بخشی از پاورپوینت
اسلاید 3 :
ضحاک ماردوش و انگل پیوک (دراکنکولوس مدیننسیس) درشاهنامه فردوسی (اولین گزارش تاریخی از ابتلا به انگل پیوک)
اسلاید 5 :
اهمیت شاهنامه
مقدمه
تاریخچه ضحاک
تاریخچه پزشکی در روزگاران کهن در شاهنامه
مقدمه و کلیات تحقیق
اسلاید 6 :
مقدمه
اهمیت شاهنامه
1- شاهنامه نه تنها بزرگترین اثر حماسی ملت ایران، بلکه دایره المعارفی از تاریخ، فرهنگ، شیوه اندیشیدن، نحوه زندگی کردن و جهان بینی قوم ایرانی است.
2- خواننده در شاهنامه، مردمی را می بیند که در سراسر زندگی برای جدال با ناراستی، نادرستی، جهل و حتی بیماری و مرض در کوشش و مبارزه اند.
3- این اثر، هرچند آمیخته به افسانه باشد، ارزش آن برای شناسایی ایران باستان از تاریخ های خشک و بی روح بیشتر است (اسلامی ندوشن، 1387 ش.).
تاریخ: به صورت وقایع نگاری صرف، سلسله وقایعی است که بیشتر جنبه مومیایی دارد
افسانه ها (مانند شاهنامه): کشش و کوشش یک ملت زنده را بیان می کنند.
اسلاید 7 :
مقدمه
تاریخچه ضحاک
بر اساس گفتار فردوسی و متن شاهنامه، در زمان پادشاهی جمشید در ایران، در سرزمین دشت سواران (عربستان) مردی به نام مرداس، فرمانروا بود که با رعایا به عدل و داد رفتار می کرد. او پسری به نام ضحّاک داشت که چون بزرگ شد، روزی ابلیس با تغییر چهره خود، نزد او رفت و با او آشنا، دوست و مشاور گردید و او را به طمع گنج و کشور، بر کشتن پدر، تحریک کرد. ضحّاک با راهنمایی ابلیس، پدر را از میان برداشت و جانشین او شد و تاج، تخت و مملکت او را تصرف نمود.
دیری نپایید که نفس بر او چیره شد. او که پیش از این نیز در پی تسلط ابلیس، پدرکشی، سرکشی، زیاده طلبی، خودکامگی، فریفتگی، غرور و ستم را سرلوحه صفات خود قرار داده بود، این بار نیز ابلیس به پاس تهیه خوراک های خوش، او را فریب داد و نتیجه آن، روییدن دو مار بر دو کتف او گردید. ابلیس در پایان درلباس پزشکی زبردست، خود را بر ضحاک عرضه کرد و آرام یافتن مار ها رو در گرو خوراندن مغز جوانان به آن دو بیان نمود (فردوسی، 1388ش.).
اسلاید 8 :
مقدمه
تاریخچه ضحاک
پسر کو رها کرد رسم پدر تو بیگانه خوان و مخوانش پسر
فرومایه ضحّاک بیدادگر بدین چاره بگرفت جان پدر
دو مار سیاه از دو کتفش برست غمین گشت و از هر سویی چاره جست
پزشکان فرزانه گرد آمدند همه یک به یک داستان ها زدند
ز هر گونه نیرنگ ها ساختند ران درد را چاره نشناختند
اسلاید 9 :
مقدمه
تاریخچه پزشکی در روزگاران کهن در شاهنامه
1- در شاهنامه برای نخستین بار به هنگام پادشاهی جمشید به واژه پزشک و پزشکی و درمان و نیز گیاهان دارویی برمی خوریم. جمشید، بنا به روایت شاهنامه هفتصد سال پادشاه بود و با فره ایزدی همشهریاری و هم موبدی کرد. فردوسی در ادامه گزارش کارهای جمشید، پزشکی و درمانگری را نیز از یافته های روزگار او می شمارد:
پزشکی و درمان هر دردمند در تندرستی و راه گزند
به دارو و درمان جهان گشت راست که بیماری و مرگ کس را نکاست
اسلاید 10 :
هدف از پژوهش
نویسندگان در مقاله حاضر برآنند که با اتکا به قراین و شواهد ادبی تاریخی پزشکی اثبات کنند که زائده های گوشتی رُسته بر دوش ضحاک، نه مار، بلکه انگل پیوک هستند که بر شانه های ضحاک روییده اند.
