پاورپوینت تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره

اسلاید 2 :

مقدمه
«تصمیم گیری» یکی از مهم ترین  و اساسی ترین وظایف مدیریت است و تحقق اهداف سازمانی به کیفیت آن بستگی دارد. به طوری که از نگاه یکی از صاحبنظران حوزه تصمیم گیری هربرت سایمون، تصمیم گیری جوهر اصلی مدیریت است.. در اکثر موارد تصمیمگیریها وقتی مطلوب و مورد رضایت تصمیمگیرنده است که تصمیمگیری براساس چندین معیار مورد بررسی قرار گرفته باشد. معیارها ممکن است کمی یا کیفی باشند. در روشهای تصمیمگیری چند معیاره که در دهههای اخیر مورد توجه محقق قرار گرفته است بجای استفاده از یک معیار سنجش بهینگی از چند معیار سنجش استفاده میشود.فرآیند تصمیم گیری را می توان به صورت زیر نمایش داد.

اسلاید 3 :

تصمیم گیری چند معیاره

یکی از تکنیک های تصمیم گیری با استفاده از داده های کمی تصمیم گیری چندمعیاره می باشد. مدیران با استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره می تواند با در نظر گرفتن معیارهای متفاوت برای تصمیم گیری که در پاره ای از زمان ها با یکدیگر در تعارض هستند، به تصمیم گیری می پردازند.تصمیم گیری چندمعیاره (MCDM: Multi Criteria Decision Making) به دو دسته تصمیم گیری چندشاخصه(MADM: Multi Attribute DM) و تصمیم گیری چند هدفه(MODM: Multi Objective DM) تقسیم می شود. (اصغرپور، 1)

مدل ها و تکنیک های تصمیم گیری چند هدفه به منظور طراحی به کار می رود. این مدل مشهور به VMP: Vector Minimization (or Maximization) Problem است و هدف آن طراحی نقطه بهینه است. در اکثر مواقع برای یک VMP به علت تعارضات موجود در بین اهداف راه حل بهینه وجود نخواهد داشت. (اصغرپور، 3)
مدل ها و تکنیک های تصمیم گیری چند شاخصه به منظور انتخاب مناسب ترین گزینه از بین چند گزینه موجود به کار می روند در (MADM) معمولا داده های مربوط به گزینه ها از منظر شاخص های مختلف در یک ماتریس نمایش داده می شود. (اصغرپور، 2)

اسلاید 4 :

مدل های MADM
به دو دسته جبرانی و غیرجبرانی تقسیم می شوند:
غیرجبرانی: شامل روش هایی می شود که در آن ها مبادله در بین شاخص ها مجاز نیست. مزیت این روش سادگی آن هاست. در برخی از این روش ها ممکن است نیازی به دریافت اطلاعات از DM: Decision Maker نباشد.
جبرانی: مشتمل بر روش هایی است که اجازه مبادله در بین شاخص ها در آن ها مجاز است. یعنی مثلاً تغییری احتمالاً کوچک در یک شاخص می تواند توسط تغییری مخالف در شاخص یا شاخص های دیگر جبران شود.

اسلاید 5 :

مدل های غیر جبرانی
روش تسلط (Dominance Method)
روش ماکسی مین (Maximin)
روش رضایت بخش شمول (Conjunctive – Satisfying - Method)
روش رضایت بخش خاص (Disjunctive – Satisfying - Method)
روش لکسیکوگراف
روش نیمه لکسیکوگراف
روش حذف (Elimination Method)
روش پرموتاسیون یا جایگشت (Permutation)

اسلاید 6 :

روش تسلط (Dominance Method)
گزینه A را در یک تصمیم گیری تحت تسلط گزینه B (غیرمسلط) می نامیم چنانچه گزینه B حداقل در یک شاخص، بهتر و در بقیه شاخص ها برابر با گزینه A باشد.
بدین صورت تعداد گزینه ها را در یک تصمیم گیری ممکن است بتوان به تعداد غیر مسلط های مستقل تقلیل داد و انتخاب DM سپس از بین آن گزینه های محدود انجام می پذیرد.

اسلاید 7 :

روش ماکسی مین (Maximin)
به معنای ماکزیمم کردن حداقل سودآوری ممکن و معمولاً در موقعیتی از تصمیم گیری به کار می رود که با یک DM محتاط روبرو باشیم.
در مقابل این روش می توان از روش ماکسی ماکس یعنی ماکزیمم کردن ماکزیمم سودآوری استفاده کرد که برای یک DM خوش بین مناسب است.

اسلاید 8 :

روش رضایت بخش شمول (Conjunctive – Satisfying - Method)
در این روش سطوح استانداردی (Cutoff) برای هر شاخص از طرف DM تعیین می گردد و هر گزینه برای مورد پذیرش قرار گرفتن باید امتیاز او برای هر شاخص پائین تر از سطح استاندارد مشخص شده نباشد.
نمونه گواهینامه رانندگی و عدم امکان جبران ضعف در پارک کردن با مهارت زیاد در رعایت قوانین

اسلاید 9 :

روش رضایت بخش خاص(Disjunctive – Satisfying - Method)
انتخاب یک گزینه در این روش بر اساس استثنایی بودن آن در یک شاخص صورت می پذیرد. بدان معنا که چنانچه امتیاز یک گزینه در سطح استاندارد از قبل تعیین شده یا بالاتر از برای یکی از شاخص ها باشد آن گاه انتخاب آن گزینه حتمی است.
نمونه یک فوتبالیست که به دلیل دونده بودن استثنایی انتخاب شده باشد اما در شوت یا پاس مهارت بالایی نداشته باشد.

