بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
اقتصاد کلان – جلسه چهارم
فصل دوم :محاسبه تولید ملی و شاخص قیمت ها
اسلاید 2 :
متغیر های جریان و ذخیره :
در اقتصاد و به خصوص در اقتصاد کلان به طور مشخص ما با دو گونه از متغیر ها سر و کار داریم که برخی از آنها در یک زمانی و برخی دیگر در یک نقطه از زمان اندازه گیری می شوند.
آن دسته از متغیرهای اقتصادی که اندازهگیری و محاسبه آنها الزاماً باید طی یک زمانی صورت گیرد که اصطلاحاً متغیرهای جریان یا روانه نامیده می شوند.
برای مثال در آمد یک متغیر جریان است زیرا درآمد یک ماه یا یک سال حاصل یک لحظه نیست بلکه حاصل کار انجام شده طی ما یا طی سال است. یا مصرف یک متغیر جریان است زیرا مصرف یک سال در یک لحظه انجام نمی شود بلکه طی سال صورت میگیرد یا پس انداز یک متغیر جریان است زیرا بخشی از درآمد کسب شده طی سال است که کنار گذاشته شده و مصرف نمیشود.
متغیرهایی که در محاسبات ملی و محاسبه تولید ناخالص ملی و عدم مورد اشاره قرار میگیرد و مومنان از نوع متغیرهای جریان یا روانه هستند.
اسلاید 3 :
آن دسته از متغیرهای اقتصادی که اندازهگیری و محاسبه آنها الزاماً باید در یک لحظه از زمان صورت گیرد اصطلاحاً متغیرهای ذخیره یا انباره نامیده میشود.
برای مثال ثروت یک متغیر ذخیره است زیرا ثروت یک فرد نتیجه پساندازهای کل دوره های زمانی گذشته فرد است که تا یک لحظه از زمان انباشته شده است. حجم پول منتشره توسط بانک مرکزی یک متغیر ذخیره است زیرا حاصل از انتشار پول توسط بانک مرکزی طی تمامی دوره های زمانی گذشته است که تا یک لحظه زمانی خاص انباشته شده است.
متغیرهای ذخیره در اقتصاد کلان نتیجه انباشته شدن متغیرهای جریان طی زمان هستند که تا یک لحظه زمانی صورت گرفته است.
اسلاید 4 :
محاسبه تولید ملی به عنوان شاخص رفاه :
برای محاسبه سطح رفاه فرد و جامعه می توان از سطح تولید و درآمد تحقق یافته استفاده کرد.
در اقتصاد کلان به عنوان کلیدی ترین شاخص رفاه جامعه از تولید ناخالص ملی یا درآمد ناخالص ملی استفاده میشود که یک متغیر جریان بوده و بیانگر ارزش پولی کالاها و خدمات نهایی تولید شده طی یک دوره یا سال است.
سه روش برای محاسبه تولید ناخالص ملی وجود دارد:
روش مخارج یا هزینه - روش درآمد یا توزیع - روش تولید یا ارزش افزوده
اما قبل از آن موارد و نکاتی در این مورد را یادآور می شویم :
اسلاید 5 :
1- در محاسبه تولید ناخالص ملی تنها کالاها و خدمات نهایی محاسبه می شوند بدین معنی که کالاها و خدماتی جزو تولید ناخالص ملی به حساب می آید که در آخرین مرحله فروش باشند و برای فروش مجدد خریداری نشوند. این ملاک بسیار مهم است چرا که از احتساب مضاعف و چندبار شماری برخی از اقلام در محاسبه جلوگیری می نماید.
برای نمونه مواد اولیه ای که توسط تولیدکنندگان خریداری می شود در محاسبه تولید ناخالص ملی منظور نمی شود ، زیرا بعد از اینکه تولید کنندگان آن مواد اولیه را تبدیل به کالا برای مصرف نهایی یا فروش کردند ارزش آن مواد اولیه در ارزش کالاهای ساخته شده مستقر می باشد. بنابراین از نظر اصولی ارزش کالاها و خدماتی در محاسبه تولید ناخالص ملی به حساب می آیند که برای مصرف نهایی باشند.
