بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
نظریه باز تولید فرهنگی..
باسیل برنشتاین:منادی ترکیب جدید..
نقد نظریه برنشتاین..
پی یر بوردیو...
سرمایه فرهنگی..
سازوکار عمل سرمایه فرهنگی.
سایرمفاهیم دستگاه نظری بوردیو..
نقد نظریات بوردیو..
تفاوتهای زبانی...
ژیرو و نظریه مقاومت.
نقد نظریه مقاومت..
اسلاید 2 :
راندل کالینز و نظریه تضاد وبری جدید.
جامعه شناسی آموزش و پرورش جدید..
ریشه فکری پارادایم تفسیری.
ریشه های اجتماعی دیدگاه تفسیری..
موضوعات اصلی مورد توجه در رهیافت تفسیری..
الف)مطالعه محیط های یادگیری
ب)تعامل در کلاس
ج)زبان مورد استفاده در کلاس درس
برنامه درسی...
اسلاید 3 :
نظریه بازتولید فرهنگی
در داخل نظام آموزشی، شکل خاصی از نظام اجتماعی وجود دارد که در این نظام نظم ناشی از
شرایط اجتماعی و تاریخی خارج از این نظام است و این نظم کاملا به شرایط خارجی وابسته
است.
مثال: مانند اداره ها و مدرسه که در درون خود داری نظم و ارتباط مشخصی هستند معلمان در
مدارس و کارکنان در اداره ها به شیوه معین و منظمی ب کار خود میپردازند و خود وابسته
مجموعه بزرگتر وابسته هستند مانند مدرسه که وابسته به اداره ی آموزش وپرورش است.
اسلاید 4 :
نظریه باز تولید فرهنگی از نظر برنشتاین
کانون اصلی توجه برنشتاین مساله انتقال است یعنی اینکه چگونه فرد اصول ارتباط را
فرا گرفته و به تفکر و عمل در چهار چوب یک شرایط اجتماعی خاص می پردازد.
مثال : مثلا فردی که ارتباط اجتماعی بالایی دارد و طرز بیان رسمی دارد و به راحتی
می تواند با کلمات به زیبایی سخن بگوید و با توجه به محیطی که در آن قرار می گیرد
صحبت کند.
مساله عمومی انتقال و تغییر فرهنگی دغدغه اصلی برنشتاین است .او در نوشته های
خود دو مکتب جدید و قدیم را در حوزه ی آموزش پرورش با هم ترکیب کرد.
اسلاید 5 :
او معتقد است که تحقیقات آموزشی باید به گونه ای باشد که هم جوانب ساختاری و هم
جوانب واکنشی زندگانی اجتماعی را مورد مطالعه قرار دهد و خانواده تاثیر خود را برساختارها
میگذارد و موقعیت طبقاتی خانواده ها عامل اصلی تعیین کننده قواعد زبانشناختی است.
مثال : مثلا دو فردی ک از طبقات اجتماعی متفاوت هستند کلماتی که استفاده می کنند
باهم متفاوت است یعنی کسی تا سخن می گوید می توان فهمید از چه طبقه ای است یعنی
گفتار یک خانواده طبقه پایین متفاوت است با طبقه متوسط.
به اعتقاد برنشتاین شکل روابط اجتماعی بر نحوه گفتار تاثیر می گذارد و خود این گفتار به نوبه
خود بر روابط اجتماعی موثر است و قواعد زبانشناختی کودکان در خلال جامعه پذیری اولیه ی
آنها بین طبقات کارگر و متوسط متفاوت است این تفاوت ها ناشی از ساختار اجتماعی و نوع جامعه
پذیری کودکان است.
اسلاید 6 :
قواعد محدود
طبقه کارگر
قواعد دقیق و مفصل
طبقه متوسط
اسلاید 7 :
برنشتاین معتقد است که این تفاوت های موجود در الگوی زبانی،ناشی از تفاوت در ضریب
هوشی نیست بلکه ناشی از تفاوت در روابط اجتماعی است.
در زمینه زبان مورد استفاده کودکان معتقد است که دو نوع اساسی از زبان وجود دارد: عامیانه
ورسمی، که زبان عامیانه با جملات ساده،کوتاه و توصیفی مشخص می شود که در این نماد ها با
سطح پایینی از تعمیم بیان می شوند.و استفاده بسیار اندکی از قید و صفت صورت می گیرد
ولی زبان رسمی ،ساختار ترکیبی پیچیده ای دارد متمایل به امور انتزاعی است و از دایره لغت
گسترده ای استفاده می شود.
