پاورپوینت گیاهان دارویی

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 2 :

گياهان دارويی از ارزش و اهميت خاصی در تأمين بهداشت و سلامت جوامع هم به لحاظ درمان و هم
پيشگيری از بيماريها برخوردار بوده و هستند. اين بخش از منابع طبيعی قدمتی همپای بشر داشته و يكی از
مهمترين منابع تأمين غذايی و دارويی بشر درطول نسلها بوده اند. از نقطه نظر تاريخی، گياهان اهميت
فراوانی در توسعه جوامع داشته اند و تحقيقات وسيعی برای يافتن فرآورده ها ومواد طبيعی دارويی گياهی در
طول تاريخ انجام شده اما نكته حائز اهميت اينجاست كه تنها كمتر از  10% از مجموع 250000 گونه
گياهی جهان برای بيش از يك عملكرد زيست شناختی، شناسايی و مورد استفاده قرار گرفته اند. 

سابقه درمان بيماريها با گياهان دارويي به قدمت تاريخ زيست انسان بر روي كره زمين است. انسان به حكم تجربه ، علم و انديشه جانوران بنا به مقتضيات خود در طول عمر حيات در كره زمين به كمك گياهان دارويي خود را مداوا كرده و ميكند. گياهان دارويي در باغ خدا ميرويند. در دشتها ، مراتع وسيع ، جنگلها و . پيدا ميشوند. بدست كسي كاشته نشده و به همت كسي هم آبياري نشده است. هزاران سال است كه بدين منوال در چرخه حيات بوده و طبيعت را آرايش ميدهند

تاريخچه استفاده انسان از گياهان دارویی

اسلاید 3 :

گرايش عمومی جامعه به استفاده از داروها و درمانهای گياهی و به طور كلی فرآوردههای طبيعی به ويژه در طی سالهای اخير روبه افزايش بوده و مهمترين علل آن، اثبات اثرات مخرب و جانبی داروهای شيميايی و ايجاد آلودگيهای زيست محيطی كه كره زمين را تهديد ميكند از يك طرف و از سوی ديگر گياهان دارويی جزء ذخاير و منابع طبيعی هستند و بسياری از كشورها كم يا زياد از يك چنين منبعی برخوردارند كه نوع، تعداد و تنوع گونه های گياهی بر اساس شرايط و موقعيت جغرافيايی هر منطقه متفاوت است.   متأسفانه سودآوريهای كلان اقتصادی و توجه روز افزون به تجارت جهانی گياهان دارويی، مشكلات و مسائل ناگواری را برای اين منابع به وجود آورده و نسل گونه های گياهی را با خطر انقراض مواجه ساخته است. چرا كه بخش عظيمی از تجارت، مربوط به گونه های گياهی دارويی است كه از طبيعت جمع آوری شده و بعضا با شيوه های نادرست، نه تنها به انقراض نسل گونه ها می انجامد بلكه تنوع زيستی منطقه و جهان را نيز با خطرنابودی مواجه می سازد.

اسلاید 4 :

استفاده مطلوب، منطقی و بهينه از اين منابع كه به لحاظ فناوری بسيار كم هزينه تر و ساده تر از صنايع دارويی شيميايی است،می تواند ضمن تأمين بخشی از نيازهای عمده بهداشتی و درمانی جامعه از خروج مقادير متنابهی ارز جلوگيری نموده و مانع گسترش وابستگی به بيگانگان شود. بنا بر اين با اتخاذ سياستها و راهكارهای مناسب و مبتنی بر يك شناخت واقع گرايانه از وضعيت موجود اين منابع و كاربرد روشهای علمی و صحيح در تمام ابعاد اعم از كاشت، داشت، برداشت و بهره برداری صنعتی و اقتصادی آن، چه از طبيعت وچه به صورت كشت مكانيزه، ميتوان به دركی واقعی و اصولی در خصوص نقش و بازدهی گياهان دارويی در جوامع رو به رشدی همچون ايران رسيد و علاوه بر حفظ و حراست از اين سرمايه های ملی به شكوفايی و توسعه پايدار جامعه نيز دست يازيد.

