بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بسم الله الرحمن الرحیم
درس مربوطه: طراحی شبکه های حمل و نقل شهری
موضوع : مکان یابی پایانه های مسافربری بین شهری
اسلاید 4 :
مکان یابی فعالیت های مختلف در سطح شهرهای ایران یکی از مشکلات شهری است که گریبان گیر مدیران و مشاوران شهری شده است.
فرض اساسی این است که مکان یابی پایانه های مسافری تابع الگوی تقاضای سفرهای برون شهری بوده و باید این الگو برای هر شهر تهیه شود.
در شهرهایی که دارای مطالعات جامع حمل و نقل و ترافیک می باشند، این الگو با هزینه گزاف از طریق آمارگیری پایانه ای تهیه می شود.
اسلاید 5 :
پايانه های جاده ای نيز ازكاربري هايي است كه احداث بدون برنامه ريزي دقيق آن ميتواند عوارض خطرناكي براي آينده شهر در پي داشته باشد.
عواقبي را مي توان در زمينه هاي زيست محيطي ، اقتصادي و يا اجتماعي مشا هده نمود
براي پيشگيري از پيامدهاي ناگوار در شهرها بايد با تكيه بر علوم مختلف بخصوص جغرافيا بر مكان يابي اين فعاليت ها پرداخت.
الف/ اقليم
يكي ا ز عوامل مهم اقليمي موثر بر مكانيابي پايانه بين شهري باد مي باشد.
بنابراين در ارتباط با عامل باد و تاثير آن در مكانيابي پايانه بين شهري دو معيار بايد موردتوجه باشد:
-1 غالب و مسير وزش آن (جهت وزش باد البته باد غالب شهر بايد در خلاف جهت مكان پايانه باشد كه آلاينده ها را به داخل شهر نياورد.)
-2 مسير بادي كه از دريا مي وزد. (اگر جهت باد از طرف دريا به شهر باشد قطرات آب را با خود به سمت شهر مي آورد. درصورتي كه پايانه درمسير جهت باد واقع شده باشد . آلايندههاي ناشي از پايانه با آب واكنش داده و به صورت اسيد هاي خور نده و خطرناك به سمت شهر منتقل مي شوند.)
اسلاید 6 :
ب/ هيدرولوژي
براي دورماندن پايانه بين شهري از خطرات سيلاب مكانيابي آن را بايد در فاصله حداقل دو برابر بيشترين عرض سيلاب منطقه در نظر بگيريم.
ج/ حركات تكتونيكي
شناخت عوامل موثر در وقوع زلزله يكي از مهم ترين و ضروريترين اقدامات جهت پيش گيري از كاهش خسارت زمين لغزش مي باشد كه هرساله موجب ايجاد خسار ت هاي مالي و جاني سنگين در كشور مي شود.
پايانه بين شهري نيز به علت اهميت ارتباطي در بحران هاي شهري ، بايد از خطرات تكتونيكي دور باشد به همین دلیل بايد به شناسايي گسل ها و يا سابقه تاريخي تكتونيكي شهر پرداخت.
اسلاید 7 :
د/ توپوگرافي
تاثيرشرايط ويژه توپوگرافيك در مكا ن گزيني و استقرار فعاليتهاي اساسي و شكل و سيماي فيزيكي شهرها، مطالعات ناهمواريهاي روي زمين را جزء اولويت ها قرار داده است.
خودروهاي پايانه هاي بين شهري غالبا وسائل نقليه سنگين هستند كه كنترل آنها در شيب هاي بالاي 5 درصد براي راننده امكا ن پذير نيست بنابراین مناطقي برای موقعيت يابي پايانه پيشنهاد مي شود كه شيب آنها مابین 0 - 5 باشد
اسلاید 9 :
انواع پایانه از نظر میزان تمرکز مکانی اجزا (عملکرد):
1- متمرکز
2- نیمه متمرکز
3- غیر متمرکز
اسلاید 10 :
الف) پایانه های متمرکز
این گونه پایانه ها را می توان به دو نوع عمومی و اختصاصی تقسیم کرد. پایانه های عمومی برای استفاده عموم خودروها و فعالان حمل مسافر و پایانه های اختصاصی صرفاً برای یک شرکت مسافربری در نظر گرفته می شوند.
