پاورپوینت کتمان و تقیه (کنترل بروز تولی و تبری) و عزاداری و جشن

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

مکتب تربیتی اسلام
جلسة سی و سوم: کتمان و تقیه (کنترل بروز تولی و تبری) و عزاداری و جشن

اسلاید 2 :

در این جلسه .
تولی و تبری
عزاداری برای اهل بیت علیهم السلام
طرح بحث
جایگاه تقیه
روایات تقیه
تقیه در برابر اهل سنت
تفاوت تقیه با نفاق
جایگاه کتمان
روایات کتمان

اسلاید 3 :

تولی و تبری در اسلام

تولی به معنی پذیرفتن ولایت و سرپرستی است و منظور از آن در مکتب اسلام این است که هر مسلمان، در درجه اول، خداوند متعال را مولا و آقای خود داند، در درجه بعد، پیامبر را و در رتبه بعد، امامان علیهم السلام را.
تبری به معنی دوری کردن است و منظور از آن در مکتب اسلام این است که هر مسلمان، از دشمنان خداوند و رسول او و جانشینان پیامبر و حتی از دشمنان دوستان خداوند دوری گزیند. این دوری در درجه اول، پرهیز از باورهای شیطانی و روش و منش دشمنان خداوند است، و در درجه بعد، اعلام این جدایی و بی علاقگی است.

اسلاید 4 :

ابراز تولی و تبری

تولی و تبری، همانند بسیاری از تعالیم دینی، علاوه بر اینکه فعلی قلبی می باشند، بروز بیرونی هم دارند. این بروز، هم در راستای تثبیت اعتقادات خود ماست، هم موجب تبلیغ این باورها می شود و هم مصداق تعظیم شعائر الهی است:
و من یعظم شعائر الله فإنها من تقوی القلوب
ابراز تولی و تبری معمولا طی مراسم دینی نظیر مجالس جشن و عزا یا دسته های سوگواری یا برنامه های تبلیغی دینی انجام می شود. علاوه بر این، شکل بروز فردی یا رسانه ای آن نیز متداول است.
یکی از بهترین روش های ابراز تولی، زیارت است.

اسلاید 5 :

زیارت، شیوه ابراز تولی
ما در زیارت ائمه و حتی مؤمنان، درواقع ، پیوندمان را با ایشان و علاقه خود نسبت به ایشان و سرسپردگی خود به راه و روش ایشان را ابراز می کنیم.

در روایات و سنت معصومان، هم درباره روش زیارت و هم درباره متون زیارات به ما توصیه هایی شده است.
مجموعا از روش های بیان شده، نظیر غسل، یاد خدا، گام های کوتاه، اذن دخول و آداب زیارت قبر، درمی یابیم که زیارت بزرگان دین، راهی برای تقرب به خدا و پذیرش ولایت ایشان است.

متون زیارات، عموما حاوی اعتراف ما نسبت به بزرگی معصومان و عمل کردن ایشان نسبت به محتوای دین و نیز قبول ولایت ایشان توسط ما است. برخی زیارات، دارای مضامین بالاتری می باشند که به نظر می رسد مخصوص خواص بوده است.

اسلاید 6 :

مجالس جشن و شادی

برگزاری مجالس جشن به مناسبت ولادت پیامبر و ائمه علیهم السلام به طور صریح مورد توصیه قرآن و روایات قرار نگرفته، بلکه چیزی که بدان توصیه شده، برگزاری مجالس گردهمایی مؤمنین برمبنای رضای الهی است. لذا این گونه مجالس که امروزه بین مؤمنان متداول شده، از این جهت، فرصت خوبی برای همنشینی مؤمنان و بهرمندی از هم و ذکر فضائل و تعالیم پیامبر و اهل بیت می باشد.

به عنوان مثال، در اعمال توصیه شده در اعیاد اسلامی، نظیر جمعه، غدیر و فطر، شاهد سفارش به دید و بازدید مؤمنان و صله ارحام هستیم. از این رو، بجاست که در برگزاری جشن ها، در کنار توجه به رویکرد تبلیغ کلامی، به نفس همنشینی و تربیت از نوع تبلیغ عملی نیز توجه ویژه داشته باشیم.

