بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

دسته بندی و انتخاب ابزارهای سیاستی علم، فناوری و نوآوری

اسلاید 2 :

1- مقدمه
2- دسته­بندی ابزارهای سیاستی با هدف انتخاب ابزار مناسب
3- معرفی ابزارهای سیاستی
4- مطالعه موردی: ابزارهای مورد استفاده در 110 برنامه حمایتی از شرکتهای دانشبنیان
فهرست مطالب

اسلاید 3 :

1- مقدمه
ابزارهای سیاستی مجموعه­ای از اصول و روش­ها هستند که به کمک آن­ها دولت تلاش می­کند از قدرت خود برای حمایت، اثرگذاری یا ممانعت از تغییرات اجتماعی استفاده نماید. بر اساس این تعریف، ابزارهای سیاستی طبعا هدفمند هستند.
سه رویکرد تاریخی به ابزارهای سیاستی:
رویکرد سنتی اول: ابزارها با سازوکارهایی مشخص دارای ویژگی­های تعیین شده
رویکرد دوم: ابزارها به عنوان وسیله­­هایی تعریف شده برای سیاستگذاری با نگاهی بر بستر سیاست
رویکرد سوم: ابزارها به عنوان یکی از نهادها در طیفی وسیع از متغیرهای تنظیم نظام نوآوری
رویکرد نوین به ابزارهای سیاستی، فهم عمومی از دسته­بندی ابزارها را متحول کرده و تلاش می­کند تا به جای نزدیک­بینی بیش از حد روی ابزار، هدف سیاستی محور تمرکز قرار بگیرد و انتخاب ترکیبی از ابزارها برای نیل به آن هدف مدنظر باشد.

اسلاید 4 :

2- دسته­بندی ابزارهای سیاستی با هدف انتخاب ابزار مناسب
رایجترین تقسیم­بندی ابزارها:
مقرراتگذاری (چماق): استفاده از قدرت الزام­آور و تقنینی دولت برای کنترل
اقتصادی و مالی (هویج): استفاده از مشوق­ها برای فعالسازی برخی فعالیت­ها
نرم (موعظه): هنجارسازی، ارائه پیشنهاد و شکل­گیری جریان تبادل اطلاعات میان بازیگران
مهمتر از دستهبندی صرف، شناسایی ابزارها برای برای انتخاب صحیح ابزار اهمیت دارد و باید سه مسئله اصلی مدنظر قرار بگیرد:
گزینش دقیق ابزارهای مناسب از میان طیف وسیع ابزارهای سیاستی
طراحی مستحکم ابزارها با توجه به زمینه­ طراحی
ترکیب­بندی ابزارها مبتنی بر موضوع طراحی

اسلاید 5 :

2- دسته­بندی ابزارهای سیاستی با هدف انتخاب ابزار مناسب 2-1- دستهبندی بر اساس نوع مداخله
طبقه­بندی ابزارها بر اساس سازوکاری که سیاست­گذار برای مداخله اتخاذ می­کند و آثار سیاسی، اقتصادی و اجتماعی این مداخله بر اساس ماهیت ابزارهای سیاستی
دستهبندی ابزارها بر اساس نحوه درگیر شدن منابع مالی دولت در اجرای برنامه سیاستی:
حمایتهای مستقیم (مانند وامهای بلاعوض یا خریدهای دولتی)
حمایتهای غیرمستقیم (مشوق­های مالیاتی که مستقیما منابع دولت برای آن­ها هزینه نمی­شود)
حمایتهای مالی کاتالیزوری (مانند ضمانت وام یا بازار سهام جدید)
سیاستهای اصلاح شرایط کلان و توسعه زیرساختها

اسلاید 6 :

2- دسته­بندی ابزارهای سیاستی با هدف انتخاب ابزار مناسب 2-1- دستهبندی بر اساس نوع مداخله (ادامه)
طیف­بندی بر اساس درجه خودکار بودن، درجه قهری بودن، درجه مستقیم بودن و درجه مشهود بودن:
هرچه ابزارها بدون نیاز به تغییرات تنظیمی اقتصادی و اجتماعی اجرا شوند خودکارتر هستند.
هرچه یک ابزار بیشتر از قوه قهری دولت برای اجرا استفاده کند، قهریتر است.
هرچه نهاد تصویب­کننده، بیشتر در ارائه ابزار مشارکت داشته باشد، ابزار مستقیم­تر است.
هرچه یک ابزار در فرآیند طراحی و به خصوص بودجه­بندی سیاست بیشتر به عنوان یک هزینه­کرد دولتی مشهود باشد، ابزاری با درجه مشهود بودن بالاتر محسوب می­شود.

