بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بسم الله الرحمن الرحیم
اسلاید 2 :
موضوع: بررسی راهکارهای ارتقاء سرمایه اجتماعی در جامعه کار و تولید
اسلاید 3 :
مقدمه و طرح مسئله
موضوع سرمایه اجتماعی طی سال های اخیر وارد مباحث اقتصادی شده و در کنار سرمایه های فیزیکی و انسانی مورد توجه جدی قرار گرفته است.
تحقیقات متعددی در مورد نقش سرمایه انسانی بر ارتقای بهرهوري و رشد اقتصادی در داخل و خارج هم صورت گرفته است
شواهد و نتایج نشان ميدهد که سرمایه انسانی به تنهایی نميتواند کل رشد ایجاد شده را توضیح دهد.
برخی اقتصاددانان این رشد را به سرمایه اجتماعی نسبت دادهاند و بدین ترتیب مباحث سرمایه اجتماعی وارد مباحث اقتصادی شده است.
به نظربسیاری ازصاحبنظران این حوزه، اکنون سرمایه اجتماعی، نقشی بسیار مهمتر از سرمایه فیزیکی و انسانی درجوامع ایفا ميکند
درغیاب سرمایه اجتماعی، دیگرسرمایهها اثربخشی خود را از دست ميدهند و پیمودن راههاي توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی، بدون سرمایه اجتماعی ناهموار و دشوار ميشود.
امروزه صاحبنظران بر سرمایه گذاری در حوزه سرمایه اجتماعی تأکید دارند زیرا سرمایه گذاری در زمینه سرمایه اجتماعی و توجه به آن یکی از عواملی است که به صورت بالقوه بر میزان توسعه اقتصادی و سیاست های اقتصادی تاثیر دارد.
اسلاید 4 :
بهترین یافته ها در بررسی رابطه سرمایه اجتماعی در محیط کار تئوری برت (۱۹۹۲) است که سرمایه اجتماعی را با تعداد شکافهای ساختاری در شبکه های ساختاری یا بین فردی مرتبط می داند.
تئوری شکاف ساختاری، بینشی در خصوص رابطه بین سرمایه اجتماعی و پیشرفت شغلی در محیط کار فراهم میآورد.
با بررسی و مطالعه مدل های اقتصادی، برت متوجه شد که شکاف در ساختار بازار به خاطر کمبود جریان اطلاعات یکنواخت، اتفاق می افتد.
در محیط هایی که جریان اطلاعات کمتر باشد، میزان اعتماد افراد به همدیگر کمتر است.
اعتماد کمتر باعث می شود که تبادل اطلاعات کمتر اتفاق بیفتد و این چرخه باعث کاهش سرمایه اجتماعی در محیط کار می شود.
اسلاید 5 :
محیط های کار و تولید بدون سرمایه اجتماعی نمی توانند اعتماد و اطمینان را در بین کارکنان برای تقویت روحیه آنها ایجاد کنند.
سرمایه اجتماعی به عنوان ارزش ها، هنجارها، روابط اجتماعی و شبكه های روابط جمعی انسجام بخش میان انسان ها و سازمان ها در ایران نیز حلقه مفقوده اقتصاد شمرده می شود.
عالمان اجتماعی برای حل مشكل مربوط به كنترل جمعی، بر مفهوم سرمایه اجتماعی تأكید دارند و بر این باورند كه در غیاب سرمایه اجتماعی سایر سرمایه ها اثربخشی مطلوب خود را از دست می دهند.
سرمایه اجتماعی سبب کاهش هزینه های مبادلاتی شده و از این طریق بازده سرمایه گذاریهای فیزیکی و انسانی را افزایش می دهد
مانند سایر عوامل تولید سنتی نقش بسزایی در بهبود رشد و توسعه دارد.
بدون سرمایه اجتماعی، پیمودن راه های توسعه و تكامل فرهنگی و اقتصادی ناهموار و دشوار است
اسلاید 6 :
حجم مناسبی از سرمایه اجتماعی سبب کاهش هزینه های مبادلاتی شده و از این طریق بازده سرمایه گذاری های فیزیکی و انسانی را افزایش می دهد.
مهمترین ویژگی اقتصادی شبکهها برای شکلگیری سرمایه اجتماعی، کاهش هزینههای تراکنش (مبادله) است.