ب) پایانه های نیمه متمرکز
پایانه های نیمه متمرکز مکان هائی هستند که فقط برای سوار و پیاده شدن مسافرین استفاده می شود. عموم مسافرین بلیت خود را از مراکز فروش سطح شهر تهیه نموده و تنها برای سوار شدن به وسایل نقلیه عمومی به محل پایانه مراجعه می نمایند. پایانه های نیمه متمرکز بر اساس خصوصیت "تفکیک قسمتی از فعالیتهای رانندگان و شرکتها از فعالیت های مربوط به مسافرین"، طراحی و برنامه ریزی می شوند.
ج) پایانه های غیرمتمرکز
این نوع پایانه ها بیشتر شبیه به ایستگاه های اتوبوس درون شهری بوده و محوطه آنها بزرگتر و تا چند برابر یک ایستگاه اتوبوس درون شهری است.
اسلاید 11 :
انواع پایانه از نظر میزان تمرکز مکانی اجزا (عملکرد):
1- متمرکز
2- نیمه متمرکز
3- غیر متمرکز
اسلاید 12 :
تعیین نوع پایانه های یک شهر
برای تعیین نوع پایانه های یک شهر اصول زیر به ترتیب باید رعایت شود:
• هر شهر حداقل باید یک پایانه داشته باشد(در صورتی که خود شهر تحت تأثیر حوزه عملکردی پایانه موجود شهردیگری قرار نداشته باشد)
• فقط پایانه های متمرکز و نیمه متمرکز اجازه ورود به محدوده اصلی شهر را دارند.
• مکان یابی پایانه های غیرمتمرکز روی یک
مسیر صورت می گیرد (تعیین حوزه عملکردی
پایانه کار شهری بر یکدیگر در صلاحیت
کمیت های متشکل از نمایندگان استانداری،
شهرداری و وزارت راه و ترابری می باشد.)
اسلاید 13 :
تعداد پایانه های مورد نیاز یک شهر
تعداد پایانه های یک شهر به اندازه ای است که حدود 90 % سطح شهر زیر پوشش حوزه خدمت رسانی پایان های قرارگیرد.
معیارهای مکان یابی پایانه های مسافری
پایانه به عنوان یک کاربری شهری دارای سه دسته خاص مسائل می باشد:
-1 مسائل شهری و محیطی (به عنوان یک کاربری شهری)
-2 مسائل مرتبط با مسافر (سرویس گیرنده)
-3 مسائل مرتبط با وسیله نقلیه سفر( سرویس دهنده)
اسلاید 14 :
ارائه روش مکان یابی:
مکان یابی پایانه های مسافری به دو مرحله اساسی تقسیم می شود:
مرحله اول: تشکیل گزینه؛ در این مرحله با توجه به محدودیتها مناطقی از شهر حذف شده و نواحی باقیمانده به عنوان گزینه های احداث پایانه مورد ارزشیابی قرارم یگیرند.
مرحله دوم: انتخاب گزینه؛ گزینه های تشکیل شده در مرحله قبل با روشهایی اولویت بندی شده و در نهایت محل پایانه مشخص می شود.
اسلاید 15 :
مرحله اول : تشکیل گزینه (مکان گزینی)
محدودیتها بر روی نقشه شهر در محیط GIS اعمال می شود، این محدودیتها عبارتند از:
الف) تأمین مساحت مورد نیاز برای مکان احداث پایانه با توجه به نوع و ظرفیت پایانه (تهیه نقشه ای از زمینهایی که مساحت مورد نظر را تأمین میکنند.)