پیشینه تحقیق
حکیم طوس، دانش پزشکی را با داستان های اساطیری و بر پایه مستندهای تاریخی روزگار خویش در دانشنامه شاهنامه گردآوری کرده است.
اسلاید 11 :
ضحاک ماردوش
بحث
انگل پیوک
در متون علمی کهن
انگل پیوک
در کتب پزشکی
انگل پیوک
در متون ادبی
مقدمه و کلیات تحقیق
اسلاید 12 :
بحث
ضحاک ماردوش
1- ضحاک، فرزند مرداس پاکدین و برخلاف پدر، فردی جهان جوی، جاه طلب و
ناپاک دل است. بنابراین اوصاف، وجود او بستری مناسب برای پندار و کردار اهریمنی است.
2- نام ضحاک عربی شده ”دهاک“ است که در اوستا به صورت ”اژی دهاک“ آمده است. بخش نخست این نام ” اژی“ به معنی مار است و او از دو سوی با نماد مار پیوند دارد:
الف: یکی آنکه نخست ماری مردم خوار پنداشته شده است
ب: دیگر اینکه از بوسه اهریمن بر شانه این پادشاه ستمگر و مارآسا دو مار بیرون میآید (کزازی، 1370 ش.)
اسلاید 13 :
بحث
ضحاک ماردوش
3- روند شکل گیری ساختار داستان ضحّاک در شاهنامه، گامی در جهت هماهنگی اساطیر با باورهای فرهنگی جامعه بوده است و در پی دگرگونی اساطیر است که اسطوره ضحّاک ماردوش، جایگزین اژی دهاک سه سر، سه پوزه و شش چشم اوستا می شود، اما خصلت های اهریمنی خود را حفظ می نماید. در متون پهلوی، ضحّاک از صورت اژدهایی اهریمنی به چهره مردی تازی درمی آید که طولانی ترین شهریاری جهان به نامش رقم می خورد (ربیعی، 1388 ش.).
4- مار نشانه رازآلود اهریمن و نماد تباهی و مرگ می باشد (کزازی، 1386 ش.).
5- ثعالبی (1328 ش.) ضمن شباهت با فردوسی، بر این نکته تاکید می کند که تا آن زمان کسی گوشت نمی خورده است و خوردن گوشت به وسیله انسان با تجویز ابلیس صورت گرفت و این کار به قصد صفت خون ریز ساختن ضحاک انجام شد.
اسلاید 14 :
بحث
ضحاک ماردوش
6- سرکاراتی (1357 ش.) در بیان همانندی های اژی دهاک یا ضحاک با اهریمن، مواردی می آورد که یکی از آن ها چنین است: اهریمن به کالبد ماری، آسمان را سوراخ کرده و به جان می تازد. ضحاک نیز به خاطر بوسه اهریمن، صاحب مارانی بر دوش می گردد.
7- یوسفی (1369 ش.) این مار ها را ”تجسمی از خوی های اهریمنی و بیداد و نفس طبیعت“ دانسته است.
8- اسلامی ندوشن (1363 ش.) مارها می توانند تجسمی از روان اژدهاخوی ضحاک باشند که وی برای آرام ساختن آن ها دست به گناه می زند. و یا پلیدی روح را مجسم می سازد که هیچ کس حتی ضحاک با همه قدرتش از تاثیر شوم آن در امان نیست.
اسلاید 15 :
بحث
ضحاک ماردوش
9- شهبازی (1391 ش.):
الف: برخی ضحاک را صورت تحول یافته اهریمن در هزاره اهریمنی
ب: برخی دگرگون شده اسطوره ”پهلوان اژدر کش“
ج: بعضی آن را مثالی برای دیو خشکسالی می دانند.