هنگامی که بین افراد و سازمانها مبادلات شبکهای در شرایط مشخص شده به وسیله اعتماد و عمل متقابل اتفاق میافتد، چنین مبادلاتی با هزینه کمتر برای بخشهای درگیر با تضمین حداکثر منافع انجام میگیرند و تراکنش در زمانی کمتر پایان مییابد.
ترکیب دقیق سرمایه اجتماعی التزام و اتصال، پویایی تحولات اقتصاد محلی را براساس موقعیت، زمان و بستر تغییر میدهد و براین مبنا پیامدهای توسعهای متنوعی به وجود میآید.
سرمايه اجتماعي در سطح خرد با روابط انساني موجود شكل ميگيرد و در بين و ميان افراد ميتواند وجود داشته باشد.
نويسندگان زيادي تأثيرات سرمايه اجتماعي در مكانهاي كاري را مطالعه كردند و همگي آنها متفقالقولاند كه سرمايه اجتماعي براي موفقيت در سطح کلان كارآفريني ضروري است.
اسلاید 7 :
در محيط کار و تولید سرمايه اجتماعي ميتواند در ميان کارگران، كارمندان، كار گروهی و قواعد سازماني وجود داشته باشد. بنابراين در سطح فردي کارگران و كارمندان اعتماد و روابط را توسعه ميدهند كه مشتق از منافعي است كه هر روابطي ايجاد ميكند.
در سطح گروهي يا ميانه با عضو بودن بهعنوان يكي از اعضاي گروه، كارمندان سرمايه اجتماعي را خلق و استفاده ميكنند.
در سطح سازماني سرمايه اجتماعي ميتواند ازطريق فراهم آوردن فرهنگ كاري بدست آمده و تقويت شود تا كارمندان احساس تعلق و مالكيت به سازمان و محیط کار مربوطه را داشته باشند.
ارتقای سرمایه اجتماعی در جوامع کار و تولید باعث می شود که کارگران و کارفرماها بیشتر به همدیگر اعتماد کنند.
موفقیت خود را در گرو موفقیت سازمان بدانند و خود را به عنوان عضوی از محیط کاری مربوطه در نظر بگیرند و بیشترین تلاش را در راستای موفقیت سازمان مربوطه انجام بدهند
در قانون برنامه چهارم توسعه در فصل "ارتقای امنیت انسانی و عدالت اجتماعی" ماده ای خاص به سرمایه اجتماعی اختصاص یافته است که بر طبق آن دولت مکلف است به منظور حفظ و ارتقای "سرمایه اجتماعی"، ارتقای رضایتمندی عمومی و گسترش نهادهای مدنی، طی سال اول برنامه چهارم، اقدام های را انجام دهدکه انجام این اقدامات، مستلزم صرف هزینه قابل توجهی است و قطعاً تامین آن از عهده گروه های پژوهشی مستقل از دولت خارج است و در عین حال نتایج برآمده از این اقدامات نقشی کلیدی و تعیین کننده برای جهت گیری ها و سیاستگذار در اداره امور و چشم انداز توسعه کشور خواهد داشت لذا ضروری بوده که اجرای این ماده در دستور کار قرار گیرد و با تخصیص بودجه مناسب و به کارگیری گروه های پژوهشی مستقل به تحقیق میدانی در این باره پرداخته شود.
اسلاید 8 :
دولت مکلف است برای حفظ وارتقای سرمایه اجتماعی،ارتقای رضایتمندی عمومی وگسترش نهادهای مدنی، طی سال اول برنامه چهارم، اقدامهايي را انجام دهدکه اهم آنها به قرار زیر است:
تهیه سازوکارهای سنجش وارزیابی سرمایه اجتماعی کشور و ارائه گزارش سالیانه و بررسی علل و عوامل تأثیرگذاربرآن.
تصویب سازوکارهای اجرایی لازم برای افزایش سرمایه اجتماعی اعم از اعتماد عمومی، وفاق اجتماعی و قانونگرایی.
ارزیابی و انتشارگزارشهاي رضایتمندی عمومی به صورت سالیانه و تحلیل تغییرات آن در اثر عملکرد عمومی حاکمیت.
