بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
نقش دانشگاهها و پژوهشگاهها در توسعه علم و فناوری و سیاستهای حمایت از آنها
اسلاید 2 :
فهرست مطالب
1- مقدمه: اهمیت دانشگاهها و پژوهشگاهها
2- نقش دانشگاهها و پژوهشگاهها در توسعه علم، فناوری و نوآوری
3- چالشهای دانشگاهها و پژوهشگاهها در توسعه علم و فناوری
4- سیاستهای حمایت از دانشگاهها و پژوهشگاهها
5- مطالعه موردی 1: مروری بر نقش و تجربه دانشگاه صنعتی شریف در توسعه علم، فناوری و نوآوری با تأکید بر مأموریت سوم
6- مطالعه موردی 2: دانشگاه زابل و نقش متمایز آن در توسعه منطقهای محروم و کمتر برخوردار در کشور
اسلاید 3 :
1- مقدمه: اهمیت دانشگاهها و پژوهشگاهها
دانشگاهها از زمان مدارس فلسفه یونان باستان، پشتیبان و حامی توسعه علم و فناوری بودهاند
کارکرد محوری دانشگاهها تا قرن 19 میلادی: نظریهپردازی و انتشار دانش موجود (با محوریت کارکرد آموزش که مدل بولونیایی محسوب میشود)
کارکرد دانشگاهها بعد از قرن 19 میلادی: پژوهش به عنوان بخشی از فعالیتهای دانشگاهها (از سال 1810 با تأسیس دانشگاه برلین آغاز و تحت مدل دانشگاه همبولتی مطرح شد)
دانشگاهها و موسسات پژوهشی دولتی از ورودیهای مهم نوآوری فناورانه و پیشرفت علمی، و پژوهشهای دانشگاهی و آموزش دو رکن اصلی نوآوری محسوب میشوند
اسلاید 4 :
1- مقدمه: اهمیت دانشگاهها و پژوهشگاهها (ادامه)
با وجود نقدها و تحلیلهای بعضاً منفی در خصوص نقش دانشگاهها و پژوهشگاهها در تغییرات فناورانه و توسعه، شواهد تاریخی دلالت از نقش مهم پژوهشهای دانشگاهی در فرآیند تغییر فناورانه بخشهای اقتصادی غالب کشورها دارد
اهمیت همسویی پژوهشهای دانشگاهها و پژوهشگاهها با توسعه اقتصادی و عدم امکان توسعه نوآوری و اقتصادی بدون همکاری کامل و متناسب این نهادها
اسلاید 5 :
2- نقش دانشگاهها و پژوهشگاهها در توسعه علم، فناوری و نوآوری
تغییر و تحول نقش دانشگاهها و پژوهشگاهها متناسب با درک غالب از فرآیند نوآوری
در دورهای که نوآوری با مدل خطی شناخته میشد، دانشگاهها و پژوهشگاهها مهمترین مرکز نهادی درگیر در تحقیقات پایه تلقی میشدند
با مطرح شدن مود2 تولید دانش، تقویت همکاری با دیگر بازیگران از جمله صنعت در پژوهش و فناوری برای دانشگاهها و پژوهشگاه اهمیت یافت
با پذیرش رویکرد نظاممند به نوآوری، دانشگاهها و پژوهشگاهها را به یکی از نهادهای کلیدی نظام نوآوری (در سطح ملی، بخشی، فناورانه و منطقهای) در بروز و گسترش نوآوری مبدل نمود
اسلاید 6 :
2- نقش دانشگاهها و پژوهشگاهها در توسعه علم، فناوری و نوآوری (ادامه)
تغییر ساختار دانشگاهها و پژوهشگاهها نیز همراه با تحولات نقش دانشگاهها و پژوهشگاهها
دانشگاههای تأسیس شده در قرون وسطا در پاریس و بولونیا دارای استقلال مدیریتی و مالی بودند و این استقلال توسط دولتهای وقت و نیز کلیسا به رسمیت شناخته میشد (تا قرن 18 میلادی)