اسلاید 5 :

در مورد ميزان مصرف فراورده هاي گياهي در ایران آمار دقيقي در دست نيست ولي بر طبق آمار Who ، حدود 75%كل جمعيت جهان كه بيشتر آن متعلق به کشورهای در حال توسعه مي باشد از داروهاي گياهي استفاده مي كنند

اسلاید 6 :

رابطه گياهان دارويي و بيماري
هر خاكي و هر آب و هوايي ، بستر انواع از گياهان دارويي است. بنابراين همه چيز در همه جا نميرويد و حكمت خلقت در اين است كه هر جا بيماري هست، قطعا نوع گياه دارويي آن نيز يافت ميشود. از طرفي همه گياهان داويي در يك فصل خاص نميرويند. هنوز كسي رابطه بين شيوع بيماري در يك فصل يا يك زمان و وفور گياهان دارويي آن فصل را جستجو نكرده است، ولي ميدانيم كهبسياري از بيماريها در فصل خاص شيوع پيدا ميكنند و بعضي از گياهان دارويي شناخته شده و ناشناخته نيز در همان فصل به وفور يافت ميشوند.

اسلاید 7 :

تهيه و تبديل گياهان دارويي

هر گياهي در طبيعت داراي روند رشدي ويژه خود ميباشد. خواص گياهان در فصول ، هفتهها وقتي روز و شب متغير است به عنوان مثال بعضي از گياهان به هنگام صبح و بعضي به موقع عصر و شب معطر ميشوند. بنابراين از نظر خواص دارويي ، زمان مناسب برداشت محصول داراي اهميت خاصي است. قسمتهاي مختلف گياه نيز داراي اثرات متفاوت هستند.

در بسياري از موارد ماده موثر عمدتا در برگ ، شكوفه ، ساقه ، ريشه ، بذر يا ميوه است. هميشه گلها را قبل از ظهر يعنی زماني كه شبنم يا رطوبت شبانه از بين رفته است جمع آوري ميكنند. هنگامي كه جمع آوري برگ مورد نظراست قبل از غروب آفتاب ، كار جمع آوري انجام ميشود. بعضي از گياهان بايد در ظروف سربسته و يا در كيسه كتاني نگهداري شوند. كساني كه ذخيره سازي ميكنند بايد مرتبا از نمونه ها بازديد كرده واز آفات و امراض احتمالي آگاه باشند.

اسلاید 8 :

منابع واشکال داروئی

بسياري از موارد ماده موثر عمدتا در برگ ، شكوفه ، ساقه ، ريشه ، بذر يا ميوه است. داروهای گياهي در ایران به شکلهای مختلف تهیه و در دسترس مردم قرار داده مي شود براي مثال انواع خشک شده گیاهان به صورت طبيعي ، پودر شیره ، جوشانده ، پماد، قرص و شربت آنها در بازار موجود است . این فراورده ها ممکن است در کارخانه های داروسازی تهیه و یا به صورت دست ساز تهیه شده باشد كه بسته به مورد در داروخانه ها ، در عطاريها و یا در هر دو بدون نسخه در اختیار مردم گذاشته ميشود

اسلاید 9 :

عدم مقبولیت گیاهان دارویی

استاندارد نبودن و عدم كنترل كیفی و كمی داروهای گیاهی، ضعف در فنآوری و تهیه داروهای گیاهی بدلیل عدم آگاهی زارعان از اصول صحیح کشت و بهرهبرداری، خشك كردن، سیستم بستهبندی، انبارداری.

ضعف در اطلاع رسانی و نبود صنایع تبدیلی در مناطق مختلف رویش گیاهان.

بسیاری از توانائیهای كشور در پس موانع و مشكلات عدیدهای پنهان ماندهاند.

اهم این مشكلات ریشه در عدم وجود برنامه جامع و ملی دارد که به تبع مدیران كشور با این مساله به صورت استراتژیك برخورد نمی كنند.

