بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
مبانی طب سنتی ایران طبیعیات – ارکان
اسلاید 2 :
حکمت
عملی
وجود بدون ماده
(مجردات)
وجود با ماده
نمودار 1 جایگاه علوم
نظری
اخلاق
تدبیر منزل
تدبیر مدن(سیاست)
علوم ریاضی بررسی جسم از لحاظ تغییرات
علوم طبیعیه بررسی جسم از لحاظ تغییرات
عدد علم حساب
اوزان علم موسیقی
وضعیت درکائنات علم نجوم
علم کشاورزی
علم طب
علم حیوانات
علم نباتات
علم طبیعی(کیمیا)
علم هواشناسی
علم جغرافیا
علم معادن
شکل علم هندسه
اسلاید 3 :
تعریف علم طب و تقسیم بندی آن
”بجشکی پیشه ای بود که سلامت آدمیان نگاه دارد و چون رفته بود بازآرد،به علم وعمل
“ هدایت المتعلمین نوشته ی ربیع بن احمد اخوینی
علم طب به دو دسته تقسیم می شود: طب نظری و طب عملی
اسلاید 4 :
طب نظری طبی است که چگونگی عملکرد و تغییرات بدن انسان و عوامل مؤثر برآن را که منجر به سلامتی یا بیماری می شوند بررسی و نهایتاً پزشک را به تشخیص راهنمایی می کند.
طب عملی شامل روشهایی است که برای حفظ سلامتی (علم حفظ الصحه) یا بازگرداندن سلامتی(علم معالجات) به کار می روند. علم معالجات خود شامل 3 بخش است: یکی تدبیر با غذا(غذادرمانی)، دیگری تدبیر با دارو(دارودرمانی) و آخری اعمال یداوی مانند جراحی، ماساژ، حجامت و فصد.
اسلاید 5 :
طب نظری شامل 3 بخش است : امور طبیعیه ، اسباب و علل و دلایل و علایم
امور طبیعیه عبارت است از بررسی اموری که هستی ، قوام و حفظ کمالات جسمی و بدن انسان بر آنها مبتنی است(فیزیولوژی).
اسباب و علل علت ایجاد تغییرات در بدن انسان، علت بروز بیماری و همچنین چگونگی حفظ سلامتی را بیان می کند(اتیولوژی).
دلایل و علایم به بررسی علایم و نشانه های مراجعه کننده می پردازد و پزشک را در مورد سلامت یا بیماری و علت بروز بیماری راهنمایی می کند: مانند نشانه های مزاجی و غلبه ی اخلاط، نبض شناسی و ادرار شناسی(سمیولوژی)
اسلاید 6 :
امور طبیعیه
امور طبیعیه اموری هستند که به وجود آمدن و تعادل انسان به آنها بستگی دارد و شامل هفت جزء است
ارکان
اعضا
اخلاط
امزاج
ارواح
قوا
افعال
اسلاید 7 :
طبیعت عبارت از قوه مدبره بدنیه است بدون شعور(بقراط)
طبیعت عبارت از آن است که تدبیر و تصرف آن در بدن و حفظ بدن ، بواسطه ی کیفیات اربعه و حصول مزاج حاصل از ترکیب عناصر باشد.
نفس عبارت از امری است که تدبیر و تصرف آن در بدن بواسطه ی ارواح و جوارح و اعضاء و قوا باشد.
عقل عبارت از امری است که تدبیر و تصرف آن در بدن بواسطه ی نفس باشد.
عندالموت سوای طبیعت همه از بدن مفارقت می نمایند و بعد از آن طبیعت نیز بتدریج مفارقت می کند.
اسلاید 8 :
ارکان و ارواح و قوا ماده اند برای ترکیب
مزاج و قوا صورت
مزاج صورت اولی
قوا صورت ثانوی
افعال غایت و غرض ترکیب آن
هر یک از امور هفت گانه به ترتیب ماده و باعث حصول دیگری اند.
اسلاید 9 :
ارکان
رکن – عنصر – اسطقس – اصل
رکن چون اجزای ترکیب اند.
عنصر چون ابتدای ترکیب اند.
اسطقس چون انتهای تحلیل ابدان آنهاست.
بسیط هستند چون آن را اجزای مختلف الصور نباشد، که مرکب از هیولا و صورت است.
اسلاید 10 :
ارکان اجسامی است که مادت نخستین اندر همه ی کاینات از آن است و هر یک جسمی است یکسان هیچ جزو از هیچ یک بصورت جزوی مخالف جزوی دیگر نیست و از آمیختن آن انواع کاینات گوناگون پدید آید.(الاغراض الطبیه)
ارکان
اسلاید 11 :
ارکان
در اصطلاح حکما رکن یا عنصر جسمی است که به غیر از خود تجزیه نمی شود و تشکیل دهنده ی اجزای اولیه ی همه ی موجودات اعم از انسان، حیوان، نبات و جماد است.