اسلاید 7 :

2- دسته­بندی ابزارهای سیاستی با هدف انتخاب ابزار مناسب 2-1- دستهبندی بر اساس نوع مداخله (ادامه)
طیف­بندی برخی از ابزارها

اسلاید 8 :

2- دسته­بندی ابزارهای سیاستی با هدف انتخاب ابزار مناسب 2-2- دسته­بندی بر اساس مخاطب ابزار سیاستی
یکی دیگر از رویکردهای ورود به مسئله دسته­بندی ابزارها، شناخت مخاطب هدف آن­ها است.
اگرچه در رویکرد نظاممند به نوآوری، تقاضای نوآوری یک بُعد مهم محسوب می­شود، در عمل در برنامه­ها و اقدامات سیاستی، نقش سیاست­های طرف تقاضا به مراتب کم­رنگ­تر از طرف عرضه است.
بر این اساس یکی از سادهترین انواع دستهبندی ابزارها بر اساس مخاطب، تقسیم آنها به ابزارهای تحریک طرف عرضه و تحریک طرف تقاضای نوآوری است.

اسلاید 9 :

2- دسته­بندی ابزارهای سیاستی با هدف انتخاب ابزار مناسب 2-2- دسته­بندی بر اساس مخاطب ابزار سیاستی (ادامه)
میتوان بر اساس اینکه مخاطب کاربر یا خالق دانش و خصوصی یا دولتی است، مخاطب­های ابزارهای سیاستی را به چهار دسته تقسیم و برنامه هر دسته و سیاستهای پیونددهنده را ارائه کرد
دسته­بندی سیاستی بر اساس خالقان و کاربران دانش دولتی و خصوصی

اسلاید 10 :

2- دسته­بندی ابزارهای سیاستی با هدف انتخاب ابزار مناسب 2-3- دسته­بندی مسئله محور ابزارهای سیاستی
در یک نگاه تاریخی، رویکردها به دسته­بندی ابزارهای سیاستی دچار تغییر و تکامل شده­اند:
1. تمرکز با چگالی بالا بر ابزارهای طرف عرضه نوآوری
2. توجه همزمان به ابزارهای طرف عرضه و تقاضای نوآوری
3. توجه به ابزارهای نظامساز به عنوان گونهای از ابزارهای طرف تقاضای نوآوری
4. اصالت بخشیدن به ابزارهای نظامساز به عنوان دستهای مجزا در ابزارهای نوآوری
5. دستهبندی ابزارها بر اساس اثری که ترکیب آن­ها در یک بستر مشخص، بر حل مسائل نظام نوآوری می­گذارند و در حقیقت نگاه نظامساز به همه ابزارها با توجه به مسئلهای که آمیزه ابزارها از نظام نوآوری برطرف میکنند.

اسلاید 11 :

2- دسته­بندی ابزارهای سیاستی با هدف انتخاب ابزار مناسب 2-3- دسته­بندی مسئله محور ابزارهای سیاستی (ادامه)
در رویکرد جدیدتر، هر ابزاری به صورت بالقوه فرصت تبدیل شدن به یک ابزار نظام­ساز را دارد؛ مشروط بر اینکه بتواند باعث هم­افزایی با سایر ابزارها و حل مسئله نظام باشد.
در این رویکرد، باید تمرکز اصلی از خصوصیات ابزارها (ابزارگرایی سنتی) زدوده و نقطه آغاز یک برنامه سیاستی، مسائل حل­نشده نظام نوآوری در نظر گرفته شود.
رویکرد نوین، خصوصا در مورد نظام­ساز بودن ابزارها، ناقض دیدگاه­های قبلی نیست و در حقیقت این رویکرد بسط­دهنده آن­ها است.
یک طبقه­بندی مسئله محور برای برخی ابزارها بر اساس هدف سیاستی شامل: 1. افزایش هزینه­کرد تحقیق­وتوسعه، 2. تربیت مهارت­ها، 3. دسترسی به تخصص، 4. بهبود قابلیت نظامساز یا مکمل شدن، 5. تقویت تقاضای نوآوری، 6. بهبود چارچوب و 7. بهبود فضای گفتمانی است.

