بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بسمه تعالی
سازوکارهای تضمین کیفیت در دانشگاه The Mechanisms of Quality Assurance in University
اسلاید 2 :
طرح موضوعاتي براي هم انديشي
1- ويژگيهاي نظام دانشگاهي و مفهوم دانشگاه
2- چالشهاي مديريت در نظام دانشگاهي
3- ضرورت و رويكردهاي برنامه ريزي توسعه كمي و كيفي دانشگاه
4- تعاريف و راههاي دستيابي به كيفيت در دانشگاه
5- چرخه تضمين كيفيت در دانشگاه
6- تعاريف و رويكرد هاي ارزيابي كيفت در دانشگاه
7- نمونه اي از فعاليت هاي صورت گرفته در خصوص تضمين كيفيت در دانشگاه
8- جستجوي سازوكارهاي تضمين كيفيت در دانشگاه تربيت معلم سبزوار
اسلاید 3 :
ویژگیهای نظام دانشگاهی
1- سیستمي متشكل از عناصر چندگانه :
از نگاه سيستمي هر دانشگاه متشكل از عناصري (درونداد ، فرايند ، برونداد واسطه اي ، برونداد نهايي و پيامد) است كه همواره در تعامل با همديگر و همواره در حال تغيير و تحول اند و اين تغيير و تحول مي تواند وضعيت مطلوب يا نامطلوبي را براي دانشگاه فراهم آورد . تعادل در سيستم دانشگاه از نوع تعادل پوياست يعني همواره در حالت نظم و بي نظمي است .
اسلاید 4 :
ویژگیهای نظام دانشگاهی
2- دانشگاه به عنوان یک سیستم باز دارای تعامل با محیط :
تعامل جوهره اصلي وجودي و پويايي دانشكاه را نشان مي دهد اساسي ترين مفهوم بازخورد است كه دانشگاه از نشانه هايي كه از محيط مي گيرد خودش را با محيط سازگار ميكند
ويژگيهاي سيستم هاي بسته : 1- دروندادهاي تعريف شده ، قابل كنترل ، ساده ، پردازش داده ها سيستماتيك و مطابق برنامه 2- خطي بودن 3- علت و معلول را مي توان به دقت پيش بيني كرد
ويژگيهاي سيستم هاي باز : 1- درونداد پيچيده ، غير قابل ارزيابي و كنترل دقيق 2- پويا 3 - غير خطي 4- دائما در حال تغيير و تعامل با محيط 5- تكاملي
دو نوع ديدگاه كه به آموزش عالي مشروعيت مي بخشد (بورابوكر ،2000) :
1- ديدگاه اول : دانشگاه بايد فارغ از بحث هاي روزمره تنها به توليد علم بينديشد
2- ديدگاه دوم : دانشكاه به عنوان يك زير سيستم اجتماعي بايد پاسخگوي نياز هاي محيط باشد . دانشگاه بايستي در قبال نيازهاي جامعه مسئوليت بپذيرد و در راستاي حل مسائل اجتماعي گام بردارد. ( تحقيق راجع به سند توسعه شهرستان ميتواند نمونه اين قضيه باشد)
اسلاید 5 :
ویژگیهای نظام دانشگاهی
3- دانشگاه به عنوان سیستمی با پیوند های سخت و سست :
اصطلاح پيوند هاي سخت و سست به چگونگي تاثير و تعامل زير سيستم ها و عناصر مختلف يك دانشگاه مربوط است.
