بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
شرايط نويسندگي مقالات و آثار علمي
بر اساس راهنمای کشوری اخلاق در انتشار آثار پژوهشی
اسلاید 2 :
این راهنما شرط نویسندگی مقالات را در 6 ماده توضیح داده است.
ماده اول:
فردي نويسنده يک مقاله محسوب ميشود كه چهار شرط زير را به طور هم زمان دارا باشد .
شرط 1: فرد بايد همكاري مؤثر و قابل توجهي در حداقل يكي از زيرمجموعه هاي زير داشته باشد:
الف: ارائه ایده پژوهشي یا
ب: طراحی مطالعه یا
ج: جمع آوری داده ها یا
د: آناليز و تفسير داده ها
اسلاید 3 :
شرط 2:
فرد بايد در نوشتن نسخه اوليه دستنوشته و يا در بازبيني و مرور نقادانه آن همكاري كند، به گونه اي كه متن از لحاظ محتواي علمي دستخوش تغيير و تكامل شود.
واضح است افرادي واجد اين شرط ميشوند كه صلاحيت علمي لازم براي مرور نقادانه را بر اساس تجربه علمي و سابقه تحصيلي يا كاري خود داشته باشند.
شرط 3:
فرد بايد نسخه ي نهايي دستنوشته را قبل از انتشار، مطالعه و آن را تأييد كرده باشد.
اسلاید 4 :
شرط 4:
بايد مسؤوليت پاسخگويي در مقابل كليه جنبه هاي انجام پژوهش منجر به مقاله از جمله مسووليت رعايت دستورالعملها و راهنماهاي عمومي و اختصاصي اخلاق در پژوهش مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در طراحي، انجام و انتشار مقاله را بپذيرد، به گونه اي كه بتواند به كليه ي سؤالهاي مطرح شده در مورد صحت محتواي پژوهش و نوشتار آن پاسخ دهد.
فرد بايد يا خود مراحل گوناگون كار را با رعايت استانداردهاي علمي، فني و اخلاقي انجام داده باشد و يا از درستكاري و توانمندي علمي كساني كه مراحل مختلف كار را انجام داده اند اطمينان خاطر داشته باشد.
اسلاید 5 :
تبصره 1: حذف نام فرد يا افرادي كه شرايط چهارگانه نويسندگي مقاله را دارا باشند از ليست نويسندگان (نويسنده پنهان)ممنوع است.
تبصره 2: اضافه كردن نام فرد يا افرادي كه شرايط چهارگانه نويسندگي را دارا نيستند، در ليست نويسندگان (نويسينده مهمان) ممنوع است.
تبصره 3: مسؤوليت اخلاقي و حقوقي ذكر نام افرادي كه بدون داشتن همه شرطهاي نويسندگي نامشان در زمره نويسندگان مقاله آمده و يا با وجود داشتن شرطهاي نويسندگي نامشان از ليست نويسندگان حذف شده است با همه نويسندگان مقاله ميباشد.
شرط 4:
اسلاید 6 :
تبصره 4: الزام به دارا بودن شرايط نويسندگي در مورد تيمهاي پژوهشي كه داراي اعضاي متعدد ميباشند نيز صدق ميكند و صرف عضويت درگروه پژوهشي و يا وجود نام فرد به عنوان همكار طرح پژوهشي شرايط لازم براي نويسنده بودن را ايجاد نمی کند.
اگرچه تمام افرادي كه معيارهاي مندرج در شرط 1 ماده 1 را دارند، حتي اگر همكاري خود را با آن مركز يا تيم پژوهشي قطع كرده باشند، لازم است با رعايت ساير شرايط نويسندگي، فرصت مشاركت به عنوان نويسنده را پيدا كنند و سابقه اين موضوع بايد به صورت مكتوب ثبت شود.
اسلاید 7 :
تبصره 5: در مقالاتي كه از پايان نامه هاي دانشجويي منتج ميشوند نيز، نويسندگان اعم از دانشجوي مربوطه، استاد(ان) راهنما، استاد(ان) مشاور و غيره بايد كليه ي شروط چهارگانه ذكر شده در ماده 1 را دارا باشند.
تبصره 6: صرف همكاري در اموري مانند تهيه و تامين بودجه پژوهشي، ارا ئه ي مشاوره هاي مقطعي از جمله مشاوره آماري و روش شناسي، ايجاد يا در اختيار قرار دادن امكانات آزمايشگاهي، انجام آزمايشات مربوط به بيماران يا نمونه هاي پژوهشي و يا ارجاع و معرفي بيماران به پژوهشگران براي شركت در پژوهش، شرايط كافي براي درج نام انجام دهنده در ليست نويسندگان مقاله منتج از فعاليت پژوهشي را ايجاد نخواهد كرد؛ حتي اگر افراد حق الزحمه اي براي ارا ئه ي خدمت مذكور دريافت نكرده باشند.