در مورد خدمات نیز کارگری که در استخدام یک بنگاه تولیدی است خدمات خود در محاسبه تولید ناخالص ملی منظور نمیشود زیرا خدمات او در تولید کالایی به کار برده میشود که آن کالا به فروش میرسد و در آن صورت ارزش خدمات در ارزش کالا گنجانده میشود و دیگری آجی به در نظر گرفتن ارزش خدمات او به طور جداگانه نیست، در حالی که خدمات یک تعمیرکار لوازم خانگی به عنوان خدمات نهایی تلقی شده و در محاسبه تولید ناخالص ملی به حساب آورده میشود.
اسلاید 6 :
2-غالبا گفته میشود که تولید ناخالص ملی ارزش کالاها و خدمات نهایی تولید شده و مبادله شده طی سال است یعنی کالاها و خدماتی در محاسبه تولید ناخالص ملی منظورمی شود که در بازار بر روی آنها مبادله صورت گرفته باشد .
ارزش ساعات کاری که زنان خانه دار برای مراقبت از فرزند خود یا برای پخت مربا و تهیه ترشی و غیره صرف میکند علیرغم آنکه با ارزش است در محاسبه تولید ناخالص ملی منظور نمی شود. یا برخی کالاهای خود مصرفی کشاورزان مانند مرغ و خروس خانگی که فقط برای مصرف شخصی است یا سبزیجاتی که فقط برای مصرف خانگی است و مورد مبادله قرار نمی گیرد در محاسبه تولید ناخالص ملی منظور نمی شود.
در این مورد دو استثنا وجود دارد یکی مربوط به اجاره خانه های تحت استفاده مالک است که علیرغم آنکه اجاره ای بابت استفاده از خانه دریافت و پرداخت نمی شود همانند اجاره خانه هایی که اجاره آن ها دریافت و پرداخت می شود در محاسبه تولید ناخالص ملی منظور می شود. مورد دیگر کالاهای کشاورزی اصلی مورد استفاده خود کشاورزان مانند گندم و برنج و غیره است که به دلیل قابل توجه بودن آنها با برآوردهای سعی در محاسبه آنها در تولید ناخالص ملی می شود.
اسلاید 7 :
3- فعالیت های غیر قانونی و ممنوع یا به اصطلاح اقتصاد زیرزمینی علیرغم آنکه کالا و خدماتی تولید میکند که مبادله نیز میشود و ارزش پولی دارند در محاسبه تولید ناخالص ملی به حساب آورده نمی شوند. مثلا تولید و خرید و فروش مواد مخدر و یا اصولاً هرگونه کالاها و خدماتی که فعالیت مربوط به آنها ممنوع باشد در محاسبه تولید ناخالص ملی وارد نمی شود. زیرا تولید ناخالص ملی معیار رفاه جامعه در نظر گرفته می شود و حال آنکه فرض می شود فعالیت های غیر قانونی اثرات مضر و رفاه جامعه میگذارد.
4-در محاسبه تولید ناخالص ملی تنها کالاها و خدمات جدیداً تولید شده به حساب آورده می شود و خرید و فروش داراییها (کالاهای دست دوم ، زمین ، ارز ، سهام ، اوراق قرضه ، سرقفلی و غیره ) در محاسبه تولید ناخالص ملی وارد نمی شود.
اسلاید 8 :
5-در محاسبه تولید ناخالص ملی پیامد های منفی حاصل از آلودگی محیط زیست ، جرم و جنایت و مواردی از این قبیل به عنوان یک رقم منفی از تولید ناخالص ملی کسر نمی شود و حتی هزینه های انجام شده برای برطرف کردن آن موارد در محاسبه تولید ناخالص ملی منظور می شود.
مثلا عدم مطلوبیت و ناخوشایند حاصل از سر و صدای زیاد در شهرها در محاسبه تولید ناخالص ملی مورد توجه قرار نمیگیرد. اما هزینه های صرف شده بابت معالجات پزشکی ناشی از این سر و صداها که برای افراد جامعه به وجود میآید در محاسبه تولید ناخالص ملی منظور شده و نه تنها تولید ناخالص ملی از نظر محاسباتی کاهش نمی یابد بلکه افزایش نیز می یابد.