بروز دولتهای مدرن و افزایش کنترل و نقش دولت در دانشگاهها در کشورهای همچون فرانسه و آلمان
در مقابل استمرار استقلال مدیریتی و مالی دانشگاهها در آمریکا داشته به عنوان پیشران این نهادها به سمت کارآفرینی و تغییر تدریجی در کمیت و کیفیت آموزش و پژوهش متناسب با تغییرات اقتصادی-اجتماعی (در مقایسه با همتایان اروپایی آنها)
اسلاید 7 :
2- نقش دانشگاهها و پژوهشگاهها در توسعه علم، فناوری و نوآوری (ادامه)
دو رویکرد عمده در خصوص نقش و تأثیرگذاری دانشگاهها و پژوهشگاهها در تولید علم
دیدگاه اول (گیبونز و نظریه مود2 تولید دانش): دانشگاهها و پژوهشگاه بخش کوچکی از نظام تولید دانش محسوب میشوند
دیدگاه دوم: نقش دانشگاهها و پژوهشگاهها در تولید علم در قالب مارپیچ سه گانه دانشگاه، صنعت و دولت بسیار مهم و دارای اهمیت فزاینده است
منتقدان دیدگاه اول اگرچه متنوع شدن پایگاههای تولید علم را میپذیرند، اما کماکان دانشگاهها و پژوهشگاهها را مهمترین محور و قلب تولید علم میدانند که دیگر بازیگران به شدت به نقش تولید علم دانشگاهها و پژوهشگاهها وابسته هستند
اسلاید 8 :
ارائه آموزش عالی و انجام پژوهش: مهمترین کارکردها و مأموریتهای دانشگاهها و پژوهشگاهها
آموزش و پژوهش مهمترین کارکردهای دانشگاهها و پژوهشگاهها هستند که عملاً در دانشگاهها و پژوهشگاههای تقریباً همه کشورها به صورت فعالیتهای روزمره در آمده
دو کارکرد آموزش و پژوهش، مهمترین وظایف دانشگاهها و پژوهشگاهها، به ندرت به تنهایی و بدون توجه به یکدیگر توسط دانشگاهها و پژوهشگاهها انجام میشوند.
پرداختن همزمان به این دو کارکرد اثربخشتر از تمرکز صرف بر یکی از آنهاست
2- نقش دانشگاهها و پژوهشگاهها در توسعه علم، فناوری و نوآوری (ادامه)
اسلاید 9 :
دانشگاه به عنوان بازیگر محوری ارائه دهنده آموزش عالی
حمایت از گسترش آموزش عالی در سطح ملی مورد توجه بسیاری از کشورهای دنیا
افزایش نرخ ثبت نام و تعداد افراد مشغول به تحصیل در آموزش عالی در بیشتر کشورها
این روند در ایران سرعت بسیار بالایی داشته و از منظر سهم فارغ التحصیلان فنی مهندسی از کل فارغ التحصیلان آموزش عالی و تعداد مهندسان فارغ التحصیل در سالهای اخیر جزء 5 کشورهای برتر دنیا است
نرخ ثبت نام در آموزش عالی ایران از 10 درصد در سال 1991 به 30 درصد در سال 2007 و 69 درصد در سال 2016 افزایش یافته
اسلاید 10 :
دانشگاهها و پژوهشگاهها به عنوان مجری پژوهش
پذیرش نقش دانشگاهها و پژوهشگاهها به عنوان مجری پژوهش اکثر کشورها اعم از درحال توسعه و توسعه یافته
تفاوت الگوی پژوهشهای دانشگاهی در کشورهای مختلف
کشورهایی نظیر برزیل، کوبا و اروگوئه دارای سهم بالاتری از هزینهکرد تحقیق و توسعه دانشگاهی از کل هزینهکرد تحقیق و توسعه ملی در مقایسه با اکثر کشورهای توسعه یافته هستند.
