پاورپوینت نظام فناوری کشاورزی: چارچوبی برای مدیریت توسعه فناوری در کشاورزی

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 2 :

نظام فناوري كشاورزي: چارچوبي براي مديريت توسعه فناوري در كشاورزي

اسلاید 3 :

فناوری و توسعه
پیشرفت فناوری به عنوان عامل دگرگونی اساسی جوامع بشری: نگاهی به گذشته

دگرگونی های مستمر، واقعیت انکار ناپذیر تاریخ بشری به شمار می آید. در این بین، سرعت پیشرفت فناوری به عنوان یکی از جریان های اصلی دگرگون ساز، پیش برنده و سامان دهنده رشد تمدن بشری بس شگفت انگیز مینماید (راس و همکاران،1990).

تاریخ نگاران در جریان تبین تاریخی تحولات تکنولوژیک در عصر صنعتی شدن خاطر نشان ساخته اند که دست کم دو انقلاب صنعتی وجود داشته است:

انقلاب اول در ثلث آخر قرن هجدهم آغاز شد که مشخصه بارز آن فناوری های جدید مانند ماشین بخار، ماشین نخ ریسی، كه در پهنه ای گسترده تر، جایگزینی ماشین با ابزار دستی بود؛ مبدا جغرافیایی این رویداد را بریتانیا می دانند.

انقلاب دوم تقریبا 100 سال بعد روی داد که اختراع برق، موتوری های درون سوز، صنعت شیمی با مبانی علمی، ریخته گری کارآمد فولاد و آغاز روند اختراع و گسترش فناوری های ارتباطی در شمایل گسترش تلگراف و اختراع تلفن از مشخصات آن به شمار می آید.

اختراع ماشین بخار کانون انقلاب اول و برق نیروی اصلی انقلاب دوم معرفی نموده اند. مرکز ثقل این انقلاب را آلمان و ایالات متحده میدانند.

اسلاید 4 :

برخی مورخین انقلاب صنعتی را شامل سه تغییر اساسی ساختاری می دانند که هر کدام از دوره مشخص تولید منتج شده اند (جعفر نژاد - 1388):

دوره قدرت مهندسی: این دوره از اواخر قرن هجدهم شروع شد؛ یعنی زمانی که نیروی ماشین جایگزین نیروی انسانی گردید؛

دوره مکانیزاسیون: این دوره از از اواخر قرن نوزدهم آغاز گردید زمانی که نیروی برق در مکانیزه کردن عملیات بکار گرفته شد؛ و

دوره اتوماسیون: این دوره از حدود 1950 آغاز گردید و با توسعه فناوری اطلاعات و رایانه تکامل یافت. و به زعم برخی بیشترین تغییر را در ارزش های اجتماعی و اقتصادی کارخانه ها و سازمان ها ایجاد کرده است (Nasibitt, 1984).

بحث صنعتی شدن را با توسعه اجتماعی نیز آغاز نمود. بدین ترتیب که توسعه اجتماعی سبب ایجاد نوعی پذیرش نسبت به تغییر در سطح جامعه شد.

جهش تکنولوژی مورد نیاز برای صنعتی شدن بیشترخودرا در قالب جایگزین نمودن نیروی ماشین باکارانسان و ابزار دستی نشان می دهد.

نوآوری و تحولات فنی هنگامی دریک جامعه صورت می پذیردکه دارای پتانسیل سود آوری در حد قابل قبولی بوده و بتوانند سرمایه گذاران را جذب نمایندتا نسبت به تأمین هزینه های پرورش نوآوری و به کاربردن فناوری اقدام نمایند.

فناوری و توسعه

اسلاید 5 :

توسعه فناوری به مثابه جریان پیشران توسعه در دوران معاصر: چشم انداز موجود
پیشرفت فناوری در گذشته مهم ترین عامل تحول نظام جهانی و جامعه های انسانی بوده است و بی تردید در طی دهه های آینده نیز همین نقش مهم را، شاید با قدرت و دامنه وسیع تر ادامه خواهد داد (جدول 1).

