بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بسمه تعالی
باغ ایرانی و تحلیل باغ فین کاشان و ارم شیراز
اسلاید 3 :
فهرست مطالب:
1. باغ ایرانی
2. تحلیل باغ فین کاشان
3. تحلیل باغ ارم شیراز
4.نتیجه گیری
اسلاید 4 :
1. باغ ایرانی
زمین
هندسة باغ ايراني
کوشک
آب در باغ
گياهان باغ
اسلاید 5 :
باغهاي ايراني
ايرانيها از قديم الايام به ساختن باغها و باغچه در حياطها و دور و بر بناها علاقة خاصي داشتهاند. شايد خاطرة ميهن اصلي و خاستگاه قوم آريا منشا اين علاقه بوده است. آنها باغچههايي را كه در اطراف بنا ميساختند (په اره دئسه) ميناميدند، كه به معناي پيرامون دژ يا (ديس) بود، (ديس) يعني بنا و كسي را كه ديس ميساخت (ديسا) يعني بنا ميخواندند.
ايرانيان تصور ذهنيشان را از بهشت، كه به پاداش اعمال نيك به آنها ميبخشيدهاند، در باغ ایرانی متصور شدند. در بهشت كوثر هست و درختان و گلها و جويبارها، و در باغ نيز آب روان خوش و گلهاي زيبا و درختهايي كه ميتوان در ساية آنها آرميد؛ و اين همه محصور در ديواري كه مانع ورود جهنميان به آن شود.
اسلاید 6 :
زمین:
باغهاي ايراني در زمين مسطح بنا ميشدند و باغهاي دشتي بودند،
يا در زمين شيبدار، كه امكان ميداد باغ را با آبشارها و درختهاي بيشتر، زيباتر بسازند: مثل باغ تاج نطنز، باغ شاهزادة ماهان و باغ تخت شيراز كه از بين رفته است، يا بعضي باغهاي مازندران.
اسلاید 7 :
هندسة باغ ايراني
در باغ ايراني توجه خاصي به شكلهاي هندسي ميشد و شكل مربع كه فاصلة بين اجزاء باغ را ساده و روشن نشان ميداد، از اهميت خاصي برخوردار بود. به وقت كاشتن درخت، نخستين گام، دقت در تعيين فاصلة محل كاشت از هر طرف بود و بدين ترتيب مربعهايي شكل ميگرفت كه از هر طرف كه نگاه ميكردند، رديف درختان را ميديدند.
به طور خلاصه در هندسةباغ ايراني دو اصل مهم بود: سه كشيدگي در كنار هم، و تقسيم باغ به مربعهايي كه خود داراي تقسيماتي منظم و مربع شكل بودند. سابقة اين اصول به خيلي قبل، به هزاران سال قبل باز ميگردد. در كشاورزي ما هم كاشت مربعي معمول بوده و زمين و آب به صورت مربعي تقسيم ميشده است. غير از مستطيل كشيده و مربع، شكلهاي هشت گوش، كشكولي و نگيني و چهار گوش هم در باغ بود.
اسلاید 8 :
يك اصل مهم ديگر در باغسازي ايراني باز بودن چشمانداز اصلي به شكل مستطيل كشيده بود. در اين باغها، در مقابل بنا، فضاي باز و كشيدهاي بود كه درست در چشمانداز اصلي واقع ميشد. در اين فضا درختان بلند مينشاندند. معمولاً گياهاني ميكاشند كه زياد بلند نشود و منظر باز را سد نكند و در عين حال هميشه زيبا باشد. گياه زمينه معمولاً است (يونجه) بود كه حالا جايش را چمن گرفته است.
فین کاشان
ارم شیراز
شاهراده ماهان
اسلاید 9 :
کوشک:
بنا را در نقاط مختلف باغ ميساختند.
مثلاً گاه بناي اصلي در وسط باغ بود و از چهار طرف ديده ميشد و بناهاي فرعي و سردر در اطراف بودند.
يا بناي اصلي باغ يك طرف بود و بناهاي فرعي در اطراف، با دو راه متقاطع، و منظر اصلي در امتداد محور طولي باغ بود.
در باغهايي نيز كوشك به نسبت به سوم در امتداد محور طولي قرار داشت و بناهاي اندرون را در طرف خلوت باغ قرار ميدادند و منظر اصلي در جهت مخالف اندرون بود. باغ طرف اندرون هم ميان كرت و ساير اجزاء را داشت، اما پشت آن مسدود بود، مثل باغ دلگشا.
نوعي باغ هم بود كه در پشت بناي اصلي آن يك حياط بسته بود. رو به جلو منظر داشت، اما در پشت بنا، فقط حياط خلوت و گوشة دنجي بود؛ مثل باغ ارم شيراز، باغ مزار كاشان و سروستان فارس.