در مقابل کشورهایی همچون چین و روسیه، به دلیل نظام متمرکز برنامهریزی اقتصادی که در آنها بخش قابل توجهی از تحقیق و توسعه توسط آژانسهای تخصصی دولتی صورت گرفته و سهم تحقیق دانشگاهی از کل منابع تحقیق و توسعه در آنها کمتر دیگر از کشورها است
اسلاید 11 :
نقش و مأموریت دانشگاهها و پژوهشگاهها در نظام ملی نوآوری: فراتر از آموزش و پژوهش
رویکردهای مختلف به تحلیل نظام ملی نوآوری اعم از نگاه گسترده و محدود، موجب و تفاوت در نگاه به دانشگاهها و پژوهشگاهها در توسعه علم، فناوری و نوآوری
در نگاه محدود، نوآوری مستقیماً از دانش ناشی شده و دال بر حمایت از توسعه صنایع پیشرفته و نوآوریهای علم-محور؛ در نگاه محدود ارتباط دانشگاه و صنعت مستقیماً از طریق پژوهشهای دانشگاهی به نوآوری
در نگاه گسترده، نوآوری پیشران توسعه اقتصاد ملی با محوریت دانشگاهها و بنگاهها؛ کارکردها و نقشهای دانشگاهها در نظام ملی نوآوری فراتر از صرف آموزش و پژوهش
اسلاید 12 :
مأموریت سوم: مجموعه کارکردها و نقشهایی که دانشگاهها و پژوهشگاهها علاوه بر آموزش و پژوهش شامل
طیفی از کارکردها و نقشها اعم از تأثیر گذاری در نوآوری انجام شده توسط بنگاهها (نوآوری صنعتی)،
درگیر شدن مستقیم در نوآوری و کارآفرینی از طریق اعطای حق لیسانس و پتنت و
تأسیس شرکتهای زایشی،
تأثیرگذاری در فرارسی فناورانه و تأثیرگذاری در توسعه محلی و ملی از طریق پاسخگویی به نیازهای اجتماعی و اقتصادی محیط پیرامون
نقش و مأموریت دانشگاهها و پژوهشگاهها در نظام ملی نوآوری: فراتر از آموزش و پژوهش
اسلاید 13 :
پذیرش تأثیر پژوهشهای دانشگاهها و پژوهشگاهها در نوآوریهای صنعتی توسط تقریباً همه محققان و سیاستگذاران
یکسان نبودن این تأثیر در بخشهای مختلف صنعتی
در بخشهایی مانند دارو، زیست فناوری و تجهیزات پزشکی این تأثیر بسیار بالاتر و مستقیمتر از حوزههای نظیر خودرو یا فناوری اطلاعات و ارتباطات است که نقشهای تحقیقات بنگاهی در آنها پررنگتر است.
در اکثر صنایع به جز استثنائاتی نظیر بخش دارو، پژوهشهای دانشگاهی در تحریک تحقیق و توسعه، و نوآوری صنعتی، تأثیر زیادی نداشته و پررنگتر بودن نقش مشتریان و تولید کنندگان صنعتی بر نوآوری صنعتی
تأثیر پژوهشهای دانشگاهی بر نوآوری صنعتی
اسلاید 14 :
قابل ملاحظه بودن نقش دانشگاهها و پژوهشگاهها در قالب مشاورهای، روابط غیررسمی و تبادل نظر در کنفرانسها و همایشها و نیز گزارشهای پژوهشی در جهت دهی به نوآوری و پژوهشهای صنعتی
رایجتر بودن همکاریهای صنعت با دانشگاهها و پژوهشگاهها در مجاورت جغرافیایی خود
طبق بررسی بنگاههای آمریکایی طی دهه 1970 و 1980 میلادی، دانشگاهها و پژوهشگاهها در نوآوری صنعتی در اکثر صنایع موثر بودهاند
با این حال، تحقیق و توسعه داخلی بنگاهها اصلیترین پیشران نوآوری صنعتی در آنها
اسلاید 15 :
نمونههای بسیار موفق محوریت دانشگاهها و پژوهشگاهها در توسعه منطقهای
دره سیلیکون در کالیفرنیا و جاده 128 بوستون آمریکا با مشارکت فعال شرکتهای زایشی دانشگاهی (دانشگاههای برکلی، استنفورد و کالیفرنیا در اطراف دره سیلیکون، و دانشگاههای هاروارد و امآیتی در اطراف جاده 128)