جدول (1-1) موجب بلند مدت فناوری

اسلاید 6 :

از منظر اقتصاد توسعه، دو عامل بسیار مهم را می توان برای سنجش سطح توسعه هر جامعه به کار گرفت عبارتند از :

1- مقدار مصرف انرژی (میزان تسلط یک جامعه برمنابع انرژی غیر فسیلی است ،باز تاب قدرت فناوری هر جامعه به شمار می رود)

2- تولید ناخالص ملی آن جامعه (حاصل جمع تمام کالاوخدمات تولید شده در جامعه ، بازتاب اقتصادی هر جامعه محسوب می شود).

برتری فناورانه نصیب آندسته از کشور هایی شود که قادرو مشتاق هستند جریان نوآوری و دانش علمی را به شکل آگاهانه در حل مسایل ومشکلات خویش بکار گیرند و سرمایه لازم رابرای توسعه فناوری علمی و تلفیق آن در نظام اقتصادی خویش صورت دهند.

در دوران معاصر رشد فزآینده دانش و فناوری نقش قابل ملاحضه ای را در پیشبرد رشد اقتصادی و توسعه ملل مختلف ایفا نموده است. ابعاد چنین نقش آفرینی چنان است که برخی صاحب نظران توسعه تلاش نموده اند تا پیوستار توسعه را برا اساس سیر تاریخی توسعه فناوری ( ریشه ها، دست آوردها، پیامدها و بازخوردها ) ترسیم نمایند (نگاره 1).

نگاره 1
تولید علم و نظریه فناوری مدرنیسم بحران چاره اندیشی پست مدرنیسم
توسعه فناوری به مثابه جریان پیشران توسعه در دوران معاصر: چشم انداز موجود

اسلاید 7 :

مجمع جهانی اقتصادی WEC، فهرستی از فناوری های بالقوه تاثیرگذاری را منتشر کرد که در حال حاضر در مرحله تولید و طراحی هستند، تهیه این فهرست را را با کمک چهره های برجسته صنعتی و دانشگاهی بر عهده داشته است.

فهرست فناوره های نو ظهور:

1- واسط کاربری مغز - کامپیوتر
2- استخراج فلزات از تاسیسات آب شیرین کن آب دریا
3- کامپوزیت های کربنی نانو
4- ذخیره برق در مقیاس شبکه
5- تجهزیات الکترونیک پوشیدنی
6- باتری لیتیوم - یونی با سیم های نانو
7- نمایشگر بدون صفحه نمایش
8- روش های درمانی میکروبیوم انسانی
9- درمان های مبتنی بر آر.ان.ای
توسعه فناوری به مثابه جریان پیشران توسعه در دوران معاصر: چشم انداز موجود

اسلاید 8 :

سهم فناوری در پیشبرد توسعه کشاورزی

یک بررسی تاریخی هرچند اجمالی میتواند روشنگر نقش بی بدیل فناوری ها در بالندگی تمدن بشری به طور اعم و تحول کشاورزی به طور اخص، باشد. اصولا کشاورزی را مادر تمدن بشری نامیده اند و گفته میشود کشاورزی به تمدن می نجامد، چرا که کشاورزی سبب گردهمایی و سکونت مردم در یک جا (یکجانشینی)، و در نتیجه شکل گیری گروه ها، اجتماعات و جوامع بشری بر مبنای هویت، انسجام، ساختارهاو کارکردهای مشخص بوده و تمدن های بشر نیز ماحصل رشد، توسعه و نوسازی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و نهادی جوامع بشری در روند تدریجی، تکاملی و انباشتی به شمار می آیند .

بخش کشاورزی به لحاظ تاریخی از یک سو فراهمساز نیروی پیشران تمدن بشری و از سوی دیگر محمل توسعه فناوری به شمار می رود (جدول 1-4).

