پاورپوینت مسجد جـامع ورامین

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

به نــام و یــاد او

پـروژه : مسجد جـامع ورامین

اسلاید 2 :

دشت وسیع و حاصلخیز ورامین واقع در جنوب شرقی تهران است که توسط رودخانه جاجرود مشروب می شود . کاوش های اخیر باستان شناسی در نزدیک پیشوا ( امامزاده جعفر) ورامین نشان داده است که تمدن این منطقه از کشور به حدود سه هزار سال قبل از میلاد مسیح می رسد .
ورامین دیر زمانی پیش از ایلغار مغول شهرکی گمنام از ولایت ری بود که چندان توجهی به آن نمی شد و وجه تسمیه آن به درستی معلوم نیست.
پیشینه شهر ورامین :
نقشه UTM ورامين

اسلاید 3 :

آبادی ورامین از زمانی شروع شد که تومان ری رو به خرابی رفته ومنطقه ورامین بسبب داشتن مراتع وسیع و سرسبز مورد توجه اشغالگران قرار گرفت و دیری نپایید که مرکز تومان یعنی مقر تشکیلات اداری و مالی ایالت گردید. در حقیقت می توان گفت که اوج شکوفایی شهر ورامین در زمان سلطنت سلطان محمد خدا بنده و فرزندش سلطان ابو سعید بوده است. یورش های تیمور لنگ در اواخر سده هشتم واوایل سده نهم هجری قمری ، بار دیگر شهر های معتبر ایران را به خرابی و نابودی سوق داد . ورامین تازه رونق یافته نیز از گزند حوادث در امان نماند و از از مرکزیت افتاد و به تدریج قصبه تهران بر آن پیشی گرفت.
نقشه UTM ورامين

اسلاید 4 :

بافت شهر :
در نیم قرن اخیر همانند بسیاری از شهر های ایران ،ورامین نیز از صورت یک شهر قدیمی با برج و باروی کهن بیرون آمده و در آن تاسیسات جدید شهری احداث شده است . بسیاری از محلات قدیمی به تدریج تخریب و به جای آن بناهای مسکونی تازه و ساختمان های دولتی و تجاری و خیابان های آسفالته ساخته شده است.
عكس هوايي مسجد جامع ورامين
سال 1381
عكس هوايي مسجد جامع ورامين
سال 1343

اسلاید 5 :

ویژگی های معماری ایلخانی :

سبک معماری دوره ایلخانی در حقیقت تکامل یافته سبک معماری عصر سلجوقی است. موقعی که سبک معماری سلجوقی به اوج ترقی خود رسید ، چهار قرن و نیم از زمان غلبه اعراب بر ایران گذشته بود و اشکال آزمایشی آن قرون ا ولیه به صورت سبک مشخص و دقیق سلجوقی ، که از ده ها ساختمان موجود از آن بر آن اطلاع داریم .
در آمد معماری سلجوقی و ایلخانی از حیث اوضاع و شرایط با هم شباهت دارند .

در دوره سلجوقی و همچنین دوره ایلخانی ساختمانی ساختمان های دینی از قبیل مساجد و مدارس و زیارتگاه ها و مقبره ها در ساختمان های غیر دینی رجحان داده شد و این نشانه کامیابی اقتصادی آن زمان است .
در دوره ایلخانی مسئله عمده تلفیق و ترکیب اشکال ساختمانی و تزئینی موجود بود . معماران دوره ایلخانی همه نقشه ها و مصالح و روش ساختمانی دوره سلجوقی را اقتباس کردند . می توان گفت که َژمنظم تکامل را طی کرده است .

در ساختمان َایلخانی اهمیت زیادی به عمودیت و ظرافت اشکال داده شده است . ایوان های دوره سلجوقی پهن و بزرگ است در صورتیکه در دوره ایلخانیان ایوان ها باریکتر و مرتفع تر شده اند و ستونچه های گوشه به تعداد زیادتر ونزدیک تر به هم قرار گرفته اند و خطوط باریک تر دارند . و قدرت ساختمانی بنا تمرکز داده شده است.

اسلاید 6 :

مسجد جامع ورامین

مسجد جامع ورامین از قدیمی ترین مساجد آسیا می باشد. که جزو 152 آثار کشور می باشد. این مسجد تنها نمونه ای کامل مساجد چهارایوانی کشور است که نه تنها از لحاظ ساختمان عظیم و گنبد عالی آجری دارای مقام و منزلت صنعتی مهمی است، بلکه بواسطه داشتن تزئینات فراوان، کاشی کاری های معرق و گچبری ها و کتیبه های تاریخی و انواع خطوط مختلف جزء آثار مهم هنری ایران به شمار می رود.