مثال : وقتی دو کودک از طبقات متوسط و پایین با هم گفت و گو می کنند کودک طبقه
متوسط از لغات زیاد و پیچیده ای استفاده می کند ودارای زبان انعطاف پذیری است در مقابل
کودکی که از طبقه پایین است حرف خود را به زبان ساده بیان مکند در کل کودکان طبقه
متوسط از دو زبان عامیانه و رسمی می توانند استفاده کنند ولی طبقات پایین خیر.
اسلاید 8 :
ییتانیاثهعث
زبان عامیانه
دارای کد های محدود،که نتیجه ی آن که کودک نمی تواند به سلسله مراتب مفهومی پیچیده دسترسی یابد و از درک علیت پیچیده عاجز است.
زبان رسمی
دارای کد های مفصل است و تمایل به گسترش بحث و سوال دارد.
به اعتقاد برنشتاین فرزندان طبقه متوسط در مقایسه با فرزندان طبقه کارگر از سرمایه فرهنگی بیشتری برخوردارند.که تفاوتها با ورود کودک به مدرسه اهمیت می بابند زیرا نوع زبان مورد قبول در مدرسه همان قواعد مفصل است.
اسلاید 9 :
نقد نظریه برنشتاین
مساله اصلی برنشتاین بیشتر نحوه ی انتقال دانش است نه نحوه ی اکتساب آن.
برنشتاین با استفاده از مفاهیم همبستگی مکانیکی و اورگانیکی دورکیم به ساخت نمونه آرمانی
خود پرداخته است.
و چگونگی طرز تلقی برنشتاین از قدرت.
اسلاید 10 :
نظریه باز تولید فرهنگی از نظر پی یر بوردیو
بوردیو در نظریه باز تولید فرهنگی به این موضوع پرداخته است که فرهنگ چگونه از طریق
مدرسه تولید و مشروعیت می یابد.کار بوردیو را می توان مکمل کار برشتاین تصور کرد زیرا هر
دو می کوشند تا در آثار خود دیدگاههای مارکس و دورکیم را به یکدیگر پیوند بزنند.
بوردیو از مفهوم خشونت نمادین استفاده می کند یعنی طبقات مختلف در دوره های مختلف
تاریخی از طریق تسهیل معانی و مفاهیم خاص در افکار و ارتباطات به اعمال قدرت
می پردازند.
به همین جهت او معتقد است که نظام آموزشی بهترین راه حلی است که تاریخ برای مساله انتقال قدرت پیدا کرده است.
اسلاید 11 :
سرمایه فرهنگی
خاستگاه اجتماعی والدین بر میزان موفقیت تحصیلی فرزندان کمک بسیاری میکند.
بر اساس فرضیه سرمایه اقتصادی والدین ثروتمند قادرند فرزندان خود در مدرسه بهتری
ثبت نام کنندولی موفقیت در مدرسه صرفا به اتکای منابع مالی ممکن نیست.بر اساس نظریه
سرمایه فرهنگی بخشی از تاثیر خاستگاه خانوادگی بر موفقیت تحصیلی ناشی از برخورداری
برخی از دانش آموزان از منابع فرهنگی بیشتر است.منظور از منابع فرهنگی آشنایی
دانش آموزان با قواعد حاکم بر فرهنگ و تجلیات هنری آن است.بر اساس نظریه سرمایه
فرهنگی فرهنگ متعالی نقش بسیار مهمی در باز تولید و مشروعیت نابرابری اجتماعی-
اقتصادی ایفا می کند.منظور از فرهنگ متعالی یعنی تمایز اجتماعی از طریق انجام دادن
فعالیتهایی که با با درجه بالایی از تفکر همراه است.ظرفیت جذب فرزندان در مدرسه بهتر از طریق
خانواده است.
ثروت=مدرسه بهتر
اسلاید 12 :
همانند دیگر انواع سرمایه توزیع سرمایه فرهنگی نیز در جامعه یکسان و برابر بین گروهای
اجتماعی مختلف صورت نگرفته است.سرمایه فرهنگی به همراه سرمایه اقتصادی و اجتماعی به
اعضای طبقه مسلط جامعه امکان می دهد تا موقعیت خود را در جامعه باز تولید کنند.
شناسایی آثار آموزشی ناشی از سرمایه فرهنگی به راحتی امکان پذیر نیست به همین دلیل
اغلب اوقات به اشتباه آثار مثبت ناشی از سرمایه فرهنگی به شایستگی فردی دانش آموز
نسبت داده می شود.منظور از سرمایه فرهنگی یعنی آشنایی فرد با قواعد و فعالیتهای فرهنگی
مسلط در جامعه نظیر سبک زبانی،ترجیحات زیبایی شناختی وشیوه تعامل.بنابراین سرمایه
فرهنگی ترکیبی از شایستگیهای زبانی و فرهنگی است.بوردیو علاوه بر نشان دادن طبقات
مختلف که دارای سرمایه های فرهنگی متفاوت از لحاظ نوع ومیزان است نشان میدهد که
طبقات اجتماعی از طریق ایجادسرمایه فرهنگی در کودکان خود را باز تولید می کنند.
