بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
رهبری
فصل 11
اسلاید 2 :
تئوری های رهبری
در ابتدا تئوری های ویژگیهای رهبر توضیح داده خواهد
رهبر بر حسب رفتارهای رهبری معرفی میشود
الگوی اقتضایی که بدان وسیله می توان کاستیهای تئوری های پیشین رهبری را برشمرد،ارائه میشود.
همچنین توضیحات رهبری کاریزماتیک،تحولگرا و تفاوت این دو
مشکلات مربوط به سازه رهبری
و در نهایت یافتن و بوجود اوردن رهبران اثربخش توضیح داده میشود.
اسلاید 3 :
رهبری چیست؟
رهبری عبارت است از توانایی در اعمال نفوذ بر گروه و سوق دادن آن به هدف های مورد نظر. منبع این قدرت یا اعمال نفوذ جنبه رسمی دارد، همانند تکیه زدن بر مسند مدیریت، در یک سازمان. از آنجا که مقام مدیریت جنبه رسمی دارد و اختیارت به صورت رسمی به وی داده می شود، امکان دارد یک نفر در نتیجه گرفتن یک پست، در یک سازمان نقش رهبری بپذیرد.
اسلاید 4 :
تئوری های ویژگیهای رهبر
اگر قرار بود رهبر را بر مبنای ویژگیهای عمومی که در رسانه های کنونی عرضه می شود، معرفی کنیم، می توانستیم خصوصیاتی چون هوش، فره مندی، قاطعیت، شوق و علاقه، قدرت یا توان، شجاعت، صداقت، اعتماد به نفس و از این قبیل ویژگیها را برشماریم .
اسلاید 5 :
مي توان يك يا چند ويژگي شخصيتي را در افرادي كه اينك به عنوان رهبر شناخته شده اند، سراغ گرفت (اين رهبران عبارتند از: چرچيل، مارتين لوتر كينگ، نلسون ماندلا و كندي). افراد غير رهبر از چندين ويژگي شخصيتي محرومند. مي توان اين مطلب را پذيرفت كه افراد مزبور در تعريفي كه ما از رهبر ارائه مي كنيم مي گنجند، ولي آنها افرادي هستند كه از نظر شخصيتي تفاوت هاي فاحشي ندارند. اگر ما ويژگي هاي شخصيتي را به عنوان يك عامل اثبات شده بپذيريم، در آن صورت بايد همه افراد مزبور داراي خصوصيات ويژه باشند.
تئوری های ویژگیهای رهبر
اسلاید 6 :
اقداماتي صورت گرفته تا بتوان ويژگي هاي رهبران موفق تر را برشمرد. شش ويژگي كه در زير مي آيد، رهبران را از افراد غير رهبر متمايز مي سازد. آنها عبارتند از:
پويايي و جاه طلبي
علاقه يا تمايل به رهبري و اعمال نفوذ به ديگران
صداقت و درستي
اعتماد به نفس
هوش
داشتن دانش فني عميق در رابطه با حوزه مسئوليت
تئوری های ویژگیهای رهبر
اسلاید 7 :
نخستين ضعف ويژگي هاي مزبور در اين است كه عوامل موقعيتي ناديده انگاشته مي شوند. تنها داشتن ويژگي هاي مربوطه نمي تواند فرد را به صورت يك رهبر موفق يا اثربخش درآورد.او بايد اقدامات مناسب به عمل آورد و اقدامات مناسب در يك موقعيت الزاماً نمي تواند در موقعيت ديگر، به عنوان اقدام مناسب شناخته شود.
تئوری های ویژگیهای رهبر
اسلاید 8 :
تئوري هاي رفتاري
پژوهشگران كه در رابطه با تئوري هاي شخصيتي راه به جايي نبردند، براي معرفي رهبران، به رفتار خاص آن ها توجه كردند.آنها اميدوار بودندكه اگر در اين راه موفق شوند و بتوانند با توجه به تئوري هاي رفتاري براي پرسش هاي خود پاسخ مناسبي پيدا كنند، بتوانند از نظر علمي رهنمودهايي را ارائه نمايند. اگر تحقيقاتي كه بر روي شخصيت افراد انجام مي شد موفق مي گرديد، امكان داشت بتوان بر آن اساس افرادي مناسب رهبري را برگزيد و آنها را در يك پست سازماني قرار داد و سرانجام از آنان رهبراني شايسته ساخت.
