پاورپوینت طراحی جداره ها، بدنه ها، محوطه پیرامون در تکیه نعلبندان شناخت و تحلیل

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

طراحي جداره ها، بدنه ها، محوطه پيرامون در تكيه نعلبندان
شناخت و تحليل

اسلاید 2 :

بر اساس تحقيقات به دست آمده در سال 1310 ، شهر گرگان داراي تمدن 6000 ساله ( قبل از آريايي) است. به طور كلي ناحيه دشت گرگان و پيرامون آن در گذشته دور ، ضميمه خراسان بوده است و در كتيبه هاي داريوش به نام ” پرتو“ از آن ياد شده است . گويند اسكندر پس از پيروزي بر داريوش سوم اين ناحيه را متصرف شد و پس از اسكندر منطقه به دست سلوكيان افتاد. در عهد ساسانيان هجوم مكرر مهاجمان ( اقوام هلون ها) موجب ساختن ديواري كه آن را سد اسكندر ناميدند ، شد و هم اكنون تركمنان آن را قزل آلان يا سدار سلان مي نامند.اين شهر توسط بارويي به طول 6 كيلومتر محصور مي شد .

بر نقاط مختلف اين بارو به فاصله هاي معين برج هايي قرار داشت كه در آن ها قراولان از شهر حفاظت مي كردند . تردد و رفت و آمد از 4 دروازه انجام مي گرفت . در حاشيه بيروني باروها خندقي عميق حفر شده بود كه از خاك ان باروها را بنا نهاده بودند . به گفته مقدسي برج و باروي استراباد متعلق به قرن 4 ه . ق يعني 1000 سال پيش بود . دارالحكومه ، مقر حاكم در حاشيه جنوبي قرار داشت و داراي عمارات مختلف از جمله : كلاه فرنگي و توپخانه ( پادگان) بود دروازه هاي شهر عبارت بودند از: 1- دروازه فوجرد كه از آنجا به مشهد و خراسان مي رفته اند. 2- دروازه مازندران:از آنجا به كنار دريا مي رفته اند. 3- دروازه بسطام كه در جنوب شرقي شهر بودهو 4- دروازه چهل دختران كه در جنوب شهر واقع بوده است.

معابر اصلي شهر به صورت سنگفرش بوده و عموما در جهت شمال- جنوب بر امتداد مسير شبكه آبرساني به عرض 4/5 تا 6/5 متر بوده است. معابر فرعي 3 تا 4/5 متر عرض داشته و در جهت شرقي غربي امتداد مي يافته است و نيز بن بست هايي به عرض 1 تا 2 متر بوده كه چندين همسايه را پوشش مي داده است.شهر به چندين محله بزرگ تقسيم مي شد . هر محله واحد اجتماعي و كالبدي با چند هزار جمعيت بود ، مثل محلات ميدان ، سبزه مشهد ، نعلبندان و . كه هر كدام جداگانه داراي چند گذر بودند.

در محلات ، مركزي به نام پاتوق قرار داشت كه محل گردهمايي جمعيت در موقع اظطرار يا ضروري بود از جمله در مراسم اعياد و عزاداري و . . . محلات و تعدادي از گذرها داراي ميدانگاهي بودند كه غالبا شكل و هندسه آن ها چند ضلعي مربع يا مستطيل بود. در ميدان گاهي عناصري همچون تكيه ، قبرستان ، چشمه ،انهار ، آب انبار ، مسجد ، حمام ،مدرسه و ملاخانه و گاهي نيز درخت چنار بسيار قديمي قرار داشت كه نمونه اي از آن را مي توان در ميدان عباسعلي ، سبزه مشهد ، ميخچه گران و دربنو نام برد. محله هاي استراباد

معرفي شهر قديم گرگان ”استراباد“

اسلاید 3 :

1- محله نعلبندان :در شرق شهر و در كنار دروازه خراسان قرار داشت ؛ بازار اصلي و مسجد جامع شهر نيز در اين محله واقع بوده است. در اين محله عمارت محمد شاه است كه دارالاماره و دارالحكومت است و از سنگ بنا شده . در طرف شرقي او دروازه ايست كه از بس گل و لاي در راه او هست عبور و مرور نتوان و در غربي او كلاه فرنگي است كه سراي پذيرايي حاكم استراباد است. باغي بس وسيع كه انواع ميوه دارد، ولي از بي مبالاتي ، چهار پايان اهلي را در آن رها كرده و چراگاه شده است. مسجد جامع و گورستان شهر در اين محله است. گذرهاي اين محله : خيمه دوز ، پاي سرو ، ميخچه گران ، شيركش ، بلوچ و حاجيلر كه اجداد و نياكان آنان را صفويه به استراباد كوچانيده اند و اكنون در اين محله اند.

