بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
دوره آموزشی استدلال یا سفسطه؟!حق با چه کسی است!؟
اسلاید 2 :
انواع استدلال
تعریف قیاس: از قضایای کلی به قضایای جزئی رسیدن.
معتبر ترین و مطمئن ترین نوع استدلال.
انواع قیاس:
مثال 1: «جیوه فلز است» - «هر فلزی هادی الکتریسته است». در نتیجه : «جیوه هادی الکتریسته است.
قیاس اقترانی: قیاسی است که عین نتیجه یا نقیض نتیجه در مقدمات آن نباشد. (نتیجه حاصل تالیف(اقتران) مقدمات است).
دارای چهار شکل و شانزده ضرب
اسلاید 3 :
اقسام قیاس
مثال 2:
اگر این مایع اسید است، رنگ تورنسل را قرمز می کند- لیکن اسید است.
پس: رنگ تورنسل را قرمز می کند.
مثال3: این جسم یا بسیط است یا مرکب- لیکن بسیط است- پس مرکب نیست.
قیاس استثنایی: قیاسی است که عین نتیجه یا نقیض نتیجه در مقدمات آن باشد.
اسلاید 4 :
انواع دیگر قیاس
قیاس خلف: قیاسی که در آن مطلوب را با ابطال نقیضِ آن ثابت کنند.
برخلاف قیاس مستقیم است.
قیاس مساوات: قیاسی که در آن بعضی از مقدمات حذف شده اند.
مثال: ج مساوی ب است- و ب مساوی الف است- پس: ج مساوی الف است.
مقدمۀ محذوف: دو مقدار مساوی با مقدار دیگر، خود مساویند.
این نوع قیاس اشتباه و نظایر بسیاری دارد.
الف فلانِِِ ب است – ب فلان ج است
اسلاید 5 :
انواع دیگر قیاس
قیاس ضمیر: قیاسی است که کبرای آن مستتر و محذوف باشد.
مثال : جیوه فلز است- پس هادی الکتریسته است.
حذف کبری به دو دلیل می تواند باشد:
1- معروف و آشکار بودن آن.
مثال: OA و OB دو شعاع دایره اند و بنابراین مساویند.
2- به منظور مغالطه و مخفی داشتن کذب آن.
مثال: فلان کس با دشمن سخن می گوید، بنابراین خائن است.
اسلاید 6 :
شکل های دیگر قیاس ضمیر
به کارگیری معنای وسیع تری از قیاس ضمیر در کتاب های اروپایی؛
حذف صغری: هر فلزی هادی الکتریسته است- پس آهن هم هادی الکتریسته است.
حذف نتیجه:
آهن فلز است- و فلز هم هادی الکتریسته است.
اسلاید 7 :
شکل های دیگر قیاس ضمیر
و مانند(حذف نتیجه):
سعدی افتاده ای است آزاده کس نیاید به جنگ افتاده
در سینه دلم گم شده تهمت به که بندم؟ غیر از تو در این خانه کسی راه ندارد!
اسلاید 8 :
انواع قیاس
قیاس مرکب: یک سلسله قیاسات متوالی است که به نحوی نتیجۀ هر قیاس، در قیاس بعدی مقدمه واقع می شود.
نخستین خطبۀ نهج البلاغه: ”فمن وصف الله سبحانه فقد قَرَنَهُ- و من قرنه فقد ثنّاه- و من ثنّاه ..و من حدّه فقد عدّه“
اسلاید 9 :
انواع قیاس
قیاس ذوحدین: از قیاس های مرکب – یعنی از دو قیاس تشکیل یافته که هر دو عینا به یک نتیجه منجر می شود.
مثال: استدلال یکی از سرکردگان جنگ برای محکوم ساختن نگهبانی که نظامیان را از رسیدن دشمن آگاه نکرده بود: تو یا بر سر پست خود بوده ای یا نبوده ای. اگر بر سر پست خود بوده ای با خودداری از اعلام خطر به وظیفۀ خویش عمل نکرده ای. و اگر در سر پست خود نبوده ای باز به وظیفۀ خود عمل نکرده ای. پس در هر دو صورت محکومی.
مثال پروتوگوراس سوفسطایی و شاگردش