اسلاید 7 :

مجالس عزای امام حسین علیه السلام

برگزاری مراسم عزای حضرت سیدالشهداء علیه السلام خصوصا در دهه اول محرم، مورد تأکید روایات ما و گزارش شده در سنت امامان ما است. این عزاداری ثمرات سازنده فراوان فردی و اجتماعی دارد. از جمله ثمرات آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
بستری برای تعلیم و تربیت دینی مردم
شستشوی معنوی به واسطه ارتباط با وجود مقدس امام حسین علیه السلام
بیزاری از دشمنان امامان
آشنایی با الگوی کامل رفتاری یک انسان کامل، در آیینه سیره امام حسین علیه السلام در حرکت کربلا از مدینه تا شهادت
جایگاهی برای تعادل رویکرد غم و شادی انسان و پرهیز از افراط در شادی

اسلاید 8 :

عزاداری برای اهل بیت علیهم السلام
امام صادق علیه السلام از فضیل پرسیدند: تَجْلِسُونَ وَ تَتَحَدَّثُونَ؟ می گوید: بله! حضرت می فرمایند:إِنَّ تِلْكَ الْمَجَالِسَ أُحِبُّهَا فَأَحْيُوا أَمْرَنَا فَرَحِمَ اللَّهُ مَنْ أَحْيَا أَمْرَنَا يَا فُضَيْلُ مَنْ ذَكَرَنَا أَوْ ذُكِرْنَا عِنْدَهُ فَفَاضَتْ عَيْنَاهُ وَ لَوْ مِثْلَ جَنَاحِ الذُّبَابِ غَفَرَ اللَّهُ ذُنُوبَهُ وَ لَوْ كَانَتْ مِثْلَ زَبَدِ الْبَحْرِ (وسائل، 14/ 501)

امام رضا علیه السلام: «فَعَلَى مِثْلِ الْحُسَيْنِ فَلْيَبْكِ الْبَاكُونَ فَإِنَّ الْبُكَاءَ عَلَيْهِ يَحُطُّ الذُّنُوبَ الْعِظَامَ» ، ثُمَّ قَالَ ع: «كَانَ أَبِي ع إِذَا دَخَلَ شَهْرُ الْمُحَرَّمِ- لَا يُرَى ضَاحِكاً وَ كَانَتِ الْكَآبَةُ تَغْلِبُ عَلَيْهِ حَتَّى تَمْضِيَ عَشَرَةُ أَيَّامٍ فَإِذَا كَانَ يَوْمُ الْعَاشِرِ- كَانَ ذَلِكَ الْيَوْمُ يَوْمَ مُصِيبَتِهِ وَ حُزْنِهِ وَ بُكَائِهِ وَ يَقُولُ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي قُتِلَ فِيهِ الْحُسَيْنُ ع».» (وسائل، 14/ 504-505)
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي حَدِيثٍ أَنَّهُ قَالَ لِشَيْخٍ أَيْنَ أَنْتَ عَنْ قَبْرِ جَدِّيَ الْمَظْلُومِ الْحُسَيْنِ- قَالَ إِنِّي لَقَرِيبٌ مِنْهُ قَالَ كَيْفَ إِتْيَانُكَ لَهُ قَالَ إِنِّي لآَتِيهِ وَ أُكْثِرُ قَالَ : ذَاكَ دَمٌ يَطْلُبُ اللَّهُ تَعَالَى بِهِ. ثُمَّ قَالَ : كُلُ الْجَزَعِ وَ الْبُكَاءِ مَكْرُوهٌ مَا خَلَا الْجَزَعَ وَ الْبُكَاءَ لِقَتْلِ الْحُسَيْنِ ع . (وسائل، 14/ 505)

اسلاید 9 :

دیگر مجالس عزا و سوگواری

برگزاری مجالس اختصاصی عزا به مناسبت وفات پیامبر و شهادت ائمه علیهم السلام به طور صریح مورد توصیه قرآن و روایات قرار نگرفته، و در سیره امامان نیز به چشم نمی خورد، اگرچه موضوع ذکر مصائب آن بزرگواران در بعضی روایات سفارش شده است. از این رو، به نظر می رسد که برگزاری مجالس سوگواری برای بزرگان دین اگرچه توصیه نشده، اما بستر خوبی برای اجتماع مؤمنین و ذکر فضائل و معارف پیامبر و اهل بیت ایشان است و می توان در این مجالس، به ذکر مصائب آن گرامیان نیز پرداخت. اگرچه ذکر این مصائب نه در تاریخ شهادت ایشان منحصر است و نه در کیفیت شهادت، بلکه مصائب جسمانی و روحانی دوران حیاتشان را نیز شامل می شود.
بایستی توجه داشت که برگزاری فراوان مجالس سوگواری، با توجه به جامعه مخاطب، آثار منفی نداشته باشد.