2- محله سبزه مشهد :
گذرهاي آن: سوخته چنار ، سرچشمه، سرپل ، چمنديان، نقاره چيان و دباغان ، اين محله در كنار دروازه قرار داشت و به دليل وجود مظهر قنات در محدوده آن تامين كننده آب ساكنين شهر بوده است. عناصر شاخصي كه در اين محله قرار دارندشامل: امامزتده نور، مصلي و چند تكيه مي باشد.

3- محله ميدان ، گذرهاي آن :
درب نو ، كاسه گران ، باغ پلنگ ، دوشنبه و دو چناران . در اين محله مسجدي به نام گلشن است.
عمده ترين بازار شهر ، بازار كهنه و بازار نعلبندان بودند كه تركيب فضا كالبددي آن ها به صورت خطي (راسته ) بود و غالبا به ميدان و بازارچه ها متصل مي شدند. بازارهاي استراباد بر خلاف بازارهاي شهرهاي بزرگ ايران همچون : اصفهان، تبريز ، كاشان و . . . سرپوشيده نبودند . فقط تعدادي از راسته هاي بازار كهنه با طاق آجري ، خرپا و سقف چوبي پوشيده شده بود. دكان ها در دو رديف راسته ها با درب هاي تخته اي تاشو قرار داشتند. هر راسته عمدتا متعلقل به يك صنف بود . مثل راسته كاسه گران ، راسته نجاران ، راسته رنگرزان ، راسته دباغان ، و راسته كفش دوزان ، . . . در بازار كهنه كه هنوز هم بقايايي ضعيف از آنها باقيست. بازار كهنه بنا به روايات در سال 1324 ه . ق در اواخر دوره قاجار دچار آتش سوزي شديد شد سپس با احداث خيابان در دوره رضاشاه منهدم گرديد.

اسلاید 4 :

بناها و آثار تاريخي محله نعلبندان استراباد
مسجد جامع
مسجد جامع گرگان در بازار نعلبندان در زميني به مساحت 1600 متر مربع واقع شده است. مقدسي در سال 375 ه . ق مي نويسد : ” مسجد جامع استراباد را ديدم كه در بازار شهر واقع شده و نهري از جلوي آن جاري است. ”
اگر به نوشته مقدسي استناد كنيم اصل اين مسجد بيش از هراز و صد سال قدمت دارد ، به علاوه مؤلف كتاب تاريخ جرجان مي نويسد: علي بن احمد بوكرد استرابادي (فوت 333 ه . ق) نقل كرده كه محمد بن خالد حنظلي رازي ، كنيه اش ابوعبدالله و لقبش مويد بود ، مسجد جامع استراباد را بنا كرده و خودش اولين كسي بود كه به مردم استراباد فقه را بازگو مي كرد ..
اما بناي اصلي و فعلي مسجد متعلق به دوره سلجوقيان است ، از جمله مناره قديمي ان به سبك معماري دوران سلجوقي ساخته شده است. بعدها بناي مسجد در دوران تيموريان ، صفويان ( شاه عباس اول و شاه عباس دوم ) و افشاريه تعميرات كلي داشته و از صورت و شكل اصلي خود خارج گرديد.

قسمتي از بناي مسجد به سال 1323 ه . ش در زلزله شديد منطقه گرگان تخريب و سپس بازسازي گرديد ولي مناره فعلي مسجد به همان شكل اصيل خود باقي مانده و داراي كتيبه اي به خط كوفي است.
حياط مسجد 4 شبستان با وسعت 1000 متر مربع دارد كه در چهار گوش حياط آن واقع شده است . دو ايوان متعلق به عصر سلجوقيان در دو سوي شرق و غرب مسجد واقع است. بر ديوارهاي ايوان غربي سنگ نبشته هاي زيادي نصب گرديده كه تعدادي از آن ها فرامين حكام و پادشاهان زمان در ارتباط با شهر استراباد است . يكي از سنگ ها متعلق به دوران ابوالمظفر جهان شاه مي باشد و بر سنگ ديگر القاب حاكم آن زمان ، ابوالغازي القاهر بهادر به سال 942 ه . ق حك شده است. ايوان شرقي در سال 1411 و ايوان غربي و شبستان جنوب غربي در سال 1412 ه . ق كاشي كاري هفت رنگ شده اند. منبر قديمي و تاريخي مسجد در ايوان غربي نگه داري مي شود. بدنه سمت راست منبر به علت اتصال با ديوار و در اثر رطوبت مدت ها از بين رفته بود . در قاب چوبي منبر به خط ثلث كتيبه اي نگاشته شده است. از متن كتيبه چنين مستفاد مي شود كه ساختمان قسمتي از مسجد در زمان دولت ميرزا ابوالقاسم بابر ( دوره تيموريان) به سعي بابا حسن در سال 859 ه . ق ساخته شده است. در زمان نادر شاه منبر و قسمتي از مسجد جامع توسط حاجي قربان آقا ، ناظر محمد حسين خانن قاجار ، حاكم وقت استراباد مرمت شد.
در ارتباط با تعلق مسجد به مسلمانان تسنن ، مرحوم محمد حسن خان ضيع الدوله مي نويسد: اين مسجد به سال 804 ه . ق درست شده كه سازنده ان از تراكمه ايمر اهل تسنن بودند. قرار داشتن محراب مسجد در سمت مشرق يكي ديگر از دلايلي است كه اين احتمال را به وجود مي آورد كه اين مسجد براي اهل تسنن بنا شده است.

