بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
به نام خدا
تاریخ تحلیلی صدر اسلام
اسلاید 2 :
مباحث مقدماتی تاریخ
1- واژه شناسی تاریخ : ( تاریخ از ماده ارخ یا ورخ . تعرف مختلف از تاریخ . تعریف نهائی : مجمعهای از تأثیر و تأثر انسان است و اموری مانند گمراهی ، هدایت .. را شامل است . ص 18)
- تاریخ نقلی : بررسی احوال گذشتگان ..
تاریخ علمی : بررسی حوادث وکشف علت رویداد ها.
علمیت در تاریخ : ویژگی های گزینه های علمی :1- ازمون پذیری 2- تکرار پذیری 3- تبعیت از قانون
فوائد تاریخ
1- نوعی ار تباط میان نسل های متوالی بشر برای دستیابی تجربه ها و اندوخته ها ی گذشتگان 2- مطالعه ی تطبیقی وتحلیلی تمن ها 3- یافتن رابطه ی علی میان حوادث و حل مشکلات . برای پی ریزی یک زندگی سالم برای بشر . ( برای اطلات بیشتر به اسلاید بعدی رجوع شود .)
اسلاید 3 :
فوائد تاریخ
اسلاید 4 :
اعتبار تاریخ
بدلیل آسان نبودن اثبات دانش بودن تاریخ ، دانشنمدان اهل فن به دو دسته تقسیم شده اند: 1- گروهی گزاره های تاریخی را به عنوان داش علمی قبول ندارند : دلایل این گروه :الف ) دشواری ارزیابی دقیق علل رفتار های تاریخی، ب) روابط علی ومعلولی حوادث تاریخی
ج) تجربه ناپذیری حوادث تاریخی .
د) تأثیر تعصّبات و غرض ورزی ها و اهتمام ستمگران در تدوین تاریخ
2- ولی دسته ای به دلیل اینکه تاریخ به عنوان مجموعه ای از معارف بر خوردار از روش ،موضوع و نظم انسجام ، تردید ناشدنی است . زیرا اولاً ماهیّت برخی از وقایع به گونه ای است که امکان تحریف و دروغ در آنها نمی رود. ثانیاً همه ی مورخان را در اثبات حقایق، نمی توان دروغگو دانست.ثالثاً با تکیه به وجود برخی شاخص ها مانند باستان شناسی، به درستی و نادرستی حوادث پی برد .
رویکرد قرآن و نهج البلاغه : برفایدهمندی تاریخ است .ص 21
اسلاید 5 :
فلسفه ی تاریخ
تعریف فلسفه تاریخ :عهده دار بررسی حقیقت وعلت وجودی تکامل تاریخ،کشف سنن حاکم برآنها،تعیین منازل برجسته تاریخ،تبیین روش های پژوهش در تاریخ و نهایتاً با روش
های فوق تاریخ کنونی تحت کنترول درآورد.
وگذشته را جراغ آینده قرار داد.
اسلاید 6 :
قانون مندی تاریخ از نظر قرآن
الف- آیاتی از قرآن که«قانون مندی تاریخ»را بیان می کنند؟
1- آیاتی که از مرگ وزندگی جوامع حکایت می کند .
وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ لاَيَستَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلاَيَسْتَقْدِمُونَ
2- آیاتی که فراگیر بودن کیفرنابودی جوامع و امت ها (این جهانی) ، بر اثر طرد پیامبران ، پرده بر می دارد .
و از فتنه اي بپرهيزيد كه تنها به ستمكاران شما نمي رسد، ) بلكه همه را فراخواهد گرفت،چرا كه ديگران سكوت اختيار كردند.( و بدانيد خداوند سخت كيفر است!
وَاتَّقُوا فِتْنَةً لاَتُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنكُمْ خَاصَّةً وَاعْلَمُوا أَنَّ اللّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ انفال25
اسلاید 7 :
نمونه هایی ازسنتهای تاریخ در قرآن
ب – از سنتهای تاریخ به چه مواردی میتوان اشاره کرد ؟
1-سنتهای ملل پیشین(انعام34)
2- پیوند زیر بنا ها و رو بناها بقره 214(ص23)3
3- مبارزه پیامبران با رفاه طلبی(سبا35)
4- رابطه چیرگی ستم و نابودی جامعه(اسرا 17)
نمونه هایی از آیات قرآن در باره رد نظریه تصادفی دانستن حوادث تاریخ ییوسف 109
پيش از تو نيز پيامبراني تكذيب شدند، و در برابر تكذيبها، صبر و - استقامت كردند، و ) در اين راه، ( آزار ديدند،تا هنگامي كه ياري ما به آنها رسيد. ) تو نيز چنين باش.اين يكي از سنتهاي الهي است، (و هيچ چيزي نميتواند سنن خدا را تغيير دهد،واخبارپيامبران به تورسيده است.انعام6 -34 وگفتند: اموال و اولاد ما(از همه) بيشتر است)و اين نشانه علقه خدا به ماست.(، و ما هرگزمجازات نخواهيم شد.34 سبا -35
- ه بسيار مردمي كه در قرون بعد از نوح،زندگي مي كردند،) و طبق همين سنت، ( آنها را هلك كرديم.و كافي است كه پروردگارت از گناهان بندگانش آگاه، و نسبت به آن بيناست.