در پیوند هاي سخت ، ارتباط محكمي بين زير سيستم ها و عناصر وجود دارد بنحوي كه تغيير يكي از زير سيستم ها تاثير قابل توجهي در ساير زير سيستم ها ايجاد مي كند . لذا اگر سيستم واجد عناصر و اجزاء مشترك بسياري باشد و آن عناصر در ميان مهمترين عناصر زير سيستم باشد ، شاهد پيوند هاي سخت خواهيم بود
در سيستم هايي با پيوند سست : 1- تغييرات در زير سيستم باعث تغيير در كل سيستم نمي شود 2- تعاملات و تغييرات قابل پيش بيني نيست 3- برونداد پيوندهاي سست قبل پيش بيني و برنامه ريزي نيست
در سيستم دانشگاهي بيشتر چه نوع پيوند هایي رايج است ؟
اسلاید 6 :
ویژگیهای نظام دانشگاهی
4- دانشگاه سیستمی پیچیده و دارای محیطی پیچیده :
- پيچيدكي دلالت بر محتواي اطلاعاتي سيستم داشته و مشخص كننده اصالت (غير اقتباسي) سيستم است. درجه پيچيدگي يك سيستم به تعداد عناصر سيستم و تعداد و نوع روابطي كه اين عناصر را با هم مرتبط مي سازد دارد.
- پيچيدگي دانشگاه ناشي از كاركرد متنوع و تضادهاي دروني آنست. فزايندگي روابط و تنوع عوامل باعث بوجود آمدن رفتارهايي مي شود كه پيش بيني آنها غير ممكن است .
- هرچه سيستم ها پيچيده تر مي شوند به سمت اصالت و نو شدن حركت مي كنند.
- فهم پيچيدگي نيازمند ذهن پيچيده است و براي درك آن به زمان ، روش و دقت نظر كافي نياز است
- فهم پيچيدگي سازمان دانشگاه براي ساختن دانشگاه اصيل امري اساسي است.
اسلاید 7 :
مي خواهيم چگونه دانشگاهي باشيم ؟
واقعیت دانشگاه از طريق نوع نگاه به دانشگاه شكل مي گيرد و باور مديران و دست اندكاران بيشترين نقش را در شكل گيري مفهوم دانشگاه دارد
باور دست اندركاران دانشگاه سبزوار در خصوص مفهوم دانشگاه چيست؟
- آيا به دنبال دانشگاه آموزشي هستيم؟
- آيا به دنبال دانشگاه پژوهشي هستيم؟
- آيا به دنبال دانشگاه به مثابه بنگاه هستيم؟
- آيا به دنبال دانشگاه كارگاهي هستيم؟
- آيا به دنبال دانشگاه نوآور هستيم؟
هر كدام از مفاهيم را كه انتخاب كنيم الگوي سازماندهي علمي( آموزشی ، مولد بودن ، سازگارشوندگی ) مربوط به خودش را مي طلبد
اسلاید 8 :
چالش های مديريت نظام دانشگاهی
1- مديريت راهبردي : تحقق ماده 49 برنامه چهارم در استقلال دانشگاه ها و اداره هيات امنايي آنها ، نيازمند نهادينه شدن تفكر راهبردي در برنامه ريزي است . با توجه به روند تمركز زدايي در دانشگاه ها ، مديران دانشگاهي بايستي براي توسعه خود برنامه ريزي كنند كه اين امر نيازمند نگرش حرفه اي به امور برنامه ريزي و ايجاد ظرفيت هاي تخصصي و كارشناسي لازم در مديريت دانشگاهي است.
2- مديريت كيفيت : تضمين كيفيت رمز بقاي يك نظام آموزش عالي در دنيايي است كه روز به روز رقابتي تر مي شود . ايده دانشگاه مستقل ، تنها به شرط استقرار نظام تضمين كيفيت دانشگاه ها و نهادينه سازي فرايند هاي ارزيابي دروني و بيروني در آنها محقق مي گردد.
