بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
روش شناسی تحقیق در مدیریت (ادبیات تحقیق)
اسلاید 2 :
فهرست
مقدمه
ادبیات تحقیق
اهمیت پیشینه کاوی در تحقیق
هدفهای مطالعه منابع مربوط به موضوع
منابع مربوط به پیشینه تحقیق
روشهای پیشینهیابی
فرآیند بررسی پیشینه تحقیق
تنظيم گزارش پيشينه تحقيق
اسلاید 3 :
مقدمه
یکی از بخشهای مهم تحقیق، بخش مربوط به پیشینه و ادبیات تحقیق است؛ یعنی یکی از کارهای ضروری در هر پژوهشی، مطالعه منابع مربوط به موضوع تحقیق است؛ زیرا سرچشمه علوم را میتوان در پیشینه آنها کاوش کرد
تفکر انسان، پدیدهای تکاملی است و اندیشههای هر نسل، بر مبنای اندیشههای نسلهای قبلی، شکل میگیرند. از این رو، فکرهای پژوهشی محققان، حتی در مواردی که خود توجه ندارند، از تفکرات علمی مطالعات قبلی به وجود میآیند و توجه به این مطالعات پیشینه، به پژوهش مورد نظر، جنبه تکمیلی بخشیده، آن را با کوششهای قبلی، پیوند میدهد.
اسلاید 4 :
مقدمه
به نظر برخی از فلاسفه آموزشی، مانند جان لاک، هدف آموزش کارآمد، این است که شخص ضمن آشنایی با دانش لازم، طوری بار آورده شود که روش های کاویدن جهان موضوعات را به خوبی انجام دهد(فراست، 2006، ص 308).
جان دیوئی اعتقاد دارد مطالعه منابع، به محقق کمک میکند تا بینش عمیقی نسبت به جنبههای مختلف موضوع تحقیق پیدا کند. مطالعه منابع، باید هم از منابعی باشد که به طور مستقیم، در رابطه با موضوع تحقیق میباشند و هم از منابعی باشند که به صورت غیرمستقیم با آن موضوع، ارتباط دارند. (دلاور، 1375، ص 182)
بلیکی(2000) معتقد است که بررسی ادبیات تحقیق ، مهم ترین منبع در انتخاب موضوع تحقیق می باشد.
اسلاید 5 :
ادبیات تحقیق
پیشینه تحقیق که در بسیاری از موارد، تحت عنوان «ادبیات تحقیق» و «سابقه تحقیق» از آن یاد میشود، به تمام منابعی گفته میشود که با موضوع مورد بررسی و هدفهای آن، ارتباط دارند و محقق به آنها مراجعه میکند.
"هارت" پیشینه پژوهش را چنین تعریف می کند: منتخبِ مستنداتِ قابل دسترس (منتشر شده و منتشر نشده) درباره یک موضوع که اطلاعات، ایده ها، داده ها و شواهد را دربر می گیرد. این متنِ گزینشی، از یک نقطه نظر خاص نوشته می شود تا به اجرای اهداف اصلی یا بیان دیدگاههای اصلی درباره ماهیت موضوع و چگونگی بررسی آن بپردازد و ارزیابی مؤثری از این مکتوبات، در رابطه با پژوهش مورد نظر، به عمل بیاورد.
اسلاید 6 :
اهمیت پیشینه کاوی در تحقیق
یک پژوهشگر، قبل از انجام تحقیق و بعد از انتخاب موضوع و تدوین عنوان و قبل از نگارش طرح تحقیق، نیاز دارد که با مراجعه به مدارک و اسناد، پیرامون موضوع و مسئلهای که برای تحقیق انتخاب کرده است، آگاهی خود را گسترش دهد.
