بخشی از پاورپوینت
اسلاید 3 :
شکوفایی علم فیزیک
در تمدن اسلامی
اسلاید 4 :
شهید دکتراحمدی روشن
شهیددکتر شهریاری
شهید دکترعلیمحمدی
ابن هیثم
پرفسور حسابی
شهید دکترچمران
اسلاید 5 :
واژه «فیزیک» (physic) در اصل کلمهای یونانی مشتق از «فوزیس» (physis)به معنای پدیدارهای زیستمند است. اما امروزه بررسیهای مرتبطبا رفتار ماده واجسام مادی را موضوع علم فیزیک میدانند. - علم فیزیک بنا برآموزههای ارسطویی(فیلسوف یونانی سدة چهارم پیش از میلاد) بیشتر جنبه استدلالی وبحثی وقیاسی داشت و از تجربه مایهای نمیگرفت.
وی همانند بسیاری از حکمای یونانی بدون هیچگونه آزمایشی و گاهی با تجربیاتی مختصر و مشاهدات روزمره دست به نظریه پردازی میزد.
- در سیر تطور و تحول علم فیزیک به عصر نوینی میرسیم که دانشمندان ایرانی اسلامی ابداعکننده آن هستند. مانند: ابوریحان بیرونی، ابوعلیسینا، خازنی، ابنهیثم، قطبالدین شیرازی و. که استـدلالهای خـویش را بـر پایه آزمـایش قرار داده و نظریههای دیگران را بدون آزمایش نمیپذیرند.
- روحیه نقـادی بیرونی و دقت مشـاهداتی علمی او سرمشق آیندگان تا امروز شد. و بدینسان فیزیک جدید بهگونهای متفاوت با فیزیک سنتی یونانی پیریزی شد، و یکی از ارزشمندترین این ثمرات، در شاخه «دینامیک» ظاهر گشت.
- ابن سینا نیز پایهگذار نظریهای شد که زیر بنای مکانیک عهد رنسانس اروپا شد.
اسلاید 6 :
- مفاهیم بنیادین فیزیک: ماده، زمان، مکان، حرکت
-دانشمندان ایرانی علم فیزیک: ابوعلی سینا(428-370ق)، ابوریحان بیرونی(440-362ق)، شهابالدین سهروردی، ملاصدرای شیرازی، ابوالفتح عبدالرحمنخازنی(وفات:530ق)، ابوعلیالحسنابنهیثم(430-354ق)،خواجهنصیرطوسی، قطبالدینشیرازی(711- 634ق) و.
- ابوعلی سینا، فیلسوف ودانشمندبزرگ سدة چهارم- پنجم قمری درزمینه نورشناسی و علم مناظر پژوهشهایی بسیاری داشته و صاحب نظریه است. به عنوان نمونه او بهخلاف حکما ودانشمندان پیشین ویونانی، معتقد است که «نور تأثیرحاصله ازجسم نور دهنده «مضیء» برروی چشم بیننده است.» او همچنین معتقد است: «برای رویت یک جسم باید میان منبعنور وجسم رویتشده، جسمدیگری مانند آب ویا هوا باشد که به این بینندگی کمک کند.»
اسلاید 7 :
مناظرات ابنسینا و بیرونی در فیزیک
ابن سینا:(تولد:370ق/359ش،بخاراپایتختسامانیان«ازبکستانکنونی»؛وفات:428ق=416ش،همدان) بیرونی(تولد: 362ق=352ش،خوارزم؛وفات: 440ق=427ش،غزنین)
یکی از اتفاقات تاریخعلم در ایران آن است که ابوعلیسینا و ابوریحانبیرونی دو دانشمند بزرگ، همدوران بودند، ومهمتر اینکه، آن دومدتی در دربارخوارزمشاهیان بوده وهمین همنشینی سبب شد تا باهم مناظراتی در علوم مختلف از جمله فیزیک داشته باشند.
- ابوریحان در کتاب «آثارالباقیه» خویش به مناظرات، (و به گفتة او مشاجراتی) که میان وی و جوان فاضل «ابیعلی حسینبن عبدالله سینا» روی داد اشاره میکند. (آثارالباقیه، ص43)
- مناظراتعلمی میان ایندو درعلوم مختلف و بهخصوص مسائل مهم فیزیک مانند: حرکت و سکون اجسام، ثقل، منشاء حرارتزمین، نور و. بهصورت کتبی بوده، که امروز در کتبمختلف این مناظرات ذکر شده است. - مکاتبات علمی میان ابوریحان بیرونی و ابن سینا که حدود هزار سال پیش صورت گرفت از جمله نخستین گامهایی است که درجهت تبـادل افکار علمی دانشمندان انجام گرفت که امروزه با انتشار هزاران مجله ونشریه علمی و فنی و تخصصی دنبال میشود.
اسلاید 8 :
از بزرگترین دانشمندان علم فیزیک و مکانیک و از چهـرههای بـی بدیل مسلمان در جهان ابوعلی الحسن ابنهيثم (430-354ق) است.
اِبْنِهِیْثَم، که در غرب بیشتر به آلهازن (alhazen تحریف شده الحسن) شناخته میشود،از بزرگترین دانشمندان ایرانی جهان اسلام است.
