بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدللّه ربّ العالمین
وصلی الله علی محمد و آله الطاهرین
اسلاید 2 :
کارگاه اخلاق علمی و حرفه ای«اخلاق آموزش و اخلاق سازمانی در مراکز آکادمیک»
اسلاید 3 :
جلسه اوّل
کلیات و پرسش های اصلی
اسلاید 4 :
1. مفهوم شناسی اخلاق
الف) اخلاق در لغت:
اخلاق جمع مکسر «خُلق» است. خُلق: یعنی ملکه نفسانی، و ملکه به اموری اطلاق می شود که بر اثر تمرین و تکرار به عنوان یک عادت و رفتار ثابت برای انسان مبدل گردد.
ب) اخلاق در اصطلاح:
تعریف رایج در نزد قُدما و اندیشمندان اسلامی( فیض کاشانی، ابن مسکویه و.)، «صفات و ویژگی های پایدار در نفس که موجب می شوند کارهای متناسب با آن صفات به طور خودجوش و بدون نیاز به تفکر و تأمّل از انسان صادر شود.» (المهجه البیضاء.فیض کاشانی، ج5، ص 95)
«اخلاق حالت نفسانی است که بدون نیاز به تفکر و تأمّل آدمی را به سمت انجام کار حرکت می دهد.»(ابوعلی مسکویه-کیمیای سعادت)
اسلاید 5 :
اگر این حالت نفسانی به گونه ای باشد که کارهای زیبا و پسندیده از آن صادر شود، آن را «اخلاق خوب» یا «فضائل» نامند. و اگر افعال زشت و ناپسند از آن صادر شود آن را «اخلاق بد» یا «رذائل» گویند.
باید مبانی و مصادیق هردو اخلاق را شناخت، به «حسنات» که منطبق با دین، فطرت و عقل است، آراسته شد و پایبند بود# و در قبال «رذائل» فرهنگ پرهیز را در پیش گرفت تا بستر مناسبی برای رشد و بالندگی و سعادت و نیک فرجامی فراهم آید.
ج) تعریف علم اخلاق:
1. تعریف فضیلت محور:
«علمی است که با معرفی و شناساندن انواع خوبی ها و بدی ها، راه کسب خوبی ها و رفع و دفع بدی ها را به ما می آموزد.»
«علمی است که موضوع آن افعال اختیاری(با تاکید به نقش نیت) ناشی از صفات اکتسابی یا منتهی به صفات اکتسابی است، صفاتی که تاثیر مستقیم و پایدار به کمال حقیقی و سعادت انسانی دارند.»
اسلاید 6 :
2. تعریف حق محور:
*«علمی است که موضوع آن رفتار ارتباطی پایدار، مبتنی بر حقوق(و منافع) طرف ارتباط است» و شامل سه حوزه:
ارتباط درون شخصی حوزه اخلاق فردی و بندگی
ارتباط میان شخصی حوزه اخلاق خانوادگی و اجتماعی
ارتباط برون شخصی اخلاق زیست محیطی
*«علمی است که به طرح الزامات و مسئولیت های (درونی) انسان در رفتار ارتباطی و رعایت حقوق دیگران مبادرت می نماید.»
انواع متعدد مسئولیت های انسان:
1. مسئولیت های حقوقی و کیفری(قانون)
2. مسئولیت های اخلاقی: که بر اساس تعهد و مسئولیت درونی صورت می پذیرد و عدم انجام آن پیگرد قانونی در پی ندارد.
اسلاید 7 :
2. جایگاه، اهمیت و چرایی اخلاق بر سر سفره ضیافت اندیشه؟
نقش اخلاق در سبک زندگی؟
نقش اخلاق در انجام موفق رسالت آموزشی و تربیتی استاد؟
اخلاق«حسنه» از ارکان سعادت و نیک فرجامی آدمی است.
تکمیل و ترویج مکارم اخلاقی، غایت بعثت نبوی (صلی الله علیه و آله)است.
اخلاق، قلمرو نگاه را از «من» و «خود» عبور می دهد و به حقوق، مصالح، رشد و سعادت دیگران نیز، معطوف می دارد:
من و خود خواهی(فردی، شغلی، سازمانی . ) بزرگترین عامل سقوط معنوی است و آدمی را تا مرز حیوانیت، بلکه پست تر، سوق می دهد.
در فرهنگ دینی، طلب خیر، سعادت و سلامت برای دیگران تقدم رتبی بر خویشتن خویش دارد.
اسلاید 8 :
اخلاق مهمترین جذب، کشش و ترغیب دیگران به ارزش های دینی و اجتماعی است.
اخلاق و سیره نبوی، بیشترین نقش را در گرایش به اسلام و تعلیم و تربیت ایفا نموده و می نماید. بدین جهت از آن به عنوان«دومین معجزه» نبوی یاد شده است. بالطبع، اخلاق و رفتار ارتباطی استاد نیز در مقیاس خویش می تواند در جذب متربّی و کسبِ علم و معنویت چنین نقشی را ایفا نماید.
تجلی حدیث شریف رضوی (برای ما زینت باشید نه اسباب سرافکندگی) را می توان در آیینه اخلاق و رفتار جامعه به تماشا نشست.
اخلاق، زیور و زینت وجود انسان و زمینه سازی زیبا سیرتی است.
اخلاق و مسئولیت های اخلاقی پشتوانه اجرای قانون است.
اسلاید 9 :
دانستن وضعیت ایده آل، وضعیت موجود و فاصله بین وضعیت موجود با مطلوب
بسیاری از اندیشمندان و پیشروان فلسفه هستی (نظیر: کانت، میل، نیچه . ) برای دست یابی به علل سقوط فرهنگی و اخلاقی انسان مدرن، برآنند که:
1. باید در جستجوی چاره جویی برای تصمیم گیری های اخلاقی برآمد.
