بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
نام درس: مالیه عمومی و تعیین خط مشی دولتها
اسلاید 2 :
در این درس، ضمن تبیین کلیه فصول کتاب مورد نظر، توضیحات لازم در خصوص هر مطلب ارائه شده است. بمنظور اثر بخشی بیشتر در تفهیم مطالب، از نمودارها و فرمولهای مرتبط استفاده شایسته به عمل آمده است. بعضا از ارائه برخی مطالب که در متن کتاب حاضر موجود نیست ولی در یادگیری مباحث موثر و کارساز میباشد، دریغ نشده است. ترتیب مطالب و مباحث ارائه شده دقیقا منطبق بر منبع درس میباشد.
طرح درس
اسلاید 3 :
آشنایی با مهمترین مفاهیم مالیه عمومی و سیاست مالی، روند تغییرات سهم دولت از درآمد ملی، عدم کارایی مکانیزم بازار، توزیع درآمد توسط دولت، مالیات و انواع و اثرات آن، سوبسید و انواع و اثرات آن، بودجه و . و بررسی ابعاد و جوانب گوناگون مسائل مطروحه فوق در زمره مهمترین اهداف این درس میباشند.
اهداف درس
اسلاید 4 :
سومین درس در سلسله دروس اقتصادی رشته حسابداری، درس مالیه عمومی و تعیین خط مشی دولتها میباشد. اهمیت این درس از این جهت است که دانشجو را با امور مالی دولتها، ابزارهای تامین مالی و اثرات سیاستهای مختلف مالی در شرایط مختلف اقتصادی آشنا مینماید. مباحث این درس عمدتا جنبه کاربردی و عملیاتی داشته و دانشجو را قادر مینماید تا به تجزیه و تحلیل مسائل اقتصادی موجود کشور بپردازد.
جایگاه درس:
اسلاید 5 :
نقش دولت و اندازه آن:
دیدگاههای مختلف پیرامون نقش دولت و اندازه آن :
1- مرکانتیلیسم: دولت نقش عمده ای در اقتصاد و تجارت دارد. طرفداران مرکانتیلیسم اعتقاد به وجود دولتی داشتند که مقتدر بوده و بتواند هر چه بیشتر ذخایر طلا و نقره را در کشور افزایش دهد. این امر مستلزم دخالت زیاد دولت در اقتصاد و تجارت بود.
اسلاید 6 :
2- فیزیوکراسی :
طرفداران فیزیوکراسی یا حامیان نظام طبیعی جایگاه مهمی برای دولت قائل نبودند. به عقیده ایشان نظام طبیعی خود، تعادل را در بازار ایجاد خواهد کرد و لذا نیازی به دخالت دولت نیست.
اسلاید 7 :
3- کلاسیک ها:
ایشان به کاهش دخالت دولت در اقتصاد و دارا بودن حداقل درآمد و هزینه برای دولت اعتقاد داشتند. به عقیده ایشان، در صورت وجود شرایط رقابت، مکانیزم بازار خود تضمین کننده تعادل، کارایی، تخصیص بهینه منابع و حداکثر رفاه می باشد و لذا نیازی به دخالت دولت نیست.
در دوره کلاسیک ها در بخش کشاورزی و صنعت شرایطی مشابه بازارهای رقابتی موجود بود.
البته واضح است که همه بازارها شرایط لازم برای رقابت کامل را ندارند، لذا بازار لزوما ً تامین کننده کلیه نیازهای ضروری جامعه نمی باشد.
اسلاید 8 :
وظایف دولت از دیدگاه آدام اسمیت در کتاب ثروت ملل:
1- ایجاد امنیت اجتماعی یعنی حمایت از جان و ناموس افراد جامعه و امنیت اقتصادی یعنی حمایت از اموال افراد جامعه
2- ایجاد نظم و اعمال قانون از طریق تاسیس دادگاه ها و نیروی انتظامی
3- تولید کالاها و خدمات عمومی
اسلاید 9 :
آدام اسمیت غیر از سه وظیفه فوق، وظیفه دیگری را برای دولت قائل نبود. به همین جهت دولت حق دخالت در امور کشاورزی، صنعت، تجارت و سایر امور اقتصادی را نداشت. این عبارت که "دولت کارفرمای خوبی نیست" را اولین بار آدام اسمیت بکار برد. بعدها سایر کلاسیکها عنوان نمودند که دولت صنعتگر، تاجر و کشاورز خوبی هم نیست.
اسلاید 10 :
انجام وظایف دولت، حتی کمترین وظایف آن که کلاسیکها بدان معتقد بودند،مستلزم انجام هزینه از سوی دولت میباشد، و لازمه هزینه کردن، داشتن درآمد است. به عقیده کلاسیکها این درآمد باید از محل اخذ مالیات فراهم شود.
کلاسیک ها مطلقا ً مالیات ها و خصوصا ً مالیات های به بازار را مخرب در کارایی می دانند و حداقل مالیات را پیشنهاد می نمایند. بر طبق نظر کلاسیک ها حداقل مالیات برابر درآمدی است که سه وظیفه فوق را در حد ضروری به انجام برساند.
