، میسر ساختن تصمیم گیریهایی دربارۀ تکنولوژی است که به لحاظ اخلاقی صحیح باشند، نه فقط با در نظر گرفتن مهندسان دخیل و مسئول، بلکه با لحاظ کردن کل جامعه متاثر از تحولات تکنولوژیکی.
اسلاید 19 :
رویکرد مبتنی بر قواعد
قواعد هسته ی مرکزی تصمیم گیریهای اخلاقی به شمار می روند. برای مثال قاعده ی «کسی را نکش»، «همواره راستگو باش»
از فیلسوفان مشهوری که چنین رویکردی را انتخاب کرده است می توان به کانت اشاره کرد.تمایز امر مشروط از امر مطلق توسط او.
امر مشروط : اگر خواهان الف هستید، به انجام ب مبادرت ورزید.
امر مطلق: امری که همواره باید به آن عمل کرد.
امر مطلق مشهور کانت : همواره چنان رفتار کن که بتوانی بخواهی همگان نیزبدان نحو رفتار کنند. (مثال های دزدی و کمک به افراد نیازمند)
قواعد در تکنولوژی: آیین نامه ی IEEE : «امتناع از ارتشا در همه ی اشکال آن»
اسلاید 20 :
حل مسائل اخلاقی چنان که گویی مسائل طراحی اند
در نگاه اول حل تنگناهای اخلاقی منوط به انتخاب یکی از دو یا چند ارزش(هنجار) مغایر به نظر می رسد.
پیشنهاد این روش توسط کارولین ویتبک.
وجه مشترک مسائل طراحی و مسائل اخلاقی : هر دو بد تعریف اند.
طراحی صرفا مسئله ای مربوط به انتخاب یکی از گزینه ها نیست، بلکه می تواند خلق گزینه های جدید نیز باشد.
حل مساله ی چلنجر از طریق این رویکرد : ایجاد تغییرات اندک در طراحی که موجب تاخیر زیاد در برنامه ی زمانی پروژه نشود و در عین حال ایمنی واشرها را در شرایطی که دما کاهش می یابد افزایش دهد.