2. باید به اندیشه ای دوباره درباره چیستی و چرایی اخلاق و نقش آن در زندگانی آدمی، اهتمام گردد.
اسلاید 10 :
3. انواع اخلاق
الف) براساس حوزه های پژوهشی و مطالعاتی
1. اخلاق توصیفی
2. اخلاق هنجاری «اخلاق دستوری»:
به بررسی افعال اختیاری انسان، از حیث «خوبی» و «بدی» یا «باید ها» و «نباید ها» می پردازد و معیار تمایز کار خوب و بد را معرفی می نماید.
اسلاید 11 :
3. اخلاق کاربردی«کاربستی»:
اخلاق کاربردی، زیرمجموعه و رشته ای از اخلاق هنجاری است. و به شیوه های کاربرد و تطبیق استدلال ها و اصول کلی اخلاقی در حوزه های خاصی از زندگی فردی و اجتماعی اطلاق می گردد.
تذکر: توجه ویژه به معزلات و حل تعارضات (معماهای) اخلایقی در زمینه های محدود و موضوعات معین، یکی از مامویت های اصلی و مهم اخلاق کاربردی است.
اسلاید 12 :
ب) براساس مسئولیت های اخلاقی:
1. اخلاق فردی(مسئولیت های فردی - شخصی)
2. اخلاق شغلی (مسئولیت های فردی - شغلی):
«به مسئولیت های اخلاقی فرد از حیث شغل، اطلاق می گردد.»
تنوع پذیری و تخصص گرایی، یکی از مهمترین تفاوت های اخلاق فردی و اخلاق شغلی است که بر حب تنوع مشاغل بوجود آمده است. از جمله: اخلاق پزشکان، اخلاق مدیران، اخلاق معلمان، اخلاق تجار، اخلاق خبرنگاران و .. .
اسلاید 13 :
3. اخلاق حرفه ای:
*دو دیدگاه در تعریف اخلاق حرفه ای:«سنتی و نوین»
الف) اخلاق حرفه ای به معنای «اخلاق کار» «اخلاق مشاغل»
* «زیرمجموعه و حوزه بزرگی از اخلاق کاربردی است که در آن از چالش های اخلاقی حرفه و ارزش ها و کدهای اخلاقی مرتبط با مشاغل، سخن بمیان می آید.»
* «اخلاق حرفه ای به چگونگی رفتار، ادب و عمل شخص هنگام انجام کار حرفه ای می پردازد. و هدف آن بیان مسئولیت اخلاقی فرد در قبال شغل اوست.»
اسلاید 14 :
* حرفه، به شغلی اطلاق می شود که از ویژگی های زیر برخوردار باشد:
1. شاغلین زندگی خود را وقف شیوه ای خاص کرده باشند.
2. مقتضی فعالیت برای پیشبرد اهداف جامعه باشد.
3. آرمان خدمت به جامعه را دارا باشد.
4. به دلیل لزوم مهارت های ویژه نظری و عملی، میزانی از تحصیلات علمی را نیاز دارد.
اسلاید 15 :
ب) اخلاق حرفه ای به معنای: مسئولیت های اخلاقی بنگاه و سازمان در قبال محیط:
در مفهوم نوین، اخلاق حرفه ای بر اصل «محیط حق دارد و سازمان تکلیف» بنا شده است.
این تعریف با تاکید بر مسئولیت های اخلاقی سازمان:
اوّلا: بر نگرش کل گرایانه و سیستمی استوار است.
ثانیا: تعریف جامع تر و فراگیری از اخلاق حرفه ای را ارائه می دهد، زیرا اخلاق در این دیدگاه، مسئولیت های اخلاقی فرد در شغل را نیز در بر می گیرد.
اسلاید 16 :
جلسـه دوم
کلیات اخـلاق آمـوزش
اسلاید 17 :
1. جایگاه و منزلت دانستن و آموزش در آموزه های دینی
اسلاید 18 :
2. تعریف اخلاق علمی(اخلاق آموزش و پرورش)
«یکی از شاخه های اخلاق حرفه ای است که با بررسی در عرصه آموزش و پژوهش، مشکلات، معضلات و معمّاهای اخلاقی موجود در این عرصه، راه کار کاربردی شدن هنجارها و ارزش های اخلاقی را ارائه می دهد. این شاخه به کل گستره نهاد آموزش و پرورش جامعه از سطوح پایه تا آموزش عالی نظر دارد.»
اسلاید 19 :
از این رو، عناوین زیر را در بر می گیرد:
1. آموزش و پرورش اخلاقی اخلاق دانشوری
2.اخلاق آموزش . اخلاق معلمی و استادی
3. اخلاق پژوهش اخلاق دانشجویی
4. اخلاق مشاوره و راهنمایی علمی
5. اخلاق داوری
6. اخلاق نقد
«اخلاق حرفه ای در آموزش عالی به مشخص کردن حدود و ثغور رفتارهای مناسب یا نامناسب و هدایت اعضای هیات علمی در اجرای مسئولیت های حرفه ای می انجامد.»
اسلاید 20 :
3. اخلاق حرفه ای آموزش و تدریس
اصول اخلاق حرفه ای آموزش از دو بعد قابل بررسی است:
الف) استانداردهای اخلاقی که باید در امر آموزش رعایت شوند و مربوط به فرایند یاد دهی – یادگیری است.
ب) اصول اخلاق فردی که فرد باید خود را ملزم به رعایت آنها در هر زمان و مکانی بداند.
