بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
اصلاح و توسعه مراتع
اسلاید 3 :
اهمیت مرتع
دارای 53% از مساحت کل کشور؛
تامین کننده 20% پروتئین مصرفی جامعه؛
سرچشمه اکثر رودخانهها، چشمهها و قناتها؛
تامین کننده درآمد 6 میلیون نفر از جمعیت روستایی و عشایری؛
نقش بسزائی در کاهش آلایندههای هوا، تغذیه آبخوان؛
ممانعت پیشروی بیابان و فرآیند بیابانزائی،
. . .
اسلاید 4 :
مهمترین عوامل تخریب مراتع در ایران:
مدیریت نامناسب چرای دام
چرای بیش از حد
چرای خارج از موعد
شخم مراتع و تبدیل به دیمزار
تبدیل مراتع به مناطق مسکونی
عدم تمایل بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در بخش مرتع
اسلاید 5 :
وسعت مراتع ایران
بر اساس اخرین اطلاعات مرکز آمار و همچنین سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کل کشور، سطح مراتع ایران حدود 84/6 میلیون هکتار می باشد.
در حال حاضر مراتعی با وضعیت خوب در کشور نداریم و ترکیب اصلی پوشش مراتع تخریب یافته را گیاهان مهاجم، خاردار و سمی تشکیل می دهند.
در بسیاری از مراتع تخریب یافته پوشش غالب را گیاهان یک ساله علفی و یک سالههای مهاجمی تشکیل می‌دهد که تنها مدت کوتاهی از سال (1 تا 3 ماه) در عرصه حضور دارند.
اسلاید 6 :
تعریف اصلاح و توسعه مرتع
Rangeland Restoration
عبارت است از کاربرد اصول و تجربیات اکولوژی به منظور بهبود شرایط یک مرتع تخریب یافته به شرایط یا وضعیت قبل از تخریب.
Rangeland Development
عملیاتی که سبب استفاده بهینه از منابع موجود در اکوسیستم میشود.
بطور کلی روشهای از قبیل ذخیر نزولات و روشهای بیولوژیک (بذرکاری، بوته کاری و کپهکاری) جزو اصلاح و عملیاتهای از قبیل احداث آبشخور، حصارکشی، مدیریت چرای دام و . . . جزو روشهای توسعهای ذکر میگردند.
اسلاید 7 :
اولویت در اصلاح و توسعه مرتع
برای بهبود وضعیت مرتع، عملیات توسعهای بر عملیات اصلاحی مقدم است.
هزینه کمتر
دخالت انسانی کمتر
بهبود مرتع در زمان کوتاه
افزایش تولیدات دامی
عملیات اصلاحی غالباً کارهای ساختاری را شامل میشود و زمانی انجام میشود که بهبود مرتع با عملیات توسعهای امکان پذیر نباشد.
اسلاید 8 :
اولویت در اصلاح و توسعه مرتع
عملیات اصلاح و توسعه در چه مراتعی (وضعیت) انجام میشود؟
عملیات اصلاح = فقیر تا خیلی فقیر
عملیات توسعه = متوسط تا خوب
زیرا در مراتع فقیر تا خیلی فقیر امکان بهبود وضعیت مرتع با روشهای توسعهای (احداث آبشخور، حصارکشی، مدیریت چرا) وجود ندارد در حالی که در مراتع با وضعیت متوسط تا خوب کا دارای کارکرد متوسطی هستند میتوان با روشهای توسعهای وضعیت آنها را بهبود بخشید.
اسلاید 9 :
فواید اصلاح و توسعه مرتع
1- افزایش کمیت علوفه
افزایش تولید علوفه سبب ایجاد تعادل بین تولید مرتع و میزان علوفه مصرفی توسط دام شده، فشار ناشی از بالابودن تعداد دام در واحد سطح را کاهش می‌دهد.
رژیم غذایی دام های چراکننده از مرتع (گاو، گوسفند و بز) از برخی جهات با همدیگر متفاوت است، بنابراین در برنامه ریزی برای افزاش تولید علوفه مرتع باید نوع دام متناسب با نوع علوفه در نظر گرفته شود.