اسلاید 10 :

مقدّمه
باورهای مکتب شیعه به دو دسته تقسیم می شود:
باورهایی که بدون مقدمه برای عموم قابل فهم است
باورهایی که بر مبنای مقدّماتی تعریف می شوند و لذا فهم آن ها نیازمند پیش نیاز می باشد
بیان عمومی باورهای نوع دوم، هم مفید فایده ای نیست و هم باعث ایجاد ذهنیت منفی نسبت به این مکتب می شود

باورهای دسته دوم:
صرفاً مطالب سطح بالایی که بیان آن برای فاقدین پیش نیازهای لازم، ایجاد ذهنیت خرافه گرایی یا تحجر یا عقل ستیزی می کند
جنبه تقابل با مخالفان را دارد و به این دلیل بایستی از بیان عمومی آن پرهیز کرد
وظیفه ما در برابر بخش اول کتمان و برای بخش دوم، تقیه نام دارد

اسلاید 11 :

کتمان و تقیّه
مکتب اهل بیت علیهم السلام در پی ایجاد فضای امنیت در محیط زندگی مردم است و از ایجاد اختلافات و تفرقه و جنگ و ستیز بین مردم پرهیز می دهد
الگوی تقیه به ما می آموزد که بروز بیرونی رفتارمان را مطابق شرایط محیطی تنظیم کنیم و از آفات احتمالی بروز انزجارمان نسبت به دشمنان مکتب پرهیر نماییم
یکی از مصادیق کتمان، بروز رفتار در برگزاری مراسم مذهبی است. در برگزاری مراسم عزا و سرور برای اهل بیت علیهم السلام می بایست تعادل مطلوب را رعایت کرد.
بروز رفتارهای خاص در عزاداری ها می تواند زمینه ساز اتهام خشونت و عقل ستیزی نسبت به مکتب تشیع باشد، و بایستی این آسیب را در نظر داشت

اسلاید 12 :

جایگاه تقیّه
تقیه از ریشۀ وقایه به معنی نگه داری می باشد
واجبات و مسائل اصلیِ مکتب تشیع:
نماز و روزه و حج و زکات و ولایت (تولی و تبری) - «مانودی بشیئ کما نودی بالولایه»
تبری، حتما باید به همراه تقیه باشد.

آیات قرآن سرلوحۀ تقیه:
لا تسبوا الذين يدعون من دون الله فيسبوا الله عدوا بغیر علم (انعام/108)
لا یتخذ المؤمنون الکافرین اولیاء من دون المؤمنین و من یفعل ذالک فلیس من الله فی شیئ الا ان تتقوا منهم تقاةً و یحذّرکم الله نفسه و الی الله المصیر (آل عمران / 28) 
من کفر بالله من بعد ایمانه الا من اکره و قلبه مطمئن بالایمان (نحل /106)

اسلاید 13 :

روایات کتمان و تقیه
امام صادق علیه السلام: يَا مُعَلَّى اكْتُمْ أَمْرَنَا وَ لَا تُذِعْهُ فَإِنَّهُ مَنْ كَتَمَ أَمْرَنَا وَ لَمْ يُذِعْهُ أَعَزَّهُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَ جَعَلَهُ نُوراً بَيْنَ عَيْنَيْهِ فِي الْآخِرَةِ يَقُودُهُ إِلَى الْجَنَّةِ يَا مُعَلَّى مَنْ أَذَاعَ حَدِيثَنَا وَ أَمْرَنَا وَ لَمْ يَكْتُمْهَا أَذَلَّهُ اللَّهُ بِهِ فِي الدُّنْيَا وَ نَزَعَ النُّورَ مِنْ بَيْنِ عَيْنَيْهِ فِي الْآخِرَةِ وَ جَعَلَهُ ظُلْمَةً تَقُودُهُ إِلَى النَّارِ يَا مُعَلَّى إِنَّ التَّقِيَّةَ دِينِي وَ دِينُ آبَائِي وَ لَا دِينَ لِمَنْ لَا تَقِيَّةَ لَهُ يَا مُعَلَّى إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ أَنْ يُعْبَدَ فِي السِّرِّ كَمَا يُحِبُّ أَنْ يُعْبَدَ فِي الْعَلَانِيَةِ يَا مُعَلَّى إِنَّ الْمُذِيعَ لِأَمْرِنَا كَالْجَاحِدِ بِهِ (المحاسن، 1/ 255)