در سفرنامه ژان مادام دیولا فوآ (فرانسوی) در کتاب خود مطالبی راجع به مسجد جامع ورامین نگاشته است که از عظمت بنا و شکوه عالی آن یاد کرده است.

اسلاید 7 :

مسجد مهمترین فضای معماری در سرزمین های اسلامی است. که علاوه بر کارکرد دینی و مذهبی و معنوی همواره از نقش اجتماعی سیاسی نیز برخوردار بوده است. اهمیت نقش دینی و اجتماعی مسجد موجب شده است که معماران و برخی دیگر از هنرمندان در همه دوره های تاریخی تلاش خود را در راه خلق فضایی مناسب و شایسته برای نیایش صرف کنند به همین جهت است که مساجد هر دوره را می توان نمونه اعلای معماری و هنر آن دوره به شمار آورد.

اسلاید 8 :

هر گاه به مقایسه مسجد قدیمی مصر را که عمروعاص ساخته و مساجد قدیمی قزوین و اصفهان و ورامین بپردازیم به این نتیجه می رسیم که ایرانیان در اصول و معماری خود ثابت قدم بوده اند این مسجد از هنر کاشیکاریها، گچ بری، آجرکاری، خوشنویسی، خطوط بنا چنان با هم ترکیب شده اند که در کمتر بنای ایران می توان دید. ساخت مسجد جامع ورامین در ایام سلطنت سلطان محمد خدابنده آغاز شده و در عهد فرزند و جانشین وی سلطان ابوسعید بهادرخان به سال 722 هجری قمری به پایان رسیده است کتیبه بالای سر درب و کتیبه زیر گنبد 726 هجری را نشان می دهد.

ولی مولف کتاب النقض مسجد جامع ورامین را متعلق به عصر غزنوی یا سلجوقی ذکر کرده است. و در کتاب شرح و بررسی زندگانی و معرفی آثار مراة البلدان ج 3 ص 2039 تا 2041 می نویسد: مسجد جامع که در زمان سلطان ابوسعید در سال 726 ساخته شده در جای مسجد جامع پیشین ساخته شده که بانی آن محمدبن محمدبن منصور قوهدی بوده است. منقول است بین مردم ورامین این روایت که امام حسن در این مسجد نماز خوانده است.
یکی از پایه های نام استاد علی قزوینی ذکر شده است. تزئینات خارجی ایوان مقدار کمی از آثار مشاهده می شود.

اسلاید 9 :

تحلیل معماری مسجد جامع ورامین
1- ایوان ورودی
2- صحن مرکزی
3- ایوان جنوبی
4- گنبدخانه مقصوره
5- شبستان ها
6- ایوان غـربی
7- ایوان شـرقی
8- ایوان شـمالی

اسلاید 10 :

تحلیل معماری مسجد جامع ورامین

اسلاید 11 :

مسجد جامع ورامین،بر محوطه ای مستطیل شکل به طول 66 متر وعرض 43 متر بر نقشه ای ساده بر پا شده است.
در ابتدای محور طولی ودر قسمت شمال مسجد،سردر ورودی آن قرار دارد.این سردردارای طاقچه ها و طاقنما هایی،در داخل وخارج است.
تحلیل معماری مسجد جامع ورامین

اسلاید 12 :

در قسمت مرکزی سردر،تنها مدخل اصلی ورودی مسجد به صورت راهرویی قرار دارد.

راهرو ورودی،به ایوان شمالی مسجد منتهی می شود که پس ازآن دسترسی به حیاط مرکزی مسجد را میسر می سازد.
صحن مسجدبه شکل مربع و به ابعاد 24در 24 متر است. در مرکزآن یک حوضآب متاخر،به ابعاد4/40متر در4/10 متر وعمق 75 سانتی متر است .دور تا دور حوض،دارای پاشویه است.
در میان هر یک از اضلاع چهار گانه ی صحن،یک ایوا ن وجود دارد.در اطراف هر یک از ایوانها رواقهایی قرار دارد،که راه دسترسی به داخل ایوانها وصحن از طریق آنها میسر است.
تحلیل معماری مسجد جامع ورامین

اسلاید 13 :

در نمای ایوان شرقی،محل یک ورودی مشخص میباشد .البته امروزه از آن استفاده نمی شود.وفقط ورودی مسجد در ضلع شمالی قرار دارد.
تحلیل معماری مسجد جامع ورامین

اسلاید 14 :