تا بتواند در پرتو اطلاعات به دست آمده، مسئله تحقیق و متغیرهای خود را دوباره تعریف و معین کند و کرانههای آنها را مشخص سازد
تا تحقیقات خود را در راستای مجموعه پژوهشهای هم خانواده قرار دهد و آن را با دستاوردهای تحقیقاتی دیگران هماهنگ کند
اسلاید 7 :
اهمیت پیشینه کاوی در تحقیق
چه بسیار پژوهشهایی که اگر به حد کافی به بررسیهای پیشینه مراجعه میکردند، دیگر لزومی برای انجام آنها پیدا نمیشد.
محققانی میتوانند پیشینههای مناسب برای تحقیق خود پیدا کنند که مسئله تحقیق را به خوبی مطالعه کرده باشند.
بررسي پيشينه نشان مي دهد که محقق بر موضوع تحقيق خود، اشراف دارد و از آخرين تحقيقات در رابطه با آن آگاه است.
باید توجه کرد که در ادبیات موضوع، آخرین دستاوردهای علمی، پیرامون مسئله، بررسی می شوند و در پیشینه تحقیق، تحقیقات مشابه، مورد بررسی قرار می گیرند.
اسلاید 8 :
هدف از گنجاندن بخش پیشینه تحقیق، عبارت است از:
1. برقراری ارتباط منطقی میان اطلاعات پژوهشهای قبلی با مسئله تحقیق.
2. دستیابی به چارچوب نظری و یا تجربی برای مسئله تحقیق.
3. آشنایی با روشهای تحقیق مورد استفاده در پژوهشهای گذشته.
بررسی پیشینه تحقیق، توانایی محقق را در انتخاب اطلاعات مهم و ارتباط آنها با یافتههای تحقیق، نشان میدهد و چارچوبی برای اجرای تحقیق، فراهم میآورد(بازرگان و دیگران، 1376، ص 322).
بررسي پيشينه، يک توالي نقل قول نيست؛ بلکه تلفيق مطالب بررسي شده و تفسير پژوهشگر از دانش موجود درباره مسئله است(بازرگان و ديگران، 1384، ص 66-62).
اسلاید 9 :
هدفهای مطالعه منابع مربوط به موضوع
تعیین دقیق متغیرهای اساسی:
متغیرهای اساسی، متغیرهایی هستند که پژوهشگر علاقهمند است روابط میان آنها را در تحقیق، مورد بررسی قرار داده، تبیین کند. با مطالعه منابع، میتوان هم به متغیرهای اساسی در تحقیق پی برد و هم سایر متغیرهایی را که احتمال ارتباط آنها وجود دارد، شناسایی کرد.
تشخیص آن چه انجام شده و آن چه باید انجام شود:
مطالعه منابع، به محقق کمک میکند تا دریابد تا کنون چه کارهایی انجام شده و چه کارهایی باید دنبال شود یا آن که چه کارهایی ناتمام مانده که باید کامل شوند.
ضمن این که مطالعه منابع، میتواند به عنوان نقطه شروع کار محققان مطرح باشد و در واقع، کار محققان، توسعه کارهای گذشتگان است.
اسلاید 10 :
مقایسه نتایج تحقیقات انجام شده با فرضیههای تحقیق:
مطالعه منابع، میتواند به عنوان یک منبع خوب برای ارزشیابی فرضیهها باشد.اگر چه بهتر است فرضیه های تحقیق، بعد از مطالعه منابع ارائه شوند؛ تا محقق با بینشی عمیق تر، به ارائه فرضیه های خود اقدام کند؛ اما در میان محققان؛ معمول است که اول به ارائه فرضیه های خود می پردازند وسپس اقدام به مطالعه منابع می کنند(رمضانی، 1378، ص37).
استفاده از روشهای موفق پژوهشهای قبلی و پرهیز از تکرار شکستهای گذشته
پرهیز از دوباره کاری و تکرار تحقیقهای قبلی
برخورداری از یافتههای پژوهشهای قبلی در همان زمینه (بیانی، 1378،ص 12.)
