بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
تحلیل نظام آموزشی و مقایسه و ارائه نظام آموزشی کارآمد
اسلاید 2 :
آموزش در ایران باستان
در دوران هخامنشی، آموزش رسمی ویژهی روحانیان زرتشتی(موبدان)، شاهزادگان و دولتمردان
بود. اما چون در آیین زرتشت آموزش و پرورش به مانند زندگی مهم شمرده شده بود، مردم ایران
به پیروی از گفتار حکیمانهی زرتشت، یعنی پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک، اخلاق و
مهارتهای سودمند را به فرزندان خود آموزش میدادند. در آن زمان آتشکدهها جایگاه رسمی
آموزش بودند و موبدان علاوه بر درسها مذهبی، پزشکی، ریاضی و اخترشناسی نیز درس
میدادند.
نخستین دانشگاه
در دورهی ساسانی فرهنگ و تمدن ایرانی به شرق و غرب گسترش یافت. اما هنوز هم آموزش به
گروهی خاص محدود میشد. در این دوران مهمترین مرکز علمی و آموزشی دوران باستان،
دانشگاه دانشگاه گندی شاپور، در شهر گندی شاپور به وجود آمد. این شهر را شاپور ساسانی
بنیان نهاد و تا حدود قرن چهارم پس از اسلام آباد بود. در دانشگاه گندی شاپور داشمندان ایرانی
در کنار دانشمندان هندی، یونانی و رومی به فعالیت علمی و بحث و گفت و گو مشغول بودند.
وقتی مدرسهی آتن در سال 529 میلادی بسته شد، بسیاری از دانشمندان یونانی به گندی
شاپور مهاجرت کردند. در زمان خسرو انوشیروان بیمارستانی در این شهر ساخته شد و آموزش
طب ایرانی، یونانی و هندی رونق گرفت.
اسلاید 3 :
آموزش و پرورش نوین
در بیشتر کشورها، گذراندن دورهی مقدماتی برای کودکان پنج و شش ساله و گذراندن
دورهی متوسطه برای نوجوانان سیزده ساله اجباری است. در بسیاری از کشورها حضور
دانشآموزان پس از یازدهسالگی در مدرسهها کم میشود؛ البته، آموزش تا بزرگسالی در
دانشکدهها و دانشگاهها و مرکز های آموزش مهارتهای عملی ادامه مییابد. با وجود این
هنوز میلیونها نفر در دنیا از مهارتهای ابتدایی خواندن و نوشتن بیبهرهاند. بر اساس قانون
اساسی ایران، آموزش و پرورش برای همهی کودکان و نوجوانان ایرانی تا دورهی متوسطه
رایگان است و دولت وظیفه دارد امکان تحصیل را برای همگان فراهم سازد. نظام آموزشی
ایران دارای دورهی ابتدایی(پنج سال) دورهی راهنمایی(سه سال) دوره متوسطه( سه سال)
و دورهی پیش دانشگاهی است. علاقهمندان به کارهای عملی و فنی نیز میتوانند مهارت
های لازم را در مدرسهها و آموزشگاههای کارو دانش بگذرانند. دانشآموختگان دوره
پیشدانشگاهی در صورت مموفقیت در آزمونهای سراسری، به دانشگاه وارد میشوند.
اسلاید 4 :
طرح وبحث اهمیت موضوع
امروزه تقریبا تمام کسانی که به دنبال توسعه واصلاحات هستند در همه جای دنیا از آموزش
پرورش شروع میکنند.
بررسی اسناد ها و کتاب های نوشته شده(عمدتا در کشور های پیشرفته)این واقعیت را
روشن میکند که نظام آموزشی و پرورشی تا اواسط قرن بیستم به بیراهه رفته وبین آموزش و
زندگی، شکاف عمیقی رابه وجود آورده است.
معیار های مختلفی در ارزیابی نظام آموزشی در کشور های مختلف پرداخته شده که:
1-دسترسی مردم کشور به دانش پایه
2-وضعیت آموزش در مدارس ابتدایی
3-وضعیت مدارس راهنمایی و دبیرستان
4-سطح و شرایط تحصیل زنان و دختران در جامعه
5-میزان بودجه اختصاص یافته به آموزش
6-میزان درآمد ناخالص داخلی
نظامی که هیچ مهارتی را به دانش آموزان آموزش نمیدهد .