جدول 1-4

اسلاید 9 :

انقلاب کشاورزی

علی رغم تاریخ کهن پدیداری کشاورزی به درازای یکجا نشینی واز بدو آغازپرورش گیاهان و حیوانات اهلی شده برای مقاصدی همچون تأمین خوراک ، پوشاک و غیره نقش ممتاز و تاریخی کشاورزی در توسعه تمدن بشری با بروز انقلاب کشاورزی محقق شد

رواج محصولات جدید، خیش، نیروی محرکه، بذر پاشی، و وجین کاری، فرآوری و صنایع مرتبط با کشاورزی و تامین نیروی ماشین آلات کشاورزی از حوزه های مهم فناوری در عصر انقلاب کشاورزی به شمار می رود.

عامل اصلی انقلاب کشاورزی مصلحان نهادی تسهیلگر، مبدعان فناوری و کشاورزان پیشرو و پذیرنده روش ها و فنون تازه نوعی بذر افشانی مدرنیت به شمار می رود.

از دیگر نیروهای پیشران انقلاب کشاورزی می توان به مواردی چون: لغو برده داری ،توسعه بازار محصولات کشاورزی و بازگشت سرمایه گذارهای به عرصه کشاورزی به مثابه یک کسب و کار پر سود.
انقلاب کشاورزی بین سالهای 1700و1850، نخست در بریتانیاو هلند وسرانجام درسراسر اروپا وامریکا در کشتزارها صورت پذیرفت.

آهنگ تغییر فناورانه در کشت زارهای اروپا و آمریکا به دلیل بی سوادی و رویه سنتی عدم تمایل آنها به تحمل ریسک پذیرش روش ها، دردسترس نبودن اطلاعات کافی در زمینه اختراعات، دشواری تعمیر و نگهداری، دسترسی به نیروی کار ارزان کند و عدم توان کشاورزان به تامین هزینه ماشین آلات و ابزار جدید کند و آهسته بوده است.
از پیامد های ناسازنده انقلاب کشاورزی ؛در عمل کشاورزان و زمینداران بزرگ بیشترین فایده را از انقلاب کشاورزی بردندو در عوض، خوش نشیان یا کشاورزان خرده پا به وضعیت معیشتی ناپایدار دچار شدند.

اسلاید 10 :

جایگاه فناوری در فرآیند توسعه کشاورزی: دیدگاه و چشم انداز معاصر

بررسی سیر تاریخی رشد بخش کشاورزی حاکی از آن است که تا قرن 19 میلادی افزایش محصولات کشاورزی در بیشتر کشورهای جهان از طریق افزایش سطح زیر کشت صورت گرفته است. اما در قرن 20 میلادی سیاست های تولید بخش کشاورزی بیشتر برای تولید و نشر فناور های مناسب جهت افزایش تولیدات کشاورزی توام با بهبود بهره وری و رعایت ملاحضات پایداری استوار بوده اند.

تغییر و تحولات فناوری در بخش کشاورزی را می توان به چهار دوره زیر دسته بندی نمود:

-دوره قبل از اتقلاب سبز: دوره استفاده از بذور اصلاح نشده با کود حیوانی و عملکرد پایین تر از واحد سطح
-دوره انقلاب سبز: دوره ارایه و پذیرش نهاده های جدید از جمله کود، بذور اصلاح شده و روش های آبیاری باعملکرد بالا
-دوره اول بعد از انقلاب سبز: دوره ایجاد انگیزه برای مصرف متعادل و بهینه کود و سایر نهاده ها جهت متوازن سازی سطح تولید در بلند مدت و کاهش فشار بر منابع
-دوره دوم بعد از انقلاب سبز: دوره استفاده بهتر از دانش، مهارتها و اطلاعات مورد نیاز برای بهینه سازی مصرف نهاده ها جهت دستیابی به بهره وری و پایداری توامان.
از این رو می توان الگوی کنونی توسعه بخش کشاورزی را نسخه ای تکامل یافته و بازنگری شده از انقلاب سبز دانست و از آن، تحت عنوان انقلاب کشاورزی جدید ، انقلاب سبز جدید و یا تکامل سبز یاد نمود.

