بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
حیطه درس: آمار حیاتی ، اپیدمیولوژی و روش تحقیق
اسلاید 2 :
فصل ششم
مفاهیم مهم آماری در پزشکی
اسلاید 3 :
اهداف آموزشی
پس از مطالعه این فصل انتظار میرود فراگیر بتواند:
تعریف بروز و شیوع را بداند.
تعریف نسبت را بداند.
تعریف میزان را بداند.
میزانهای مهم در اپیدمیولوژی را بداند.
اسلاید 4 :
مقدمه
مقامات بهداشتی و پزشکی کشور برای طرحریزی و ارزشیابی برنامههای بهداشتی ناگزیرند که اطلاعات واقعی و قابل اطمینان را در باره وضع بهداشت جامعه داشته باشند. برای اندازهگیری وضع بهداشت جامعه و تبدیل آن به عدد و رقم ، مقیاس و معیار خاصی وجود ندارد و باید از روشهای اندازه گیری (آمارهای بهداشتی) تاثیر بهداشت بر وضع جامعه استفاده نمود.لذا نوع شاخصهای بهداشتی که براساس اطلاعات آماری تهیه میشود نیز باید همراه با این تغییرات متحول گردند. شاخصهای بهداشتی بهطور کلی با محاسبه میزان یا نسبت اتفاق وقایعی که بهطور مستقیم یا غیرمستقیم متأثر از بهداشت میباشد از قبیل مرگ، بیماری، تولد و غیره محاسبه می گردند.
اسلاید 5 :
ميزانهاي مهم در اپيدميولوژي
ميزان بروز بيماري
اين ميزان برابر موارد جديد رخداد يك بيماري به ازاي جمعيت در معرض خطر بيماري است كه در يك دوره زماني معين رخ ميدهد.
كاربردهاي اين ميزان در تعيين احتمال گسترش يك بيماري خاص در يك دوره زماني مشخص مثلاً يك سال، و جستجوي عوامل سبب ساز بيماري است. ميزان بروز را مي توان در مطالعات تحليلي به كار برد.
ميزان بروز براي بيماريهايي كه دوره كوتاهي دارند بيشتر كاربرد دارد.
ميزان بروز به دو نوع مشخص ميزان بروز تجمعي و تراكم بروز تقسيم مي شود.
اسلاید 6 :
ميزانهاي مهم در اپيدميولوژي
ميزان شيوع بيماري
ميزان شيوع عبارت از تعداد موارد موجود بيماري در يك جمعيت در معرض خطر است، كه مي تواند به صورت شيوع لحظه اي شيوع در يك نقطه يا لحظه زماني معين، شيوع دوره اي (شيوع در يك دوره زماني معين) و يا شيوع تمامي عمر (نسبت كسانيكه بيماري را در كل طول عمر خود داشته اند به جمعيت در معرض خطر در شروع آن دوره زماني) باشد.
كاربردهاي ميزان شيوع در اندازه گيري حجم بيماري در جامعه، و تعيين نيازهاي مربوط به مراقبتهاي بهداشتي در جامعه است.
براي مثال در پاسخ به سوالات زير اندازه هاي مختلفي از ميزانهاي شيوع قابل اندازه گيري است: آيا در حال حاضر مبتلا به كمر درد هستيد: (شيوع لحظه اي) آيا در سال گذشته هرگز كمردرد داشته ايد؟ (شيوع دوره اي) آيا در طول زندگي خود هميشه كمر درد داشته ايد؟ (شيوع تمامي عمر)
اسلاید 7 :
ميزانهاي مهم در اپيدميولوژي
اطلاعات مورد نياز براي محاسبه ميزان هاي بروز و شيوع:
اطلاعات مربوط به وضعيت سلامت افراد
تعريف دقيق مورد بيماري
تعداد دقيق افرادي كه به بيماري مبتلا شده اند
تعداد افراد در معرض خطر بيماري
دوره زماني مشاهده بيماري
ميزان بقا
اين ميزان، عبارت از تعداد بازماندگان از يك بيماري در طي يك دوره زماني (براي مثال، يك دوره 5ساله) به كل مبتلايان در همان دوره زماني است. از اين ميزان، عمداً براي ارزيابي استانداردهاي مربوط به روشهاي درماني، استفاده مي شود.