اسلاید 14 :

تقیّه در برابر اهل سنت
شدت شرایطِ خفقان و اختناق در تاریخ تشیع
مثال علی بن یقطین یار امام کاظم علیه السلام و وکیل عباسی
ایجاد دشمنی بین شیعه و سنی، به خصوص در کشورهایی که مسلمانان در اقلیت هستند، عقلاً پسندیده نیست
فضای توصیه شده در ارتباط با اهل سنت فضای روابط خوبِ انسانی است
در حالت تقیه، به ناچار باید مطلبی را که درست نیست بیان کنیم
بسیاری از اهل سنت مستضعف هستند و رفتارهای بدون تقیه امکان هدایت را از بین می برد
اگر تقیه نکنیم، بعداً ممکن است در مقابل تبعاتش در جامعه اسلامی مسئول باشیم

اسلاید 15 :

معاشرت، کتمان و تقیّه در مقابل اهل سنت
عن الامام العسكري - عليه السلام - :علامات المؤمن خمس: صلاة الخمسين و زيارة الأربعين و التختم في اليمين و تعفيرالجبين و الجهر ببسم الله الرحمن الرحيم.
امام حسن عسكري - عليه السلام - فرمود: مؤمن پنج نشانه دارد: اقامۀ پنجاه ركعت نماز (مجموع واجبات و مستحبات)، خواندن زيارت اربعين، انگشتر در دست راست كردن، در سجده پيشاني بر خاك نهادن و بسم الله الرحمن الرحيم را(در نماز) بلند گفتن.
وسائل الشيعة، ج 10، ص 373

اسلاید 16 :

تفاوت تقیه با نفاق
تقیه یا توریه
حکم عقل به خودداری از بیان مطلبی است که باعث ایجاد خطر جانی (یا ناموسی) می شود
مثال: دروغ گالیله در محکمه کلیسا
توریه صرفه جویی در بیان حقیقت می باشد: انسان برخوردی می کند یا جمله ای را می گوید که افراد مختلف از آن برداشت های مختلف می کنند
تغییر مکان دادن حضرت علی علیه السلام

دو رویی و نفاق
انسان برای یک چیزی که بی ارزش است دورویی نشان دهد تا به منافع زودگذر و بی ارزش خود برسد

اسلاید 17 :

برگزاری مجالس تبری
مجالس تبری در شکلی که همراه با واژگان یا رفتار ناپسند باشد، مطلوب دین نیست.
مناسب است مجالس تبری دارای بعد معرفت افزایی هم در جنبه تولی و هم تبری هم با رویکرد عقلانی و هم گزارش تاریخی باشد.
مناسب است که تبری، در کنار دوری از دشمنان بانوی دو عالم و پیامبر و امیرالمؤمنین علیهم السلام، دشمنان بقیه ائمه و خصوصا دشمنان امروز امام عصر علیه السلام را مورد توجه قرار دهد.

اسلاید 18 :

جایگاه کتمان
روح کتمان: هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد
مثال: «لو عَلِم ابوذر ما في قلبِ سلمان من الحکمه لقتله»
لزوم کتمان اسرار اهل بیت علیهم السلام
همه مطالب برای همه قابل درک و هضم نیست
فهم بعضی از مطالب در دین نیازمند به یک سری مقدماتی است

برخی مصادیق کتمان:
روایات محکمی که با برخی سلایق امروز جور نیست
روایات متشابه یا نیازمند توضیح
بعضی از مقامات بلند اهل بیت علیهم السلام
برخی مسائل تاریخی، مثلا اینکه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به مرگ طبیعی از دنیا رفته اند یا ..