اسلاید 5 :
تغیراتی ظاهری وبدون مبنای علمی که نه تنها به روز نمیشود بلکه دانش آموزان را گیج
میکند وکار را سخت به صدا درآمدن خانواده ها به دلیل وضعیت کتاب های درسی حجیم
وقدیمی که با تغییرات ظاهری حرف از تغییرات بنیادین محتوای کتاب ها میزنند وجود مسئله
هایی که در کتاب های ابتدایی است را دانش آموزان راهنمایی شاید به سختی حل کنند در
حالی که ما باید دانش آموزان را حداقل برای 12سال آینده تربیت کنیم .کتاب های درسی ما
دانش آموزان را برای دیروز تربیت میکند نه برای فردا و حتی امروز.
ما نباید بعد از 12 سال یک کاغذ به عنوان مدرک دست دانش آموزان بدهیم بلکه باید مهارتی
یاد بدهیم که بتوانند آن را به عنوان رشد و نمو دوران متوسط خود در محیط کار عرضه کنند
باید دانش آموزان علاقه مند به کار تحویل جامعه بدهیم البته این موضوع قابل ذکر است که
تغییر باید بر اساس تحقیق باشد اما متاسفانه در کشور ما به نتایج تحقیقات توجهی
نمیشود وهر تحقیقی که درنظام آموزشی ما به وجود آمده سلیقه ای و بر اساس نظر افراد
مختلفی بوده است به عقیده بسیاری نظام آموزشی ما یک نظام فرسوده تاریخ مصرف
گذشته وتقلیدی است وبحث اینکه نظام آموزشی باید بر اسا س نیاز های کشور باشد
ومهارت های زندگی را بیاموزد در حالی که ما در این 12 سال فقط عمر بچه ها را هدر دادیم.
اسلاید 6 :
همانطور که قبلا نیز اشاره شد حکومتها به مسائلی توجه دارند که متعلق به امروز
است نه آینده در نتیجه از پرداختن به امور اساسی وبنیادین غافل میمانند.
از این موضوع نیز نمیتوان غافل شد که با کاهش ارزش زمان گذشته وافزایش ارزش
زمان حال با مشکلاتی نیز برخورد خواهیم کرد که از جمله اصول مهم در نظام آموزشی
سنتی جامعه ایران ، ارزش فوقالعادهای است که «زمان گذشته» دارا میباشد.
همواره در گفتمانها، از این ارزش به عنوان «تجربه» یاد میشود و پیوسته افراد بزرگتر را
درسآموز و صاحبان تجربه دانسته و سعی همگانی بر این است که با استفاده از تجربه
ایشان، بر دانش خود بیفزایند. این تلقی، اصول نظری و عملی خاصی را در نظام
آموزشی حاکم ساخته که معمولاً به عنوان «ادب تحصیل» از آن یاد میشود.
این در حالی است که تحولات رخ داده در عرصه فناوری و روشهای نوین آموزشی، به
شدت این اصل را دستخوش تحول ساخته است. امروزه یک جوان با استفاده از امکانات
آموزشی و ارتباطی، به حجم بالایی از اطلاعات و دانش دست مییابد و این چنین
میشود که «ارزش زمان تجربه شده» به شدت کاهش مییابد و در نتیجه ادب پیشین
نیز متحول میشود؛ چرا که جوان امروزی خود را نیازمند تجربه نسل قبل ندیده و
احساس میکند به توانمندیها و دانشهایی دست یافته که به مراتب بیشتر از
اسلاید 7 :
دانستههای نسل پیشین است. با توجه به سرعت فزاینده رشد امکانات جدید آموزشی و
ارتباطاتی در جامعه ما، این تحول در حال وقوع است. پس باید توجه داشت که نسل جدیدی از
دانشآموزان در راه هستند که تصور و تلقی متفاوتی از زمان گذشته دارند.