اسلاید 10 :
باغهايي نيز بودند كه علاوه بر باغ اصلي، يك باغ بيروني هم داشتند كه كمي عموميتر بود و بعد از عبور از آن وارد باغ ميشدند. مثل باغ دولت آباد يزد كه در جلو آن باغ بهشت آئين بود . باغ جهاننماي شيراز هم باغ بيروني داشت كه اينك به صورت كارخانه درآمده، اما هنوز قسمت اصلي آن مانده است. در جلو بعضي از باغها نيز يك دربند، يا يك بست، يا جلوخان وجود داشت، مش باغ شاهزادة ماهان. اما در تمام اين باغها، در مقابل بنا حتماً ميان كرت بود، با يك فضاي مستطيل كشيده كه در آن آبنما يا استخر ميساختند.
اسلاید 11 :
آب در باغ:
يكي از مشخصههاي مهم باغ ايراني، تمايل زياد به نمايش آب بود. چون آب معمولاً خيلي كم و بسيار عزيز بود.
در مقابل (ارسي) اتاقها سه (سينه كبكي) است از سنگ مرمر كه آن را به شكلي ميتراشيدند تا موج ايجاد كند و آب را وقتي كه كم است بيشتر نشان دهد . آب از هر سينه كبكي وارد يك حوض كلگي ميشود، و از آنجا در جويهايي در دو طرف ميان كرت جاري ميشود و به سردر ميرسد
اگر باغ مسطح بود، آبنماها خيلي كمشيب بودند، مثل باغ فين كاشان، و اگر شيبدار بودند مثل باغ شاهزاده با باغ تاج نطنز، به صورت آبشار در ميآمدند، دراين موارد از (سينه كبكي) استفاده ميكردند كه آب را بيشتر نشان ميداد.
اسلاید 12 :
گياهان باغ :
همانطور كه گفته شد، در ميان كرت باغ ايراني معمولاً گياهاني ميكاشتند كه زياد بلند نشوند و هميشه سبز و زيبا باشند.
اما در دو خيابان دو طرف ميان كرت يا آبنما، دالان سرپوشيدهاي از درختان ميساختند. نوع درختان بسته به آب و هوا و خاك منطقه متفاوت بود.
اگر مقطع طولي خيابان را رسم كنيم، نشان ميدهد كه در اين خيابانها كه مثلاً يك سرو، يك كاج و يك چنار به نوبت كاشته ميشدند، دالان زيبايي به وجود ميآمد كه در دو طرف آن معمولاً يك سرو در مقابل سرو، و يك كاج در مقابل كاج و يك چنار در مقابل چنار قرار ميگرفت.
جايگاه گلها در باغ، پاي درختها بود. گلهايي كاشته ميشد كه خاصيتي داشته باشند؛ هم از عطر آنها استفاده ميشد و هم از گلبرگهايشان حلوا و مربا و چيزهاي ديگر درست ميكردند و برخي از آنها خاصيت طبي هم داشت.
اسلاید 13 :
2. باغ فین کاشان:
موقعيت باغ فين- كاشان
موقعیت باغ در شهر
شبکه های دسترسی در وضع موجود
تاریخچه باغ فين كاشان
معرفي و شكل گيري باغشاه فين
کوشک
محورهای باغ
بازشناسی کاربری های وضع موجود
آب
نقشه چگونگی حضور آب و شکل حرکت آن در باغ
نقشه جهت حرکت آب بر اساس شیب زمین در باغ
گیاهان باغ
نقشه دسترسی ها
اسلاید 14 :
موقعيت باغ فين- كاشان
شهر كاشان در حاشيه كوير در فاصله 220 كيلومتري جنوب شهر تهران و 86 كيلومتري جنوب شهر قم واقع است. مختصات جغرافيايي آن 51 درجه و 27 دقيقه طول شرقي و 33 درجه و 59 دقيقه عرض شمالي است و ارتفاع آن از سطح درياي آزاد بين 940 تا 1130 متر ميباشد.
اسلاید 15 :
موقعیت باغ در شهر:
ناحيه فين يكي از تفرجگاههاي اطراف كاشان است و ميتوان نسبت ناحيه فين به كاشان را مانند منطقه تجريش به تهران دانست.
ناحيهاي كه باغ فين در آن قرار گرفتهاست, به نام فين كوچك معروف بوده و موقعيت آن در جنوب غربي شهر كاشان ميباشد. باغ تاريخي فين در منتهااليه جنوب شرقي جاده فين (خيابان اميركبير) در شهر كاشان و در مجاورت مظهر چشمه تاريخي سليمان قرار گرفتهاست.
در گذشته در ناحيه فين منظومهاي از باغها وجود داشته كه باغ فين با اهميتترين و در حقيقت نگين آن منظومه بودهاست.
اسلاید 16 :
شبکه های دسترسی در وضع موجود:
اسلاید 17 :
تاریخچه باغ فين كاشان
به نظر ميرسد در دوران باراني بين آخرين دورههاي يخچالي دوران چهارم Plistocem در نجد ايران درياچه پهناوري گسترده بوده است. اين دريا با شروع عهد خشكسالي به تدريج خشك شده و اكنون در محل آن كوير بزرگ مركزي برجاست.