اسلاید 19 :

روایات کتمان
حدیث امام صادق علیه السلام:

3- يَا سُلَيْمَانُ إِنَّكُمْ عَلَى دِينٍ مَنْ كَتَمَهُ أَعَزَّهُ اللَّهُ وَ مَنْ أَذَاعَهُ أَذَلَّهُ اللَّهُ. (کافی، 2 /222)
شما بر دینی هستید که کسی که آن را حفظ کند از نا اهلان خداوند آن را عزیز می کند و کسی که آن را (بی حساب) آشکار کند خداوند آن را پست و خوار می کند.

از بیان عقایدی که موجب ایجاد تفرقه بین شیعیان می شود، پرهیز کنیم
وقتی در جمعی امری را بیان کنیم، آن را تایید کرده ایم و باید پای آن بایستیم
بسیاری از روایات سر بوده و بعضا ائمه به سر بودن آن ها تصریح کرده اند
با مردمانی که در افق ما با مطالب دینی آشنا نیستند، هر امری را در میان نگذاریم

اسلاید 20 :

روایات کتمان
حدیث امام صادق علیه السلام (الكافي، ج 2، ص 222)

5-.. إِنَّهُ لَيْسَ مِنِ احْتِمَالِ أَمْرِنَا التَّصْدِيقُ لَهُ وَ الْقَبُولُ فَقَطْ مِنِ احْتِمَال أَمْرِنَا سَتْرُهُ وَ صِيَانَتُهُ مِنْ غَيْرِ أَهْلِهِ فَأَقْرِئْهُمُ السَّلَامَ وَ قُلْ لَهُمْ رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً اجْتَرَّ مَوَدَّةَ النَّاسِ إِلَى نَفْسِهِ حَدِّثُوهُمْ بِمَا يَعْرِفُونَ وَ اسْتُرُوا عَنْهُمْ مَا يُنْكِرُونَ ثُمَّ قَالَ وَ اللَّهِ مَا النَّاصِبُ لَنَا حَرْباً بِأَشَدَّ عَلَيْنَا مَئُونَةً مِنَ النَّاطِقِ عَلَيْنَا بِمَا نَكْرَهُ فَإِذَا عَرَفْتُمْ مِنْ عَبْدٍ إِذَاعَةً فَامْشُوا إِلَيْهِ وَ رُدُّوهُ عَنْهَا فَإِنْ قَبِلَ مِنْكُمْ وَ إِلَّا فَتَحَمَّلُوا عَلَيْهِ بِمَنْ يَثْقُلُ عَلَيْهِ وَ يَسْمَعُ مِنْهُ فَإِنَّ الرَّجُلَ مِنْكُمْ يَطْلُبُ الْحَاجَةَ فَيَلْطُفُ فِيهَا حَتَّى تُقْضَى لَهُ فَالْطُفُوا فِي حَاجَتِي كَمَا تَلْطُفُونَ فِي حَوَائِجِكُمْ فَإِنْ هُوَ قَبِلَ مِنْكُمْ وَ إِلَّا فَادْفِنُوا كَلَامَهُ تَحْتَ أَقْدَامِكُمْ وَ لَا تَقُولُوا إِنَّهُ يَقُولُ وَ يَقُولُ فَإِنَّ ذَلِكَ يُحْمَلُ عَلَيَّ وَ عَلَيْكُمْ أَمَا وَ اللَّهِ لَوْ كُنْتُمْ تَقُولُونَ مَا أَقُولُ لَأَقْرَرْتُ أَنَّكُمْ أَصْحَابِي هَذَا أَبُو حَنِيفَةَ لَهُ أَصْحَابٌ وَ هَذَا الْحَسَنُ الْبَصْرِيُّ لَهُ أَصْحَابٌ وَ أَنَا امْرُؤٌ مِنْ قُرَيْشٍ قَدْ وَلَدَنِي رَسُولُ اللَّهِ ص وَ عَلِمْتُ كِتَابَ اللَّهِ وَ فِيهِ تِبْيَانُ كُلِّ شَيْ ءٍ بَدْءِ الْخَلْقِ وَ أَمْرِ السَّمَاءِ وَ أَمْرِ الْأَرْضِ وَ أَمْرِ الْأَوَّلِينَ وَ أَمْرِ الْآخِرِينَ وَ أَمْرِ مَا كَانَ وَ أَمْرِ مَا يَكُونُ كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَى ذَلِكَ نُصْبَ عَيْنِي.