اسلاید 8 :
تبصره 7: از كليه افرادي كه در حمايت، طراحي، اجرا، نوشتن يا ساير مراحل تحقيق و پژوهش همكاري داشته اند ولي همه ي چهار شرط لازم جهت نويسندگي را دارا نمي باشند، بايد در قسمت "تقدير و تشكر" مقاله سپاسگزاري شود.
تبصره 8: فردي كه فقط مترجم يا ويراستار دستنوشته است داراي شرايط نويسندگي نيست. در موردي كه ترجمه متن توسط مترجمي غير از نويسندگان انجام ميشود لازم است اين موضوع در بخش "تقدير و تشكر" اشاره شود و از مترجم سپاسگزاري شود.
اسلاید 9 :
ماده 2:
داشتن مسؤوليت اجرايي از جمله رياست بخش، گروه، دانشكده، دانشگاه، مركز تحقيقاتي و يا داشتن هرگونه سمت كارشناسي و مديريتي در هر سطحي به خودي خود منجر به مالكيت داده هاي موجود در آن مجموعه و ايجاد حق نويسندگي و لذا درج نام در ليست نويسندگان مقالات منتج شده از آن داده ها نخواهد شد.
تبصره: هر گونه اجبار يا الزام مستقيم و غير مستقيم افراد مراجعه كننده براي استفاده قانوني از اطلاعات، نمونه ها و داده هاي موجود در مراكز و موسسات از جمله مراكز بهداشتي، بيمارستانها و مانند آن، براي قرار دادن نام فرد يا افراد مشخص در زمره نويسندگان مقاله، سوء استفاده از موقعيت بوده و تخلف پژوهشي محسوب ميشود.
اسلاید 10 :
ماده 3
در صورت مخالفت يک يا چند نفر از پژوهشگران داراي شرايط بالقوه نويسندگي با نوشتن و انتشار مقاله حاصل از طرح تحقيقاتي يا پايان نامه، ارسال و چاپ مقاله توسط ساير نويسندگان تنها در صورتي ممكن خواهد بود كه با درخواست آن دسته از همكاران كه مايل به انتشار نتايج پژوهش هستند، موضوع دركميته اخلاق در پژوهش دانشگاهي بررسي و مجوز چاپ صادر شود. درصورت اخذ مجوز، قراردادن نام افراد فاقد شروط مندرج در ماده 1 از جمله فرد مخالف، در مقاله ممنوع است مگر اينكه افراد مذكور با انتشار، موافقت كرده و شرايط نويسندگي را حاصل كنند.
اسلاید 11 :
تبصره: درصورتيكه دسترسي به برخي از افراد كه ميتوانند حائز شرايط نويسندگي شوند، ممكن نباشد، لازم است آن دسته از نويسندگان كه مايل به انتشار مقاله هستند، تمام تلاش خود را براي دسترسي به فرد مذكور به عمل آورند و در صورتيكه فرد يا افراد مذكور باز هم در دسترس نباشند، دستنوشته تنها در صورتي قابل انتشار خواهد بود كه اين موضوع مورد تاييد كميته ي اخلاق در پژوهش دانشگاه محل فعاليت نويسنده اول يا نويسنده طرف مكاتبه باشد. در هرحال نام هيچ فردي بدون اطلاع وي و تاييد متن نهايي دستونشته نبايد در ليست نويسندگان قرار بگيرد.
اسلاید 12 :
ماده 4
نويسنده طرف مكاتبه (كه اصطلاحاً نويسنده مسؤول ناميده ميشود)يكي از نويسندگان دستنوشته است كه به دليل جايگاه علمي و نقش خود در مطالعه (براي مثال، مجري اصلي طرح يا استاد راهنماي اول پايان نامه) از سوي ساير نويسندگان، مسؤوليت مكاتبات و پاسخگويي به ابهامات و ايرادات مطرح شده در مورد دستنوشته يا مقاله و انتقال نظرات و مكاتبات مهم به ساير نويسندگان و تنظيم روابط بين نويسندگان را به عهده دارد.
اسلاید 13 :
تبصره 1: به كار بردن عنوان نويسنده مسؤول به اين مفهوم نيست كه نويسنده طرف مكاتبه به تنهايي مسؤول صحت پژوهش و گزارش آن است. اين مسؤوليت به عهده تک تک نويسندگان ميباشد. با توجه به سوء برداشت ها يي كه ممكن است در استفاده از لفظ نويسنده مسؤول ايجاد شود، استفاده از عنوان "نويسنده طرف مكاتبه" براي اين جايگاه مناسبتر است.
