بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
رابطه توکل و ارتباط با خدا با تحمل ناکامی در دانش آموزان دختر متوسطهی دورهی دوم شهر رامهرمز
اسلاید 2 :
چکیده
هدف از پژوهش حاضر، توکل و ارتباط با خدا با تحمل ناکامی در دانشآموزان دختر متوسطهی دورهی دوم شهر رامهرمز بود. جامعه آماری این پژوهش همه دانش آموزان دختر متوسطه دوره دوم شهر رامهرمز و نمونه آماری پژوهش حاضر، 330 نفر از جامعه مذکور بودند، که با روش نمونه گیری خوشهای چند مرحلهای انتخاب شدند. جهت گردآوری اطلاعات از پرسشنامه دلبستگی به خدا بک و مک دولاند (2004) و پرسشنامه تحمل ناکامی هارینگتون (2005) استفاده گردید. دادههای حاصل با روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه، تجزیه و تحلیل شدند. بر اساس نتایج ضریب همبستگی بین توکل و ارتباط با خدا و تحمل ناکامی در دانش آموزان دختر رابطه منفی معناداری وجود داشت.
اسلاید 3 :
مقدمه
در میان مفاهیم متعدد دینی و معنوی، دلبستگی به خدا به عنوان یکی از بهترین مفاهیم بیان کننده دینداری مورد توجه پژوهشگران عرصه روان شناسی قرار گرفته است (محمودی، 1393). به عقیده کریک پاتریک و شیور (1992) نظریه دلبستگی، چارچوب مناسبی برای تفهیم و تبیین بسیاری از ابعاد اعتقادات مذهبی، به ویژه درک ارتباط با خداست. مفهوم دین را میتوان یک مفهوم ارتباطی دانست، از این رو پژوهشگران به این ایده دست یافتند که رابطه بین انسان و خدا را می توان به عنوان رابطه دلبستگی تجسم نمود. دلبستگی انسان مؤمن به خداوند و باور او به حضور فناناپذیر خداوند در لحظه لحظه زندگی، منبعی سرشار از آرامش و آسایش برای او فراهم می آورد (کرک پاتریک ، 2010). در دین اسلام تأکید زیادی شده که روان خود را سالم و پاک نگاه داریم و از آلودگی ها و عواطف ناخوشایند درون فردی پرهیزنماییم.
حسد، سوءظن و بدگمانی، خشم و عصبانیت، خودخواهی، خودبینی، خودنمایی، بدخواهی، حقارت نفس، حب مال، حب شهرت، بداخلاقی و . همه عواطف ناخوشایند درون فردی هستند که باعث تعارضات بین فردی و درون فردی و ایجاد مشکلات روانی گوناگون می گردد. موارد مذکور و هزاران حدیت و نکته دیگر نشانه آن است که بهداشت روانی آدمی و سلامت نفس او از مهم ترین و بالاترین عبادات است، چرا که از یک دید کلی بیش از 86 درصد زمان زندگی ما انسان ها در روابط بین فردی سپری می شود و تأثیرات آن درر وابط بین فری و خود فرد بروز خواهد کرد (صدری و پسندیده، 1391). .
اسلاید 4 :
در جامعه کنونی ما، بسیاری از افراد و خصوصاً جوانان ما دچار مشکلات روانی شده و با آن ها دست و پنجه نرم می کنند. این سلامت و بهداشت روان آنان را به مخاطره انداخته و یا آنان را دچار بیماری نموده است. لذا در بین درمان های مختلف روان شناختی مقابله اسلامی توکل یکی از راههایی است که می تواند آنان را در این راه کمک نماید. در حدیثی، علی (ع) می فرمایند هر کس بر خدا توکل کند بی نیاز می شود. مشاهدات تجربی نشان نگر آن است که توکل به خدا باعث ایجاد جرأت، افزایش انگیزه، اعتماد به نفس، میزان ریسک پذیریی، خوش بینی و موارد دیگر در افراد می گردد. هم چنین باعث کاهش اضطراب و افسردگی و در درمان بسیاری از وسواس های فکری، روش نافذ و کاراست (غباری بناب و پسندیده، 1396). لذا توکل به خدا به عنوان یکی از راهبردهای مهم هذب درمانی است. تأثیر ارزش ها و عقاید مذهبی در سلامت روانی افراد در پژوهش های گوناگون مورد بررسی قرار گرفته است.
امروزه روان شناسان و روان پزشکان به مسائل مذهبی و اعتقادی در درمان مشکلات روانی مراجعان خود، از طریق روش های مقابله ای، توجه بیشتری را نشان می دهند. در یک مطالعه جدید نشان داده شد که عقاید مذهبی قوی تر باعث ایجاد یک اثر مثبت روانی میشود، که در ارتقاء بهداشت روانی مؤثر است (صدری، غباری بناب و کجباف، 1391). خواجه نوری و همکاران (1391). رابطه میزان دینداری و امید به زندگی جوانان را بررسی کردند و عوامل مذهبی باورها و عقاید افراد و هویت مذهبی افراد را در بهبود سلامت روانی- جسمانی و در کل زندگی بسیار مؤثر یافتند. مذهب تنها در بهبود روحی و روانی افراد مؤثر نیست، بلکه مطالعه¬های بسیاری نشان می¬دهد که بر سلامت جسمانی افراد نیز تأثیر به سزا و مثبتی دارد و باعث بهبود سریع تر بیماران شده و تحمل مسائل را در مواجهه با مشکلات بیشتر می کند (علابخشیان، 1390). فروید مذهب را برای همه بشریت به مثابه تسکین دهنده آلام و رنج های زندگی می¬داند (فروم ، 2014).
اسلاید 5 :
در روان شناسی و علوم اجتماعی، دربارهی مذهب بر جنبههای شخصی و جنبههای اجتماعی توجه داشته اند که این امر به نوبه خود بر کیفیت زندگی افراد تأثیر می گذارد. در آیات و روایات، از توکل به خدا، به بهترین تکیه گاه حقیقت و رکن ایمان، برترین توشه، وسیله رهایی از رنج و اضطراب، عامل رشد و تکامل معنوی، بی نیازی و کفایت، دستیابی به عزت و حرمت ارزشمندی خویشتن یاد شده است. ربانی و بهشتی (1394) در پژوهشی به این نتیجه رسیدند که اعتقاد به خدا و مشارکت در مناسک جمعی دینی امید به زندگی بالاتری را برای فرد به همراه دارد. رویل (2014) در پژوهش خود به بررسی رابطه مذهب و کیفیت زندگی پرداخت. کیفیت زندگی شامل: دسترسی خانگی به راحتی های مدرن، ارزیابی خود ا رضایت زندگی و مقولههای مذهب شامل: افزایش توجه به خدا و جلسات مذهبی، آموزههای کتاب مقدس و فرقههای مذهبی بود.
نتایج نشان داد که رابطه بسیار قوی بین مذهب و کیفیت زندگی وجود دارد. علیرغم این که پژوهش های بسیاری روابط مثبت و معنادار دینداری را با کارکردهای روان شناختی گزارش نموده اند، اما مکانیسم این ارتباط هنوز چندان روشن نیست. به نظر می رسد برخی عوامل واسطه ای در این تعامل نقش داشته باشند. یکی از متغیرهای واسطه ای که در این زمینه می توان به آن اشاره نمود، تحمل ناکامی است. نتایج پژوهش احمدی و همکاران (1393) نشان داد که بین ارتباط با خدا و میزان تحمل مقابله با رویدادهای تنش¬زا و سلامت روان دانشجویان ارتباط معنادار وجود دارد. به این معنی که هر چه ارتباط با خدا بیشتر باشد میزان تحمل رویدادهای تنش زا افزایش می یابد و به همان میزان سلامت روان دانشجویان افزایش می یابد.
تحمل ناکامی را می توان نوعی مراقبت درونی در جهت انجام وظایف و ترک رفتارهای نابهنجار، بدون نظارت خارجی دانست (حاتمی، 1392). تحمل ناکامی به ظرفیت فرد برای غلبه کردن و بازداری تکانه های غیرقابل پذیرش و نامطلوب و نظم دادن به رفتارها و تفکرات و هیجانات خود گفته می شود (تحمل ناکامی ها در زندگی شخصی، آثار چون پیشرفت در تحصیل و کار، پس انداز برای آینده، حفظ وضعیت مناسب بدن، سازگاری روان شناختی بهتر و حرمت خود بالاتر را برای افراد به دنبال خواهد داشت (عرفانی و غباری بناب، 1394). در عرصه اجتماعی نیز به افراد توانایی خودداری از تقلب، ارتکاب جرائم و رفتارهای پر خطر را می دهد و آن ها را قادر می سازد تا ارتباط سازنده تر و تعارض خانوادگی کمتری را به نمایش گذاشته و مدیریت بهتر خشم را تجربه کنند (رفیعی هنر و جان بزرگی و پسندیده، 1393)، هم چنین به گواهی پژوهش ها، تحمل ناکامی افراد را در عرصه دینداری و رفتارهای فضیلت مندانه اخلاقی یاری می نماید (خدایاری فرد، شهابی و اکبری زردخانه، 1388).
اسلاید 6 :
ناکامی هنگامی پیش می آید که شخص نتواند به هدف مطلوب برسد (غباری بناب و رفیعی هنر، 1396). ناکامی میتواند درونی همچون ناتوانی در انجام دادن کارها و بی کفایتی باشد(عرفانی، غباری بناب و رفیعی هنر، 1396). ناکامی پدیدهی پیچیدهی از انگیزش است تا کسی برانگیخته نباشد، ناکام نمی شود. تحمل ناکامی به قابلیت فرد در نشان دادن مقاومت در کوشش با وجود شکست مکرر و محیط خصومت آمیز اشاره می کند(عرفانی و همکاران، 1396). ناتوانی در تحمل ناکامی به آشفتگی روانی و ناسازگاری و مشکلات در روابط بین اشخاص میانجامد. در رابطه با چگونگی ارتباط تحمل ناکامی در رابطه عوامل دینی از جمله دلبستگی به خدا می توان گفت؛ دینداری بر نحوه انتخاب، پیگیری و ساماندهی اهداف تأثیر می گذارد و تحمل ناکامی را در انسان پرورش می دهد. به عبارتی شناخت مذهبی، به طور خودکار، شکلی از تحمل ناکامی ها را در مقابل وسوسه ها فعال می کند و از سوی دیگر تحمل ناکامی ها، توانایی مدیریت و مهار هیجانات، تکانه ها و امیان را به انسان بخشیده و آثاری هم چون به هم پیوستگی بالا و تعرضات پایین خانوادگی را به دنبال خواهد داشت (حاتمی، 1392).
نیوتون و مکین تاش (2015) در پژوهشی که بر روی والدین کودکان استثنایی درباره ارتباط با خدا و میزان مقابله های آنان در مقابل ناکامی ها انجام دادند، به این نتیجه رسیدند که والدین کودکان استثنایی، با تصور و ارتباط با خدا، از مقابله های روان شناختی مؤثرتری برخوردارند و در برابر فشارهای روانی، مقاوم ترند. این افراد موقعیت ها را به صورت مثبت تری ارزیابی میکردند و باور داشتند که خداوند، آنان را در سختی ها تنها نخواهد گذاشت. نتایج پژوهش های احیاء کننده (1393) و امینی (1393) نشان داد بین دلبستگی دانشجویان به خدا با سلامت روان و جهت گیری زندگی آنها رابطه معنادار وجود داشت و بین دلبستگی با خدا و تحمل ناکامی در دانشآموزان رابطه مثبت و معناداری وجود داشت، . McIntosh & Newton
اسلاید 7 :
هم چنین زاهد بابلان و همکاران (1395) در تحقیق خود نشان دادند بین دلبستگی به خدا و تاب آوری با جهت گیری زندگی رابطه وجود داشت. از آنجا که جامعه ی ایران جامعه ای مذهبی است و مذهب در عمده شئونات زندگی مردم نفوذ دارد، بنابراین رابطهی مذهب از اهمیت زیادی برخوردار است، اما معلوم نیست که کدام جنبه از مذهب، نقش مهم تری در تحمل ناکامی های زندگی افراد ایفا می کند و چگونه این ابعاد با یکدیگر برای شکل دادن زندگی افراد و امید در نزد آنان، تعامل می کنند (صدری و همکاران، 1391). بنابراین، هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه توکل و ارتباط با خدا با تحمل ناکامی در دانشآموزان دختر متوسطهی دورهی دوم شهر رامهرمز می باشد.
روش پژوهش
جامعه آماری پژوهش حاضر، کلیه دانشآموزان دختر متوسطه دوره دوم شهر رامهرمز میباشد که در سال تحصیلی 97-96 مورد مطالعه قرار گرفتند. نمونه آماری این پژوهش با توجه به جامعه آماری مذکور (1920) و با استفاده از جدول مورگان تعداد 320 نفر میباشند که به روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای انتخاب شدند. به این صورت که ابتدا از بین 15 دبیرستان به طور تصادفی تعداد 10 دبیرستان انتخاب گردید و از هر دبیرستان سه پایه (دهم، یازدهم و دوازدهم) انتخاب و از هر پایه یک کلاس و از هر کلاس به صورت تصادفی 11 دانشآموز انتخاب گردید که در مجموع 330 پرسشنامه توزیع که در نهایت 320 پرسشنامه جهت تحلیل آماری بررسی شد.
اسلاید 8 :
ابزار پژوهش
1-پرسش نامه دلبستگی به خدا
این مقیاس توسط بک و مک دونالد (2004) تهیه شده است که دارای 24 سؤال پنج گزینهای (کاملاً مخالفم = 1 تا کاملاً موافقم= 5) میباشد، که محتوای سؤالات درباره ارتباط فرد با خدا میباشد و هر شخص با توجه به نوع ارتباط خودش با خدا باید به یکی از گزینهها پاسخ دهد که در این پژوهش در دو مقیاس توکل و ارتباط با خدا استفاده شد. نمرهگذاری پرسشنامه بهصورت طیف لیکرت میباشد که برای گزینههای«کاملاً مخالفم»، «مخالفم»، «بینظرم»، «موافقم» و «کاملاً موافقم» به ترتیب امتیازات 1، 2، 3، 4 و 5 در نظر گرفته می شود.
در پژوهش ویلیام (2011) میزان پایایی این پرسشنامه بر اساس آلفای کرونباخ 93/0 بهدست آمد. در پژوهشی که حسینیان (1389) بر روی نمونهای از دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز انجام داد به روشهای آلفای کرونباخ، گاتمن و اسپرمن – براون به ترتیب 89/0، 87/0، 87/0 بود که نشان دهنده پایایی نسبتاً خوب آزمون است. همچنین ضریب همبستگی بهدست آمده به روش روایی سازهای برابر 56/0=r (01/0>p) بود که نشان دهنده روایی خوب آزمون بوده است. در پژوهشی، سبحانی (1382) نیز ضریب پایایی این مقیاس به روشهای آلفای کرونباخ و روش تنصیف را به ترتیب 87/0 و 86/0 بهدست آورد. در پژوهش حاضر پایایی پرسشنامه دلبستگی برابر با 80/. به دست آمد.
اسلاید 9 :
2-پرسشنامه تحمل ناکامی
این مقیاس توسط هارینگتون (2005) تهیه شده است. هدف این مقیاس میزان تحمل ناکامی فرد در رسیدن به اهداف است. از آنجایی که مقیاسی جهت سنجش تحمل ناکامی در ایران وجود نداشت این مقیاس برای اولین بار در ایران ترجمه و ویژگیهای روانسنجی آن بررسی شد (بابا رئیسی و همکاران، 1393). این مقیاس 4 عاملی به صورت طیف لیکرت امتیازی (5= کاملاً موافقم، 4= موافقم، 3= نظری ندارم، 2= مخالفم، 1= کاملاً مخالفم) نمرهگذاری میشود.
مجموع نمرات پایین نشانه تحمل ناکامی بالای آزمودنی و مجموع نمرات بالا نشاندهنده تحمل ناکامی کم آزمودنی است. بابارئیسی (1393) نشان داد ضریب آلفای کرونباخ کل پرسشنامه 84/0، برای مؤلفه عدم تحمل عاطفی 50/0، مؤلفه عدم تحمل هیجانی 61/0، مؤلفه پیشرفت 52/0، مؤلفه استحقاق 71/0 میباشد. روایی همسانی درونی کل 1، برای مؤلفه عدم تحمل عاطفی 72/0، عدم تحمل هیجانی 78/0، مؤلفه پیشرفت 74/0 و مؤلفه استحقاق میباشد (بابارئیسی و همکاران، 1393). همچنین در پژوهش لوتانز و آولیو (2007) میزان پایایی این پرسشنامه بر اساس آلفای کرونباخ 85/0 بهدست آمد. در پژوهش حاضر پایایی پرسشنامه تحمل ناکامی برابر با 69/. به دست آمد.
اسلاید 12 :
بحث و نتیجه گیری
هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه توکل و ارتباط با خدا با تحمل ناکامی در دانش آموزان دختر متوسطه ی دوره ی دوم شهر رامهرمز بود. همان¬گونه که نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد بین توکل و ارتباط با خدا با تحمل ناکامی در دانش آموزان دختر متوسطه رابطه منفی معناداری وجود داشت. این یافته ها با پژوهش های زاهد بابلان و همکاران (1395)، ربانی و بهشتی (1394)، احیاء کننده (1393)، امینی (1393)، احمدی و همکاران (1393)، نیوتون و مکین تاش (2015) و رویل (2014) همسو می باشد. نتایج این پژوهش ها نشان دهنده¬ی رابطه معنادار بین توکل و ارتباط با خدا و تحمل ناکامی بود. در تبیین این یافته ها می توان بیان نمود فرد با اعتقاد به این که خدا اساس ایمنی است، احساس قدرت می کند و این احساس ایمنی به آرامش روانی در فرد تبدیل می¬¬شود و وی را برای مقابله با مشکلات و چالش های زندگی و تحمل ناکامی ها آماده می کند (سپاه منصور، شهابی زاده و خوشنویس، 1392).
اسلاید 13 :
توکل و ارتباط به خدا ممکن است باعث تاب آوری و مدیریت عملکرد فرد در مقابله با چالش ها شود. لذا عملکرد اجتماعی فرد کمتر آسیب می بیند. آنچه مسلم است ارتباط با خدا فراهم آورنده پناهگاه مطمئن و پایه ایمنی می باشد که منجر به تقویت مقابله مذهبی مثبت در شرایط تهدید کننده می شود. مقابله مذهبی مثبت میانجی گر استرس و پیامد سلامتی است و مقابله مذهبی منفی مثل ناخشنودی مذهبی با ناسازگاری مرتبط می باشد. این دو، دو قطب متضاد در ارتباط با عقاید و ارتباط با خداست. مقابله مذهبی مثبت در برگیرنده صمیمت، اعتماد و تصور مثبت از خداست (صدری و پسندیده، 1391).
فرمول بندی مثبت مسأله، پذیرش محدودیت کنترل شخصی و ارتباط شخصی با خدا از طریق فرآیند مقابله صورت می گیرد. مقابله مذهبی به عنوان راهبرد و منبع درونی است که در هنگام مواجهه با استرس از آن استفاده می شود و به رشد صمیمت با خدا و دریافت مفهوم زندگی کمک می کند(کلمن، 2010). بنابراین مقابله متکی بر باورها و فعالیت های مذهبی است و از این طریق در مهارت تنش های هیجانی، شکست ها، ناکامی ها و ناراحتی های فیزیکی به افراد معتقد به مذهب کمک می کند.
. Cullman
اسلاید 14 :
افرادی که به خدا اعتماد و ارتباط ندارند در مواجهه با بحران به دلیل عدم اعتماد با اعمالی هم چون دعا، نیایش، نماز و رفتارهای دلبستگی مذهبی به سمت خدا به عنوان پناهگاه مطمئن بر نمی گردند و چهره دلبستگی خدا را به عنوان پایه ایمنی ادراک نکرده و نمی تواند با اعتماد و توکل به خداوند با چالش های زندگی مبارزه کند. بنابراین، این افراد در برابر عوامل استرس زا مقابله مذهبی منفی استفاده نموده و احساس تصور منفی از خدا از جمله خشم، شک، درگیری در مورد عقاید مذهبی و فاصله گرفتن از خدا در وی بروز می نماید و این احساس ناامیدی و خشم نسبت به خدا منجر به ارزیابی نادرست از موقعیت و تجربه استرس و اضطراب دید و در نتیجه بروز علائم و نشانه های روان تنی از جمله ناراحتی های گوارش می شود (پسندیده، 1394). بنابراین آنچه مسلم است ارتباط با خدا نقش مؤثری بر سلامت روان دارد.
ارتباط و توکل به خدا که ناشی از دلبستگی ایمن به خدا می باشد، نماد درونی شدن ارتباط با خدا و ایمان فرد می باشد که تحمل فرد را در رویارویی با پیامدهای مشکل و استرس افزایش می دهد و طبیعتاً این افراد اضطراب و تشویش کمتری تجربه می کنند. بنابراین پیشنهاد می شود با تشکیل جلسات معنویت درمانی و گروه های حمایتی معنوی و آموزش استفاده از راهبردهای مذهبی مثبت در حذف و برطرف نمودن فشار و تحمل ناکامی ها، گام های اساسی در جهت پیشگیری از اختلالات روانی و به عبارت دیگر حفظ بهداشت روانی افراد برداشته شود. بنابراین باید به رشد ارتباط و چگونگی نقش معنویت در برابر بحران بیشتر توجه داشت.