مثال= دو دانش اموز که از طبقات متفاوت هستند شایددانش آموز ثروتمند در مدرسه بهتر ثبت نام
کند ولی تضمینی هم بر موفقیت او نیست ولی امکان موفقیت او هم بسار است و امکان دارد دانش
اموز طبقه پایین موفقیت بزرگی به دست بیارد.
اسلاید 13 :
سازو کار عمل سرمایه فرهنگی
بوردیو معتقد است که افراد تحت تاثیر خاستگاه اجتماعی خود،با دانش فرهنگی مختلف و با
برخورداری از سرمایه فرهنگی مختلف وارد نظام آموزشی می شوند.نظام آموزشی نه تنها به
برابر سازی این تفاوتهای اولیه در در زمینه سرمایه فرهنگی نمی پردازد بلکه حتی آنها را
تشدید می کند.لذا دانش آموزانی که از سرمایه فرهنگی بیشتری برخوردارند بهتر قادرند قواعد
موفقیت در مدرسه را فرا گیرند و در نتیجه موفقیت تحصیلی بیشتری دارند نظریه سرمایه
فرهنگی بر اهمیت جامعه پذیری فرد با فعالیت های نظیر علاقه وهنر و ادبیات تاکید دارد.
ودر واقع سرمایه فرهنگی والدین به فرزند آنها نوعی قدرت نمادی می دهد و او قادر می سازد که
با قواعد فرهنگی نظام آموزشی آشنا شود.آشنایی بااین قواعد فرهنگی شرط موفقیت تحصیلی
است.و دانش اموز موفق کسی است که ظرفیت دریافت سرمایه فرهنگی و رمز گشایی آن را
داشته باشد مدرسه از دانش آموزان انتظار چنین رمز گشایی را دارد بدون اینکه خود روش و
ابزار این کار را به دانش آموز یاد دهد.
اسلاید 14 :
خاستگاه خانوادگی =تاثیر مستقیم بر سرمایه فرهنگی
سرمایه فرهنگی =تاثیر مستقیم بر موفقیت تحصیلی
خاسگاه خانوادگی=تاثیر غیر مستقیم از طریق سرمایه فرهنگی بر موفقیت تحصیلی
اسلاید 15 :
سایر مفاهیم دستگاه نظری بوردیو
مفهوم سرمایه فرهنگی بوردیو بیش از تمام مفاهیم نظری او مورد توجه قرار گرفته است.
عمل:بوردیو به ورای عین گرایی و ذهن گرایی می پردازد در واقع به رویکرد تلفیقی گرایش
دارد که این نظریه به ورای مثبت گرایی و هرمنوتیک دست یابد.بوردیو در نظریه عمل خود
می کشد تا براساس مفهوم منش و تعامل آن با میدان،اصول حاکم بر رفتار انسانی را مشخص
سازد از نظر او عمل نتیجه رابطه بین منش و میدان است و قابل تفکیک به هیچ یک از آنها
نیست.
میدان:سابقه نظری مفهوم میدان به نظریه میدان در فیزیک باز می گردد.منظور بوردیو
از میدان،حوزه تعامل دارای ساختار سلسله مراتبی است که در آن کنشگران به عمل
می پردازد.ومنظور شرایطی است که کنش در چهارچوب آن صورت می گیردکه فضاهایی که
در آن گروه های مسلط و تحت سلطه برای به دست آوردن کنترول منابع با یکدیگر کشمکش
هستند.
اسلاید 16 :
منش:مفهوم منش و میدان رابطه دیالکتیکی با هم دارند و مکمل هستند منش ساز و کاری
است که سرمایه فرهنگی از طریق آن اثر خود را آشکار می سازد .به اعتقاد او، منش مجموعه ای
از آمادگی های روانی مشترک یا خلق و خوی مشترک استکه به وجود آورنده ادراکات و
کنشهاست.
مثال:منش را می توان در رفتار های جسمانی هم دید مانند راه رفتن .
کسانی که موقعیت اجتماعی مشترکی دارند داری منش مشترکی هستند.
