بخشی از پاورپوینت
اسلاید 3 :
مراقبتهای تغذیه ای
اسلاید 4 :
امروزه بیماری های غیر واگیر شایع ترین علل مرگ و میر کشورهای پیشرفته و درحال توسعه می باشد . بیماری های غیر واگیر دار اکثرا مزمن بوده و سبب ناتوانی می شوند .مبتلایان به این بیماری ها برای ادامه حیات به آموزش های خاص و سرپرسنی و مراقبت دایم و طولانی نیاز دارند
به دلیل افزایش روند مرگ و میر ناشی از بیماری غیرواگیر دار به ویژه در کشور های درحال توسعه سازمان جهانی بهداشت (WHO) از دو دهه پیش بیماری های غیرواگیر دار را جز اولویت های بهداشتی کشور های در حال توسعه اعلام کرده است . هم اکمون بیماری های غیرواگیر دار علل اصلی مرگ و ناتوانی در جهان هستند .
در گزارش سال 2002 سازمان جهاني بهداشت، 60% از موارد مرگ و 43 % از بار جهانی بیماری ها به بیماری های عمده غير واگير مربوط بوده است . در كشورهاي با درآمد پائين و متوسط 79 % مرگ و 85% بار بیماری ها به بیماری های غیر واگیر اختصاص داشته است . چهار بيماري عمده غير واگير( بيماري قلبي و عروقي، سرطان، بيماري انسدادي مزمن ريوي و ديابت) مستقيما" به سه عامل خطرتغذیه ای ، مصرف زیاد قند ، نمک و چربی و مصرف کم سبزی و میوه حائز اهمیت است . آموزش و مشاوره تغذیه به منظور تنظیم برنامه غذایی افرادی که دارای ریسک فاکتور های تغذیه ای بیماری های فوق هستند به کارشناس تغذیه ای ارجاع داده شده اند . نقش مهمی در اصلاح الگوی مصرف غذایی و همچنین پیشگیری و کنترل بیماری غیر واگیر دار دارد .
مقدمه :
اسلاید 5 :
اهمیت رژیم غذایی در کنترل دیابت چیست ؟
رژیم غذایی مناسب نیاز های روزانه افراد از جمله انژی و موتد مغذی را تامین می کند . و باید به همراه آن قند خون ، چربی خون و فشار خون و وزن افراد مبتلا به دیابت را کنترل شود . هدف از تنظیم رژیم غذایی در افراد دیابتی کنترلقند ، خون کنترل چربی خون و کنترل وزن بدن و همچنین تنظیم زمان وعده های اصلی و میان وعده ها به منظور پیشگیری از نوسان قند خون در افرادی است که دارو مصرف می کنند .
با رعایت یک رژیم غذایی منظم می توان به پیشگیری و درمان عواقب مزمن دیابت مانند : بیماری های کلیوی ، فشارخون بالا و بیماری های قلبی و عروقی کمک نمود .
افراد دیابتی باید دریافت غذاهای غنی از چربی های ترانس و اشباع نظیر فست و فود ها ، روغن های نباتی جامد ، غذاهای سرخ کرده ، لبنیات پرچرب را کاهش داده و بیشتر از منابع غذایی حاوی امگا 3 (مانند انواع ماهی ها ) و MUFA (نظیر روغن زیتون ) استفاده کنند .
استفاده متعادل از امگا3 و اسیدهای چرب غیر اشباع سبب پاسخ دهی بهتر گیرنده های سلول می شود و در مقابل چربی هی اشباع شده چربی های ترانس موجب مقاومت گیرنده های سلول های انسولین می شوند و محدویت مصرف آنها باید مورد توجه قرار گیرد .
تغذیه در پیشگیری و کنترل دیابت :
اسلاید 6 :
در حال حاضر معتقدند رژیم غذایی بیماران دیابتی از نظر کمی و کیفی به آنچه برای یک فرد غیردیابتی است ، نزیک باشد به طور کلی در توصیه رژیم غذایی بیماران دیابتی از همان روش بکار رفته برای رژیم غذایی افراد عادی استفاده می شود رژیم غذایی باید حاوی انرژی کافی برای انجام فعالیت های روزمره باشد و در عین حال کنترل وزن بدن کمک می کند . رژیم های غنی از پروتئین نقش مهمی در پیشگیری از اختلالات سیستم عصبی دارند .که اغلب بیماران دیابتی به آن مبتلا می شوند . غذاهای پروتئینی منبع غنی ویتامین های گروهB می باشند . کمبود و یتامین های گروه B نقش مهمی در ابتلا به اختلالات عصبی دارد .