فنلاند؛ یادگیری فارغ از استرس امتحان و نمره
سیستم آموزشی فنلاند بارها به عنوان بهترین سیستم آموزشی دنیا انتخاب شده است و
دانش آموزان فنلاندی اغلب در زمینه های علمی و فرهنگی سرآمد هستند. این مسئله حاصل
اصلاحاتی اساسی است که حدود 40 سال پیش در مدارس این کشور اتفاق افتاد.
در حالی که اکثر کشورهای دنیا محوریت خود را روی ارزیابی دانش آموزان از طریق آزمون های
مداوم قرار داده اند، دانش آموزان فنلاندی 40 سال است که از استرس امتحان و نمره رها شده
اند. سیستم آموزش و پرورش فنلاند صددرصد دولتی است و در قیاس با آمریکا، 30 درصد کمتر
برای هر دانش آموز هزینه می کند اما مدل آموزشی متفاوت و کارآمدی را طراحی کرده که با
کمترین هزینه، به بهترین نتیجه می رسد.
اسلاید 8 :
آموزش رسمی برای کودکان فنلاندی از هفت سالگی شروع می شود؛ این در حالی است
که در اکثر کشورها کودکان تحت عنوان پیش دبستانی یا غیره از پنج سالگی به مدرسه
فرستاده می شوند. فنلاندی ها تا به 10 سالگی پا نگذارند، هیچ مشق شب یا امتحانی را
تجربه نمی کنند و در شش سال اول، اصلا مورد ارزیابی قرار نمی گیرند. این فقدان رقابت و
فشار آکادمیک به کودکان اجازه شکوفایی داده و یاد گرفتن را به آنها آموزش می دهد.
دانش آموزان فنلاندی به جای این که نگران قبول شدن در امتحان ها باشند، فرصتی برای
بروز استعدادهای شان پیدا می کنند. تنها آزمون اجباری کودکان فنلاندی در سن 16
سالگی و بعد از پایان دبیرستان از آنها گرفته می شود که چیزی شبیه به کنکور خودمان
است، البته نه با این ساز و کار استرس زا و آسیب رسان.
فنلاند از نظر سطح علمی دانش آموزان یک دست ترین دانش آموزان دنیا را دارد. کلاس ها به
شکلی دسته بندی شده که دانش آموزان با استعدادتر دائما با کم استعدادترها در تعامل
باشند و توانایی های خود را به آنها منتقل کنند. مسئله بعدی، کم تعداد بودن کلاس های
آموزشی فنلاند است. هر کلاسی حداکثر 16 دانش آموز دارد و همه آنها می توانند به آسانی
از امکانات آموزشی مدارس بهره مند شوند. مجموع این عوامل کنار هم باعث شده که 66
درصد از فارغ التحصیلان دبیرستان های فنلاند به دانشگاه بروند که این بالاترین نرخ ورود به
دانشگاه در اروپاست.
اسلاید 9 :
مقایسه مدارس ایران با فنلاند
یک؛ فنلاندیها مدرسه خاص، گرانقیمت، استعدادهای درخشان، باهوشها، سختکوشها،
متفاوتها یا اسامی دیگر نوآورانه ندارند! همه بچهها یکجور مدرسه میروند.
دو؛ معلمان مدارس در فنلاند، منزلت و شأن اجتماعی ویژهای در حد پزشکان و جراحان دارند.
فرآیند انتخاب معلمان به قدری رقابتی و دشوار است که تنها افراد با ضریب هوشی و هیجانی
بالا توانایی گذراندن آن را دارند. میگویند تنها ١٠ درصد از متقاضیان موفق به پذیرش نهایی
میشوند. یک معلم مقطع ابتدایی در فنلاند، بین سه تا شش سال، معلم ١٥ تا ٢٠ نفر از بچهها
باقی میماند. پس عجیب نیست که در انتخابشان تا جای ممکن دقت به کار برده شود.
سه؛ جدیترین آزمونی که بچههای فنلاندی با آن مواجه میشوند، در سن ١٦سالگی است.
تا پیش از آن، آزمون و امتحان جدی و استرسآوری وجود ندارد. هم بچهها در آنچه دوست دارند
بیشتر یاد بگیرند، آزادند و هم معلمها در نحوه تدریسشان آزادی و ابتکار عمل بسیار زیادی دارند.
چهار؛ مشق و تکلیف بچهها بهطور قابل توجهی کم است.