3- مديريت بهره وري : واگذاري اختيارات ، دانشگاه ها را با چالش مواجه ساخته است . لذا دانشگاه ها بايستي با اصول بهره وري و بنگاه داري آشنا شوند و ضمن ايفاي مسئوليت هاي اجتماعي _ فرهنگي خود در قبال استفاده از كمك هاي عمومي دولت، به لوازم عقلاني بقاي خود در يك محيط رقابتي بر اساس قواعد كارايي و بهره وري نيز پايبند باشند. فرصت يا تهديد ؟
اسلاید 9 :
رويكرد هاي برنامه ریزی توسعه دانشگاهی و انتخاب مسیر آینده
1- رويكرد برنامه ریزی خطی : در گذشته تصور بر اين بود كه مي توان با يك برنامه ريزي دقيق و محاسبه تمامي جوانب اهدافي دقيق طراحي كرده و با يك برنامه حساب شده به تمامي اهداف از قبل طراحي شده دست يافت . مفروضات اين نوع برنامه ريزي: 1- ساده بودن محيط برنامه ريزي 2- خطي بودن موقعيت 3- پيش بيني پذير بودن ، كنترل پذير و ثابت بودن متغير ها بوده است (مثال برخي دانشگاه هاي كشور)
2- رويكرد برنامه ریزی راهبردی : اما دانشگاه يك نظام خاص است و حتي با الگوهاي متداول برنامه ريزي استراتژيك (الگوهاي تجاري) هم نمي توان براي دانشگاه برنامه ريزي كرد .
مهمترين ويژگي برنامه ريزي راهبردي در دانشگاه تعامل مستمر با محيط و انعطاف پذيري است. دانشگاه بايد چشم انداز داشته باشد (ولي نه از نوع چشم اندازهاي بنگاه هاي تجاري ) و بايد براي رسيدن به آن سناريو هاي متنوعي طراحي نمايد. مفروضات برنامه ريزي در هزاره سوم : عدم قطعيت ، عدم اطمينان ، پيچيدگي محيط ، پويايي و تغيير مداوم است
تصميمات در نظام دانشگاهي بايستي بر اساس موقعيت و استراتژي ها بيشتر از نوع نوظهور Emergent)) باشند. (نظريه مينتسبرگ در اين خصوص قابل توجه است)(تعريف استراتژي و فرايند استراتژي سازي)
اسلاید 10 :
اهداف عمده برنامه ریزی توسعه دانشگاهی
الف) برنامه ریزی توسعه کمی دانشگاه : برنامه ريزي توسعه كمي دردانشگاه ها كه عمدتا به توسعه فضاي فيزيكي و رشد جمعيت دانشجويي اطلاق ميشود بر اساس طرح جامع دانشگاه صورت مي پذيرد كه با برنامه جامع دانشگاه تفاوت دارد براساس طرح جامع اقدامات زير صورت مي پذيرد :1- انجام مطالعات مقدماتي در مقياس شهر ( نقش غالب اقتصادي شهر ، تراكم جمعيت و وضعيت كالبدي شهر و شرايط آب و هوايي و. 2- تهيه نقشه توپوگرافي زمين دانشگاه و بررسي ويژگيهاي طبيعي زمين و آماده سازي آن از نظر مطالعات زمين شناسي و مطالعات خاك شناسي ، منابع آب و پوشش گياهي و.3- گونه شناسي و جايابي فضاهاي آموزشي 4- برنامه ريزي توسعه آموزشي دانشگاه از نظر : توزيع جمعيت دانشجويي ، فضاهاي آموزشي الزامي دانشگاه ، برنامه ريزي فيزيكي فضاهاي آموزشي و. 5- برنامه ريزي دانشكده هاي مورد نياز و ساير فضا هاي كمك آموزشي و رفاهي و تاسيسات زير بنايي و.
ب) برنامه ریزی توسعه کیفی دانشگاه : براي ورود به بحث توسعه كيفي ابتدا بايستي مفهوم كيفيت در دانشگاه را دريافت
اسلاید 11 :
چالشها و تنگناها
لزوم مسئوليت پذيري و پاسخگويي در قبال جامعه و دولت
ضرورت بازانديشي در رسالت و اهداف، ساختار، کارکردها، فرايندهاي نظام دانشگاهي
توجه به کيفيت و بهبود و ارتقاء آن
اگرچه متخصصان بريك تعريف واحد از كيفيت چندان اتفاق نظر ندارند، ولي در ضرورت توجه به كيفيت دانشگاهي متفق اند.
ايشان براي ارتقاي آن به سطح مورد نظر، به طراحي و پياده سازي نظامهاي تضمين كيفيت پرداخته اند.