دریافت پروتیئن های حاوی چربی های اشباع ( نظیر لبنیات پرچرب و گوشت قرمز ) باید در رژیم غذایی آنها محدود شود .
میزان کل کربوهیدرات مصرفی روزانه 3 وعده غذایی اصلی 2 تا 4 میان وعده تقسیم شود معمولا میان وعده آخر شب (نظیر شیر ) جهت پیشگیری از افت قند خون و افزایش سطح کتون در نیمه شب مورد نیاز است از آن جایی که افراد دیابتی در معرض خطر بیماری های قلبی و عروقی هستند رژیم غذایی دوست دار قلب برای این افراد توصیه می شود .
رژیم غذایی افراد مبتلا به دیابت به چه صورت است ؟
اسلاید 7 :
_مواد غذایی با سدیم بالا نظیر : غذاهای شور، کالباس و سوسیس ، پنیر پیتزا ، چپیس ، پفک و غذاهای کنسروی
_مواد غذایی پرچرب حاوی کلسترول بالا و یا اسید های چرب ترانس نظیر : لبنیات پرچرب ، کره ، خامه ،غذاهای سرخ شده ، گوشت های قرمز پرچرب و روغن جامد و نیمه جامد
_مواد غذایی حاوی قند ساده نظیر : قند و شکر ، عسل و مربا ، انواع شیرینی ها ، نوشابه های گازدار ، انواع بستنی و آب میوه های تجاری
بیماران دیابتی باید از مصرف کدوم مواد غذایی به پرهیز نمایند ؟
اسلاید 8 :
غذا در دفعات زیاد و کم حجم استفاده شود .
افراد دیابتی می توانند برنج را روزانه و به مقدار متعادل مصرف نمایند . اما بهترین راه کاهش مصرف برنج و نان سفید جایگزین کردن انها با حبوبات و نان های سبوس دار است .
حداقل 5 واحد از میوه ا و سبزی ها ( 3 واحد سبزی و 2 واحد میوه ) در روز مصرف نمایند .
مصرف روغن های جاد و نیمه جامد ، غذاهای آماده و سرخ شده و همچنین چربی های موجود در منابع غذایی حیوانی ( کره ، خامه ، گوشت قرمز و فراورده های آن ) کاهش داده شود .
دریافت نمک (سدیم ) و غذتهای شور و کنسرو شده کاهش داده شود .
مصرف قندهای ساده ( قند و شکر ، شکلات ، نقل ، شیرینی ها و ..) کاهش داده شود .
عسل دارای قند ساده است و مصرف آن باید محدود شود .
به بیمارن مبتلا به دیابت و برای پیشگیری از دیابت نکات زیر آموزش داده شود:
اسلاید 9 :
مصرف شیرین کننده های مصنوعی و جایگزین های شکر از راه کارهای مناسب جهت کاهش مصرف قند می باشد . منابع غذایی حاوی ویتامین C (میوه ها به ویژه مرکبات و سبزی های تازه ) و ویتامین A (زردالو ، هلو ، گوجه فرنگی و هویج ) را در رژیم غذایی خود بگنجانند زیرا این مواد حساسیت به انسولین را افزایش می دهند . مواد غذایی تلخ هیچ اثری در کاهش قند خون ندارند .
فرد دیابتی به هیچ وجه نباید برنج مصرف نماید .
مصرف سیب زمینی و ماکارونی ممنوع است .
مصرف میوهای شیرین در افراد دیابتی ممنوع است .
عسل می توند به میزان دلخواه مصرف شود.
مصرف شیرین کننده مصنوعی و نوشابه های رژیمی را می توان به هر میزان مصرف کرد .
مواد غذایی تلخ باعث کاهش قند خون می شوند .