تدوین طرح جامع مشارکت و نظارت مردم، سازمانها، نهادهای غیردولتی وشوراهای اسلامی در توسعه پایدارکشور و فراهم کردن امکان گسترش کمی وکیفی نهادهای مدنی یا اعمال سیاستهاي تشویقی.
اسلاید 9 :
پرسش ها و اهداف تحقیق
سرمایه اجتماعی در محیط کار و تولید از چه عناصری تشکیل شده است؟
وضعیت سرمایه اجتماعی در جامعه کار و تولید چگونه است؟
چرا وضعیت سرمایه اجتماعی چنین است؟
چگونه میتوان سرمایه اجتماعی را در محیط جامعه کار و تولید ارتقاء داد؟
اهداف تحقیق
شناسایی مولفه های سرمایه اجتماعی در محیط کار و تولید
توصیف وضعیت موجود سرمایه اجتماعی در محیط کار و تولید
تبیین عوامل موثر بر وضعیت سرمایه اجتماعی محیط کار و تولید
ارائه راهکارها و پیشنهادهای ارتقا سرمایه اجتماعی در جوامع کار و تولید
اسلاید 10 :
ملاحظات نظری
بحث راجع به سرمايه، تاريخي طولاني دارد و از اواسط قرن هيجدهم به بعد، محققان بطور مفصل دربارۀ ماهيت، علل و پيامدهاي سرمايه مطلب نوشته اند. در ابتدا وقتی بحث راجع به سرمایه مطرح شد، بیشتر سرمایه اقتصادی مدنظر بود اما از چند دهه قبل تغييري انقلابي در مفهوم سرمايه بوجود آمده و مفهوم سرمايه هاي جديد مطرح شده است.
یکی از این سرمایه های جدید، سرمایه اجتماعی است که از مهمترین عناصر پویای نظام اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و تولیدی هر جامعه، سازمان و یا نهادی به حساب می آید.
مفهوم سرمايه اجتماعي مفهومي پيچيده، چند وجهي و بين رشته اي است که توجه بسياري از صاحبنظران را به خود جلب نموده است. سرمايه اجتماعي را اغلب شبکه اي از ارزشها و هنجارها به حساب مي آورند. سرمایه اجتماعی مجموعهاي ازهنجارها، ارزشهاي غیررسمی، قواعد عرفی وتعهدات اخلاقی است که رفتارهای متقابل افراد در آنها شکل ميگیرد و موجب تسهیل روابط اجتماعی افراد ميشود ومعمولاً به افزایش همکاری مشارکت اجتماعی افراد ميانجامد وکمک ميکند تا سرمایه انسانی، مادی واقتصادی بتواند در تعامل باهم به یک رشدپویا برسد.
درواقع سرمایه اجتماعی را ميتوان تأثیراقتصادی مؤلفههاي فرهنگی هرسیستم اجتماعی دانست که درآن مفاهیمی ماننداعتماد، مشارکت داوطلبانه، هنجارهای حرفهای، پاسخگویی وموارد مشابه باعث ميشود تا هزینههاي مدیریتی نظیرنظارت وکنترل رسمی، رایزنیهاي مدیریتی،کندی ناشی از نظام بوروکراتیک وموارد دیگر پایین آمده وامکان استفاده از زمان وسرمایه برای انجام فعالیتهايي با بهرهوري بیشترفراهم شود.
اسلاید 11 :
سرمایه اجتماعی از نظر کلمن نمایانگر منبعی از انتظارات دو سویه، شبکه های گسترده ارتباطات، اعتماد و ارزش های مشترک است که در سطحی بالاتر از افراد قرار می گیرد.
كلمن معتقد است كه عوامل زير به ايجاد يا گسترش سرمايه اجتماعي و نابودی آن كمك مي كنند:
ثبات ساختار اجتماعی
ايدئولوژي
فرو بستگی شبکه اجتماعی
کلمن
اسلاید 12 :
رابرت پاتنام سرمایه اجتماعی را ویژگی سازمان و ساختار اجتماعی می داند و آن را وجوه گوناگون سازمان اجتماعي نظير اعتماد، هنجارها و شبكه ها تعریف می کند
سرمایه اجتماعی ميتواند با تسهيل اقدامات هماهنگ كارآيي جامعه را بهبود بخشند.
سرمايه اجتماعي مانند ساير سرمايه ها مولد است و امكان دستيابي به اهداف مشخصي را فراهم ميكند.