ابن هیثم(درزمان فرمانروایی دودمان آلبویه) زندگی میکرد. وی اهل خوزستان بود و در شهر وهیشتاردشیر (اهواز) اقامت داشت، او در علوم ریاضی، حساب و هندسه، مثلثات، جبر، فیزیک، علم مناظر استادی ماهر و صاحب ابتکار بود. به خصوص در نورشناسی مقامی ممتاز در دنیا دارد.
ابن هیثم به دلیل اقامت در بصره به بصری نیز معروف است.
اسلاید 9 :
- وى بيش از نودكتاب ورساله در رياضيات، فيـزيك و مكـانيك و طـب نوشته وتنها كتاب المناظر (آرای نورشناسی) وىکه بهزبان لاتين«گنجینهی نورشناسی» ترجمه شد، به خوبى شخصیت
علمى او را مشخص مىسازد.
کتاب مذکور قرنها است که دردانشگاههای معتبراروپا تدریس میشود.
- ابن هیثم را به خاطر آزمایشهای دقیقی که دربارهی نور انجام داده است، مرد روش علمی نیز نامیدهاند.
- اویکی ازپیشـگامان نهضت تجـربهگرایی درتاریخ علم به شمار میآید.
اسلاید 10 :
اکتشافات علمی ابن هیثم(430-354ق / 1038- 965م)
1- کشف و محاسبه انکسار نور
2- نخستین کسی است که به بررسی خواص نور پرداخت.
4- نظریهی موجی انتشار نور
طرز انتشار نور در محیط شفافی که مجاور با منبع نور میباشد اینطور است که نور از هر یکی از نقاط جسم نورانی بهطور خطوط مستقیم ولی در امتداد کروی منتشر میگردد، تا جایی که پایان یابد و دیگر قادر به انتشار نباشد و مقصود از امتداد این است که جزو مجاور منبع نور شبیه به خود جسم نورانی میشود و حکم منبع نور را پیدا کند و جزوی که بلافاصله پس از آن قرار گرفته شبیه به جزو اول میشود، به همین ترتیب این عمل ادامه دارد تا کمکم نور محو شود و یا به جسم کدری جذب گردد.
5- انتشار نور به خط مستقیم
6- تقسیمبندی مواد بر اساس توانایی انتقال نور
7- محاسبه سرعت نور با معیارهای متعارف اندازهگیری در زمان خود( واحد زرع).
اسلاید 11 :
8- نخستین دانشمند جهان است که سرعت صوت را محاسبه کرده است.
9- دور کره زمین را اندازه گرفت. 10- ضخامت جو کرهی زمین را، محاسبه نمود.
11- چگونگی یافتن قبله در همه شهرها را طی جدولی تنظیم نمود.
12- محاسبه حرکت ماه
13- به کارگیری پرگار در دایرههای بزرگ
14-ساخت و بکارگیری عدسیهای مقعر و محدب. حتی او چرختراشی داشت که با آن، عدسیها و آینههای خمیده را برای تجربههای خود تهیه میکرد.
15- کشف ذره بین
16- کشف و ساخت جعبه تاریک(تاریکخانه)، (camera obscura) ، که برای مطالعه خورشیدگرفتگی آن را ابداع نمود. این وسیله، طیجنگهای صلیبی به اروپا راه یافت.
اتاقک تاریک، جعبه یا اتاقکی بود که فقط بر روی یکی از سطوح آن روزنهای ریز، وجود داشت. ابنهیثم به تجربه ثابت کرده است که شعاع نورانی وقتی که از یک سوراخ باریک بگذرد و بر شیشه مات با پردهی کدر بیفتد، تصویر معکوس نشان داده میشود و این مقدمهای شد برای اتاق تاریک دوربین عکاسی.
اسلاید 12 :
17- ابداع و ساخت دستگاهی به نام (projection)، که تصویر را باز میتابانده است. بدین گونه نخستین سنگ بنای سینما گذاشته شد.
18- کشف نخستین اصل دینامیک
اصل جبر یا اصل لختی(اینرسی) یعنی اگر نقطه ای مادی لخت باشد یعنی تحتتأثیر هیچ نیرویی واقع نشود، اگر ساکن است همواره ساکن میماند و اگر درحال حرکت است، حرکتش مستقیم الخط و یکنواخت خواهد بود.
اسلاید 13 :
چاسل، يكى از فيزيكدانان معروف اروپايى مینویسد:
«مأخذ معلوماتی که اروپا در علم مناظر و مرایا (اُپتیک) بدان دست یافته، کتاب ابن هیثم بوده است».
«پىير روسو» درباره ابن هيثم در «تاریخ علوم» خود مینویسد:
«كتاب او براى اولينبار درباره نور، توصيف صحيحى از ساختمان چشم انسان مىكند و قسمتهاى مختلف مخاط خارجى قرنيه، شبكيه و عنبيه و افزون بر اين، اصول اتاقك تاريك را شرح مىدهد.