اين زمان معمولاً از تاريخ تشخيص بيماري يا شروع درمان محاسبه ميشود وبه خصوص در درمانهاي مربوط به سرطانها از آن استفاده گردد.
بنابراين ميزان بقا عبارت است از تعداد بيماران زنده از يك بيماري پس از 5 سال، تقسيم بر تعداد كل بيماران تشخيص داده شده يا تحت درمان ضربدر 100
اسلاید 8 :
میزان
نسبتی است که در آن، صورت زیر مجموعه مخرج است و مخرج به صورت تغییرات بر حسب زمان لحاظ می شود. فراوانی نسبی مواجهه و پیامدها در قالب بروز و شیوع بیان می شود.
اسلاید 9 :
شیوع Prevalence))
شیوع معمولاً به دو روش اندازه گیری می شود:
1- شیوع نقطه ای (لحظه ای)
عبارت است از تعداد موارد موجود پیامد (یا مواجهه) در یک نقطه زمانی، تقسیم بر کل جمعیتی که نسبت به وقوع پیامد ( ویا مواجهه) مستعد بوده اند (جمعیت در خطر). نقطه زمانی می تواند همه اشکال زمان مثل روز، هفته، ماه و … باشد. این امر بستگی به مدت زمان لازم برای بررسی جمعیت دارد. هرگاه اصطلاح شیوع را بدون هر گونه توضیحی به کار بریم منظور همان شیوع لحظه ای است.
اسلاید 10 :
شیوع
2- شیوع دوره ای
درباره برخی از پدیده ها مانند بیماری های روانی تشخیص اینکه آیا شخص در لحظه ای که شیوع محاسبه می شود بیمار بوده است یا نه مشکل است. در این موارد شیوع دوره ای که عبارت است از تعداد موارد موجود پیامد( یامواجهه) در یک دوره زمانی، تقسیم بر کل جمعیتی که نسبت به وقوع پیامد ( ویا مواجهه) مستعد بوده اند (جمعیت در خطر) محاسبه می شود.
اسلاید 11 :
بروز
بروز که به جای موارد موجود بیماری به موارد جدید توجه دارد، به دو شکل قابل محاسبه است:
1- بروز تجمعی
بروز تجمعی که به آن خطر یا ریسک هم می گویند، عبارت است از تعداد موارد جدید پیامد (یا مواجهه) در یک دوره زمانی معین تقسیم بر تعداد کل جمعیت در خطر در ابتدای آن دوره.
اسلاید 12 :
بروز تراکمی
در محاسبه بروز تجمعی فرض بر این است به مطالعه وارد می شود از ابتدا تا انتهای کار در مطالعه حضور دارد اما در عمل معمولاً عده ای قبل از پایان مطالعه از آن خارج می شوند و عده جدیدی به مطالعه وارد می شوند لذا اگر بخواهیم برآورد درستی از بروز بیماری بر حسب میزان مشارکت افراد در مطالعه داشته باشیم از میزان بروز تراکمی ( یا چگالی بروز) استفاده می کنیم که عبارت است از تعداد موارد جدید پیامد (یامواجهه) در یک دوره زمانی تقسیم بر تعداد کل شخص – زمان هایی که مطالعه ادامه داشته است. در بیماری هایی مانند سرماخوردگی، آسم و افسردگی و ..در طول یک مدت معین ممکن است هر فرد بیش از یک بار مبتلا شود، بهتر است میزان بروز تراکمی محاسبه گردد و اگر بروز تجمعی محاسبه می شود در صورت کسر به جای تعداد موارد بیماری تعداد دفعات بیماری لحاظ شود. تنها به بروز تراکمی میتوان واژه میزان را اطلاق نمود و بروز تجمعی و شیوع میزان نیستند و تنها تناسب هستند.
اسلاید 13 :
رابطه شیوع و بروز
در شرایطی که بروز و جمعیت ثابت باشد و مهاجرت به داخل و خارج رخ ندهد. میتوان رابطه زیر را برای بروز و شیوع نوشت:
طول دوره بیماری × بروز = شیوع
اسلاید 14 :
نسبتها
اگر b را به عنوان نمادی از یک مجموعه و a را جزیی از آن مجموعه در نظر بگیریم: نسبت مقادیرa را به کل مقادیر b)) نشان میدهد.