کمک به تدوین سؤالات و فرضیه های تحقیق
هدفهای مطالعه منابع مربوط به موضوع
اسلاید 11 :
مثال
اسلاید 12 :
منابع مربوط به پیشینه تحقیق
اطلاعات موجود در بانکهای اطلاعاتی.
تألیفها، ترجمهها و مقالههای مربوط به موضوع مورد بررسی.
پایاننامههای مربوط به موضوع مورد بررسی.
نظریههای موجود در زمینه موضوع مطالعه.
سالنامههای مراکز تحقیقاتی و فرهنگی، مانند یونسکو.
تجربههای صاحبنظران.
سایتهای اینترنتی و استفاده از موتورهای جستجوگر(دلاور، 1383، ص 92.)
اسلاید 13 :
منابع مربوط به پیشینه تحقیق
منابع اطلاعاتی
تحقیق
منابع دست اول، مطالعات و نوشتههای اولیه یک نظریهپرداز، محقق یا شاهد زنده در یک واقعه است. منابع دست اول، حاوی تمام گزارشهای تحقیق یک نظریه یا بیانات یک ناظر است و به این دلیل مفصل و در بعضی موارد، خیلی فنی است. از جمله منابع دست اول، مطالعات تجربی منتشر شده در مجلهها یا در نظامهای بازیابی اطلاعات، تک نگاریهای اندیشمندانه، گزارشهای تحقیقی و برخی پایاننامههاست.
منابع
دست اول
منابع
دست دوم
منابع دست دوم هم نهاده ادبیات نظری و تجربی قبلی است. از جمله این گونه منابع، کتابها، مقالههای منتشر شده در دایره المعارفها و مقالههایی است که وضع دانش موجود را درباره یک موضوع، از طریق خلاصه کردن تحقیقات اصلی، ارزیابی میکند. همچنین یک کتاب درسی که در زمینهای علمی به بسیاری از منابع دست اول - در یک چارچوب واحد - وحدت میبخشد همچنین یک منبع دست دوم است.
اسلاید 14 :
روشهای پیشینهیابی
با مراجعه به فهرست منابع کتابهای مرتبط با موضوع مورد بررسی، میتوان از مطالعات متعدد قبلی در این موضوع آگاه شد.
در کشورهای جهان سوم که انتشار کتاب و مقاله با مشکلات و محدودیت های بیشتری مواجه است، بسیاری از صاحب نظران، با وجود دارا بودن تجربه مطالعاتی در زمینه های مختلف، فرصت انتشار آنها را پیدا نمی کنند. از این رو، ضرورت مراجعه به این افراد، به ویژه در مناطق دورافتاده، به عنوان یکی از روش های پیشینه جویی تحقیق، یادآوری می شود
کلید واژه های موضوع
بانکهای اطلاعاتی
بدست آوردن اطلاعات
در صورت وجود
اسلاید 15 :
روشهای پیشینهیابی
پس از پیدا کردن منابع و استخراج مطالبی از آنها که با مطالعه مورد نظر ارتباط پیدا میکنند، به طور معمول، آنها را بر روی فیشهای مخصوص یادداشت میکنیم و در بالای همان فیش، مشخصات کتاب یا مقاله را مطابق اصول فهرست نویسی، درج میکنیم.
در استناد به منابع، میتوان جملات آن را به طور مستقیم و با نقل قول ذکر کرد. البته باید در نظر داشت که نقل قول عبارات، در داخل گیومه آورده میشود.
در مراجعه به منابع، محقق وظیفه دارد که اعتبار داخلی و خارجی آنها را مورد نظر قرار دهد و از استناد به منابع غیرمعتبر و ضعیف و یا منابعی که به محقق، کمکی نمیکنند، خودداری کند.