اسلاید 12 :

3- معرفی ابزارهای سیاستی
معرفی همه ابزارها در کنار هم، در یک سطح و به شکل خطی میسر نیست. این مسئله تعداد ابزارها را به بیش از 100 ابزار مختلف می­رساند.
دستهبندی کلی پیشنهاد شده بر اساس محور تمرکز ابزارها:
ابزارهای متمرکز بر تحریک طرف عرضه نوآوری
ابزارهای متمرکز بر تحریک طرف تقاضای نوآوری
ابزارهای متمرکز بر تحریک شکل­گیری روابط نظامساز
ابزارهای متمرکز بر زیرساخت و مقرراتگذاری
ویژگی دستهبندی حاضر:
تفکیک ابزارهای نظامساز به عنوان گونه خاصی از ابزارها با هدف زمینه­سازی برای برقراری روابط
بررسی کلان ابزارها، شامل اقدامات مختلف با یک رویکرد مشابه و یا بهرهبرداری از اقدامات متقابل

اسلاید 13 :

3- معرفی ابزارهای سیاستی
دسته­بندی ابزارها بر اساس محور تمرکز و هدف سیاستی

اسلاید 14 :

3- معرفی ابزارهای سیاستی 3-1- ابزارهای متمرکز بر تحریک طرف عرضه نوآوری
طرف عرضه یا خالق دانش را می­توان به صورت کلی به دو دسته عمومی و خصوصی تقسیم کرد:
بخش عمومی: بخش با اهداف غیرتجاری، عمدتا شامل کارکرد پژوهشی دانشگاه­ها، آزمایشگاه­ها و سایر مراکز تحقیقاتی که بر تحقیقوتوسعه و گسترش علوم پایه تمرکز دارند.
بخش خصوصی: بنگاه­های تجاری، خلاق و نوآور که تمرکز آن­ها بر تحقیق­وتوسعه کاربردی و توسعه محصولات و فرآیندهای جدید است.

اسلاید 15 :

3- معرفی ابزارهای سیاستی 3-1- ابزارهای متمرکز بر تحریک طرف عرضه نوآوری 3-1-1- بنگاههای دولتی
دارای صریحترین حالت مداخله دولت با درجه بالایی از مشهود و مستقیم بودن
منابع سازمانی دولت برای تحریک رفتارهای نظام نوآوری با طیفی از بنگاه­های کاملا دولتی تا سازمان­های نیمه خصوصی
هدف بنگاه­های دولتی عمومی­تر از بنگاه­های خصوصی است. با اتصال به بودجه عمومی و قواعد تنظیمی دولت، منافع زیر از این بنگاهها حاصل میشود:
جلوگیری از انحصارهای احتمالی بازار
سرریز دانش به سایر بخش­های نظام نوآوری
جلوگیری از شکست نظام نوآوری

اسلاید 16 :

3- معرفی ابزارهای سیاستی 3-1- ابزارهای متمرکز بر تحریک طرف عرضه نوآوری 3-1-2- تامین مالی مستقیم تحقیق­وتوسعه
حمایت از ورود جریان­های مستقیم مالی به خالقان دانش برای تحریک تحقیق­وتوسعه و نوآوری
از پرکاربردترین انواع آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
وامهای یارانهای بدون بهره یا کم بهره برای تحقیقات
وامهای کوچک برای شرکتهای کوچک و متوسط
تامین مالی پروژههای پژوهشی
کمکهای مالی و وامهای بلاعوض
حمایتهای سهامی (حمایت از ایجاد صندوقهای سرمایهگذاری خطرپذیر و بازارهای سهام جدید)

اسلاید 17 :

