بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
کاربرد آمار در آزمایشگاه
اسلاید 2 :
موارد استفاده آمارو نرم افزارهای
مربوطه در آزمایشگاه
1- کنترل کیفی (Quality Control)
2- کالیبراسیون (Calibration)
3- محاسبه حدود نرمال (Normal Range)
4- مطالعات ارزش تشخیصی (Diagnostic Accuracy Studies)
اسلاید 3 :
کنترل کیفی
Quality Control
اسلاید 4 :
جهت انجام کنترل کیفی در آزمایشگاه غالبا از یک نمونه با مقادیر مشخص از آنالیتهای مورد نیاز (نمونه کنترل) استفاده می شود:
1- سرم کنترل: Randox و .
_ بصورت تجاری موجود هستند
_ مقادیر هر آنالیت بصورت میانگین و انحراف معیار مشخص شده اند
_ با اطمینان بیشتری می توان با آنها کار کرد
_ براحتی تهیه شده و معمولا قیمت مناسبی دارند
2- Pooled Serum:
_ بایستی توسط آزمایشگاه تهیه شود
_ مقادیر آنالیتهای مختلف توسط آزمایشگاه محاسبه شده و لذا ممکن است دقت کافی نداشته باشد
_ تهیه آن مشکل است
3- محدوده نرمال (Average of Normal, Normal Range):
_ در صورت زیاد بودن نمونه معمولا میانگین نتایج برابر مقدار نرمال است
_ می توان از میانگین و انحراف معیار محدوده نرمال بعنوان معیار استفاده کرد و میانگین روزهای ماه جاری را (بعنوان مقدار کنترل) با آن مقایسه نمود
4- میانگین بیماران (Patient Mean):
_ در صورت زیاد بودن نمونه معمولا میانگین نتایج برابر مقدار نرمال است
_ می توان از میانگین و انحراف معیار آنالیت مورد نظردر بیماران ماه گذشته بعنوان معیار استفاده کرد و میانگین روزهای ماه جاری را (بعنوان مقدار کنترل) با آن مقایسه نمود
اسلاید 5 :
الف) بررسی صحت یک روش آزمایشی
Accuracy
_ آیا مقدار بدست آمده به مقدار مشخص شده نزدیک است؟
_ مقدار خطای صحت (عدم صحت، Inaccuracy) معمولا با محاسبه %Bias بدست می آید:
%Bias = [(test value – control value) / control value] * 100
_ مقدار Bias ممکن است منفی (تست پائین می خواند) یا مثبت (تست بالا می خواند) باشد
اسلاید 6 :
ب) بررسی دقت یک روش آزمایشی
Precision, Reproducibility
_ آیا در صورت تکرار آزمایش مقادیر مشابه بدست می آید؟
_ دقت یک آزمایش معرف تکرار پذیری آن است
_ در صورتی که یک آزمایش صحت نامناسبی داشته ولی دقت آن خوب باشد:
_ این آزمایش قابل تصحیح با ضریب تصحیح است (بشرط ثابت بودن عدم صحت)
_ این آزمایش جهت بررسی سیر بیماری قابل استفاده است
اسلاید 7 :
روشهای مورد استفاده:
1- مقدار خطای دقت معمولا با محاسبه شاخصهای پراکندگی بدست می آید
_ هر چه پراکندگی بدست آمده بیشتر باشد دقت آزمایش کمتر است
_ با توجه به فاقد واحد بودن %CV معمولا از این شاخص استفاده می شود
2- استفاده از آزمون آماری Paired T-test:
_ این آزمون فرضیه مساوی نبودن میانگین در دو گروه مختلف را بررسی می کند
_ این دو گروه زوج (Paired) می باشند، یعنی هر دو گروه از موارد (Case های) مشابه تشکیل شده اند که در دو حالت مختلف مورد بررسی قرار گرفته اند