اسلاید 8 :
توضیح دومورد از سنتها
- پیوند زیر بناها ورو بنا ها
اين، بخاطر آن است كه خداوند، هيچ نعمتي را كه به گروهي داده، تغيير نميدهد،جز آنكه آنها خودشان را تغيير دهند، و خداوند، شنوا و داناست.8 انفال وآیه 11سوره رعد تیز ازاین قاعده حکایت می کند.
إِنَّ اللَّهَ لاَ يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنفُسِهِمْ(رعد 11)
ارتباط اجرای اوامر الهی وفراوانی تولید . و اگر آنان تورات و انجيل و آنچه را از سوي پروردگارشان بر آنها نازل شده [= قرآن ] بر پا دارند، از آسمان و زمين،روزي خواهند خورد، جمعي از آنها، معتدل و ميانه رو هستند، ولي بيشترشان اعمال بدي انجام مي دهند.
وَلَوْ أَنَّهُمْ أَقَامُوا التَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِم مِن رَبِّهِمْ لَأَكَلُوا مِن فَوْقِهِمْ وَمِن تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ مِنْهُمْ أُمَّةٌ مُقْتَصِدَةٌ وَكَثِيرٌ مِنْهُمْ سَاءَ مَا يَعْمَلُونَ مائده- 66
اسلاید 9 :
از نظر قرآن حوادث تاریخ تصادفی نمی باشد.
5- دسته ای از آیات قرآن علیه نظریه تصادفی دانستن وقایع تاریخی ونیز قضا وقدری بودن آن موضع می گیرد وانسان راتشویق می کند تا با گردش درجهان ومطالعه ی سرگذشت ملتها،رازسعادت وانحطاط را کشف و سازوکارحرکت به سوی آینده راخردمندانه تدبیر وتنظیم کند.
- و ما نفرستاديم پيش از تو، جز مرداني از اهل آباديها كه به آنها وحي مي كرديم.آيا (مخالفان دعوت تو،) در زمين سير نكردند تا ببينند عاقبت كساني كه پيش از آنها بودند چه شد؟ !و سراي آخرت براي پرهيزگاران بهتر است. آيا فكر نميكنيد. یوسف 109آنها گفتند: > ما اگر هدايت را همراه تو پذيرا شويم، ما را از سرزمينمان مي ربايند ،آيا ما حرم امني در اختيار آنها قرار نداديم كه ثمرات هر چيزي ( از هر شهر و دياري )به سوي آن آورده مي شود؟! رزقي است از جانب ما، ولي بيشتر آنان نمي دانند. قصص28- 57
اسلاید 10 :
قرآن و تاریخ(نتیحه)
آیات ذکر شده وآیات دیگر،نشان میدهند که از نظر قرآن وقتی در هر جا فساد به اوج رسد باید انتظار فاجعه داشت یاتضییع نعمتباعث تنگی معیشت ونا امننی و ترس است؛
یاوقتی رفاه و فراوانی روزی وامنیت سیاسی ، راه به کفران نعمت باز کرد،باید منتظر تنگی معیشت ونامنی وترس بود .
امام علی(ع) نیز در نهج البلاغه می فرما یند:
از سختی ها و تنگی هایی که تبهکاری گذشتگان برای آنان پیش آورد بر حذر باشیدوروز های فراخی وروزهای تنگی زندگی آنان را در نظر آوریدو از سرگذشتی مشابه سرگذشت آنان بهراسید ووقتی به حالات گوناگون آنان می اندیشید،بنگریدکه چه بود بر آنان عزت آورد ودشمنانشان را دور کرد وعافیت را برآنان سایه افکن ساخت.این عاملچیزی جز وحدت نبود . ص24
اسلاید 11 :
تقسیم بندی فلسفه تاریخ
1- فلسفه نظری تاریخ که ازاز سه گزینه زیر صحبت می کند:
الف – تاریخ به کجا میرود (هدف) ب :چگونه میرود. (ساختار حرکت ومحرک) ج- :از چه راهی می رود .