اسلاید 10 :

دلایل رویکردجهانی به گیاهان داروئی

استفاده روزافزون مردم ازگیاهان داروئی وتمایل شرکت های تولیدکننده موادداروئی به داروها وترکیبات بامنشا گیاهی می توان به دلایل زیردانست:

1-   تهیه برخی ازموادموثره بطورمصنوعی امکان پذیرنیست وتنهابصورت طبیعی ازگیاهان قابل استخراج هستند.

2-   مواد داروئی مصنوعی(شیمیائی)هرچندبطورسریع اثرمی بخشندودارای یک تاثیرمشخص می باشندولی دراکثرمواردعوارض جانبی نامطلوب روی بدن انسان بجا مdگذارند درحالیکه موادگیاهی تاثیرمفیدواثرات جانبی خوبی روی سلامت بدن دارند.

3-   برخی ازعطرواسانس های مورد استفاده درصنایع آرایشی- بهداشتی- موادشیمیائی

اسلاید 11 :

خانگی(شامپو،صابون،خوشبوکننده های هوا و.) بدون وجود مواد مذکورساخت آنها امکان پذیرنمی باشد. 

4-   درصنایع کنسروسازی وشیرینی سازی و.درسطح دقیق وحساب شده برای بهترشدن طعم ورنگ وبوی محصول ازمواد موثره استفاده می شود.مواد موثره گیاهان ادویه ای مانند زیره سبز، ترخون وگشنیزعلاوه برطعم ومزه موادغذائی که بهترمی کنند اشتهاآور نیزهست وسبب هضم مواد غذائی وسلامت کاردستگاه گوارش می گردد.

اسلاید 12 :

نكات فني در جمع آوري و محصول برداري گياهان دارويي

مواد متشكل اندامهاي يك گياه بسيار متفاوت است و تنها قسمتهاي بخصوص از گياه براي تهيه دارو مورد استفاده قرار مي گيرد بايد توجه داشت كه ميزان مواد موثر در اندامهاي گياه ثابت نيست و متناسب با كيفيت رشد گياه تغيير مي كند.

عوامل مهمي كه در ميزان مواد موثره وجمع آوري اندام دارويي موثر است

اسلاید 13 :

زمان جمع آوری

جمع آوري گياهان دارويي در زماني كه گياه داراي حداكثر ميزان مواد موثره است بايد انجام گيرد زيرا ميزان مواد موثره گياه در طول سال وحتي در ساعات يك روز متغير است.
به عنوان مثال كورم سورنجان در پاييز فاقد مواد تخل و عادي از كلشي سين است ودر عوض داراي مقادير زيادي نشاسته مي باشد در صورتي كه در فصل بهار و اوايل تابستان كورم گياه داراي مزه تلخ و حداكثر مقدار ماده موثره كلشي سين بوده و جهت رفع نقرس جمع آوري مي شود و يا در گياه بدرالنبج ميزان آلكالوئيد آن در فصل زمستان كمتر از تابستان مي باشد. و ميوه شوكراني كه داراي 3 درصد آلكالوئيدكوفي اين مي باشد كه در هنگام رسيدن ميوه مقدار آن به يك درصد مي رسد.

اسلاید 14 :

مي توان برگهاي گل آنگشتانه را در نظرگرفت مقدار گليکوزيد آن در بعد از ظهر بيشتر از صبح مي باشد و يا برگهاي بيد كه ميزان گليکوزيدهاي آن در روز بيشتر از ساعات شب ميباشد . مثال قابل توجه ديگ در مورد خانواده سيب زميني است كه ميزان آكاتوئيدهاي آنها در هنگام صبح بيشتر از بعدازظهر است.