گرچه مطالعات پاتنام در سطح كلان بوده، اما بر آثار و مزيت هاي سرمايه اجتماعي در سطح فردي و خرد نیز تاكيد دارد مانند دستيابي به امتيازات و ترفيع شغلي، برخورداري از وام ها و پاداش ها در گروههاي گوناگون و.
رابرت پاتنام
اسلاید 13 :
فوکویاما سرمایه اجتماعی را یک کالای عمومی دانسته که باید سازمانی دولتی یا غیر دولتی خارج از اقتصاد آن را عرضه نماید. سرمایه اجتماعی دارایی گروه ها و جوامع تلقی می شود و نمونه ملموسی از یک هنجار غیر رسمی است که باعث ترویج همکاری بین دو یا چند فرد می گردد.
با اين تعريف، اعتماد، شبكه ها، جامعه مدني با سرمايه اجتماعي مربوط اند.
كاركرد سرمايه اجتماعي (بازدهي سرمايه) در سطح جامعه است.
ميزان بالاي اعتماد در يك جامعه موجب پيدايش اقتصادي كاراتر ميشود چرا كه باعث حذف يا كاهش هزينه هاي مربوط به چانه زني و مراقبت بر اجراي مفاد قراردادهاي اقتصادي ميگردد.
كاركرد ديگر سرمايه اجتماعي در سطح كلان تقويت دموكراسي پايدار از طريق تقويت جامعه مدني است.
فوکویاما
اسلاید 14 :
بوردیو
سرمايه اجتماعي يكي از سه نوع سرمايه اي است كه در درون هر ميدان واقع در فضاي اجتماعي جايگاه كنشگر را در رقابت هاي درون ميدان تعيين مي كند.
سرمایه اجتماعی مجموعه منابع فیزیکی و غیر فیزیکی در دسترس فرد یا گروهی است که دارای شبکه نسبتا با دوامی از روابط نهادینه شده هستند.
كاربرد سرمايه اجتماعي بر اين درك استوار است كه افراد چگونه با سرمايه گذاري بر روابط گروهي، وضعيت اقتصادي خود را در يك فضاي اجتماعي سلسله مراتبي (جامعه سرمايه داري) بهبود مي بخشند.
سرمایه اجتماعی به عنوان یک منبع، پایه مباحث مربوط به عدالت و نابرابری را فراهم می کند. یعنی همان کاری که تاکنون سرمایه های مادی و انسانی در ایجاد قشربندی اجتماعی می کرد، اکنون سرمایه اجتماعی به وجود می آورد.
اسلاید 15 :
لو و شلنبرگ (2001) : بررسی ارتباط سرمایه اجتماعی ( تعهد ، اعتماد و رابطه اجتماعی) با سطوح رضایت شغلی و کیفیت زندگی
بهزیستی و خشنودی به طور مستقیم با سرمایه اجتماعی کارگران تنظیم می شود .
اسلاید 16 :
لینا و برن(1999) معتقدند که در سطح سازماني تأثيرات مثبت بسياري از سرمايه اجتماعي ديده ميشود:
سرمايه اجتماعي برخلاف اشكال ديگر سرمايه مستهلك نميشود، بلكه با استفاده بيشتر از آن افزايش مييابد.
سرمايه اجتماعي زماني مستهلك ميشود كه مورد غفلت قرار ميگيرد يا حفظ نميشود.
منافع سرمايه اجتماعي بسيار بيشتر از انرژي مورد نياز براي حفظ آن است.
سازمانها ميتوانند سرمايه اجتماعي را بوسيله تقويت توسعه جوامع بدست آورند.
لیسر(2000) چهارراهي را كه در جوامع به ساخت سرمايه اجتماعي كمك ميكند را توضيح ميدهد:
1) جامعه بهعنوان يك شبكه داخلي يا ايجاد ارتباط و كمك به افرادي كه در زمينههاي مختلف دانش دارند كه اين ويژگي ممتازي براي محیط کار و تولید است.
2) جامعه بهعنوان يك مكانيسم مرجع عمل ميكند و افراد را قادر به ارزيابي دانش ساير اعضا بدون نياز به تماس با آنها ميسازد.