اسلاید 11 :

ابعاد و مولفه های توسعه فناوری در بخش کشاورزی

فناوری، مجموعه ای متشکل از اطلاعات ، ابزارها و تکنیک ها یی است که از علم و تجربه علمی نشات گرفته اند و در توسعه،طراحی، تولید و بکارگیری محصولات ،فرآیند ها، سیستم هاو خدمات مورد استفاده قرار می گیرند.
فناوری رایج در بخش کشاورزی را می توان از نظر ماهیت و کارکرد به دو دسته تقسیم نمود :
فناوری مادی، که به تبلور و ارایه دانش در قالب محصولات فناوری ، نظیر ابزار، ادوات، مواد شیمیایی کشاورزی، هیبرید ها و واکسن و غیره معطوف است.

فناوری دانش محور، نظیر دانش فنی، مهارتهای مدیریتی، و فرایندهای دیگری که کشاورزان برای پرورش موفقیت آمیز محصولات زراعی یا تولیدات دامی به آنها نیاز دارند.
کاربرد صحیح فناوری مادی نیازمند فناوری دانش محور یا دانش روش است. از این رو ، این دو دسته فناوری در بیشتر موراد از پیوند های هم افزاریانه و تکمیلی بر خوردارند.

اسلاید 12 :

گزیدارهای راهبردی توسعه فناوری در بخش کشاورزی
برای تامین نیازمندی های فناوری یک کشور سه رویکرد اساسی مطرح است(میلی منفرد 1381):
الف-خرید مجموعه کامل فناوری (بی درنگ به نتیجه می رسد. عیب آن وابستگی فناورانه به کشورهای بیگانه ومنابع عرضه کننده فناوری است –تحت نفوذدرآوردن )

ب-تولید تمامی فناوریهای مورد نیاز (زمان بر –در کشورهای در حال توسعه (کمبودمنابع ملی، نبود بازار خارجی- نداشتن سرمایه)

ج-رویکرد تلفیقی (خرید برخی و تولید برخی دیگر)توسعه فناوری در کشورهای در حال توسعه اهم از طریق انتقال فناوری وهم از طریق ایجاد فناوری رخ می دهد)

اسلاید 13 :

انتقال فناوری

انتقال فناوری می تواند هم به صورت رسمی و مستقیم (ازطریق خرید بسته فناوری، خرید بنگاه، فرآیند و خط تولید فناوری، جذف سرمایه گذاری مستقیم خارجی،سرمایه گذاری مشترک، انعقاد قرارداد برای دریافت خدمات فنی)می باشد.

به صورت غیر رسمی و غیر مستقیم(خرید و واردات ماشین آلات و تجهیزات و دریافت کمک های فنی از سوی سازندگان مربوطه،و غیره می باشد.

بیشتر فناوری هایی که به کشور های در حال توسعه منتقل شده اند ، از طریق یک فرآیند نامتوازون و محدود به انتقال سخت افزار بدون همراهی نرم افزار و دانش فنی و اغلب بدون داشتن نیروی انسانی ماهر و سازمان مناسب صورت گرفته است.

چنین روندی باعث وابستگی کشورهای در حال توسعه به کشور های صادر کننده فناوری است.

اسلاید 14 :

کارآفرینی فناورانه در کشاورزی: همگرایی فناوری و کار آفرینی در توسعه کشاورزی
تعریف کارآفرینی فناورانه:.

کارآفرینی فناورانه به کاربستن نوآورانه دانش فنی و علمی توسط یک یا چند نفر است که مسئولیت راه اندازی و توسعه یک کسب و کار را عهده دار بوده و با خطرات مالی مرتبط با تحقق چشم انداز و هدف های خود کنار می آیند.

بسیاری از کار آفرینانی که می خواهند در حوزه فناوری های پیشرفته فعالیت کنند آن دسته از کارکنان موسسات تحقیقات عمومی و مراکز دانشگاهی یا شرکت های صنعتی و تجاری خصوصی هستند که از شایستگی های علمی والایی بهره مند هستند و توانایی راه اندازی شرکت های زایشی را دارند.

اسلاید 15 :

مدیریت فناوری کشاورزی
توسعه هدفمند فناوری در بخش کشاورزی به خودی خود اتفاق نمی افتد و احتیاج به مدیریت و برنامه ریزی دارد و بدون مدیریت، فناوری نمی تواند در بخش کشاورزی به صورت مطلوب توسعه یابد و در صورتی که گسترش یابد ممکن است عوارض ناخواسته زیست محیطی و اجتماعی را به بار آورد.