چند عامل در اين ميان نقش اساسي داشتهاند
ضرورت توجه به كيفيت دانشگاهي
اسلاید 12 :
کیفیت در نظام دانشگاهی
به چه معناست؟
اسلاید 13 :
الف ) كيفيت از ديدگاه شبكه بين المللي نهادهاي تضمين كيفيت درآموزش عالي :
كيفيت به عنوان تطابق وضعيت آموزش عالي با استانداردهاي از قبل تعيين شده
كيفيت به عنوان تطابق وضعيت آموزش عالي با رسالت، هدف وانتظارات ياران آموزشي (افراد ذي ربط، ذي نفع وذي علاقه درامور دانشگاهي )
اسلاید 14 :
ب ) کيفيت از ديدگاه افراد ذينفع:
الف) مصرف کننده ( دانشجو ، ..)
ب ) متخصصان حرفهاي
ج) هيات علمي
د) کارفرما (بازار کار)
اسلاید 15 :
ج ) کیفیت براساس عناصر نظام دانشگاهي
اسلاید 16 :
د ) کیفیت براساس مولفه هاي نظام دانشگاهي
کيفيت تدريس
کيفيت يادگيري
کيفيت پژوهش
کيفيت خدمات تخصصي ( ارتباط با جامعه)
اسلاید 17 :
تعریف عملیاتی کیفیت دانشگاهی
مناسب بودن برای هدف
Fitness for the Purpose
Fitness of the Purpose
برای ارتقاءکیفیت باید یک نقطه هدف تعریف کنیم زیرا هدف مبنایی است که کیفیت بر اساس آن سنجیده می شود
کیفیت مقصد نیست بلکه روش زندگی دانشگاه و اعضاء است
کیفیت باید به صورت پلکانی دیده شود که پله آخر ندارد
اسلاید 18 :
جمع بندي مفهوم كيفيت نظام دانشگاهي
كيفيت در نظام دانشگاهي مفهومي است :
الف) نسبي : علاوه بر اینکه مفهوم کیفیت در نزد افراد تغییر میکند ، شاخص ها نیز معیارهایی قراردادی هستند که بر حسب زمان و اطلاعات کنشگران تعیین می شوند
ب) تام : تام بودن کیفیت دانشگاهی به کلیت نظام دانشگاه مربوط می شود
ج) پيچيده : با توجه به وجود نظم و بی نظمی ، عدم اطمینان و تضاد های محیطی ، کیفیت نیز امری تحولی است و از جهتی (در مفهوم ایستایی آن) استاندارد پذیر نیست . بنابراین در طراحی شاخص ها عدم اطمینان باید لحاظ شود
د) چند بعدي و چند وجهي : ابعاد ؛ آموزش ، تحقیق ، عملکرد نیروی انسانی و .
اسلاید 19 :
راه دستيابي به كيفيت در آموزش عالي
تجارب بين المللي نشان مي دهد دستيابي به كيفيت در گام نخست مستلزم استقرار نظامهاي تضمين كيفيت دانشگاهي است. از طريق فعال شدن اين نظامهاست كه دانشگاه :
1- فرهنگ كيفيت را در عناصر دروني اش ايجاد و توسعه مي دهد.
2- كيفيت آموزش, پژوهش, وخدمات خود را ارتقاء مي بخشد.
3- خود را براي ارزشيابي هاي بيروني كيفيت و پاسخگويي به جامعه آماده مي كند.
اسلاید 20 :
تعریف تضمین کیفیت در دانشگاه
1- شامل كلية خطمشئها, سياستگذاريها, فرايندها و فعاليتهاي برنامهريزي شده كه از طريق آنها كيفيت آموزش عالي حفظ, ارتقاء و توسعه مييابد.
2- فرايند بررسي و امتحان اهداف, ساختار, درونداد, فرايند, برونداد و پيامدهاي نظام آموزش عالي كه موجب حفظ, بهبود و ارتقاء كيفيت ميشود.
بنابراين مفهوم تضمين كيفيت بر حفظ، بهبود مستمر و ارتقاء كيفيت دلالت دارد