تبصره 2: در پژوهش هاي كلان ملي و بين المللي كه توسط يک تيم پژوهشي بزرگ و با تعداد زياد پژوهشگر انجام شده اند و نقش نويسندگان در نوشتن مقاله منحصر به يک بخش محدود و تخصصي بوده است، مسؤليت هر يک از نويسندگان ، به قسمت تخصصي مربوط به خود وي محدود ميشود.
اسلاید 14 :
تبصره 3: نويسنده طرف مكاتبه يكي از نويسندگان مقاله است كه توان علمي و وقت كافي جهت ايجاد ارتباط لازم بين ساير نويسندگان و مجلات علمي را دارا باشد. استاد راهنماي اول و مجري اصلي طرح هاي تحقيقياتي، اولوييت دارند به عنوان نويسنده ي طرف مكاتبه شناخته شوند، مگر اينكه شرايط داشتن اين جايگاه از جمله وقت كافي براي انجام شرح وظايف نويسنده طرف مكاتبه را نداشته باشند، لذا داشتن رتبه دانشگاهي بالاتر و يا توان علمي بيشتر در اين زمينه الزامي نيست.
اگرچه توصيه ميشود فردي كه جايگاه علمي تثبيت شده اي در حوزه ي مربوطه دارد اين وظيفه را به عهده بگيرد.
اسلاید 15 :
تبصره 4: مجلات در موارد خاص و استثنايي اين اختيار را دارند كه امكان درج نام بيش از يک نفر به عنوان نويسنده اول يا طرف مكاتبه را فراهم كنند.
در اين راستا لازم است نشريه، سياستهاي شفافي در اين مورد اتخاذ و اعلام كند . در مورد هر مقاله كه بيش از يک نويسنده اول يا نويسنده طرف مكاتبه دارد، لازم است علت اين تصميم به صورت روشني در زيرنويس همان صفحه توضيح داده شود.
اسلاید 16 :
ماده 5
ترتيب نامها در بخش نويسندگان مقاله براساس ميزان مشاركت هريک از افراد و از طريق توافق جمعي آنان مشخص مي شود و عواملي مانند رتبه دانشگاهي افراد، جايگاه علمي، شهرت ملي و بين المللي نويسندگان نقشي در ترتيب نامها نخواهد داشت.
تبصره 1
فردي كه بيشترين سهم را درفعاليتهاي مندرج در شرط 1 ماده ي 1 داشته است، نويسنده ي اول خواهد بود . در مورد پايان نامه هاي دانشجويي كه دانشجو نسخه اوليه دستنوشته را تهيه كرده باشد، نويسنده اول دانشجو ميباشد.
تبصره 2: مناسبتر است كه نام نويسنده ي طرف مكاتبه به عنوان نويسنده آخر نوشته شود .
اسلاید 17 :
تبصره 3: در صورت عدم توافق نويسندگان در مورد ترتيب قرار گرفتن نامها در ليست نويسندگان، لازم است درخواستي با امضاي تمامي نويسندگان، با ذكر دقيق ميزان همكاري هر فرد به كميته اخلاق در پژوهش دانشگاه تصويب كننده ي طرح پژوهشي منجر به توليد دستنوشته مربوطه ارسال شود، راي كميته مذكور براي همه ذينفعان لازم الاجرا خواهد بود.
اسلاید 18 :
ماده 6
ذكر وابستگي آكادميک غيرواقعي به هر دليلي از جمله براي افزايش صوري انتشارات مركز تحقيقاتي، مؤسسه يا دانشگاه خاص از نظر اخلاقي غير قابل قبول و تخلف پژوهشي محسوب ميشود.
تبصره 1: لازم است نويسنده، وابستگي سازماني خود را به موسسه هاي كه در زمان ارسال دستنوشته در آن فعاليت دارد، اعلام كند حتي اگر در فاصله زماني انجام پژوهش يا ارسال دستنوشته، وابستگي سازماني پژوهشگر تغييركرده باشد . در صورتي كه نويسنده به مؤسسه محل انجام پژوهش تعهدي مبني بر استفاده از وابستگي زمان انجام پژوهش داشته باشد، لازم است هر دو وابستگي نويسنده ذكر شود.
اسلاید 19 :
تبصره 2: لازم است اعضاي هيات علمي و پژوهشگران دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالي در هنگام ذكر وابستگي سازماني و آدرس خود در مقالات، حتي المقدور از پست الكترونيک دانشگاهي و رسمي استفاده كنند.