باورهای غلط در تغذیه مبتلایان به دیابت :
اسلاید 10 :
چه مقدار نمک بخوریم ؟
مصرف زیا نمک مهم ترین علت فشار خون بالاست . طبق توصیه سازمان جهانی بهداش ، حداکثر مقدار مصرف روزانه نمک در افراد زیر0 5 سال پنج گرم است ( کمتر از یک قاشق مربا خوری ) و یا کمتر از 2300 میلی گرم سدیم . افراد بالای 5 سال و کسانی که دچار فشارخون بالا و بیماری های قلبی و عروقی هستند باید کتر از 3 گرم نمک باشد ( نصف قاشق مربا خوری ) و یا کمتر از 1500 میلی گرم سدیم روزانه دریافت کنند . این درحالی است که میزان مصرف نمک ایرانی ها 2 تا 3 برابر مقدار براورد شده است کاهش حدود 6 گرم نمک دریافتی روزانه باعث کاهش 24 درصدی سکته مغزی و کاهش 18 درصدی بیماری عروق کرونر می شود و حدود 2/5 میلیون مرگ و میر را نیز کاهش می دهد .
تغذیه در پیشگیری و کنترل بیماری های قلبی و عروقی و فشار خون بالا (پرفشاری خون ) :
اسلاید 11 :
با تغییرات ساده در سبک زندگی خود مانند کاهش چربی و نمک رژیم غذایی و فعالیت بدنی منظم می توان باعث کاهش سطح چربی (کلسترول ) و فشارخون شد و احتمال بروز بسیاری از بیماری ها از جمله دیابت و بیماری های عروق کرونر قلب را کاهش داد .
برای پیشگیری از فشار خون بالا به میزان سدیم درج شده برروی برچسب های بسته های مواد غذایی دقت شود . ار ابتدا ذائقه کودکان به غذاهای کم نمک عادت داده شود .
فشارخون بر اثر چاقی بالا می رود زیرا افزایش وزن سبب ، افزایش کار قلب می شود . در نتیجه کاهش وزن در کنترل فشار خون موثر می باشد .
از مصرف دخانیات اجتناب شود زیرا استعمال دخانیا باعث افزایش ضزبان قلب ، خطر مبتلا به فشار خون بالا و گرفتگی عروق و نهایتا ایجاد حمله قلبی و سکته می شود . در میان وعده ها به جای چیپس و پفک ، چوب شور و یایر تنقلات پرنمک ، از مغزها (بادام ، پسته ، فندوق ،گردم از نوع بو نداده و خام ) ماست کم چرب ، ذرت بدون نمک ، انواع سبزی ها که دارای منیزیم هستند استفاده گردد.
به بیماران مبتلا به فشارخون بالا و بیماری های قلبی و برای پیشگیری از افزایش فشارخون نکات زیر آموزش داده شود
اسلاید 12 :
برخی از سبزی ها مثل چغندر ، هویج ، کلم پیچ ، اسفناج ، کرفس ، شلغم و انواع کلم ها ، سدیم زیادی دارند و نباید مصرف شوند.
از غلات نان و ماکارونی تهیه شده از گندم کامل ( سبوس دار ) به دلیل داشتن ویتامین و فیبر در حد اعتدال استفاده شود .
دربرنامه غذایی روزانه از میوه ها ، سبزی ها ، حبوبات و غلات که از منابع پتاسیم هستند ،( زردالو ، گوجه فرنگی ، هندوانه ، موز ، سیب زمینی ، آب پرتقال و گریب فورود منبع خوبی از پتاسیم هستند ) بیشتر استفاده کنید در صورتی که بیمار داروی اسپیرونولا کتون مصرف می کند .باید در مصرف میوه و سبزیجات احتیاط شود
مصرف روغن هار ار کاهش داده و از روغن هایی با منبع حیوانی مانند پیه ، دنبه و کره و روغن حیوانی استفاده نگردد و انواع روغن های گیاهی مانند روغن زیتون ، روغن سویا یا کلز جایگزین شود .
مصرف مواد غذایی حاوی اسید چرب اشباع و کلسترول ( گوشت قرمز پرچرب، زرده تخم مرغ ) را در برنامه غذایی روزانه کاهش داده و گوشت ماهی ، مرغ و سویا جایگزین شود
پوست مرغ حاوی مقدار زیادی چربی است . و باید قبل از طبخ ، پوست مرغ کاملا جدا شود .