شامل ده طاق نمای کوچک و یک طاق بزرگ در وسط است
که بر روی هم راهروی را تشکیل می دهد طاق بزرگ درب خروجی شرق مسجد نیز محسوب می شود در این طاق نماها به هیچ وجه کاشی بکار نرفته و تزئینات داخلی آن فقط اختصاص به قسمت فوقانی آن دارد. که اسامی مقدسه الله محمد علی به نحو جالبی کار شده است.
در نمای بیرونی دو ایوان شرقی وغربی فرو رفتگیها ،پشت بند هایی وجود دارد.
که البته ایوان غربی وبخش هایی از ایوان شمالی وجنوبی مسجد،در ضلع جنوبی صحن قرار دارد وبزرگترین ایوان آن به شمار می آید.
تحلیل معماری مسجد جامع ورامین

اسلاید 15 :

تحلیل معماری مسجد جامع ورامین
در مقابل مدخل های جنوبی ایوان بر دیوار جنوبی گنبد خانه محراب ودر اطراف دو طاقنما تعبیه شده است.
در طرف شرق وغربی آن به این شبستان،دو فرو رفتگی قرار دارد. به طور کلی، همه فضا های خالی ایوانهای مسجد ، به وسیله ی ورودیهایی به یکدیگر ارتباط دارند،که در نهایت، به صحن باز مسجد ختم می شود.

اسلاید 16 :

مدخل ورودی اصلی مسجد
مدخل اصلی مسجد جامع ضلع شمالی است که تشکیل ایوانی را می دهد که سرتاسر ضلع شمالی مسجد می باشد.
بنا و کاشی های باقیمانده نشانگر عظمت سابق شهر و مسجد آن است.
لوحه سردرب به عرض 20/1 و طول 6/2 متر می باشد که قسمت زیادی از کاشی های معرق و فیروزه رنگ آن از بین رفته چندان خوانا نیست.

اسلاید 17 :

مدخل ورودی اصلی مسجد
در طرف این ایوان ورودی در جایگاه نگهبانی کاشی شده می باشد دو کتیبه به شکل قوس در دیوارها خودنمایی می کند. که در چند سال اخیر تعمیراتی از طرف اداره میراث فرهنگی صورت گرفته است.

اسلاید 18 :

بخش اصلی صحن مسجد که دارای گنبد است بنایی از آجر ساخته شده است که بافت و ترکیب آجرها جابجا فرق می کند طاقها غالبا استوانه ای و جناقی هستند، ایوانها و گردی انتقال از مربع به گنبد دارای ترکیب بندی به شکل در این بنا چندین شیوه بکار رفته است.
بخش اصلی صحن
بخش اصلی مسجد که دارای گنبد با ارتفاع 25/23 طبق محاسبه دانشجویان دانشکده هنرهای زیبا قطر داخل گنبد 5/10 و ارتفاع طاق سفلای گنبد تا کف صحن 25/17 متر می رسد در فضای زیر گنبد محرابی است که گچبری مفصلی دارد. این محراب در زمان میرزا شاهرخ موقع تعمیر مسجد ساخته شده ولی کامل و تمام نشده است.

اسلاید 19 :

در داخل شبستان مسجد و درون دو قاب آجری دو لوحه از گچ ساخته شده که خوشبختانه مطالب آن اکنون به خوبی خوانده می شود. و لوح سمت راست نام میرزا شاهرخ که مسجد در زمان او تعمیر و مرمت شده دیده می شود. و در طرف چپ نام تعمیر کننده آن یوسف خان به چشم می خورد و در تاریخ شهر محرم سنه 800 خوانده می شود. مؤلف کتاب مرات البلدان در حدود هشتاد سال قبل اندازه های مختلف صحن را اینطور را ذکر کرده است صحن مقصوره مربع مستطیل و یازده زرع و نیم طول و ده زرع عوض آن می باشد.

اسلاید 20 :

محراب مسجد
در فضای زیر گنبد محرابی است که گچبری مفصلی دارد. این محراب در زمان میرزا شاهرخ موقع تعمیر مسجد ساخته شده ولی کامل و تمام نشده است.
شگرف ترین گچ بری های این مسجد در بالا و بدنه اطراف محراب مسجد وجود دارد، این گچبری ها با نقش های گل و بوته به شکل برجسته و کاملا زیبایی ایجاد شده اند.

پیچیدگی این طرحها به قدری است که انسان به راحتی نمی تواند باور کند که قدرت دست یک هنرمند خالق بوده است. داخل محراب دارای گچبری زیبایی است که معلوم است به دست استاد هنرمندی ساخته شده است بقدری شاخ و برگ ها و گل ها با ظرافت ساخته شده است که انسان از تماشای آن سیر نمی شود. همچنین دور محراب نیز گچبری زیبایی است که معلوم است به دست هنرمندی ساخته شده است.