مدیریت فناوری نقش هدایتگر و پیشبرنده برای سایر مولفه توسعه فناوری ایفا میکند این مهم از طریق تعیین و تشخیص نیازهای فناوری ، تسهیل انتقال فناوری، و توسعه نظام های و خدمات اطلاعات فناوری به انجام می رسد .

اسلاید 16 :

توسعه فناوری های مناسب در بخش کشاورزی: ملاحظات و چالش ها
اطلاعاتی درباره انهدام محیط زیست، اقتصاد رو به زوال، افزایش آلاینده ها و سموم در چرخه طبیعی زیست بوم ها، تهدید امنیت ملی، از هم پاشیدگی خانواده، شکست نظام آموزشی و خلاصه همه اینها از این حکایت می کند و آن اینکه ما دیگر قادر نیستیم جامعه خود را زیر نظارت و کنترل در آوریم.

با توجه به ناشدنی کناره گیری از فناوری یک بینش عقلانی حکم می کند که با مدیریت سیستمی، همه جانبه و راهبردی فناوری، دستاوردهای حاصل از فناوری پیامدی ناخواسته جانبی کمینه شود.

اسلاید 17 :

توسعه فناوری مناسب در بخش کشاورزی
به طور کلی یک فناوری مناسب برای کشاورزی می بایستی و یژه گیهای زیر را دارا باشد.
مبتنی بر پژوهش و گسترش مرزهای دانش در سطح جامعه باشد.
با فرهنگ در حال تحول جامعه سازگار باشد.
قابل انطباق با شرایط طبیعی اقلیمی زیست بوم های کشاورزی باشد.
با شرایط اقتصادی و اهداف گروه هدف همنوا باشد.
با امکانات، توان فنی و بنیه دانش و مهارت گروه هدف همساز باشد.
علاوه بر تامین نیازهای فردی، موجبات رشد و تعالی همه جانبه جامعه را فراهم آورد یا در راستای آن باشد (شهبازی، 1373).

اسلاید 18 :

تبیین فرآیند رفتار پذیرش نو آوری فناورانه در کشاورزی

اسلاید 19 :

تبیین فرآیند رفتار پذیرش نو آوری فناورانه در کشاورزی

از این منظر عناصر نشر شامل نوآوری، کانال های ارتباطی، زمان و نظام اجتماعی است و نشر نوآوری مستلزم گذر از چهار مرحله کلیدی است:

الف) مرحله دانش: فرد از وجود نوآوری آگاه شده و در مورد چگونگی کارکرد آن اطلاعات کسب می نمایید.

ب) مرحله ترغیب: فرد نسبت به نوآوری ها گرایش مساعد یا نا مساعد پیدا میکند.

ج) مرحله تصمیم: فرد در این مرحله به فعالیت هایی مشغول میشود که او را به انتخاب یا رد نوآوری رهنمون می سازد.

د) مرحله هم نوایی: فرد برای تصمیم نوآوری اتخاذ شده مشوق هایی را جستجو مینماید اما اگر پیامدهای متضادی را در درباره نوآوری دریافت کند ممکن است تصمیم خود را تغییر دهد.

اسلاید 20 :

بنابه تحقیقات مختلف درحوزه نشر و پذیرش نوآوری درکشاورزی ونیز الگو سازی های صورت گرفته، عوامل متعددی در پذیرش وکاربرد نوآوری از سوی کشاورزان تاثیرگذار است:

نیاز به علاقه کشاورزان
وضعیت اقتصادی، خانوادگی، اجتماعی و فرهنگی کشاورزان
سودآورو درآمدزا بودن فناوری ها
مورد تایید بودن فناوری ها به لحاظ فنی
فراهم بودن منابع و شرایط کاربرد فناوری
ضمانت وپشتیبانی عوامل نشر دهنده (ترویج وآموزش، اعتبارات و.)
اثرات جانبی محدود