اسلاید 13 :
در مصرف نوشیدنی های کافئین دار مانند چای و قهوه اعتدال رعایت شود
از مصرف نمک در سر سفره اجتناب نموده و به جای آن از چاشنی هایی مانند سبزی های معطر تازه یا خشک مانند: ( نعنا ، مرزه ، ترخون ریحان و .) یا سیر، لیمو ترش تازه و اب نارنج برای بهبود طعم غذا و کاهش مصرف نمک استفاده گردد .
کمبود کلسیم موجب افزایش فشار خون و در نتیجه ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی می شود . مصرف منابع کلسیم ( شیر و انواع لبنیات کم چرب ) را افزایش دهند. با مصرف 3-2 واحد از گروه شیر و لبنیات ، کلسیم مورد نیاز بدن تامین می شود
روزانه یک قاشق سوپ خوری روغن زیتون همراه غذا یا سالاد استفاده نمایند .
نان لواش ، نان باگت ، نان ساندویچی و بطور کلی نان های که با آرد سفید تهیه شده اند و فاقد سبوس هستند . مصرف نشود بهترین نان ااز نظر میزان سبوس ، نان سنگک و نان جو است .
از مصرف مواد غذایی مانند : شیرینی خامه ای ، چپیس ، بستنی خامه ای و سنتی ، نوشابه هاب شیرن گاز دار ف کره مارگارین ، نمک سود شده ، پنیر و ماست خامه ای ، غذاهای چرب و سرخ شده ، غذاهای شور و پرنمک ، سوسیس ، کالباس و همبرگرد ، پیتزا ، کله پاچه ، مغز ، دل و قلوه پرهیز شود .
اسلاید 14 :
کلسترول مواد غذایی :
کلسترول موجود در مواد غذایی با کسترول خون متفاوت است . مصرف پرچرب تنها عامل افزایش سطح کلسترول خون در برخی افراد نیست در تعداد زیادی از افراد ژنتیک عامل اصلی است ( شکل ژنتیک این بیماری بنام هیپرکلسترولمی خانوادگی نامیده می شود که سبب کلسترول خون بالا می شود ) در اکثریت افراد کلسترول مواد غذایی که خورده می شود ، حداقل اثر را بر کلسترول خون دارد . در حدود 30% مردم با مصرف مواد غذایی حاوی کلسترول بالا کلسترول خون شان افزایش می یابد .
این افراد باید از مصرف غذاهای حاوی اسید چرب اشباع و ترانس مانند انواع روغن ، گوشت های پرچربی محصولات لبنی پرچرب و فست و فود ها خودداری کنند .
تغذیه در پیشگیری و کنترل اختلال چربی خون ( کلسترول )
اسلاید 15 :
الف ) عوامل قابل کنترل :
رژیم غذایی با چربی اشباع بالا ، ترانس بالا و کلسترول بالا
مبتلا بودن به اضاف وزن و چاقی
شیوه زندگی نشسته و بی تحرک
ب ) عوامل غیر قابل کنترل :
جنس ( در زنان پس از یائسسگی خطر افزایش می یابد )
سابقه خانوادگی
نکته : با افزایش سن ، سطح تری گلیسرید خون افزایش می یابد . همچنین می توان گفت با بالا رفتن سن نیاز زنان به رژیم غذایی سالم و وزن مناسب برای مدیریت و کنترل کلسترول خون افزایش می یابد .
کلسترول در کودکان : سخت شدن عروق از دوران کودکی شروع می ضشود و می توانید منجر به بیماری های قلبی عروقی در بزرگ سالی آنان شود کودکانی که سابقه گرفتگی عروق قلبی یا هر نوع بیماری قلبی با کلسترول بالای خون یا سکته قلبی .والدینیا پدر بزرگ و مادر بزرگ های شان دارند باید کلسترول خونشان به طور منظم کنترل شود .
عواملی که در افزایش کلسترول خون موثر می باشند عبارتنداز :
اسلاید 16 :
ورزش منظم
وزن مناسب و ثابت
رژیم غذایی سالم و کم چرب
میوه سبزی کافی
درمان فشار خون بالا و دیابت در موارد تشخیص داده شده
کودکان باید به عادات و رفتارهای زیر تشویق شوند :
اسلاید 17 :
رژیم غذایی پر فیبر داشته باشند .