ابن هیثم هنگام مطالعه در انعكاس نور، بدون آن كه مستقيماً به مسئله انكسار توجهى كند، چنين اظهار مىدارد كه بين زاويه تابش و زاويه انكسار، نسبت ثابتى وجود دارد.»
اسلاید 14 :
دو تن ازفیزیکدانان معاصر ایران
اسلاید 15 :
پرفسور حسابی
اسلاید 16 :
پروفسور سید محمود حسابی
- در سال 1281شمسی برابر با 1902میلادی، در تهران زاده شدند. - در چهار سالگی، به همراه خانواده (پدر، مادر و برادر)، عازم شامات گردیدند. در هفت سالـگی، تحصیـلات ابتـدایی خـود را، در بیروت و در مـدرسه کشیشهای فرانسوی، آغاز كردند.
همزمان، توسط مادر فداكار، متدین و فاضله خود (خانم گوهرشاد حسابی)، تحت آموزش تعلیمات مذهبی و ادبیات فارسی، قرار گرفتند.
- استاد، قرآن كریم را حفظ، و به آن اعتقادی ژرف داشتند. دیوانحافظ را، نیز از بر داشته، و به بوستان و گلستان سعدی، شاهنامه فردوسی، مثنوی مولوی، اشرافكامل داشتند.
- تحصیلات متوسطه را که مصادف با آغاز جنگ جهـانی اول، و تعطیلی مـدارس فرانسوی زبان بیروت بود، به كـالج آمریكایی بیروت رفتند، و در سن هفـدهسالگی، لیسانس ادبیات، در نوزده سالگی لیسانس بیولوژی، و پس از آن، مدرك مهندسی راه و سـاختمان را، اخذ نمودند.
- استاد، در رشته های پزشكی، ریاضیات و ستاره شناسی، نیز به تحصیلات آكادمیك پرداختند.
اسلاید 17 :
اقدامات پرفسور حسابی
- پـایهگذاری مـؤسسه ژئوفیزیك دانشـگاه تهران (1330ش)، پـایهگـذاری مـركز تحقیقات و رأكتور اتمی دانشگاه تهران، تأسیس سازمان انرژی اتمی، و عضو هیئت دایمی كمیته بینالمللی هستهای (1330- 1349ش)، تأسیس اولین رصدخانه نوین در ایران، تأسیس اولین مركز مدرن تعقیب ماهوارهها، در شیراز (1335ش)، پایهگذاری مركز مخابرات اسدآباد همدان(1338ش)، تشكیلوریاستكمیته پژوهشی فضای ایران، و عضو دایمی كمیتهبینالمللی فضا (1360ش)، مؤسس، وعضو پیوسته فرهنگستان زبان ایران از (1349ش) تا آخرین روزهای فعالیت.
-فعالیت در دو نسل كاری، و آموزش 7 نسل استاد و دانشجو، از خدمات ارزنده پروفسور حسابی، به شمار میرود، و در همین راستا، ایشان از سال ( 1350ش) به عنوان استاد ممتاز دانشگاه تهران، شناخته شدند.
- استاد، به چهار زبان زنده دنیا: فرانسه، انگلیسی، آلمانی و عربی مسلط بودند، و به زبانهای: سانسكریت، لاتین، یونانی، پهلوی، اوستایی، تركی و ایتالیایی اشراف داشتند.
اسلاید 18 :
- دكتر حسابی بهایران، فرهنگ وادب واعتقادات سنتیو مذهبی اینسرزمین عشق، میورزیدند، و گذشته از سفر به كشورهای متعدد عالم، تقریبا به سراسر ایران نیز، سفركردهبودند، وازاین مسافرتهایپربارداخلیوخارجی، یادداشتهاوسفرنامههای بسیاری، به جای نهادند.
- در زمینه تحقیق علمی: 25 مقاله، رساله و كتاب، از ایشان به چاپ رسیده است. تئوری«بینهایت بودن ذرات» ایشان درمیان دانشمندان وفیزیكدانان جهان، شناخته شده است.
- نشان «اوفیسیه دولا لژیون دونور»، وهمچنین، نشان «كوماندور دولا لژیون دونور»، بزرگترین نشانهای كشورفرانسه، بهایشان، اهداگردید.
-دکترحسابی، تنهاشاگردایرانی پروفسوراینشتین بوده،ودرطولزندگی،با دانشمندان تراز اولجهان، نظیر: شرودینگر، بورن، فرمی، دیراك، بوهر، . و با فلاسفه و ادبایی همچون آندرهژید، برتراند راسل، . تبادل نظرداشتهاند. ایشان، از سوی جامعه علمی جهان(سال 1990م)، به عنوان « مرداول علمی جهان » برگزیده شدند.
- در كنگره"شصت سال فیزیك ایران"(1366 ش)، "پدر فیزیك ایران" نام گرفتند.
- پروفسورحسابی، در12 شهریور(1371 ش)، در ژنو، به هنگام معالجه قلبی، بدرود حیات گفتند، و در تفرش، آرامگاه خانوادگیشان آرام گرفتند. روحش شاد
اسلاید 19 :
اهمیت تحقیق و پژوهش
از نگاه
پرفسور حسابی
اسلاید 20 :
شهید
دکتر
مصطفی
چمران