اسلاید 11 :
تمایز مالیه عمومی جدید و قدیم:
اقتصاد بخش عمومی یا مالیه عمومی قبلاٌ دربر گیرنده مسائل زیر بود:
1- مالیات و مسائل مالیاتی
2- سیاست های گمرکی دولت
در حالیکه کتب جدید اقتصاد بخش عمومی یا مالیه عمومی علاوه بر مسائل فوق شامل مباحث زیر هم میشوند:
3- بخش هزینه های دولت و موسسات دولتی
4- فعالیت های تولیدی دولت (فعالیت های اقتصادی)
اسلاید 12 :
معیارهای سنجش نقش دولت:
برای محاسبه و سنجش نقش دولت در اقتصاد، معیارهای متفاوتی ارائه شده است که برخی از آنها عبارتند از:
1- حجم هزینه های دولت: این معیار به بررسی حجم هزینه های دولت و مقایسه آن در بین کشورهای مختلف می پردازد. این معیار گویا نیست بلکه باید حجم هزینه های دولت را نسبت به یک شاخص اقتصادی سنجید، زیرا مسلم است که حجم هزینه های دولت در مثلا کشور چین (که جمعیت آن حدودا 20 برابر ایران است) بیشتر از ایران میباشد.
اسلاید 13 :
2- نسبت هزینه های دولت به درآمد ملی:
در این معیار، نقص موجود در معیار اول برطرف شده است. بر اساس آن، اگر حجم هزینه های دولت به درآمد ملی در کشور A بیشتر از این نسبت برای کشور B باشد، آنگاه میتوان نتیجه گرفت که نقش و دخالت دولت در اقتصاد در کشور A بیشتر از کشور B میباشد.
معیارهای سنجش نقش دولت:
اسلاید 14 :
3- نسبت هزینه های دولت به جمعیت یا هزینه سرانه دولت:
در این معیار هزینه های دولت نسبت به شاخص جمعیت کشور سنجیده میشود. بر اساس این معیار، اگر نسبت هزینه دولت به جمعیت در کشور A بیشتر از کشور B باشد، آنگاه میتوان نتیجه گرفت که نقش و دخالت دولت در اقتصاد در کشور A بیشتر از کشور B است.
معیارهای سنجش نقش دولت:
اسلاید 15 :
4- ترکیب هزینه های دولت:
از این دیدگاه، ابتدا هزینه های دولت را به دو گروه تقسیم می کنیم:
الف) هزینه های تمام شدنی
ب) هزینه های انتقالی
معیارهای سنجش نقش دولت:
اسلاید 16 :
هزینه های تمام شدنی:
هزینه هایی که نهایتا ً به وسیله دولت صورت می گیرد. این هزینه ها باعث جابجایی منابع جامعه به بخش عمومی می شود. به عبارت دیگر، هزینه هایی که در قبال آن دولت اقدام به خرید کالاها و خدمات مینماید را هزینه های تمام شدنی گویند. این هزینه شامل :
الف ) خرید کالاها وخدمات جاری: همانند کالاهای مصرفی و نیروی کار
ب) خرید کالاها و خدمات سرمایه ای: همانند ایجاد راه ها، مدارس و بیمارستان ها. به عبارت دیگر این هزینه ها شامل خرید نهاده ها به وسیله بخش عمومی می شوند.
قیمت نهاده × مقدار نهاده = هزینه های تمام شدنی
اسلاید 17 :
هزینه های انتقالی:
این هزینه ها جابجایی منابع از بخش های دیگر به بخش دولتی را به همراه ندارند مانند هزینه دولت برای بازنشستگی، سوبسیدها، پرداخت به بیکاران و .
این هزینه ها فقط توزیع منابع را بین افراد جامعه درون بخش خصوصی تغییر می دهند.
اسلاید 18 :
دولت ها می توانند بدون انجام هزینه قابل توجهی در اقتصاد جامعه تاثیر عمده ای باقی بگذارند. برای مثال، دولت می تواند از طریق یک بخشنامه، مقرراتی را وضع کند که رستوران ها و اماکن غذاخوری را موظف به رعایت حد معینی از بهداشت محیط زیست نماید، یا مثلا ً وادار نمودن تاکسی ها به استفاده از تاکسی متر و .این بخشنامه برای دولت هزینه ای دربر ندارد ولی باعث ایجاد مشاغل متعدد نظیر تولید و واردات تاکسی متر، توزیع آن و خدمات تعمیرات و پشتیبانی آن و . میشود.
اسلاید 19 :
بررسی هزینه های دولت در ایران در خلال سال های 1369 – 1359 :
ظرف ده سال مزبور تغییرات عمده ای در ترکیب هزینه های دولت رخ نداده است. در سال 59 بیشترین هزینه از کل مربوط به هزینه های اجتماعی بوده که در سال 69 نیز همین امر مشاهده می شود. کمترین سهم از هزینه های دولت در سال 59 مربوط به خدمات عمومی بوده که در سال 69 نیز خدمات عمومی کمترین سهم را دارا می باشد.
اسلاید 20 :
در مورد هزینه های جاری نیز در سال 59 بیشترین درصد از هزینه های جاری به خدمات اجتماعی تعلق داشته و به ترتیب بعد از آن، دفاع ملی، خدمات عمومی و خدمات اقتصادی قرار دارند که همین روند در سال 69 حفظ شده است.
بررسی هزینه های دولت در ایران در خلال سال های 1369 – 1359 :