نكته: مهم در مورد گياهان اسانس دار اين است كه بر داشت آنها بايد در صبح زود انجام گيرد یعنی درست در زماني كه خورشيد از روي برگها ، شبنم ها را خشك مي كند چون اين زمان ميزان اسانس بالا مي باشد. در صورتيكه در طي روز براثر نور خورشيد واكنش ها شيميايي در گياه انجام ميگيرد و مقدار اسانس كم خواهد بود.
علاوه بر اين بايد سعي شود كه محصول برداري دريك روز صاف انجام گيرد اهميت ساعات مختلف روز در امر جمع آوري گياه

اسلاید 15 :

ترکیبات مهم گیاهان دارویی

هر ماده که در گياهی پيدا میشود دارای نقش خاصی در گياه میباشد. ماده میتواند در ساختمان گياه برای انجام اعمال حياتی بکار رفته باشد، ماده میتواند در ساختار خواص فيزيکی و شيميايی گياه نقش داشته باشد.

اسلاید 16 :

آلکالوئیدها

ترکیبات پیچیده ی ازت دار بوده و نوع بازی آن ها معمولأ اثرات قوی فیزیولوژیک دارد. ضمنأ آنها اکثرأ سموم گیاهی بسیار موثر و دارای اثرات خاصی نیز هستند.
الکالوئیدها را بر حسب ترکیبات شیمیایی و خصوصأ ساختمان ملکولی آنها در چندین دسته و گروه تقسیم بندی می کنند.

فنیل آلانین : کاپسائیسین در فلفل- کلشیسین در ارکیده
ایزوکینولئیک : مرفین، اتیل مرفین، کدئین، پاپاورین ،درتریاک

اسلاید 17 :

ایندولیک : ارگومترین، ارگوتامین از زنگ غلات 

کینولئیک : شاخه برگدار سداب معمولی

پیریدیک و پیپریدیک : ریسینین در کرچک - تری گونلین در شنبلیله - کونین(سم خطرناک ) در 

شوکران کبیر. استروئید : ریشه بنفشه معطر - تاج الملوک (آکونیتین به عنوان مثال )

اسلاید 18 :

گلوکوزید ها

گلوکوزید ها از سوخت و ساز ثانویه ی گیاه حاصل و از دو قسمت تشکیل شده اند.یک قسمت آن مانند گلوکز محتوی قند و در اکثراوقات غیر فعال است و اثر مناسبی روی حلال بودن گلوکوزید و جذب آن حتی انتقال ان از یک عضو به عضو دیگر دارد. اثر درمانی مربوط به قسمت دوم است که به ان اگلیکن (یا اگلوکن ) گفته می شود .بر حسب ترکیبات به انواع زیر تقسیم می شود :

اسلاید 19 :

گلوکوزید ها
تیو گلوکوزیدها : حاوی گوگرد که به طور آلی به آن متصل ( خانواده کلم )

گلوکوزیدهای مشتق از اسید سیانیدریک : که از ترکیبات سیانیدریک متصل به یک قند تشکیل می شود.( با تاثیر آنزیم آنها تجزیه (( اغلب در دهان انسان )) و به اسید سیانیدریک آزاد که یک نوع سم است تبدیل می شود. ) بادام تلخ – گل آقاطی سیاه – آلو و برگ گیلاس

گلوکوزیدهای آنتراکینونیک : دراکثر موارد پیگمانهای شفافی هستند که به آسانی مورد اشتباه قرار می گیرند – آنها 6 – 8 ساعت بعد از جذب اثر ملین دارند ( ساقه زیر زمینی ریوند )

اسلاید 20 :

گلوکوزید ها
کاردیوگلوکوزیدها ( گلوکوزیدهای دیژیتال ) : مواد بسیار مهمی هستند و به مقدار کمی فعالیت قلب را تنظیم می کند بر حسب ساختمان شیمیایی آنها را به :

کاردنولیدها : گل انگشتانه – موگه و آدونیس و بوفادینول ها ( ریشه هلبور) تقسیم می کنند
گلوکوزیدهای فنلیک : متعلق به گروه عناصری هستند که اثرات و در بیش تر موارد عطر خاصی نیز دارد.
 به همین دلیل برخی مواقع آنها را در میان عناصر معطر طبقه بندی می کنند (مشتقات سالیسیلیک موجود در پوست درخت بید، ریش بز، جوانه های صنوبر آربوتین و متیل آربوتین موجود در بوسرول، مورد و خزه ).