بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
فرهنگ و تمدن اسلامي
ویراست نخست
اسلاید 2 :
فهرست
بخش دوم : زمینه های شکل گیری تمدن اسلامی
جایگاه علم و دانش در اسلام
تاکید پیامبر و ائمه بر کسب علم و دانش
گذری بر تاریخ نگارش در فرهنگ و تمدن اسلامی
انتقال علوم و جذب دانشمندان به جهان اسلامی
نهضت ترجمه
دوره مأمون
دوره پس از مأمون:
مراکز علمی در تمدن اسلامی
اسلاید 3 :
بخش دوم: زمینههای شکل گیری تمدن اسلامی
اسلاید 4 :
1 . جایگاه علم و دانش در اسلام
اصل کلمه علم بجز مشتقات آن حدود 80 بار در قرآن کریم در مواضع مختلف به کار رفته است و اگر چه کلمه عقل در قرآن نیامده، ترکیب «اولی الالباب» را که به معنای خردمندان است می توان در قرآن یافت.
خداوند مومنان را از اینکه بر اساس تقلید کورکورانه به او ایمان آورند نهی فرموده و حتی در یکی از آیات (روم – آیه 56) علم و ایمان را در کنار هم قرار داده است.
.1 در زمینه دانش اندوزی آیات بسیاری وجود دارند. از جمله آل عمران آیه 190 ؛ انعام آیه 97 ؛ یونس آیه 5
.2 تأکید پیامبر و ائمه اطهار در تجلیل از علم و فضیلت.
اسلاید 5 :
تاکید پیامبر و ائمه بر کسب علم و دانش
تشویق امام جعفر صادق(ع) به یاران خویش به دانش اندورزی
تاکید اسلام به پیوستگی علم و اخلاق.
اسلاید 6 :
صنعت کاغذ سازی در قرن دوم هجری توسط فضل بن یحیی برمکی وزیرفرهنگ هارون الرشید در بغداد راه اندازی شد.
گذری بر تاریخ نگارش در فرهنگ و تمدن اسلامی
تاکید مسلمانان بر مکتوب شدن قرآن در آن زمان بر روی پوست نگارش می شد.
پیشینه آشنایی مسلمانان با کاغذ به زمان فتح ماوراء النهر باز می گردد.
از سمرقند به وسیله کاغذسازان چینی راه یافت.
اسلاید 7 :
نقش اساسی مسلمانان در بسط و گسترش یکی از عوامل ارتباط فرهنگی یعنی کاغذ این صنعت از طریق مصر و اندلس به اروپا رسید و نخستین کارخانه های کاغذسازی در ایتالیا در قرن 13 تأسیس شد.
گذری بر تاریخ نگارش در فرهنگ و تمدن اسلامی
صنعت کاغذ سازی در قرن پنجم هجری به عراق رفت
اسلاید 8 :
2 . انتقال علوم و جذب دانشمندان به جهان اسلامی
اسلاید 9 :
انتقال علوم و جذب دانشمندان به جهان اسلامی
از دیگر مراکزی که علوم گوناگون وارد قلمرو اسلام شد ایران به ویژه شهر
گندی شاپور(میان دزفول و شوشتر) بود.
اسلاید 10 :
برخی از حکمای اشراقی یونانی که از آتن تبعید شده بودند به دستور انوشیروان برخی کتابهای افلاطون و ارسطو را به پهلوی تر جمه کردند.
اسلاید 11 :
از مهمترین دانشها داروشناسی حوزه علوم طبیعی کتاب دیسقوریدس دانشمند آسیای صغیر به نام حشاش یا الهیولی فی الطب به عربی ترجمه شد.
پس از فتح ایران به دست مسلمانان در عصر خلافت عباسی کتبی از پهلوی به عربی ترجمه شد.
یکی از مهترین کتابهای دانش نجوم اسلامی کتاب زیج شهریار توسط ابوسهل بن نوبخت که از پهلوی به عربی ترجمه شد.
اسلاید 12 :
پس از آنکه دوران فتوح که قلمرو حکومت اسلامی ثبات یافت
سیاستهای تشویقی برخی از خلفای عباسی، با استفاده از ثروتهای
کلان بیت المال، توجه جامعه مسلمانان به سوی علوم و صنایعی
جلب شد که عمدتاً در اختیار تمدن های غیر مسلمانان قرار داشت.
منبع اصلی توجه مسلمانان به کسب علم و فن قرآن و احادیث بود.