نسبت، کمیت نسبی یک عدد را به عدد دیگر نشان میدهد. مثلاً اگر a یک عدد و b عدد دیگری باشد نسبتa بهb برابر است با: که کمیتa را نسبت به واحدb نشان میدهد.
انواع نسبتهایی که بهعنوان شاخص بهداشتی یا جمعیتی مورد استفاده قرار میگیرند متفاوت میباشند، ولی روش محاسبه کلیه آنها یکسان و طبق رابطه بالا بوده و تنها اختلاف آنها ناشی از نوع اطلاعاتی است که بکار برده میشود
اسلاید 15 :
نسبت ها
1 – نسبتهایی که صورت و مخرج شامل یک جامعه میشوند. بهعبارت دیگر هر دو متعلق به جمعیت واحدی میباشند. مثلا نسبت b و a هردو متعلق یک جامعه هستند که عبارت است از نسبت تعداد مردان به تعداد زنان جامعه. در این مورد با وجود اینکه a و b هردو متعلق به همان جامعه میباشند اماa قسمتی از b نیست.
مثال: نسبت جنسی بدو تولد یا نسبت سرباری
2- نسبتهایی که سهم یک عدد را در کل نشان میدهد. در این صورت باز هم a وb مربوط به جامعه واحدی هستند ولیa جزئی از کلb است. به عبارت دیگر صورت جزئی از مخرج کسر است.
مثلا نسبت مادرانی که تحت مراقبت قرار دارند به کل مادرانی که میبایست تحت مراقبت قرار داشته باشند، و یا مرگ از سرطانها به کل مرگها.
3 – نسبتهایی که بین دوسری دادههایی که از دو جامعه متفاوت معین میشوند ( aوb از دو جامعه مختلف میباشند). مثلا نسبت تختهای بیمارستانی یک شهر به جمعیت، نسبت پرستار به پزشک یا نسبت جمعیت به ازای هر پزشک وغیره.
اسلاید 16 :
میزانها
در مورد تعریف میزان اختلاف نظر وجود دارد و عده بیشتری معتقدند که میزان همان نسبتی است که در قسمت قبل توضیح داده شد. بدین معنی که صورت قسمتی از مخرج است و عبارت است از نسبت تعداد یک واقعهa به حاصل جمع تعداد واقعه a و تعداد عدم واقعهb :
اسلاید 17 :
میزان ها
خاصیت مهمی که میزان را از نسبت متمایز میسازد دخالت حتمی زمان در میزان است. میزان احتمال وقوع یک حادثه را در مدت زمان معین در جامعه نشان میدهد. مثلاً میزان مرگ و میر در یکسال و یا میزان وقوع سرطان در 10سال یا میزان شیوع آنفلونزا در یک ماه و غیره.
اسلاید 18 :
خلاصه و نتیجه گیری :
ميزان بروز بيماري برابر موارد جديد رخداد يك بيماري به ازاي جمعيت در معرض خطر بيماري است كه در يك دوره زماني معين رخ ميدهد.
ميزان شيوع بيماري عبارت از تعداد موارد موجود بيماري در يك جمعيت در معرض خطر است
ميزان بقا،عبارت از تعداد بازماندگان از يك بيماري در طي يك دوره زماني (براي مثال، يك دوره 5ساله) به كل مبتلايان در همان دوره زماني استنسبت، کمیت نسبی یک عدد را به عدد دیگر نشان میدهد
صورت قسمتی از مخرج است و عبارت است از نسبت تعداد یک واقعهa به حاصل جمع تعداد واقعه a و تعداد عدم واقعهb
اسلاید 19 :
تمرین
اگر مقادير فشار خون سيستوليك افراد سالم جامعه داراي توزيع نرمال با ميانگين 120 و انحراف معيار 10 ميليمتر جيوه باشد:
1- فشار خون چند درصد افراد بيش از 130 ميليمتر جيوه است؟
اسلاید 20 :
2-فشار خون چند درصد افراد بيش از 140 ميليمتر جيوه است؟
3- فشار خون چند درصد افراد بين 100 و 140 ميليمتر جيوه است؟
4- فشار خون چند درصد افراد بيش از 150 ميليمتر جيوه است؟