این ارکان (عناصر) خاک ، آب ، هوا و آتش هستند که هر یک کیفیتی خاص دارند:
خاک عنصری = سرد وخشک
آب عنصری=سرد و تر
هوای عنصری= گرم وتر
آتش عنصری= گرم و خشک
اسلاید 12 :
هریک از ارکان اربعه وظایف خاصی بر عهده دارند:
خاک عنصری - وظیفه ی پایداری، شکل دهی و حفظ اشکال
آب عنصری - وظیفه ی ایجاد توانایی شکل پذیری و قابلیت انعطاف در اجسام
هوای عنصری - وظیفه ی ایجاد تخلخل و فاصله ی بین ذرات اجسام
آتش عنصری - وظیفه ی تخلخل کامل ، سیالیت ، حرکت زیاد و از هم پاشیدگی
جدول 1: کیفیت های اولیه ی چهار رکن تشکیل دهنده ی جهان مادی و بدن انسان
اسلاید 13 :
هر یک از کیفیات اربعه به تنهایی نمی توانند متحقق گردند در خارج؛ پس در هر عنصری که حرارت و یبوست است نار نامند و در عنصری که حرارت و رطوبت است هوا نامند و در عنصری که برودت و رطوبت است ماء نامند و در عنصری که برودت و یبوست است ارض نامند و ورای این چهار عنصر دیگر متصور نیست و تحقق ندارد زیرا حرارت با برودت و رطوبت با یبوست جمع نمی گردند به اعتبار ضدیت.
دو کیفیت فاعله حرارت و برودت و دو کیفیت منفعله رطوبت و یبوست
اسلاید 14 :
خاک
جسمی است ساده و دارای سنگینی مطلق.
موضع طبیعی خاک در مرکز سایر عناصر است و به لحاظ سرشت طبیعی خود، در مرکز عناصر ثابت و ساکن است. هر چه از عناصر غیر خاک است بسوی آن حرکت می کند.
مزاج خاک سرد و خشک است.
وجود خاک(مزاج خاکی) در موجودات جهت پیوستگی و پایداری و نگهداری هیئت ها(اشکال) است.(قانون)
منفعت او اندر کاینات آن است که هر چیزی بدو پایدار گردد و بدان نهاد که بنهند بماند.(الاغراض الطبیه)
اسلاید 15 :
جسمی است ساده و دارای سنگینی زیاد.
جای طبیعی آن موضعی است که خاک را در بر می گیرد(در اطراف خاک است) ولی به وسیله باد در بر گرفته می شود.
طبع آب سرد و تر است و خاصیت او آنست که آسان از هم پراکنده شود و آسان به هم باز آید و جمع شود و همه شکل ها زود پذیرد لکن نگاه ندارد .(الاغراض الطبیه)
وجود آب در موجودات برای ایجاد نرمی در اشکالی است که به شکل گیری ، طرح ریزی و راست و هموار شدن نیازمند هستند.
خشکی از تری قوام می گیرد و به تری قوام می دهد.
اسلاید 16 :
هوا
جسمی است ساده و دارای سبکی زیاد.
موضع طبیعی آن بالاتر از آب و پایین تر از آتش است.
مزاج هوا گرم و تر است.
چون از آب لطیف تر است جامه را تر نمی کند .(الاغراض الطبیه)
وجود هوا در موجودات برای نفوذ ، نرم کردن ، سبک گردانیدن و سهولت بلند کردن آنها است.
اسلاید 17 :
آتش
جسمی است ساده و دارای سبکی مطلق.
موضع طبیعی آن بالاتر از همه عناصر است.
مزاج آتش گرم و خشک است.
وجود آتش در موجودات برای پختن و نرم کردن و آمیختن و در خود نفوذ دادن گوهر هوایی است که بتواند سردی دو عنصر سنگین و سرد را بشکند و این در هم شکستن سردی دو عنصر سرد به این منظور است که از حالت عنصری به حالت مزاجی باز آیند.
اسلاید 18 :
آب و خاک که سنگین ترند ، در پیدایش اندام ها و ثبات آنها مدد کارترند.
آتش و هوا که دو عنصر سبک ترند، در پیدایش و جنبش روان ها و جنبش اندام ها موثرترند، گرچه جنبنده نخستین بدستور ایزد توانا همانا جان(نفس) آدمی است.
اسلاید 19 :
از طبیعیات ،ارکان را شمار
زامتزاجش تن بگردد استوار
راست ارکان را تو از بقراط دان
باد و خاک و آتش و آبش بخوان