مصرف زیاد سبزی و میوه ، غلات کامل ( مثل گندم و جو پوست نگرفته ، حبوبات و مغز دانه ها ( گردو ، بادام و .) باعث کاهش LDL و همچنین کاهش وزن می شود .
اگر می خواهند LDL کاهش یابد ، مصرفی چربی های اشباع شده در گوشت های چربی ، شیر و ماست پرچرب ، خامه ، کره و سرشیر . کاهش داده شود .
از مصرف غذاهای سرخ شده و بسیاری از تنقلات که دارای اسید چرب ترانس هستند اجتناب گردد . (سرخ کردن عمیق سبب از بین رفتن خواص مواد غذایی می شود . )
مغز دانه ها (گرد ، بادام ، فندوق ، پسته ، بادام زمینی و.) به کاهش کلسترول خون کمک می کند . البته در نظر داشته باشند که به دلیل کالری بالا ، باید تعادل در مصرف رعایت شود .
به بیماران مبتلا به چربی خون بالا ، برای پیشگیری از افزایش چربی خون نکات زیر آموزش داده شود :
اسلاید 18 :
روغن های مایع مانند کانولا ، زیتون و آفتابگردان و ذرت سبب کاهش LDL می شود . اما به هرحال دلیل کالری بالا باید تعادل رعایت شود .
مصرف گوشت قرمز را کاهش و مصرف ماهی و گوشت بدون چربی ماکیان افزایش داده شود . تمام چربی هایب گوشت قرمز و پست مرغ قبل از پخت جدادشود .
غذا ها به جای سرخ کردن ، به روش آپز ، بخار پز و یا تنوری پخته شود .
چربی موجو در خورش ها و آبگوشت قبل از سرو جدا گردد .
تا حدالاامکان از مصرف گوشت های فراورده شده ملنند هات داگ ، سوسیس ، ژامبون ،ناگت مرغ و گوشت حتی با عنوانم (کم چرب ) خودداری گردد .
ماهی پرچرب مانند سالمون ، آزاد ،اوزون برون و کپور که حاوی امگا 3 بالایی هستند سبب کاهش تری گلیسرید خون تنظیم HDL می شوند.
پروتئین سویا سبب کاهش LDL و تری گلیسرید و افزایش HDL می شود .
اسلاید 19 :
مصرف سیب زمینی کاهش و مصرف دانه ها و غلات کامل برنج قهو ه ای افزایش داده شود .
غلات بدون سبوس مانند برنج سبوس مانند : برنج سفید ، نان سفید سبب افت قند خون و گرسنگی زودرس می شود و اضافه دریافت آن سبب چاقی و تجمع در بدن به صورت چربی می شود .
وزن خود را کم نمایند ( کمک به کاهش کلسترول LDL و تری گلیسرید HDL کمک به کاهش فشار خون ، کاهش خطر حملات قلبی و سکته و کاهش فشار برمفاصل و رباط ها
استعمال دخانیات را ترک نمایند ( سبب افزایش HDL و کاهش خطر بیماری های قلبی عروقی و سکته می شود )
برنامه منظمی برای ورزش داشته باشند ، ورزش کردن سبب افزایش HDL و کاهش LDL می گردد ( 40 دقبقه ورزش مانند قدم زدن ، شنا ، دوچرخه سواری به تعداد 3 تا 4 بار در هفته )
اسلاید 20 :
اضافه وزن چیست ؟
اضافه وزن و چاقی ناشی از انباشته شدن بیش از حد غیر عادی چربی در بدن می باشد که نهایتا موجب مشکلات سلامتی خوتهد شد بهترین شاخص سنجش اضافه وزن و چاقی در جامعه توده بدنی (BMI) است که به صورت زیر ی توان افراد چاق و دارا ی اضاف وزن را توسط آن غربالگری نمود .
اضافه وزن عبات است از BMI مساوی و بیشتر از 25 و کمتر از 30
چاقی عبات است از BMI مساوی بیشتر از 30
چاقی شکمی عبات است از دور کمر مساوی یا بیشتر از 90 سانتی متر ( در هر دو جنس )
تغذیه در پیشگیری و کنترل اضافه وزن و چاقی :