اسلاید 10 :
فواید اصلاح و توسعه مرتع
2- افزایش کیفیت علوفه
با کاشت گیاهان مرتعی فصل سرد، کودپاشی و یا آتش سوزی میتوان فصل رشد گیاهان را به به جلو انداخت.
با کاشت گیاهان بوتهای میتوان فصل چرا را طولانی کرد.
ایجاد قابلیت دسترسی به مناطقی که دارای علوفه فشرده هستند.
اسلاید 11 :
فواید اصلاح و توسعه مرتع
2- افزایش کیفیت علوفه
برخی عملیاتهای اصلاح نظیر کودپاشی، آتش سوزی، و کنترل گیاهان مهاجم سبب کاهش اندامهای خشبی و مرده گیاهان، تحریک رشد رویشی، تولید برگ، ساقه و پاجوش جدید میشود.
افزایش کیفیت علوفه سبب افزایش وزن دامهای اهلی و افزایش درآمدهای حاصل از فروش خواهد شد.
اسلاید 12 :
فواید اصلاح و توسعه مرتع
3- افزایش افزایش تولیدات دامی
اصلاح مرتع سبب افزایش ظرفیت چرای مرتع، افزایش تعداد زایمان، چندقلوزائی، افزایش وزن برههای تازه متولد شده، کاهش مرگ و میر دامها و افزایش تولید پشم و فرآوردههای ثانویه دامهای اهلی میشود.
قرار دادن سنگ نمک
پراکنش یکنواخت دام
تامین آب و . . .
اسلاید 13 :
فواید اصلاح و توسعه مرتع
4- کاهش خطرات آتش سوزی
در برخی مناطق نیمه خشک تا نیمه مرطوب، تجمع بقایای گیاهی در سطح زمین موجب افزایش حساسیت مرتع به آتشسوزی کنترل نشده (اتفاقی) میشود.
با انجام آتش سوزی کنترل شده و از بین بردن بقایای لاشبرگ و مواد آتش گیر میتوان خطر آتش سوزی را کاهش داد.
کنترل گیاهان مهاجمی که به سهولت آتش میگیرند و ایجاد آتشبر میتوان حساسیت به آتش سوزی را کاهش داد.
اسلاید 14 :
فواید اصلاح و توسعه مرتع
5- کنترل فرسایش و حفاظت آب و خاک
با کاشت گیاهان دارای ریشه عمیق و یا گیاهان برخوردار از سیستم ریشهای گسترده در شیبهای تند میتواند شدت فرسایش خاک و میزان هدررفت آب و خاک را کاهش داد.
با جایگذینی گیاهان یک ساله مهاجم با گیاهان پایا و خوشخوراک، پوشش سطح زمین برای تمام ایام سال از خطر فرسایش آبی و بادی محافظت میشود.
ایجاد چاله در سطح مرتع موجب افزایش نفوذپذیری و کاهش رواناب میشود.
اسلاید 15 :
فواید اصلاح و توسعه مرتع
6- سایر فواید
تولید آب پاکیزه در پایین دست؛
ایجاد راه دسترسی
افزایش استفاده دام از مرتع
افزایش یکنواختی پراکنش دام
افزایش تولیدات دامی
افزایش ارزش تفرجگاهی و گیاهان داروئی
کاهش گردوغبار موجود در هوا
افزایش سطح آب زیرزمینی و دبی قناتها در پایین دست
اسلاید 16 :
موانع اصلاح و توسعه مرتع در ایران
1- موانع اجتماعی و فرهنگی
تعدد بهرهبردار
فرهنگ بهرهبرداری
مراتع روستایی و مالکیت مشاع
2- کمبود دانش و آگاهی
سطح آگاهی بهرهبردارن
تخصص و تجربه
اطلاع رسانی ناکافی
پژوهش های غیر مرتبط
ضعف سیستم نظارتی
وجود یک سیستم نظارت و ارزیابی دقیق برای ارزیابی پروژه های اصلاح و توسعه ضروری است.
اسلاید 17 :
موانع اصلاح و توسعه مرتع در ایران
3- موانع فیزیکی و بیولوژیکی
نبود امکانات
لزوم مراقبت و مدیریت درازمدت
4- موانع اقتصادی
محدودیت بودجه و مقایسه اقتصادی طرحها
فقر اقتصادی بهرهبردار
عدم محاسبه خدمات اکولوژیک