اسلاید 9 :
برعكس، در تحقيقاتي كه بر روي رفتار رهبران انجام شد به رفتارهاي تعيين كننده اي (از رهبري) دست يافتند. يعني نتيجه كار بدانجا رسيد كه شايد بتوان رهبراني را آموزش داده و تربيت نمود. تفاوت بين تئوري هاي رفتاري و شخصيتي (از نظر كابردي) در گروه مفروضاتي است كه تئوري هاي مزبور بر آن اساس قرار مي گيرند. اگر قابليت اعتماد تئوري هاي شخصيتي به اثبات مي رسيد، در آن صورت بايستي گفته مي شد كه برخي از افراد به صورت رهبر به دنيا مي آيند. در آن صورت فرد يا داراي آن ويژگي ها بود يا نبود.
تئوري هاي رفتاري
اسلاید 10 :
از سوي ديگر اگر رفتارهاي خاص مي توانست معرف رهبران موفق باشد، در آن صورت مي توانستيم اصول رهبري را تدريس كنيم.
اگر آموزش مي توانست كارساز واقع شود آنگاه مي توانستيم تعداد بسيار زيادي رهبر موفق يا اثربخش تربيت كنيم و به جامعه تحويل دهيم.
تعدادي از تحقيقات به شيوه هاي رفتاري توجه كردند. به صورت گذرا به دو تحقيق مشهور مي پردازيم:
تحقيق دانشگاه ايالتي اوهايو
تحقيق دانشگاه ميشيگان
تئوري هاي رفتاري
اسلاید 11 :
تحقيقات دانشگاه اوهايو
در اين سلسله از تحقيقات، پژوهشگران مي كوشيدند ابعاد مستقل رهبري را شناسايي كنند. كار با هزاران بعد شروع شد و سرانجام آنها را به دو دسته تقسيم كردند كه هر يك مي توانست معرف رهبر باشد و اين نوع رفتار رهبري بود كه زيردستان آنها را برشمردند. آنها اين ابعاد رفتاري را ابتكار عمل و مراعات حال ديگران ناميدند.
مقصود از ابتكار عمل، حدود يا ميزاني است كه يك رهبر ساختار نقش خود و زيردستان را (براي تأمين هدف) مشخص مي نمايد و دربرگيرنده اقداماتي است كه در جهت سازماندهي كار، روابط كاري و هدف ها صورت مي گيرد. چنين فردي ‹‹ كارهاي مشخصي را براي اعضاي گروه تعيين مي كند››، ‹‹ انتظار دارد كه كاركنان به هنگام كار از استانداردهاي مشخصي استفاده كنند›› و ‹‹ بر ضرب الاجلها تأكيد مي كند››.
تئوري هاي رفتاري
اسلاید 12 :
مقصود از مراعات حال ديگران اين است كه شخص رهبر به مسأله اعتماد متقابل ديگران اهميت مي دهد، براي عقايد و نظرات زيردستان ارزش قائل است و احساسات آنها را مورد توجه قرار مي دهد. چنين رهبري براي راحتي زيردستان ارزش قائل است، در مورد بهبود وضع آنان مي انديشد و مي كوشد كه آنان از كار خود راضي باشند.
اگر رهبري از نظر ابتكار عمل يا از نظر مراعات حال ديگران نمره بالايي بگيرد، مي تواند بيش از كسي از اين بابت نمره پاييني گرفته است عملكرد سازمان را بهبود بخشد و موجب رضايت شغلي بيشتر كاركنان شود. ولي كسي كه از نظر شيوه رهبري از هر دو جهت نمره بالايي بگيرد نمي تواند هميشه نتايج مثبت به بار آورد.