تحریک شکل گیری خوشههای منطقهای توسط دولتها با نقش موثر دانشگاهها و پژوهشگاهها از طریق حمایت از شکل گیری و توسعه نهادهایی همچون پارک علم و فناوری، مراکز رشد، مراکز نوآوری/ فناوری و قطبهای علمی
اسلاید 16 :
تجاری سازی در دانشگاهها و پژوهشگاه منبع نوآوریهای مهمی همچون دیاناِی ، جیپیاِس و امپیتری
مهمترین مکانیزمهای تجاریسازی پژوهشهای دانشگاهها و پژوهشگاهها: ثبت پتنت، تأسیس شرکتهای زایشی، اعطای حق لیسانس، همکاری پژوهشی با صنعت و مشاوره به صنعت
افزایش فعالیت دانشگاهها و پژوهشگاهها در ثبت پتنت و واگذاری حق لیسانس، خصوصاً در آمریکا، در دهه 1970 میلادی
راه اندازی دفاتر ارتباط با صنعت و انتقال فناوری تا پایان دهه 1980 تقریباً در تمامی دانشگاههای شاخص دنیا
تجاریسازی پژوهشهای دانشگاهها و پژوهشگاهها
اسلاید 17 :
افزایش فعالیتهای تجاریسازی پژوهشهای دانشگاهی را عموماً به تصویب قانون بای-دال در سال 1980 در آمریکا و سپس درسآموزی دیگر کشورها از این قانون نسبت داده شده
قانون بال-دال در آمریکا به مجریان پژوهشهای انجام شده با بودجههای دولتی اجازه غیرمشروط ثبت نتایج آنها را در قالب پتنت و یا اخذ حق لیسانس از آنها را اعطاء نمود
با این حال، قانون بای-دال شتاب روندی که پیشتر آغاز شده بود را افزایش داد و الزاماً پایهگذار روند جدیدی محسوب نمی شود
اسلاید 18 :
نقش دفاتر انتقال فناوری و ارتباط با صنعت در دانشگاهها و پژوهشگاهها، بر خلاف باور غالب که موجب برقراری ارتباط بین صنعت و دانشگاه میشوند:
عمدتاً رصد، تسهیل و تراکنش بین طرفینی دارای آشنایی، تعامل و همکاری پیشین
استفاده صنعت از مکانیزمهای متنوع رسمی و غیر رسمی ارتباط با جوامع علمی (مانند مشاوره، استفاده از منتشرات دانشگاهی، تعاملات مستقیم) برای شناسایی توانمندیهای پژوهشی دانشگاهها و پژوهشگاه و نیز سفارش پژوهش به آنها
دفاتر انتقال فناوری و ارتباط با صنعت مکانیزمی با اولویت پایین در مقایسه دیگر گزینههای مورد توجه صنعت برای ارتباط با دانشگاه
اسلاید 19 :
دانشگاهها و پژوهشگاهها از مهمترین نهادهای پشتیبان در فرآیند فرارسی
وابستگی توسعه بنگاهها و توانمندی در سطح ملی به نظام پژوهش و آموزش عالی کشورها
حائز اهمیت بودن یادگیری حاصل از تحصیلات دانشگاهی و جابجایی بینالمللی فارغالتحصیلان به کشورهایی که توانستهاند در فرارسی فناورانه موفق (نظیر ژاپن، آمریکا، کره جنوبی، چین و تایوان) باشند، در فرآیند فرارسی
اهمیت انباشت قابلیتها، توانمندی انجام تحقیق و توسعه کارآمد و دسترسی به آموزشهای پیشرفته از پیشنیازهای یک فرآیند فرارسی موفق
اسلاید 20 :
صحهگذاری بر اهمیت نقش نظام ملی پژوهش و آموزش در تأمین نیروهای آموزش دیده در حوزههای علوم و مهندسی و نیز محققان مورد نیاز بنگاههای تولیدی در اکثر کشورهایی که در فرارسی فناورانه از طریق تولید صنعتی موفق بودهاند
محدود بودن قش پژوهشهای دانشگاهها و پژوهشگاهها در فرآیند فرارسی فناورانه کشورهای مختلف به جز چند استثناء مانند صنعت هواپیماسازی در برزیل و الکترونیک در کره جنوبی