اسلاید 10 :

روش لکسیکوگراف
در برخی موقعیت ها ممکن است درجه اهمیت شاخص ها به صورت رتبه بندی توسط DM مشخص شده باشد که انتخاب گزینه بدین صورت بر اساس رتبه بندی موجود به انجام می رسد.
نمونه اهمیت قیمت در میان شاخص ها برای خرید یک جنس. مرتب ساختن بر اساس قیمت و اگر گرهی وجود داشت شاخص بعدی استفاده می شود.

اسلاید 11 :

روش نیمه لکسیکوگراف
در مواردی که اختلاف بین شاخص های رتبه یکم ناچیز باشد و حتی اگر گره در شاخص نخست وجود نداشته باشد شاخص های بعدی مورد توجه قرار می گیرند.

اسلاید 12 :

روش حذف (Elimination Method)
در این روش DM همچو در روش رضایت بخش شمول، سطوح حداقلی (استاندارد) را برای تامین هریک از شاخص ها مشخص نموده، سپس یک شاخص را مد نظر قرار داده و کلیه گزینه هایی که استاندارد آن شاخص را تامین ننمایند نیز حذف می نماید. شاخص دیگری سپس در نظر گرفته شده و مرحله فوق ادامه می یابد.
نمونه فروش رادیوی خاص و تعدادی مارک به همراه پرسش هایی در مورد استحکام، تعمیرات، راحتی، دامنه و مانند آن.

اسلاید 13 :

وش پرموتاسیون یا جایگشت (Permutation)
در این روش هر رتبه بندی ممکن از m گزینه موجود مورد تست واقع می شود. یعنی ارزیابی به تعداد m! جایگشت از رتبه بندی گزینه ها انجام گرفته و مناسب ترین آن ها برای اولویت بندی نهایی انتخاب خواهد شد.

اسلاید 14 :

مدل های جبرانی
مدل هایی که از شاخص هایی تشکیل شده اند که با یکدیگر در تعامل اند، به این معنی که مقادیر نامطلوب یک شاخص می تواند توسط مقادیر مطلوب شاخص دیگر پوشانده شود. از جمله مدل های جبرانی به موارد زیر می توان اشاره کرد:
روش مجموع ساده وزین (SAW: Simple Additive Weighting)
AHP: Analytic Hierarchy Process
Fuzzy AHP
ANP
LINMAP
TOPSIS
ELECTRE
MRS

اسلاید 15 :

روش مجموع ساده وزین (SAW: Simple Additive Weighting)
در روش (SAW) سعی به برآورد تابع مطلوبیتی به ازای هر گزینه است تا گزینه ای با بیشترین مطلوبیت انتخاب شود. در این روش با محاسبه اوزان اهمیت شاخص ها می توان به راحتی به ارجحیت گزینه ها دست یافت.

اسلاید 16 :

روش AHP: Analytic Hierarchy Process
فرآیند تحلیل سلسله مراتبی
این روش توسط محققی به نام «توماس – ل – ساعتی» در سال های 1970 پیشنهاد گردید.
فرایند تحلیل سلسله مراتبی با به کارگیری معیارهای کیفی و کمی به طور همزمان و نیز قابلیت بررسی ناسازگاری در قضاوت ها می تواند در بررسی موضوعاتی مختلف به کار رود. همچنین این روش زمینه ای را برای تحلیل و تبدیل مسایل مشکل و پیچیده به سلسله مراتبی سده تر فراهم می آورد که در چارچوب آن برنامه ریز بتواند ارزیابی گزینه ها را با کمک معیارها و زیرمعیارها به راحتی انجام داد.

اسلاید 17 :

تصور کنید که از بین سه اتومبیل A,B,C یکی را انتخاب کنیم چهار معیار:راحتی ، قیمت ، مصرف سوخت، مدل مطرح می باشد .حل این مثال را طی قدمهای زیر تشریح می کنیم:
ساختن سلسله مراتبی
محاسبه وزن
سازگاری سیستم
مثال AHP

اسلاید 18 :

انتخاب بهترین اتومبیل
مصرف سوخت
مدل
قیمت
راحتی
ساختن سلسله مراتبی

اسلاید 19 :

برای مقایسه ها یک طیف بصورت زیر تبیین شده است :
ترجیح یکسان = 1 ، یکسان تا نسبتا مرجح = 2 ، نسبتا مرجح = 3 ، نسبتا تا قویا مرجح = 4 ، قویا مرجح = 5 ، قویا مرجح تا ترجیح بسیار قوی = 6 ، ترجیح بسیار قوی = 7 ، بسیار تا بی اندازه مرجح = 8 ، بی اندازه مرجح = 9 . (این طیف بین می باشد . )
محاسبه وزن

اسلاید 20 :

محاسبه وزن نسبی اتومبیل ها از نظر راحتی