شرایط توجه مسلمانان استیلای بر سراسر قلمرو ساسانیان و بخشهایی
از امپراتوری روم شرقی بود.
3 . نهضت ترجمه
اسلاید 13 :
نهضت ترجمه از عصر بنیامیه آغاز شد، تأثیر اصلی خود را در عصر بنی عباس برجا گذاشت.
مطالب ترجمه عصر بنیامیه، اسناد اداری، دیوانی، سیاسی و بازرگانی بود.
نهضت ترجمه آگاهانهای که آثار تاریخی و اجتماعی و فرهنگی عمیق و دامنه داری از خود برجای گذاشت با ظهور نخستین خلفای عباسی آغاز شد.
اقدامات مهمی در زمان منصور دومین خلیفه عباسی در زمینه ترجمه علوم بیگانگان به دو روش تحت
اللفظی و معنایی صورت گرفت.
نهضت ترجمه
اسلاید 14 :
ترجمه کتاب هایی مانند کلیله و دمنه که اثر عبدالله به مقفع نویسنده ایرانی بود. نخستین کسی که به کار ترجمه نظم بخشید حنین بن اسحاق مشهور به شیخ المترجمین پزشک حاذق نسطوری مذهب تسلط به زبانهای یونانی و سریانی و عربی و پهلوی داشت.
نخستین ترجمه از فارسی به عربی و مترجمان این آثار زرتشتی زادگان نو مسلمان بودند.
شاگردان او اسحاق فرزندش و خواهرزادهاش حبیش بن اعسم بود.
اسلاید 15 :
نهضت ترجمه دوره عباسی بخصوص از زمان خلافت پنجمین خلیفه هارون الرشید را میتوان به دورههای زیر تقسیم کرد:
این دوره تکیه اصلی بر ترجمه آثار در علوم بود.
یحیی بن خالد برمکی، وزیر هارون برای به دست آوردن مترجمانی قابل تلاش بسیاری کرد.
الف - دوره هارون الرشید:
در زمان هارون کتابخانه های شهرهایی که به دست مسلمانان می افتاد کلاً به بغداد منتقل می شد.
نخستین آثار علوم یونانی از جمله اصول هندسه نوشته اقلیدس و مجسطی، نوشته بطلمیوس بود.
اسلاید 16 :
ب - دوره مأمون:
مأمون دوره کوتاهی پس از هارون الرشید به حکومت رسید،
دوره اوج و دوره رواج مباحث کلامی بر اساس برداشتهای متفاوت ازآیات قرآن بود.
دوره مأمون آثار فلسفی متعددی به عربی ترجمه شد.
اسلاید 17 :
د - پایان نهضت ترجمه:
پس از دو قرن کار جدی رو به افول رفت. سبب اصلی افول نهضت ترجمه عدم ارائه مطالب تازه بود. زیرا حامیان نهضت ترجمه امروز سفارش دهنده مطالب اصیل و به زبان عربی بودند.
ج - دوره پس از مأمون:
دورمعتصم انتقال مرکز حکومت اسلامی از بغداد به سامرا و کاسته شدن اهمیت بیت الحکمه، مهمترین نهاد علمی بود.
اسلاید 18 :
4 . مراکز علمی در تمدن اسلامی
اسلاید 19 :
دارالعلمها از دیگر مراکز بود که کتابخانه های عمومی به حساب می آمدند.
ازجمله این مراکز دارالعلم فاطمیون درمصر است که در 395 ق و به دستور الحاکم بامرالله ، خلیفه فاطمی مصر در قاهره تأسیس شد.
دارالعلم موصل را جعفر بن محمد حمدان موصلی بر پا ساخت. نخستین مرکز کتابهای علمی بود.
اسلاید 20 :
در طرابلس دارالعلمی در اواخر سده پنجم هجری با 1/6 میلیون جلد
کتاب وجود داشت مرکز نظامیه در شهر های مختلف در سده دوم هجری توسط خواجه نظام الملک ساخته شد.
در نظامیه بغداد در سال 459ق تأسیس شد، ابو اسحاق شیرازی تدریس می کرد. پس از آن بزرگترین مقام تدریس به امام محمد غزالی رسید. در نظامیه نیشابور، افرادی چون امام موفق نیشابوری، حکیم عمر خیام، حسن صباح، امام محمد غزالی، و برادرش امام احمد و امام محمد نیشابوری تربیت شدند.