تكيه نعلبندان
دو دسته فوج سمنان در 23 ماه مي 1908 كه صد و هشتاد نفر سربازند در تكيه نعلبندان منزل كرده ، روزها مشغول به كسب قصابي و عملگي و غيره هستند.

اسلاید 5 :

ديوانخانه بزرگ استراباد
ديوانخانه بزرگ استراباد كه بنيان عالي است ، از ابنيه آقا محمد خان است. شرحي كه موريه در تابستان 1231 ه ق درباره اين قصر نوشته : موريه پس از رسيدن به شهر استراباد (گرگان) در كاخ آقا محمدخان به او جاي داده اند. درباره اين كاخ مي نويسد: ”ما را در كاخي كه آقا محمد خان ساخته بود ، جاي دادند كه با مقايسه با ساير بناهاي خراب اين شهر هنوز بنايي عاليست . حتي مي توان گفت بهتر از كاخ هاي تهران است. براي رفتن به كاخ ابتدا به ميداني مي رسيم كه از آنجا به در ورودي اصلي مي رود. اين در عالي مطلا ست و نقاشي هايي بر آن كشيده اند . در اين جا دو يا سه خمپاره اند از قديم و توپ ديديم كه بر آنها كتيبه اي از اورنگ زيب داشت كه به وسيله نادر شاه به اينجا رسيده بود. از در ورودي به حياطي سنگفرش رسيديم كه در باغچه هاي آن درختان مركبات پر از ميوه بود. آخرين نقطه اين حياط ديوانخانه است كه جلو ان دو ستون چوبي عظيم است كه بر آنها تمثال قهرمانان ايراني نقاشي شده است. در دو طرف ستون ها اتاق هاي بزرگي است كه بر ديوار آنها نيز نقاشي هاي زيبايي است. بالاي اين اتاق ها طبقه ديگر بناست كه از اتاق هاي آن منظره زيبايي از شهر ديده مي شود . پشت ديوانخانه اندرون بزرگي است كه درهاي ورودي قطوري دارد.
عمارت سليمان خاني
عمارت معروف به سليمان خاني در جنب سراي حكومتي واقع است . اين عمارت سمت مشرق و جنوبش متصل به حصار شهر است . مشتمل بر درخت هاي نارنگي و نارنج و غيره.
ميدان توپخانه و انبار توپخانه و قورخانه استراباد
ميدان توپخانه و انبار توپخانه و قورخانه در جلو ديوانخانه واقع است و به قدر گنجايش دو باطري توپخانه انبار و اتاق و بالاخانه ساخته شده است . ميدان توپخانه جديد و ديوانخانه مطولي كه شباهت تام به ديوانخانه تخت مرمر دارالخلافه دارد ، در زمان آقا محمد خان قاجار در سال 1206 بنا نهاده شده است.
تلگراف خانه استراباد
تلگراف خانه در سردر عالي قاپو واقع و مشتمل بر سه اتاق و دو ايوان از يك طرف به ميدان توپخانه و از طرف ديگر به حياط ديوانخانه منظر دارد.
انبار ذخيره و ديوان خانه استراباد
انبار ذخيره در داخل ديوان خانه در جنبين عالي قاپو واقع است . حياط ديوان خانه شباهت تامي به ديوان خانه دارالخلافه دارد و ايوان رفيع و اتاق هاي تحتاني و فوقانيش به عينه به ايوان تخت مرمر مي نمايد. ستون هاي اين ايوان از چوب چنار و به شكل هشت ترك است و سنگ هاي ازاره از سنگ مرمر و نقاشي است. باغچه اي در پشت