_ در صورتیکه P value بدست آمده بزرگتر از 0.05 باشد فرضیه رد شده و دو گروه دارای اختلاف معنی داری از نظر میانگین نیستند
_ مورد استفاده این روش بیشتر در بررسی دقت دستگاههای Cell Counter است
3- استفاده از منحنی های Control Chart (Levey-Jenning):
_ این منحنی ها علاوه بر بررسی دقت، نوع خطای ایجاد شده (Random or Systematic) را نیز بررسی می کنند
ب) بررسی دقت یک روش آزمایشی
Precision, Reproducibility
اسلاید 8 :
_ این خطا معادل مجموع خطاهای آزمایش در بررسی صحت و دقت آن می باشد
Total Error = |%Bias| + %CV
ج) بررسی خطای کلی آزمایش
Total Error
اسلاید 9 :
_ حداکثر مقدار خطای مجاز در هر آزمایش:
1- خطای دقت:
10% در روشهای دستی و آزمایشات آنزیمی
5% در روشهای اتوماتیک و آزمایشات غیر آنزیمی
2- خطای صحت: معمولا برابر خطای دقت است
3- خطای کلی:
روش اول) دو برابر خطای دقت قابل قبول
روش دوم) استفاده از محدوده نرمال:
{[(Normal Range) / 4] / Mean of Normal Range} * 100
مثال: در مورد FBS با محدوده طبیعی 60 – 110
Normal Range = 110-60 = 50
Mean = (110+60)/2 = 85
{[50/4]/85} * 100 = 14.7%
ج) بررسی خطای کلی آزمایش
Total Error
اسلاید 10 :
مثال: محاسبه خطا با استفاده از Medcalc:
Control Mean = 13
%Bias = [(13 – 13.36) / 13] * 100 = - 4.61%
%CV = 8.08%
Total Error = 4.61 + 8.08 = 12.69%
اسلاید 11 :
محاسبه دقت Cell Counter با استفاده از آزمون Paired T-test در Medcalc:
اسلاید 12 :
محاسبه دقت Cell Counter با استفاده از آزمون Paired T-test در Medcalc:
اسلاید 13 :
محاسبه دقت با بررسی Control Chart در Medcalc
اسلاید 15 :
کالیبراسیون
Calibration
اسلاید 16 :
Correction Factor = 1 - Bias
ضریب تصحیح
اسلاید 17 :
الف) استفاده از خون کنترل و محاسبه ضریب تصحیح برای هر شاخص
ب) استفاده از دستگاه قابل اعتماد و محاسبه ضریب تصحیح بر اساس جوابهای آن برای هر شاخص
ج) استفاده از روشهای دستی:
در این روش مبنا بر ثابت بودن MCV است
محاسبات بر روی چندین نمونه خون، ترجیحا نرمال انجام می شود و از میانگین نتایج برای کالیبراسیون استفاده می شود. می توان یک نمونه خون نرمال را چندین بار مورد بررسی قرار داد.
کالیبر کردن Cell Counter
اسلاید 18 :
1- محاسبه Hct بروش میکروهماتوکریت (کالیبر شده)
2- تصحیح RBC
1- RBC = Hct * (116/1000)
بشرط استفاده از نمونه نرمال
2- RBC (Mil/µl) = [Hct (%) / MCV (fl)] * 10
بشرط صحیح بودن خوانشMCV
3- Using Hemocytometer chambers
3- تصحیح Hct با توجه به تفاوت 6-2 درصدی بین روش دستی و دستگاهی
4- تصحیح Hb با توجه به فرمول
Hct = Hb * 3
5- محاسبه دستی WBC و PLT با نئوبار و محاسبه ضریب تصحیح
کالیبر کردن Cell Counter
اسلاید 19 :
روشهای محاسبه حدود نرمال:
1- مقادیر بین 3% تا 97%
2- مقادیر بین Mean ± 2SD
محاسبه حدود نرمال
Normal Range
اسلاید 20 :
مطالعات ارزش تشخیصی
Diagnostic Accuracy Studies