2- فلسفه ی علم تاریخ :از موضوعاتی نظیر :روش شناسی پژوهش،تفاوت علم تاریخ با علوم دیگر،عنصر گزینش درتاریخ ،پیش بینی ،دخالت ارزش ها در قضاوت ها ف امکان تجربه در تاریخ پرداخته می شود .
اسلاید 12 :
عوامل محرک تاریخ
1- ابن خلدون در تحلیل عامل وعوامل پیدایش تمدن به عصبیت تأکید دارد .
2- کنت گوبینو بر نژا د
3- منتسکیو براقلیم
4- کار لایل بر قهرمانان
5- مارکس بر اقتصاد
6 – فروید بر غریزه ی جنسی
7- نیچه بر غریزه ی بر تری جویی
اسلاید 13 :
عوامل محرک تاریخ
8- بیکن بر دانش
9- شهید مطهری فطرت
10- محمد تقی جعفری خدا انسان و آنجه برای انسان مفید است و..
اسلاید 14 :
تقسیم بندی فلسفه تاریخ
1- فلسفه نظری تاریخ که ازاز سه گزینه زیر صحبت میکند:
الف – تاریخ به کجا میرود (هدف)
ب - چگونه میرود (ساختار حرکت ومحرک)
ج- از جه راهی می رود .
2- فلسفه ی علم تاریخ از موضوعاتی نظیر :روش شناسی پژوهش،تفاوت علم تاریخ با علوم دیگر،عنصر گزینش درتاریخ ،پیش بینی ،دخالت ارزش ها در قضاوت ها ف امکان تجربه در تاریخ پرداخته می شود .
اسلاید 15 :
اهمیت وارزش تاریخ اسلام
1- حفظ میراث فرهنگی
2- گذشته را جراغ آینده قراردادن
3- اثبات وحی
4- آگاهی از راز توفیق پیامبر اسلام
5- اخذ الگو های لازم ازبزرگان اسلام
6- شناخت احکام
7- وظیفه ملی ایجاب می کند از پیشینه خود آگاه باشیم.
اسلاید 16 :
گونه های مختلف تاریخ نگاری
سیره نگاری
تک نگاری
تاریخ عمومی تقویمی
تاریخ نگاری بر اساس نسب شناسی
تاریخ نگاری بر اساس سبک خبری
تاریخ نگاری محلی
تاریخ نگاری فرهنگی
اسلاید 17 :
علل توجه مسلمین به مسئله دانش تاریخ نگاری
قداست دانش تاریخ
موضع تصدیقی قرآن به انبیائ
تشوق قرآن
لزوم بهره گیری از سیره ی اولیائ
داد و ستد فرهنگی با ملل
اسلاید 18 :
آسیب شناسی تاریخ اسلام
ازمهمترین عوامل تاریخ
فاصله زمانی مورخ با پدیده های تاریخی
اختلاف امت هاو پیدایش فرقه ها
تعصب
فشار فرمانروایان
استفاده ی بعضی از مورخان ازنا آگاهی خلفا وامیران
منع کتابت حدیث توسط بعضی از خلفای اول
..
اسلاید 19 :
اصول وقواعد عام تاریخ نگاری
توجه به همه علل و عوامل
پرهیز ازپیش داوری
رعایت عینیت
رعیت آداب،رسوم ،سنن وزمان وقوع وقایع
ریشه بابی رویدادها
توجه به نقش مردم
ارئه راه حل
اسلاید 20 :
معنا وپیشینه شرق شناسی
پژوهش دانشمندان غربی در فرهنگ و تمدن مشرق زمین را «شرق شناسی »گویند.
چه عاملی سبب رشد رویکرد،شرق شناس غربیان درشرق شد ؟
رشدنهضت های اسلامی در شرق اسلامی علیه استعمارنو وقدیم
رویکردهای شرق شناسی:
1- روی کرد مثبت : که همان تلاش عالمان جهت توسعه روشنگری وشناخت معارف تاریخی بشرواقوام گونا گون است.
مانند: آثار جرج جرداق
2- رویکرد منفی :این رویکرد شرق شناسی به دنبال هدف های غیر انسانی است .نظیر استعمار ، نژاد پرستی ،و .مثل کتاب تاریخ اسلام کمبریج. (این کتاب مورد انتقاد پژوهشگر مسیحی مذهب، ادوارد سعید، مقیم آمریکا قرار گرفته است.)