همچنین مطالعات زیادی انجام دادهاند که بخش قابلتوجهی از آموزش بچهها با انجام بازیهای
عملی و تیمی صورت پذیرد و به اصطلاح خودمان، کمتر مشق بنویسند!
اسلاید 10 :
پنج؛ بچهها تنها تا سن ١٦سالگی، تحصیل اجباری داشته و پس از آن از میان سه مسیر
موجود، یکی را انتخاب میکنند.
سه سال تحصیل بیشتر برای آمادگی ورود به دانشگاه (در چند سال اخیر کمتر از ٤٠ درصد این
مسیر را انتخاب کردهاند!)؛ سه سال آموزش مهارتهای فنی-حرفهای (در چند سال اخیر کمتر
از ٦٠ درصد این مسیر را انتخاب کردهاند!) و مسیر سوم که ورود به بازار کار است (در چند
سال اخیر کمتر از پنج درصد هم این مسیر را انتخاب کردهاند!).
پس، دانشگاه نهتنها یگانه آرزو و مسیر موفقیت متصور بچهها نیست، بلکه اغلب آنها
آموزشها و مهارتهای فنی-حرفهای را ترجیح میدهند!
شش؛ موضوعات و مطالب درسی کم، اما عمق آنها و زمانی که به آنها اختصاص مییابد،
زیاد است. معمولا معلمان نگران عقبافتادن یک درس یا پوشش مطالب بیشتر درسی
نیستند.
و هفت؛ که شاید مهمترین جزء این نظام باشد، اعتماد است. جامعه به مدارس اعتماد دارد.
مدارس به معلمان اعتماد دارند تا متناسب با دانشآموزانشان در نحوه آموزششان تصمیم
بگیرند. معلمان به دانشآموزان اعتماد دارند و دانشآموزان نیز به معلمان اعتماد دارند و بر این
باورند كه معلمان موفقیت آنها را میخواهند. والدین نیز به معلمان اعتماد دارند و فرضشان این است كه آنها قطعا خیر و صلاح فرزندانشان را میخواهند.
اسلاید 14 :
انگلیس و کانادا؛ چرت صبحگاهی آزاد است!
شاید باور نکنید که در بعضی از مدارس دنیا بچه ها می توانند بدون استرس صبح زود بیدار
شدن، تا هر ساعتی که دل شان خواست در رختخواب بمانند. چند وقت پیش یک مدرسه در
لندن پیدا شد که به نوجوان ها اجازه می داد دیرتر به مدرسه بیایند. این سیاست گذاری خاص
بر مبنای پژوهشی بود که نشان می داد اگر نوجوانان فقط 25 دقیقه دیرتر به مدرسه بیایند،
هشیاری و گیرایی و تمرکزشان تا حد قابل توجهی بالاتر می رود و دیگر نیازی نیست خودشان
را به زور قهوه و کافئین سرپا نگه دارند.به همین دلیل آکادمی UCL در لندن ساعت شروع
کلاس هایش را به 10 صبح تغییر داد. گردانندگان این آکادمی تاکید داشتند که یکی دو ساعت
اضافه تر در رختخواب ماندن، یک عادت لاکچری نیست بلکه یک ضرورت است. البته این اولین
باری نبود که یک مدرسه زمان شروع کلاس هایش را به تعویق می انداخت؛ قبل از این هم در
سال 2009 یک مدرسه کانادایی به تین ایجرهای خوش خواب اجازه داد ساعت یازده و نیم به
مدرسه بیایند.
به گفته مدیر این مدرسه، در نتیجه این سیاست، دانش آموزان وقت شناس تر شدند و حضور
مرتب تری سر کلاس های درس داشتند. همچنین این دانش آموزان به شرکت در بحث ها علاقه
بیشتری نشان دادند و درس ها هم سریع تر پیش می رفت.
اسلاید 15 :
مدرسه دیگری در کانادا هم بعد از اجرای این برنامه شاهد یک تغییر باور نکردنی بود؛ آمار
غیبت های دانش آموزان به یک سوم کاهش پیدا کرد. هر چند این مسئله هنوز به یک
سبک مرسوم در کانادا یا انگلستان تبدیل نشده اما در تعدادی از مدارس این دو کشور
پیاده شده و نتایج مطلوبی هم گرفته است.
