بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بسم الله الرحمن الرحیم
اسلاید 2 :
خاتمیت
اسلاید 3 :
اهداف این درس
توانايي لازم را براي تبيين فلسفة ختم نبوت پيدا كند؛
نظرية «عقل بشر بهجاي وحي مستقيم» را نقد كند؛
جامعيت دين خاتم را تبيين كند؛
بتواند عناصر جاودانگي دين خاتم را بيان كند؛
جهانشمولي دين خاتم را بيان و اثبات كند.
اسلاید 4 :
مراد از خاتمیت:
ختم نبوت به اين معناست كه پس از حضرت محمد(ص) و پس از شريعت اسلام، هيچ پيامبري، خواه پيامبر تشريعي يا تبليغي، نخواهد آمد و نبوت پيامبر اسلام پاياندهندة سلسلة پيامبران توحيدي است.
اين عقيده از ضروريات تعاليم اسلامي است که همة مسلمانان بر آن اتفاق و اجماع دارند و منكر آن را منكر اسلام و نبوت پيامبر اسلام ميدانند.
خاتمیت
اسلاید 5 :
دلیل خاتمیت: تنها دلیل نقلی وجود دارد
ما كانَ مُحَمَّدٌ أَبا أَحَدٍ مِنْ رِجالِكُمْ وَ لكِنْ رَسُولَ اللّهِ وَ خاتَمَ النَّبِيِّينَ
(احزاب/ 40)
پیامبر(ص) خطاب به حضرت علی(ع):
انتَ مِنّي بِمنزلةِ هارونَ مِن موسي الاّ انَّهُ لا نبي بَعدي
امير مؤمنان هنگام شستن و كفن كردن پيكر پاك رسولالله فرمودند:
بِابي انتَ واُمّي يا رسول الله لَقَد انقَطَعَ بِمَوتِك مَا لَم ينقَطِع بِموتِ غَيرِك مِنَ النبوةِ والاِنباءِ واخبارِ السّماء؛
خاتمیت
اسلاید 6 :
فلسفه ختم نبوت
اسلاید 7 :
علل تعدد شرایع
الف) تحريف دين؛
ب) تغيير اوضاع و جوامع؛
ج) عدم آمادگي بشر اوليه براي دريافت طرحي جامع؛
د) تبلیغی بودن نبوت بسیاری از رسالتها.
اسلاید 8 :
فلسفه ختم نبوت تبلیغی:
الف) بلوغ عقلي بشر؛
ب) وجود امامان و عالمان دين.
امام علي دربارة وظايف امام ميفرمايد: «راز پيامبر به آنان (امامان معصوم) سپرده شده، و هركه در پناه آنان جاي گيرد، به حق راه برده است. آنان مخزن علم پيامبرند و احكام شريعتِ او را بيانگر. قرآن و سنت نزد آنان در امان است؛ چون كوه افراشته، دين را نگهبان، پشت اسلام بدانها راست و ثابت و پابرجاست».
پيامبر اكرم نيز دربارة وظايف عالمان پس از ايشان ميفرمايد: اِذا ظَهَرتِ البِدَعُ فِي اُمَّتي فَليظهِر العالِمُ عِلمَه، فَمَن لَم يفعَل فَعَليهِ لَعنةُ الله؛
اسلاید 9 :
فلسفه ختم نبوت تشریعی:
دیدگاه برگزیده
الف) رشد و بلوغ فکری و اجتماعی بشر برای دريافت نقشة كلي و جامع هدايت دنيوي و اخروي؛
ب) جامعیت دین و اسلام؛
ج) ویژگیهای منحصر به فرد پیامبر اسلام، شخصیت معنوی؛
د) عصمت و حجيت سنت و سيرة رسول اكرم و گفتار و كردار ائمة اهلبيت و لزوم پيروي از آنان.
اسلاید 10 :
فلسفه ختم نبوت: دیدگاه روشنفکران:
عقل بشر بجای وحی مستقیم
دوره های تاریخ بشر:
الف) دوران کودکی: عصر غلبه غرایز و عدم رشد و بلوغ عقل انسان: نیاز به وحی برای هدایت
ب) دوران نوین: دورة هدایتگری تعقل و تفکر و عصر رشد و بلوغ عقلی
بر اين اساس خاتميت به معناي آن است كه بشر به كمك خرد استقرايي رشديافتة خود، از هدايتهاي وحياني و آسماني، كه از جنس هدايتهاي غريزي هستند، بينياز ميشود.
اسلاید 11 :
فلسفه ختم نبوت: دیدگاه روشنفکران:
عقل بشر بجای وحی مستقیم
اقبال: ظهور و ولادت اسلام، ظهور و ولادت عقل برهانی است. به تعبير ديگر، «حجيت و اعتبار سخن كساني كه مدعي ارتباط با فوق طبيعت ميباشند، پايان ميپذيرد»
سروش: علت بينيازي بشر جديد از انبيا آن است كه تعاليم آنان در ذهن و ضمير آدميان رسوخ كرده و از بديهيات بهشمار ميرود. براي مثال امروزه نادرستي بتپرستي ـ كه روزگاري يكي از بزرگترين محورهاي مبارزاتي پيامبران بود ـ از بديهيات بشر متمدن و جديد است.
سروش: كاميابي پيامبران در اين بوده است كه ارزشهاي اخلاقي چون عدالت و امانتداري را جزء بديهيات فرهنگي بشر قرار دادهاند و ديگر بشر به تذكار آنان نيازي ندارد.