اسلاید 16 :
بحث
انگل پیوک
در متون علمی کهن
1- کلمه پیوک: واژه ”پی“ + پسوند تصغیر ”اوک“
الف: کاربرد لفظ ”پی“: به معنای ”پا“
که دشمن اگرچه بود خوار و خرد نبایدت او را به پی بر سپرد
ز بالا چو پی بر زمین بر نهاد بیامد فریدون به کردار باد
* ضمنا برخی روستائیان استان کرمان، برجسته شدن نقاطی از پوست بدن یا زبانه درآوردن پا را ”پیو/پیوک درآوردن“ می گویند.
اسلاید 17 :
بحث
انگل پیوک
در متون علمی کهن
1- کلمه پیوک: واژه ”پی“ + پسوند تصغیر ”اوک“
ب: پسوند تصغیر ”اوک“: مصغر اسمی است که مفهوم خردی و کوچکی را برساند که به کوچکی از نظر اندازه مادی و معنوی دلالت می کند (احمدی و احمد، 1378 ش. و محتشمی، 1370 ش.).
تصغیر سه علامت دارد: (شریعت، 1375 ش.، انوری و احمد، 1378 ش.)
”چه“: باغچه
”و“: خواجو
- ”ک“: خودش سه معنا: 1- به معنای بی ارزش بودن است : مردک
2- به معنای نجیب و دلسوزی: دخترک، طفلک
3- شباهت یا داشتن رنگی: موشک، خروسک، زردک، سرخک
اسلاید 18 :
بحث
انگل پیوک
در متون علمی کهن
و نیز محتمل است که پسوند ”اوک“: پسوند ”او“ + پسوند شباهت ساز ”ک“
و پیوک به معنی زائده کوچکی است که شبیه پا است. اینگونه کاربرد در ادب عامه یافت میشود. از این قبیل است:
دَروک (: وسیله کوچکِ درب مانندی که دارای دو لنگه است)
موروک (: مورچه)
اسلاید 19 :
بحث
انگل پیوک
در متون علمی کهن
2- در فرهنگ فارسی دهخدا (1365 ش.) از بیماری به نام ”رشته“ و در میان عامه کهن ”پیو یا پیوک“ سخن رفته است که آن را چنین تعریف کرده اند:
الف: رشته: کرم باریک و درازی که در زیر پوست اشخاص بر می آید. مرضی است که به سان تار ریسمان و مانند رگی سپید از بدن ادمی برآید و درد شدید دارد. هر روز آن را با چوبکی کوچک بپیچند و بگذارند تا به تدریج از اعضا خارج شود. آگر آن رشته بگسلد از جای دیگر براید و درد دوباره شروع می شود. حتی آنکه از چشمان آدمی سر به در می کند و این مرض در بلاد لارستان فارس شیوع دارد. گویند علت آن مصرف آب آلوده است.
ب: رشته: نام بیماریی است که مانند تار سطبر در پای بیرون می آید و به هندی آن را ”نارو“ می گویند.
اسلاید 20 :
بحث
انگل پیوک
در متون علمی کهن
3- در فرهنگ فارسی معین (1353 ش.) این رشته، ”پیو“ نامیده شده و درباره آن چنین آمده است: پیو، کرمی است مانند قیطان که زیر پوست و روی عضلات در مواضعی که عصب زیادتر است، تولید شود و طول آن گاهی به 37 سانتیمتر می رسد. سلمانی ها و قصابانِ محلّی مهارت دارند که آن را بدون پاره شدن کرم از زیر پوست خارج کنند، بدین ترتیب که وقتی از محلی که سر این کرم در زیر پوست واقع است، روی پوست، جوش یا تاولی ایجاد شود، آن جوش یا تاول را می شکافند و سر کرم را از روی پوست به اندازه یکی دو سانتیمتر خارج می کنند و آن را دور چوب کبریتی میپیچند و چوب کبریت را به همان حالی که کرم دور آن پیچیده شده، روی زخم می گذازند تا روز بعد، مجدد اً آن را باز می کنند و چند سانتیمتر از آن را بیرون می کشند و باز، دور همان چوب کبریت می پیچند و رها می کنند. این عمل، چند روز تکرار میشود تا به تدریج، کرم از زیر پوست خارج می شود. این کرم در بدن ساکنان بنادر جنوب ایران مخصوصاً اطراف لارستان، بندر لنگه و بندر عباس شیوع دارد.