اسلاید 16 :
چین؛ ریاضی می خوانم، پس هستم!
درس ریاضیات در انگلستان یکی از منفورترین درس ها در همه پایه های تحصیلی است
اما دانش آموزان چینی درست برعکس انگلیسی ها هستند و اتفاقا به مهارت های
شان در علم ریاضیات شهرت پیدا کرده اند. دلیل این تفاوت به توقعات فرهنگی چینی ها
بر می گردد که بر نگرش آنها نه فقط نسبت به ریاضیات، بلکه به کل فرآیند آموزش تاثیر
گذاشته است. به عنوان مثال، اعمال سیاست تک فرزندی باعث شده که توقع والدین
از فرزندان شان بالاتر برود و انتظار داشته باشند فرزندان شان بهترین نتایج را در طول
دوران تحصیل شان کسب کنند. ریاضیات هم یکی از مهم ترین موضوعات آموزشی
است و دانش آموزان آنقدر روی این حوزه کار می کنند که از پایه در این زمینه توانمند
می شوند.
چینی ها برای تدریس ریاضیات متد کاملا متفاوتی دارند. معلم ها مسائل ریاضیات را در قالب
مثال ها و کیس ها و سناریوهای جذابی تدریس می کنند.
اسلاید 17 :
معماهایی را طرح می کنند و کل کلاس به صورت گروهی درگیر حل معماها می شوند. چینی
ها فارغ از رشته تحصیلی شان واحدهای مرتبط با ریاضیات را در طول دوران دبیرستان می
گذرانند و حدود 15 ساعت در هفته را به یادگیری درس ریاضی در کلاس و خانه اختصاص می
دهند. نتیجه این تمرکز، ملتی است که در دنیا به توانایی هایش در علم ریاضیات مشهور شده
است.
هلند و مدارس استیو جابزی
هلند جایی است که تکنولوژی قرن بیست و یکمی را به معنای واقعی وارد سیستم آموزشی
خود کرده است. این مدل آموزشی «آموزش دوران مدرن» نام دارد و به راه اندازی مدارس آی
پدی یا مدارس استیو جابزی در هلند منجر شده است. در این مدارس آی پدها و اپلیکیشن ها
به کلی جایگزین کتاب ها و تخته سیاه ها می شوند. این مدارس ادعا می کنند در آماده سازی
دانش آموزان برای رویارویی با دنیای مدرن، بهترین هستند.
در اکثر مدارس دنیا همراه داشتن تلفن همراه سر کلاس های درس ممنوع است اما در مدارس
استیو جابزی یک لحظه هم لازم نیست آی پدتان را از خودتان جدا کنید. از آنجا که هر دانش
آموزی آی پد خودش را دارد، انگار از یک معلم خصوصی بهره می گیرد. این مدارس از تقسیم
بندی های سنی سنتی هم تبعیت نمی کنند و دانش آموزان را به دو گروه سنی 4 تا 7 سال و
8 تا 12 سال تقسیم کرده اند.
اسلاید 18 :
دانش آموزان مدارس استیو جابزی هم در کلاس های واقعی حضور دارند و هم در کلاس های
مجازی. در چنین مدارسی معلم ها به جای این که جلوی کلاس بایستند و درس بدهند، نقش
مربیانی را بازی می کنند که کودکان را در مسیر یادگیری شان هدایت می کنند. والدین هم
می توانند از طریق یک اپ فعالیت فرزندانشان را کنترل کنند که البته این بخش قضیه ممکن
است برای بعضی ها خوشایند نباشد. ساعت های درسی در این مدارس شناور است و حتی
می تواند در تعطیلات هم ادامه پیدا کند
ادغام کارمندی و دانش آموزی در استودیو اسکول های انگلیسی
چند سالی است در انگلستان نسل جدیدی از مدارس به نام استودیو اسکول یا مدارس
استودیویی به وجود آمده است که کار و تحصیل را با هم در می آمیزد. این مدارس دولتی
هستند، اما از ساختارهای سنتی آموزش فاصله گرفته اند و بر خلاقیت و آموزش مهارت های
زندگی تمرکز کرده اند. دانش آموزان در این مدارس به جای نشستن روی نیمکت های کلاس و
گوش دادن به معلم شان، در گروه های کوچک روی پروژه های عملی کار می کنند. فضای این
مدارس طوری طراحی شده که حس محیط کار را به دانش آموزان القا کند. اسباب و ادوات کاری
در استودیو اسکول ها کنار ابزارهای سنتی مدارس قرار گرفته اند. این سیستم آموزشی جدید
طوری طراحی شده که دانش آموزان را برای زندگی واقعی خارج از کلاس های درسی آماده
کند.