اسلاید 12 :
نقد دیدگاه روشنفکران:
«وحي» را هرگز نميتوان از جنس غرايز دانست. غريزه يك ويژگي كاملاً طبيعي (غيراكتسابي) و ناآگاهانه و فروتر از حس و عقل است؛ اما وحي، امري فراتر از حس و عقل، ماوراي طبيعي و در بالاترين درجة «آگاهانه» بودن است؛
اين ديدگاه نوعي عقلگرايي افراطي است. اگر اين تحليل درست باشد، نهتنها به پيامبر و شريعت جديد نيازي نيست، بلكه اساساً به راهنمايي وحي نيز نيازي نخواهد بود؛ چراكه بر اساس اين ديدگاه هدايتگري عقلِ تجربي جانشين هدايتگري وحي گشته است.
اسلاید 13 :
نقد دیدگاه روشنفکران:
3. هرگز نميتوان بشر را از تذكار پيامبران بينياز دانست. چنين تفسير و تحليلي از خاتميت با رواياتي كه بهصراحت احكام اسلامي را جاودانه و نياز بشر به دين را امري هميشگي بيان کردهاند، سازگار نيست. وانگهي فلسفة نياز بشر به دين نيز با اين تفسير مطابقت ندارد؛
4. مگر دين فقط در اصولي مانند عدالت و امانتداري خلاصه ميشود كه بر اساس آن نتيجه گرفته شود كه به دليل بديهي گشتن آنها در حيات بشري، ديگر نيازي به تذكار پيامبران نيست. اصولي ازايندست، همواره جزء بديهيات حيات بشر بوده است و اختصاص به دوران جديد ندارد.
5. امروزه در برخي جوامع بشري، بتپرستي حتي به شكل قديمي و ابتدايي آن نيز به چشم ميخورد. ازاينرو نياز به دين و تذكار پيامبران هنوز هم وجود دارد.
اسلاید 14 :
جامعیت دین اسلام
اسلاید 15 :
مراد از جامعیت:
مقصود از جامعیت آن است كه دين در راستاي هدف و رسالت خود، رئوس كلي همة معارف لازم را براي تحقق اين هدف در اختيار بشر قرار ميدهد؛ بهگونهايكه بشر با تطبيق نظاممند آن اصول كلي بتواند همة معارفي را که براي رسيدن به سعادت خويش نياز دارد، به دست آورد.
نه آن كه دين جامع بايد در همة عرصههاي زندگي مادي و معنوي، همة مسائل نظري و عملي را در سطح كلان و جزئي بيان كند و تعاليم آن، ما را از هرگونه تلاش فكري در شناخت انسان و جهان و ابعاد مختلف زندگي بينياز كند.
اسلاید 16 :
اثبات عقلی جامعیت اسلام:
ملازمة خاتميت و كمال و جامعيت؛
خاتمه دادن به سلسلة اديان با ديني كه كامل نيست، باعث نقض غرض در هدايت بشر بهسوي سعادت واقعي اوست.
2. بررسي تحليلي و عقلي محتواي شريعت اسلام
با نگاهي اجمالي به قرآن و روايات درمييابيم كه هدف دين به نحوي شايسته و عالي در شريعت اسلام تأمين شده است.
اسلاید 17 :
اثبات قرآنی و روایی جامعیت اسلام:
وَنَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْءٍ؛ (نحل/89)
رسول اكرم(ص) ميفرمايد: اَيَّهَا النَّاس اِنِّي لَم اَدَع شَيئاً يقَرِّبكم اِلي الجَنَّةِ وَيبَاعِدُكم مِن النَّار اِلَّا وَقَد نَبَّأَتُكم بِهِ؛
اسلاید 18 :
جامعیت دین و سکولاریسم
سکولاریسم یعنی گرايش و اعتقاد به كنار گذاشتن آگاهانة دين از صحنة معيشت و سياست، غيرديني شدن حكومت، جدايي دين از سياست، حذف دين يا بياعتنايي به آن.
بر اين اساس سكولاريسم امور سياسي و اجتماعي را كاملاً بشري و ادارة شئون دنيوي، اعم از سياسي و اقتصادي را خارج از قلمرو دين و متعلق به انسان ميداند.
اسلاید 19 :
ادلّة سکولاریسم
ثبات دين و تحول مناسبات اجتماعي.
مقدمة اول: مناسبات و امور اجتماعي بشر همواره در حال تغيير و تحول است؛
مقدمة دوم: دين همواره درونمايه و محتوايي ثابت دارد؛
نتيجه: دخالت و راهنمايي دين در مناسبات و امور اجتماعي، ممكن نيست.
نقد:
اولاً، همة تغييرات اجتماعي از سنخ تغييرات بنيادين نيست؛ بلكه برخي از آنها، تنها تغيير در شكل و قالب است.
ثانياً، ادعاي ثبات و انعطافناپذيري همة آموزههاي ديني نيز نادرست است؛ چراكه در فقه و شريعت اسلامي، عناصري مانند اجتهاد فراهم آمده است.
جامعیت دین و سکولاریسم
اسلاید 20 :
ادلّة سکولاریسم
2. ظواهر متون ديني
برخي انديشمندان، از ظاهرِ بعضي از متون ديني چنين استنباط كردهاند كه اساساً دخالت در امور دنيوي، جزء اهداف دين نيست و دين تنها هدفي ماورايي دارد، و بر اساس همين متون، دخالت دين را در امور دنيوي منع ميكنند.
نقد:
آيا با وجود نصوص و ادلة متقني كه دربارة دخالت دين در حكومت و سياست وجود دارد و نيز با آگاهي از اقدام برخي از معصومان به تشکيل حكومت ميتوان با تمسک به ظاهر چند آيه و روايت، دين را از صحنة اجتماع كنار نهاد؟ بهراستي اگر چنين است، چگونه ميتوان آيات و روايات فراواني را كه دربارة روابط اجتماعي است، توجيه كرد؟
جامعیت دین و سکولاریسم