3- معرفی ابزارهای سیاستی 3-1- ابزارهای متمرکز بر تحریک طرف عرضه نوآوری 3-1-3- مشوق مالیاتی برای تحقیق­وتوسعه
کاهش درآمدهای مالیاتی دولت با هدف تحریک فعالیتهای تحقیقوتوسعه (یا در بعضی از کشورها سایر فعالیتهای نوآورانه همچون طراحی صنعتی، مهندسی فرآیند و اکتساب فناوری)
از میان پایه­های مالیاتی مختلف، مشوق­های تحقیق­وتوسعه عمدتا به سه دسته از آن­ها تعلق می­گیرند:
درآمد شرکت­ها بر اساس هزینه­کردهای برای تحقیق­وتوسعه و یا درآمدهای حاصل از آن
حقوق و هزینههای تامین اجتماعی کارکنان تحقیقوتوسعه
درآمد اشخاص حقیقی فعال در تحقیقوتوسعه

اسلاید 18 :

3- معرفی ابزارهای سیاستی 3-1- ابزارهای متمرکز بر تحریک طرف عرضه نوآوری 3-1-4- آموزش و مهارتآموزی
سه جریان اصلی برای این ابزار سیاستی:
1. تربیت نیروهای علمی برای فعالیت­های تحقیق­وتوسعه در بخش عمومی، مانند:
تربیت فارغ­التحصیلان دکترا در حوزه­های مرتبط با علم و فناوری
حمایت­های مالی از آموزش
افزایش جذابیت فرصتهای شغلی داخلی خصوصا به جهت جلوگیری از مهاجرت نخبگان
توسعه فرهنگ کارآفرینی در میان دانشگاهیان
2. پرورش متخصیص برای فعالیتهای نوآورانه در بخش خصوصی، مانند:
حمایت از برگزاری دوره­های مهارت­آموزی درون شرکت­ها پیش از آغاز به کار و حین انجام کار
آموزش مهارت­های لازم به کارآفرینان به شکل مداوم
3. حمایت از جابجایی نیروی انسانی بین دو بخش و افزایش فرصتهای شغلی و انتقال دانش، مانند:
اعطای یارانه استخدام

اسلاید 19 :

3- معرفی ابزارهای سیاستی 3-1- ابزارهای متمرکز بر تحریک طرف عرضه نوآوری 3-1-5- خدمات مشاورهای فناوری و نوآوری
مداخله دولت در خدمات مشاورهای با هدف افزایش بهره­وری، نوآوری در طراحی، تولید و مدل­های کسب­وکار و در نتیجه بهبود عملکرد کسب­وکار به دلیل وجود سرمایه کم اندک تخصیص و عدم درک کافی از هزینه-فرصت این خدمات در شرکتهای کوچک و متوسط
برخی از مهمترین انواع این خدمات:
محک­زنی
پایش جهانی فناوری
مدلسازی
مشاوره برای اموری همچون تولید ناب، فرآیندهای استاندارد شده بهبود کیفیت، مدیریت انرژی، مدیریت بهداشت و امنیت محیطی، دانش مرتبط با فناوری اطلاعات، منبع­یابی و.

اسلاید 20 :

3- معرفی ابزارهای سیاستی 3-1- ابزارهای متمرکز بر تحریک طرف عرضه نوآوری 3-1-6- ضمانت سهام و اعتبار
به شکل کلی مفهوم ضمانت در حوزه مالی، قبول مسئولیت پرداخت بدهی یا انجام تعهدات یک فرد یا سازمان است در صورتی که آن فرد یا سازمان نتواند به تعهدات خود عمل نماید.
علاوه بر ضمانت­های اجرایی مثل ضمانت حسن انجام کار، دو نوع ضمانت اعتبار و ضمانت سهام از کاربرد سیاستی بیشتری برخوردار هستند که در آن­ها دولت از تامین ضمانت به منظور قبول ضررهای احتمالی وارد شده در صورت شکست فعالیت­های شرکت فناوریمحور حمایت کرده و با کاهش بخشی از ریسک نهاد سهامی سرمایه­گذار (مثلا صندوق سرمایه­گذاری خطرپذیر) یا نهاد مالی وام­دهنده (مثلا بانک)، تامین مالی را برای خالق دانش تسهیل می­نماید.

در متن اصلی پاورپوینت به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر پاورپوینت آن را خریداری کنید