اسلاید 19 :
در سیستم آموزشی ما دانش اموز از مقاطع ابتدایی تا پایان دوره تحصیلات ،فقط یک سری
علوم از شاخه های تجربی ،ریاضی و انسانی رو و فقط جهت کسب نمره و حد نصاب فرا
میگیرد و هیچ گونه آموزش عملی وفنی دیگری براش در نظر گرفته نشده است.تا اوایل سال
73 (اول دبیرستان نظام قدیم) در دبیرستانها واحدی بنام (طرح کاد) وجود داشت و دانش اموز
هفته ای یکبار جهت فراگیری اصول فنی یک رشته در آن شرکت میکرد که متاسفانه به دلایل
نامعلومی برداشته شد و دانش اموز تا پایان مقطع دبیرستان هیچ آموزش عملی و فنی ای رو
فرا نمیگیرد و پس از اتمام دوره دبیرستان (اکثریت) تنها راه موفق شدن رو ورود به حوزه
دانشگاه آن هم به هر قیمت و هزینه ای میبینند و نتیجه نهایی و ماحصل این سیستم معیوب
که در حال حاضر داریم ،شده تعداد کثیری از فارغ التحصیلان مقاطع عالی و دانشگاهی که
برای رشته و تخصصشون شغلی در جامعه تعریف نشده است .و سال به سال هم رو به
افزایش می باشد.
نظام آموزشی باید به گونه ای باشد که خلاقیت را در دانش آموزان تقویت کند و کلاس های
درس باید دانش آموز محور باشند و معلم تنها نقش مربی و راهنما را ایفا کند. به عبارتی امر
آموزش دو طرفه می باشد و معلم نیزبه همراه دانش آموزان مطالب جدید یاد میگیرد.
اسلاید 20 :
متاسفانه درمدارس کشور ما به کار گروهی و کار عملی بها داده نمی شود و دانش آموز پس از
۱۲ سال تحصیل در مدرسه در نهایت بدون هیچ گونه مهارت عملی از مدرسه می رود و به تبع آن
در دانشگاه نیز آموزش های مهارت های عملی حتی برای مهندسان مکانیک یا برق نیز که نیاز
به مهارت عملی بالایی دارند به صورت فرمالیته (از سر خودشون باز میکنن) آموزش داده می
شود. و این می شود که یک فرد پس از فارغ التحصیلی بیکار می ماند و به ناچار ادامه تحصیل
می دهد در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا و در مقاطع بالاتر نیز مهارتی فرا نمی گیرد
باید در مدارس و دانشگاه ها به بحث کارآفرینی اهمیت داده شود و دانش آموزان و دانشجویان به
آن سمت سوق داده شوند. تا شاهد پیشرفت کشور باشیم.
روش و محتوای آموزشی در مدارس ما هم اکنون به شدت نیازمند تغییر است. بی تردید سرعت
تحولات علمی در دنیای امروز، تغییر متناسب ابزارهای آموزشی را می طلبد
کتب درسی باید مهارت محور شوند و اطلاعات عمیق تری را در اختیار دانش آموزان قرار دهند.
باید روند تالیف کتاب ها تغییر کند و مولفان در تالیف کتب درسی به جای نگاه به گذشته، نگاه به
آینده داشته باشند تا کتاب های درسی به جای اطلاعات محور بودن، مهارت پژوهش و یادگیری
را به دانش آموزان بیاموزند. باید به جای انباشت اطلاعات قدیمی و به روز نشده در کتاب های
درسی، به دانش آموزان مهارت های علمی و شیوه های اندیشیدن را آموخت.