در اواخر هزاره ششم در سرزمين حاصلخيز رسوبي در جوار كوهستان و حاشيه كوير مركزي اولين استقرارها در ناحيه سيلك شناسايي شده است. يكي از مهمترين عوامل اين امر كه موجب استقرار طولاني در اين ناحيه گرديده را ميتوان وجود چشمه فين در 2 كيلومتري اين ناحيه ذكر كرد.
وجود باغ فين به دوران آل بويه منسوب است كه از اين دوران شواهدي در دست نيست و اثبات اين مطلب نياز به تحقيقات و كاوشهاي باستانشناسي دارد.
بعد از اين دوران نيز وجود باغ فين را به دوران ايلخاني منسوب كرده اند.
از ابتداي دوره صفويه به همان نسبت كه ثبات سياسي بيشتر گرديد، تاريخ باغ فين هم انسجام بيشتري يافت.
در سال 982 ه . ق زلزله سختي در كاشان حادث گرديد وشاه عباس اول در صدد تعمير و مرمت باغ برآمد. (شاه عباس كه در نشيب و فراز كوه و كاخهاي شاهانه برافراشته و سرتاسر كشور خويش را با كاشانه هاي بيشماري آراسته بود، چون بناهاي سالخورده و ويران گشته باغ شاه كهنه فين را در خور همسري با چشمه دل افروز سليمانيه و شايسته همت والاي خود نمي ديد. از اين رو به فرمان وي طرح باغ و كاخ جديد بدين گونه پي افكنده شد. )
اسلاید 18 :
معرفي و شكل گيري باغشاه فين
به فرمان شاه عباس طرح باغ و كاخ جديد بدين گونه پي افكنده شد:
مظهر آب آن چشمه را قريب پانصد متر بالاتر از باغشاه قديم يعني در مكان كنوني قرار داد و باغشاه جديد را در محدوده زمينهاي نورگير به ابعاد 157 متر طول شرقي و غربي و 142 متر عرض شمالي و جنوبي حصاربندي و در چهار گوشة آن برجهاي گرد و مرتفعي بنا كردند
در خارج حد غربي باغ نيز به جهت رفع مخاطره سيلاب دره هاي كوه دندانه از محوطه اين باغ و بناهاي آن سدي معتبر و مستحكم با سنگ و ساروج ساخته شده
باغشاه بر بستري از باغهاي قديميتر ساخته شده تا هم در بهترين نقطه مجموعه گفته شده قرار گيرد و هم توانسته باشد درختاني از باغهاي كهن تر را تا سر برافراشتن سروهايش به عاريت گيرد
باغشاه فين از تبار باغ قلعههاي ايراني است كه به دلايل خاص خود بدين گونه و در چنين نظمي شكل گرفتهاند اما بدون شك انتخاب اين نوع الگوي محصور در پناه ديواري بلند، بي ارتباط با استفاده شاهانه از آن نيست، تا هم در پناه برج و باروي بسترش امن و اماني يافت و هم بواسطه حجم و شكل و ارتفاعش كه از درون و برون باغ به رخ كشيدني است جلال و شكوهي شاهانه را گوشزد كرد.
اسلاید 19 :
فضاي تحديد شدهاي در ميانه برج و باروهاي باغ شكل گرفته كه براساس ساختار و نظم فضايي باغ ايراني فضايي هندسي و خالص بدست مي دهد و در نقطهاي در ميانه باغ نيز كوشك يا بناي مياني قرار گرفته است.
محل قرارگيري كوشك مذكور كه در نيمه بالايي باغ واقع گرديده و عدم وجود اطلاعاتي مبني بر وجود شاه نشين و يا فضايي مشابه آن كه كاركرد بالاخانه باغ را داشته باشد، اين نكته را به ذهن متبادرمي سازد كه كوشك مياني خود كاركرد شاهنشين و بالاخانه باغ را نيز داشته است.
کوشک:
اسلاید 20 :
در اينجا نيز همچون ديگر باغهاي ايراني، محورها بخشي از ساختار هندسي باغ اند كه علاوه بر اينكه در پي طرح و شكل هندسي و گاه بس ساده باغ شكل مي گيرند، خود نقاطي را نيز در طرح كلي باغ و تحت ساختار و نظام هندسي آن شكل ميبخشد تا بتوانند براساس نظام هندسي مذكور بسط فضاها و شكلگيري نظام معماري باغ را پيافكنند.
بناي ديگر به حتم بجا مانه از دوران صفويه حمام كوچك باغ است.
از ويژگيهاي باغ ايراني است كه در چهارچوب نظامهاي خود ميتواند فضاهاي مورد نيازش را در خود جاي دهد.
محورهای باغ:
