پاورپوینت تهیه فراورده‏های خون

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

تهیه فراورده‏های خون

اسلاید 2 :

کیسه های جمع آوری خون :
در گذشته برای نگه داری خون از بطریهای شیشه ای چند بار مصرف استفاده می‏شد. امروزه از استفاده می‏کنند.
کیسه‏های پلاستیکی امروزی شامل یک کیسه اصلی به همراه چند کیسه اقماری هستند. این مجموعه نفوذ ناپذیر است.

مواد ضد انعقاد - نگه دارنده خون :
جهت جلوگیری از لخته شدن خون و افزایش زمان نگه داری خون
نسبت خون به ضد انعقاد 7 به 1 است (به ازای هر ml 100 خون ml 14 ضد انعقاد و یا هر ml 450 خون، ml 63 ضد انعقاد).
در حال حاضر کیسههای خون مورد استفاده در انتقال خون ml450 حجم دارند.

اسلاید 3 :

انواع محلولهای ضد انعقاد
اسید – سیترات – دکستروز (ACD)
سیترات – فسفات – دکستروز (CPD)
سیترات – فسفات – دکستروز – آدنین (CPD-A1)
سیترات، فسفات دکستروز دو برابر (CP2D) CPD

سیترات با شلاته کردن کلسیم مانع انعقاد خون می‏شوند
دکستروز منبع تأمین انرژی برای گلبولهای قرمز می‏باشد.
آدنین موجود در CPD-A1 نیز در ساخت ATP استفاده می‏شود.
فسفات برای جلوگیری از کاهش pH استفاده می‏شود.

اسلاید 4 :

زمان نگهداری خون
حداکثر زمان نگهداری خون در دمای oC6-1:
با ضد انعقاد CP2D, CPD به مدت 21 روز می‏باشد
با ضد انعقادCPD-A1 35 روز می‏باشد.
گلبولهای قرمز حاوی مواد افزودنی به مدت 42 روز قابل نگهداری است.

در حقیقت وظیفه مواد ضد انعقاد نگه دارنده که درون کیسهها وجود داد تأمین مواد اولیه برای تولید انرژی و جلوگیری از اسیدی شدن محیط در اثر تولید مواد زائد توسط سلولهای خونی است.

اسلاید 5 :

محلولهای افزودنی
دارای ترکیباتی نظیر کلرید سدیم، سیترات سدیم، اسید سیتریک، دکستروز آدنین، فسفات سدیم منوبازیک، مانیتول، آدنین وجود دارد
نامهای تجاری این محلولهای افزودنی عبارتند از Adsol است Optisol و Nutricel.
حجم محلول افزودنی 100 میلی لیتر است و باید تا 72 ساعت پس از گرفتن خون به آن اضافه شود.
گلبولهای قرمز حاوی مواد افزودنی به مدت 42 روز قابل نگهداری است.

اسلاید 6 :

محلولهای جوان‏کننده
این محلولها برای احیاء یا افزایش مدت نگهداری خونها به کار می‏روند.
ترکیب این محلولها شامل، پیروات، اینوزین، فسفات و آدنین است.
بیشتر برای خون‏های با گروه خون نادر کاربرد دارد.
با جوان سازی میزان 2,3 DPGوATP گلبولهای سرخ احیاء می‏شود.
در طی نگهداری و تا 3 روز پس از انقصاء می‏توان محلول جوان کننده را به خون اضافه کرد.
این واحدها به هنگام تزریق بایستی پس از شستشو، را تزریق شوند.

اسلاید 7 :

آسیبهای ناشی از نگهداری خون
معیارقابل قبول زمان نگه داری سلولهای خونی این است که پس از پایان زمان نگه داری، حداقل 75% از گلبولهای قرمز، 24 ساعت پس از تزریق در بدن بیمار زنده بمانند.

تغییرات بیوشیمیایی در طول نگهداری خون:
- کاهش درصد سلولهای زنده
- کاهش pH
- کاهش میزان ATP
- کاهش میزان 2,3-DPG
- افزایش میزان پتاسیم
- افزایش میزان هموگلوبین آزاد

اسلاید 8 :

تهیه فرآوردههای خون
خون کامل را می‏توان به فرآوردههای گوناگونی مثل گلبولهای قرمز، پلاکتها، پلاسمـــا، فاکتور رسوب کرایو و . تفکیک نمود.

دلایل جداسازی اجزاء خون:
- افزایش طول عمر هر یک از اجزاء خون مثلاً فاکتورهای ناپایدار انعقادی به همراه خون کامل ظرف چند ساعت از بین می‏روند با جداسازی می‏توان تا چندین ماه نگه داری نمود.
- تهیه جزء مورد نیاز بیمار
- جلوگیری از تزریق قسمتهای غیرضروری (و گاه زیانبار)

تهیه و جداسازی فرآوردههای خونی توسط سانتریفوژ و براساس وزن مخصوص اجزا گوناگون خون می‏باشد.

عوامل مؤثر در جداسازی اجزا عبارتند از :
- وزن مخصوص
- سرعت سانتریفوژ (دور در دقیقه)
- مدت سانتریفوژ

اسلاید 9 :

مراحل تهیه فرآوردههای خونی
- ابتدا خون کامل موجود در کیسه را دور سبک سانتریفیوژ می‏کنند
بدین ترتیب سه لایه تشکیل شده در کیسه از پائین به بالا عبارتند از گلبولهای قرمز گلبولهای سفید و پلاسمای غنی از پلاکت
 گلبول قرمز با وزن مخصوص 09/1 – 08/1 سنگین ترین بخش خون کامل می‏باشند.

- پلاسمای غنی از پلاکت را با فشار دادن کیسه و از طریق لوله متصل، به کیسه اقماری منتقل می‏شود و گلبولهای قرمز در ته کیسه باقی می‏مانند.

- کیسه حاوی پلاسمای غنی از پلاکت از کیسه اصلی جدا شده و با دور سنگین سانتریفوژ می‏کنند. پلاکتها در ته کیسه رسوب می‏کنند (کنسانتره پلاکتی) و پلاسمای روئی با فشردن کیسه، به کیسه دیگری منتقل می‏شود. کنسانتره پلاکتی به مدت یک ساعت به حالت استراحت نگه می‏دارند و سپس روی روتاتور مخصوص قرار داده و مخلوط می‏کنند.

اسلاید 10 :

مراحل تهیه فرآوردههای خونی.
- پلاسمائی که به کیسه جانبی منتقل شده است را می‏توان فریز کرد که این فرآورده را پلاسمای تازه فریز شده یا FFP می‏نامند.

FFP را می‏توان در دمای oC6-1 قرار داد تا ذوب شده و رسوب سفید رنگی در کیسه ایجاد شود (کرایوپرسی‏پیتات) که پس از سانتریفوژدر ته کیسه قرار می‏گیرد.

پلاسمای روئی به کیسه اقماری دیگری منتقل شده و رسوب کرایو را به همراه 15-10 میلی‏لیتر پلاسما دوباره فریز می‏کنند.

پلاسمائی که به کیسه مجاور منتقل شده است را نیز می‏توان دوباره فریز کرد که به آن پلاسمای فقیر از کرایو (CPP) گفته می‏شود.

اسلاید 11 :

الگوریتم تهیه فرآوردههای خونی

اسلاید 12 :

الگوریتم تهیه فرآوردههای خونی

اسلاید 13 :

انواع فرآوردههای خونی

اسلاید 14 :

خون کامل ((Whole Blood:
شامل تمامی اجزا خون از جمله گلبول سفید، گلبول قرمز، پلاکت، پلاسما، پروتئینهای انعقادی و غیره می‏باشد
اجزاء ناپایدار از جمله پلاکتها، فاکتورهای انعقادی ناپایدار و غیره در طی نگهداری از بین می‏روند
خون کامل بسته به نوع ضد انعقاد به مدت 21 یا 35 روز در دمای 6-1 درجه قابل نگهداری است.
هماتوکریت خون کامل بین 30 تا 40 درصد است .
حجم کلی فرآورده 50 ±500 میلی لیتر است.

اسلاید 15 :

خون کامل ((Whole Blood:
کاربرد :
بیماران با خونریزی شدید (دارای علائم کاهش ظرفیت حمل اکسیژن به همراه هیپوولمی شدید که منجر به شوک می‏گردد)
تعویض خون نوزادان، البته از خون کامل تازه استفاده می‏شود.
تزریق یک واحد خون کامل به فرد بالغ سبب افزایش هموگلوبین به میزان gr/dl 1 می­شود.
 خون کامل باید از نظر ABO و کراس مچ با فرد گیرنده سازگار باشد.
 امروزه با توجه به تهیه فرآوردههای مختلف از خون کامل به ندرت استفاده می‏شود.

اسلاید 16 :

خون کامل تازه Fresh Whole Blood) )
به خونی گفته می‏شود که کمتراز 7 روز از تاریخ اهداء آن گذشته باشد.
خون تازه در قیاس با خونهای کهنه دارای مقادیر زیادتری 2.3DPG است و میزان پتاسیم آن به مراتب کمتر است بنابراین این خون دارای بالاترین ظرفیت حمل اکسیژن است.
برای تعویض خون نوزادان نیز از خون کامل تازه استفاده می‏کنند.
اکثر مراکز خون اقدام به نگه داری و ذخیره سازی خون کامل نمی­کنند.

میزان 2,3-DPG و پتاسیم خونهای غیرتازه در افراد طبیعی مشکلی ایجاد نمی‏کند ولی در نوزادان نارس و مبتلایان به نارسائی قلبی، بیماری شدید ریوی و شوک خونریزی دهنده حائز اهمیت است در این افراد از خون تازه استفاده می‏کنند

اسلاید 17 :

خون کامل بازسازی شده
ترکیب گلبولهای قرمز + FFP (از اهداء کنندگان متفاوت)
البته FFP باید با گروه خونی AB باشد.
کاربرد این نوع فرآورده نیز در تعویض خون نوزادان است

اسلاید 18 :

گلبولهای قرمز متراکم (Packed Cells):
دما و زمان نگه داری شبیه به خون کامل می‏باشد.
هماتوکریت نهائی کیسه گلبول قرمز متراکم بین 80-70% و درصورت استفاده از محلول افزودنی، حدود 60% می‏باشد.

کاربرد:
- در مواردی که اکسیژن رسانی در اثر کاهش توده گلبول قرمز وجود دارد استفاده می‏شود:
- بیمارانی تحت عمل جراحی قلب و .
- افراد دچار خونریزی
- بیماران تحت شیمی درمانی یا اشعه درمانی
- هموگلوبینوپاتی که توأم با آنمی شدید هستند.

اسلاید 19 :

گلبول قرمز کم لکوسیت:
لکوسیتهائی که به همراه گلبول قرمز به فرد تزریق می‏شود سبب عوارض نامطلوبی در گیرنده می‏شوند (مثل تب و لرز)
تعداد لکوسیتها در یک واحد خون حدود 109 می‏باشد.
به فرآورده‏ای گلبول قرمز کم لکوسیت می­گویند که تعداد لکوسیتهای آن کمتر از 106×5 باشد
روشهای گوناگون کاهش لکوسیت عبارتند از :
شستشو دادن با سرم فیزیولوژی
انجماد و گلیسرول زدائی
فیلتراسیون خون (هنگام تزریق و یا قبل از ذخیره سازی)  بهترین روش است  با استفاده از فیلترهای نسلهای جدید می­توان تا 5/99% لکوسیتها را از خون برداشت کرد.
طبق استانداردهای AABB روش کاهش لکوسیتها باید به نحوی باشد که حداقل 85% گلبولهای قرمز باقی بمانند و تعداد لکوسیتها در فرآورده نهائی به کمتر از 106×5 برسد.

کاربرد:
کاهش واکنش تب زای غیر همولتیک
کاهش انتقال سایتومگالوویروس (CMV)
پیشگیری از آلوایمنونیزاسیون در بیماران که بصورت دائمی خون دریافت می­کنند

اسلاید 20 :

گلبول قرمز اشعه دیده :
واکنش پیوند علیه میزبان ناشی از انتقال خون (TA-GVHD) در اثر تزریق لنفوسیتهای T فعال به همراه فرآوردههای سلولی ایجاد می‏شود ودر بیش از 90% موارد سبب مرگ فرد می‏شود.
تاباندن اشعه با دوز 25 گری (GY) به فرآورده‏هائی نظیر گلبول قرمز و پلاکت موجب پیشگیری از TA-GVHD می‏شود.
زمان نگه داری فرآورده تابش دهی شده مشابه فرآورده اولیه یا 28 روز پس از تابش دادن می‏باشد

کاربرد خون تابش‏دهی شده:
- انتقال خون داخل رحمی
- نوزادان نارس
- بیماران که پیوند مغزاستخوان آلوژن شده‏اند
- بیماران که شیمی درمانی یا اشعه درمانی شدید دریافت می‏کنند
- واحدهای خونی اهداء شده از بستگان و خویشاوندان