تئوري هاي رفتاري
اسلاید 13 :
تحقيقات دانشگاه ميشيگان
گروه تحقيقاتي ميشيگان نيز دو بعد رفتار رهبر را در نظر گرفت و آنها را توجه به كارمند و توجه به محصول ناميد. رهبراني كه كارمندگرا بودند بر روابط بين افراد تأكيد مي نمودند. آنها به نياز شخصي زيردستان توجه مي نمودند و مي پذيرفتند كه اعضاي سازمان، تفاوت شخصي و فردي با يكديگر دارند. رهبراني كه توليدگرا بودند به جنبه هاي تخصصي و فني كار توجه مي كردند، تمام توجه آنان معطوف به كار كاركنان مي شد و اعضاي گروه به عنوان ابزاري براي تأمين اين هدف به حساب مي آمدند.
تئوري هاي رفتاري
اسلاید 14 :
نتايجي كه از اين تحقيقات به دست آمد رهبراني را مورد تأييد قرار داد كه در رفتار خود كارمندگرا بودند. اين رهبران مي توانستند ميزان رضايت توليد و رضايت شغلي افراد را بالا ببرند، اما رهبران توليدگرا باعث مي شدند كه ميزان بازدهي و توليد و نيز رضايت شغلي كارگران كاهش يابد.
تئوري هاي رفتاري
اسلاید 15 :
تئوري هاي رفتاري
اسلاید 16 :
شبكه مديريت
شيوه رهبري بر روي دو محور رسم مي شود و دو پژوهشگر به نام هاي رابرت بليك و جين موتان اين نمودار را ارائه نمودند. آنها بر اين باور بودند كه شبكه مديريت بر اساس شيوه هايي قرار دارد كه مديران به افراد و توليد توجه مي كنند. و اصولاً اين نمودار بر اساس همان دو بعد رفتاري قرار داشت كه دانشگاه اوهايو آن را ابتكار عمل و رعايت كردن حال ديگران ناميد و در دانشگاه ميشيگان آن را كارمندگرا و توليدگرا ناميدند.
شبكه مديريت در نمودار زیر رسم شده است و بدين وسيله بر روي هر محور نه حالت ممكن نشان داده شده است كه در مجموع 81 حالت وجود دارد كه شيوه رهبري مي تواند در يكي از آنها قرار گيرد.
اسلاید 17 :
اين شبكه نمي تواند نتايج حاصل را نشان دهد ولي شيوه انديشه رهبر، به عنوان يك عامل تعيين كننده به حساب مي آيد.
با توجه به نتيجه تحقيق بليك و موتان مديراني كه از نظر شيوه رهبري زير عنوان 9/9 قرار مي گيرند بهترين عملكرد را دارند و اين مغاير است با كسي كه در رديف 9/1 يا در گروه 1/9 قرار مي گيرد. متأسفانه اين شبكه نمي تواند در رابطه با شيوه رهبري چارچوبي بهتر از آنچه چهارگوشه يك مربع نشان مي دهد، اطلاعات اضافي به دست بدهد. ولي مدارك و شواهد زيادي در دست است مبني بر اين كه شيوه رهبري 9/9 در همه موارد داراي بالاترين اثربخشي است.
اسلاید 18 :
شبكه مديريت
اسلاید 19 :
تئوري هاي اقتضايي
فردي با شيوه اي خاص در شرايطي ويژه موفق مي شود، در حالي كه در شرايط ديگري بايد از سبك يا شيوه رهبري متفاوتي استفاده كرد، زيرا شرايط مختلف ايجاب مي كند كه رهبر از سبك يا شيوه هاي رهبري متفاوت استفاده كند. ولي بحث در نوع وضع، شرايط يا موقعيتي است كه رهبر در آن قرار مي گيرد. بحث درباره اثربخشي رهبر و وابستگي آن به موقعيت مطلبي خاص است و مطلب ديگر تفكيك و شناسايي شرايط مختلف موقعيتي .
تحقيقات زيادي انجام شده تا بدان وسيله عوامل عمده موقعيتي كه بر اثربخشي رهبري اثر مي گذارند، تفكيك شوند. براي مثال برخي متغيرها شناخته شده عبارتند از: نوع كاري كه انجام مي شود، شيوه رهبري، رئيس مستقيم آن كار، هنجارهاي گروه، بعد زماني و فرهنگ سازماني.
اسلاید 20 :
سه دسته از تئوري اقتضايي مورد توجه زياد قرار گرفته اند. كه عبارتند از:
فيدلر
مسير- هدف
تئوری مبادله رهبر-عضو
تئوري هاي اقتضايي