موقعیت اجتماعی مشترک
منش مشترک
اسلاید 17 :
دو مشکلی که بوردیو با استفاده از منش به آن دست پیدا کرد:
-غلبه بر تقابل بین عین گرایی و ذهن گرایی و آشتی بین ساختار و کنشگر
-کوشش منش برای غلبه بر جبرگرایی پنهان موجود در نظریه ساختارگرایی
استفاده از کاربرد منش در تحقیقات جامعه شناسی آموزش پرورش:
-استفاده از منش برای دریافت چگونه ساختار اجتماعی به فرد شکل می بخشد و اورا به قالب
خاصی در می آورد.
-بررسی نابرابری های اجتماعی.
-رسیدن دانش آموزان به ادراکی از قدرت خود و دوستان خود.
-به طور همزمان به تحلیل تجربه کنشگر پرداخت و هم تاثیرساختار عینی توجه داشت.
-از منش برای تحلیل سلطه گروه های مسلط در جامعه.
-از منش می توان برای تحلیل تعامل بین گروه دوستان در مدرسه استفاده کرد.
-طبقه اجتماعی،نژاد ،قومیت و جنسیت تاثیر مستقیمی بر منش دارند.
اسلاید 18 :
نقد بر نظرات بوردیو:
-معلوم نیست که چگونه مدرسه ،سرمایه فرهنگی طبقات پایین را ارزش زدایی می کند.
-بوردیو برای کنشگر اجتماعی نقش زیادی قائل نیست.
تفاوت های زبانی:بوردیو و همکاران در تحقیقات خود مشاهده کردند که در میان
دانشجویان سال اول تفاوت های زیادی از لحاظ میزان شناخت آنها از دایره الغات وجود داشت
نوع الگوی زبانی که توسط خانواده آموزش داده می شود تببین کننده این است که کودک از
لحاظ فرهنگی تا چه اندازه از مدرسه فاصله دارد.زبان هر خانواده معرف بخشی از سرمایه
فرهنگی است.استفاده از اصطلاح سرمایه نشان دهنده آن است که زبان به عنوان نوعی سرمایه
گذاری سود آور،اهمیت زیادی دارد.سرمایه فرهنگی هم شامل سرمایه زبانی و هم شناخت های
دیگری است که توسط خانواده و در حوزه های متفاوتی به دست می آید.
اسلاید 19 :
ژیرو و نظریه مقاومت
آنچه که از آن تحت عنوان نظریه مقاومت یاد می شود،واکنشی است که در اواخر دهه
1970علیه نظریه بازتولید به وجود آمد.این دو نظریه دو رهیافت متفاوت نسبت به تبیین تاثیر
مدرسه بر اعضای گروه های اجتماعی مختلف ارائه می دهند. ژیرو یکی از نمایندگان برجسته
نظریه مقاومت است که کتاب معروف او تحت عنوان نظریه و مقاومت در آموزش و پرورش
نقش مهمی در رشد این نظریه داشته است. او به عنوان منتقد نظریه بازتولید معتقد است که
مدرسه نظام ستمگری است که تاحدی نیز از استقلال برخوردار است.به نظر ژیرو بین مدرسه
و نظام اجتماعی –فرهنگی موجود در جامعه هم تناقض وجود دارد و هم تطابق و تشابه .
از دیدگاه نظریه مقاومت، مدرسه نهاد نسبتا مستقلی است که نه تنها امکان بروز رفتار
مخالفت آمیز را فراهم می سازد،بلکه نوعی منبع تناقض آمیز نیز هست.
اسلاید 20 :
تاکید اصلی ژیرو این است که برنامه آموزشی نوعی گفتمان است که هم می تواند باعث سلطه
شود و هم باعث آزادی و رهایی که او یک یک نظریه غیر کارکرد گرایی از آموزش و پرورش
ارائه می دهد.در واقع نظریه مقاومت بر این موضوع تاکید می کند که معلم باید ب جای رابطه
مصلحت گرایانه با دانش آموز خود رابطه ی انتقادی داشته باشد که از همین نکته پیداست که
نظریه مقاومت ،مروج تفکر انتقادی است.به اعتقاد ژیرو ما نیازمند سواد انتقادی و قدرت
فرهنگی هستیم.کارکرد سواد انتقادی این است که به عنوان یک ابزار نظری به دانش آموزان
کمک خواهد کرد تا نوعی رابطه انتقادی با شناخت و دانش خود بر قرارکنند و به دانش آموزان
یاری خواهند نمود تا در یابد که جامعه چه تاثیری بر او داشته است پس بین سواد انتقادی و
توانمند سازی پیوند نزدیکی وجود دارد واما قدرت یک فرایند مثبت و منفی است که اغلب از
قدرت به عنوان نیروی منفی یاد می شود که در جهت منافع سلطه است در حالی که قدرت
هم نیرویی منفی است و هم مثبت.