اسلاید 6 :

ديوان خانه است كه از آنجا به عمارت كلاه فرنگي و ديوان خانه ديگر و حياط نارنجستان و عمارت سليمان خاني و اصطبل مي رود. اين عمارات تماما مسكون و معمورند
عمارت و باغ كنسولگري روس
گذشته از ابنيه دولتي باغ و عمارت كنسولگري است كه در محله نعلبندان واقع است و سابقا متعلق به سپهسالار بود. اين عمارت مشتمل بر تحتاني و فوقاني و نظير ابنيه و قصور ممتاز جديد است. باغ كنسولگري باغي است با درختان كهنسال سرو و كاج و كاج مطبق و ساير درختان جنگلي علف فراوان سطح باغ را فراگرفته بودو از بي آبي بيشتر درختان روي در خشكي داشت. بناي عظيم دو طبقه در ميان درختان بود. در ورودي بنا در جنوب بود و نجاري ظريف داشت. بناهاي ديگر شامل درشكه خانه و انبار و خانه سرايدار اطراف اين بنا بود.
بقعه بي بي هور و بي بي نور در گذر باغ شاه ، مقبره شيخ صالح در گذر پاسرو ،حمام ميخچه گران در گذر ميخچه گران و مسجد گذر ميخچه گران در محله نعلبندان از ديگر ابنيه تاريخي و با ارزش محله نعلبندان استراباد است.

اسلاید 7 :

معرفي محدوده شهر و موقعيت دروازه هادر دوره قاجار
(نقشه استراباد كه به منظور نظامي توسط روس ها ترسيم شده است.)
دروازه بسطام
دروازه چهل دختر
دروازه مازندران
قلعه محمد حسن خان قاجار

اسلاید 8 :

دروازه بسطام
دروازه چهل دختر
دروازه مازندران
دروازه فوجرد
قلعه محمد حسن خان قاجار
(قلعه كهنه)

اسلاید 9 :

معرفي محلات شهر در دوره قاجار

اسلاید 10 :

مسجد جامع
تكيه نعلبندان
ميدان توپخانه
بازار نعلبندان
بازار كهنه
باغات و مزارع
معرفي محدوده شهر و عناصر شاخص دوره قاجار

اسلاید 11 :

معرفي محلات شهر در دوره پهلوي

اسلاید 12 :

3 - محله سبزه مشهد
معرفي محله هاي اصلي در دوره پهلوي
1 - محله نعلبندان
2 - محله ميدان

اسلاید 13 :

نعلبندان
پاسرو
باغشاه
سرچشمه
درب نو
ميدان
چهارشنبه اي
سبزمشهد
دوشنبه اي
ميركريم
شازده قاسم
سرخواجه
پشت باره
آلوچه باغ
شيركش
سرپير
دباغان
باغ پلنگ
ميخچه گران
مركز محلات و همجواري آنها با يكديگر

اسلاید 14 :

نعلبندان
پاسرو
باغشاه
سرچشمه
ميدان
چهارشنبه اي
سبزمشهد
دوشنبه اي
ميركريم
شازده قاسم
سرخواجه
پشت باره
آلوچه باغ
شيركش
سرپير
دباغان
باغ پلنگ
ميخچه گران
ارتباط مركز محلات در بافت قديم

اسلاید 15 :

مسجد جامع
تكيه پاسرو
تكيه نعلبندان
محدوده شهر قديم

اسلاید 17 :

محور تاريخي نعلبندان
محدوده مورد مطالعه كه به عنوان يك محور با ارزش تاريخي و فرهنگي تعريف شده است از تكيه پاسرو شروع شده و بازار نعلبندان ، تكاياي نعلبندان و قسمتي از يكي از معابر اصلي محله نعلبندان كه در امتداد مسير راسته بازار است و ابنيه باارزش تاريخي از جمله مجموعه باقري و تقوي را در خود جاي داده ، شامل شده و به واشدگاه امامزاده نور مي رسد.
معرفي سير تحول شهر گرگان و محور تاريخي نعلبندان ازدوره قاجار تا به امروز

اسلاید 18 :

تكيه نعلبندان
معرفي محدوده مورد مطالعه و عناصر شاخص دوره قاجار
محدوده مورد مطالعه

اسلاید 19 :

معرفي محدوده مورد مطالعه و عناصر شاخص در دوره پهلوي
تكيه نعلبندان
محدوده مورد مطالعه

اسلاید 20 :

محدوده شهر قديم
معرفي محدوده مورد مطالعه و عناصر شاخص در سال 1335
تكيه نعلبندان
محدوده مورد مطالعه