اسلاید 16 :
فرآیند بررسی پیشینه تحقیق
به منظور بررسی تحقیقات قبلی و تدوین پیشینه تحقیق، باید منابع اطلاعاتی مرتبط با موضوع تحقیق، جایابی شده، مورد تحلیل قرار گیرند. برای این منظور، پژوهشگر باید مراحل زیر را که در شکل قبل نشان داده شده طی کند:
1- مشخص کردن واژگان کلیدی مرتبط با مسئله تحقیق
کلیدواژگان، همان توصیفگرهای مسئله تحقیق است. برای انتخاب این توصیفگرها، پژوهشگر میتواند مفاهیم تشکیل دهنده و مرتبط با موضوع تحقیق را مورد توجه قرار دهد.
اسلاید 17 :
فرآیند بررسی پیشینه تحقیق
2- جستوجوی منابع اطلاعاتی
مانند نمایهها، چکیدهنامهها و کتابهای مربوط به موضوع تحقیق و به عبارت دیگر درباره هر یک از کلیدواژهها، باید منابعی را که اطلاعات پژوهشی مربوط را به دست دهد، یافت. برای این امر، میتوان پایگاههای رایانهای دادهها را نیز مورد نظر قرار داد و اطلاعات پژوهشی بالقوه را بازیابی کرد.
3- یافتن عنوان مقالههای مرتبط با موضوع تحقیق
4- جایابی نسخههایی از مقالههای مورد نظر
اسلاید 18 :
فرآیند بررسی پیشینه تحقیق
5- گزینش مقاله مرتبط
در این مرحله، ابتدا هر یک از مقالهها یا گزارشهای جایابی شده، به طور مقدماتی مطالعه میشود؛ تا میزان رابطه آنها با موضوع تحقیق، مشخص شود. بر این اساس، مقالهها و یا گزارشهای نامربوط، کنار گذاشته میشوند.
6- طبقهبندی مقالهها
در این مرحله، مقالهها و یا گزارشهای مرتبط با مسئله تحقیق، مشخص شده، بر حسب روش، متغیرها، ابزار و امثال آن، دستهبندی میشوند.
7- تهیه چکیده
پس از مطالعه منابع، چکیدهای از آنها تهیه میشود (چگونگی تهیه چکیده از منابع اطلاعاتی، در صفحات بعد آمده است.)
اسلاید 19 :
فرآیند بررسی پیشینه تحقیق
8- تهیه کتابشناسی
در این مرحله، با توجه به منابع مورد استفاده، فهرست کاملی از منابع مورد استفاده، با در نظر گرفتن ضوابط کتابشناسی مرسوم، تهیه میشود. باید توجه داشت که تا کنون در ایران ضوابط تدوین کتابشناسی به صورت «معیار ملی»، صورت نگرفته است. راهنماهای گوناگونی برای این امر در دسترس میباشند؛ مانند آیین نگارش (سمیعی، 1369) و آیین گزارشنویسی (حری، 1371) و علاوه بر اینها، راهنمای روانشناسان و پژوهشگران در علوم تربیتی و روانشناسی که توسط انجمن روانشناسان امریکا(APA) تدوین شده، نیز در تهیه کتابشناسی مورد استفاده قرار میگیرد.
اسلاید 20 :
فرآیند بررسی پیشینه تحقیق
9- نقد مقالهها و گزارشها
همزمان با تهیه کتابشناسی، منابع مورد استفاده، مقالهها و گزارشهای منتخب، مورد بررسی انتقادی قرار میگیرند. برای این منظور، در مورد هر مقاله، باید طرح تحقیق آن مورد نظر قرار گرفته، روش اجرای آن به طور انتقادی بررسی شده، یافتههای به دست آمده در رابطه با هدفهای تحقیق، مورد قضاوت قرار گیرد.
10- تدوین چارچوب نظری و یا تجربی تحقیق
در این مرحله، بر اساس اطلاعات به دست آمده از پژوهشهای قبلی و نظریههای موجود مرتبط با مسئله، چارچوب نظری یا تجربی تحقیق، فراهم میشود.