3) جامعه به پيوند افراديكه خارج از شبكه هستند و قبلاً بعنوان اعضاي جامعه (اجتماع) معرفي شدهاند كمك ميكند. اين كاركرد ميتواند مخصوصاً براي اعضاي جديد كه به دنبال شناسايي افراد با دانش خاصي هستند مهم باشد.
4) جامعه (محیط کار و تولید) با پيوند افراد با يكديگر براي توسعه و اشتراك دانش رايج جامعه شرايطي را ايجاد ميكند كه افراد بتوانند اعتماد و تعهد اعضاي ديگر را بسنجند. ازطريق اين فرايند، جامعه (محیط کار و تولید) شكل رسمي خود از هنجارها و ارزشها را ميسازد.
اسلاید 17 :
کوهن و پروساک
سرمایه اجتماعی یک "منبع نادر و در معرض خطر" است
توسعه آن از طریق تشویق رفتارهای درست مدیریتی بایستی ابتکار عمل اصلی برای رهبران محیط کار و تولید باشد.
سرمایه گذاری در سرمایه اجتماعی بر اساس فرضیه ایست که هنجارهای رفتاری و ارتباطات میان فردی "سرمایه گذاری های روزانه در سرمایه اجتماعی" را ارایه می کند .
آنان سرمایه گذاری ها را در سرمایه اجتماعی در سه فهرست طبقه بندی می کنند:
ارتباط برقرار ساختن
ترویج همکاری
اعتماد سازی
اسلاید 18 :
بیکر و داتون (2006) ادعا می کنند که ارتباط های با کیفیت بالا (ارتباط های مثبت بین افراد) و تعامل (معاوضه دو طرفه کمک و سود در بین افراد) عوامل اصلی سرمایه اجتماعی هستند که در تدبیر حفظ و ارتقاء سرمایه اجتماعی ضروری به شمار می روند.
لنا و وان (1999) سه هزينه سرمايه اجتماعي را هزينههاي:
نگهداري
نوآوري
ساختار قدرت نهادينه شده
لابیانکا و چونگ (2005)
سرمايه اجتماعي مجموعهاي از منابع در دسترس گروه از طريق روابط اعضا در ساختار اجتماعي خود گروه و نيز بطور گستردهتر ساختار رسمي و غيررسمي محیط کار و تولید است.
اين تعريف با مفهوم همافزايي گروه پيوند دارد.
همافزايي توسط كار با ديگران بوجود ميآيد كه نتايج آن در عملكرد افراد فراتر از آن است كه انتظار ميرود.
اسلاید 19 :
پیامدهای سرمایه اجتماعی به عنوان منبع مهمی از بهرهوري در سطوح ساختاری، سازمانی و فردی :
توسعه اقتصادی
افزایش بهرهوري نیروی انسانی
کارآفرینی
هم افزایی گروهی
بهزیستی
رضایت شغلی کارگران
علاوه بر آن بسیاری از پیامدها نظیر رضایت شغلی نیز به نوبه خود سطوح سرمایه اجتماعی در بین کارگران را تقویت می کند.
اسلاید 20 :
در محیط کار و تولید عواملی چون رضایت شغلی، شرایط فیزیکی محیط کار، خستگی، استرس و شلوغی های برنامه کاری وجود دارد که صرفا از طریق اوامر و نواهی نمی توان بر آن غلبه کرد.
سرمایه گذاری در زمینه سرمایه اجتماعی و توجه به آن به صورت بالقوه بر توسعه اقتصادی و سیاست های اقتصادی تاثیر گذار است.
سرمایه اجتماعی در فرآیند تولید همانند سایر عوامل تولیدی (سرمایه فیزیکی، نیروی کار، تکنولوژی و سرمایه انسانی) ایفای نقش می کند و می تواند به طور معنی داری بهره وری کل عوامل تولیدی را افزایش دهد.
سرمایه اجتماعی در مناسبات اقتصادی کشورها اهمیت قابل توجهی یافته به گونه ای که برخی از دولتها مداخله خود برای افزایش سرمایه اجتماعی را موجه دانسته و آن را توجیه می کنند.
اگر چه طرفداران دیدگاه نهادی تاکید دارند که چگونگی عملکرد دولت ها و بنگاه ها نیز به نوبه خود وابسته به انسجام درونی،اعتبار و صلاحیت درونی خودشان ار یک سو و پاسخگویی آنها به جامعه مدنی از سوی دیگر است.