ب) تأمین الزامات تملک زمین اعم از قیمت، مالکیت و. ( تهیه نقشه زمینهای غیر قابل تملک از نظر قیمت یا مالکیت)
ج) تعیین مناطق حفاظت شده فرهنگی یا زیست محیطی و حریم تأسیسات شهری و شبکه های ارتباطی ( تهیه نقشه مناطق حفاظت شده و حریم آنها طبق اعلان سازمان مربوط )
د) تعیین مناطق ناسازگار با کاربری پایانه ای (تهیه نقشه میزان ناسازگاری کاربر یها)
اسلاید 16 :
ه - تعیین مناطق بدون دسترسی به معابر اصلی شهر(تهیه نقشه میزان تراکم معابر در سطح بر اساس نقش عملکردی)
و - تعیین مناطقی که از نظر ضوابط ایمنی، طراحی شهری و منظر شهری پتانسیل احداث پایانه را ندارند.
پس از روی هم گذاری نقشه های فو ق الذکر بر روی نقشه شهر گزینه های احداث پایانه تشکیل می شوند که با اعداد نام گذاری می شوند.
مرحله دوم : انتخاب گزینه (ارزشیابی گزینه ها)
امتیازدهی هر گزینه بر اساس شاخصهای (معیارهای)مکان یابی به طور خلاصه مطابق جدول زیر صورت گرفته و سپس بر اساس روش ارزشیابی چند معیاری به اولوی تبندی گزینه ها اقدام می شود.
اسلاید 18 :
سیاست های کلی در طراحی و مکان یابی پایانه ها
1) هر شهر باید حداقل یک پایانه داشته باشد.
تبصره1. در صورتی که شهری در حوزه عملکردی پایانه(ها) شهر دیگری قرار داشت فرض داشتن حداقل یک پایانه ، منتفی است.
تبصره 2. هیچ پایانه ای نباید در حوزه خدمات رسانی پایانه دیگری قرار گیرد.
2) فقط پایانه های نیمه متمرکز و غیرمتمرکز را می توان در داخل شهر مکانیابی کرد.
تبصره: مکانیابی پایانه های متمرکز در حاشیه شهر صورت می گیرد.
3) پایانه های غیر متمرکز بر روی مسیرهای بین دو پایانه و یا یک پایانه و محور ارتباطی برون شهری مکانیابی می شود.
4) ظرفیت پایانه های یک شهر با توجه به الگوی تقاضای سفر برون شهری برآورد شده در سال افق طرح تعیین میگردد.
5) ارائه راهکارهایی به منظور چگونگی گسترش ظرفیت های خدماتی آن در سالهای آتی.
(این راهکارها نباید موجبات توسعه فیزیکی پایانه را حاصل آورد و صرفاً به روشهایی برای تقلیل بار ترافیکی از طریق پایانه های غیرمتمرکز یا نیمه متمرکز و گسترش غیرفیزیکی پایانه بسنده شود).
اسلاید 19 :
6) طراحی در راستای حذف و یا کاهش فضاهایی که با توجه به بند قبل فراتر از نیازهای پروژه تعریف میشوند.
7) فراهم سازی بستری مناسب برای فعال سازی سیستم های فروش بلیت در خارج از پایانه
8) مدیریت متمرکز به منظور زمانبندی سرویس ها برای حضور حداقل خودروها و مسافران در پایانه
9) اطلاع رسانی از انوع خدمات پایانه ای و هزینه های مربوط با استفاده از فناوری اطلاعات(IT)
10) ممنوع نمودن هرگونه تبادل سفر (تغییر شیوه حمل ونقلی) در خارج از محیط پایانه
11) افزایش ایمنی سفر از طریق کنترل و نظارت بر وضعیت فنی خودرو و سلامت رانندگان.
اسلاید 20 :
انواع پایانه از نظر حوزه عملیات:
حوزه عملیات پایانه به میزان زیادی وابسته به تقاضای سفر، مدت زمان و فاصله بین مبدأ و مقصد سفر می باشد، در نتیجه این حوزه به صورت غیرخطی تابع این تغییرات خواهد بود
تقسیم بندی زیر را در ارتباط با عملکرد این مجموعه ها در نظر گرفت.
• پایانه های مسافری داخلی
پایانه های مسافری با حوزه عملکرد محدود :
این نوع از پایانه ها برای ساماندهی تردد وسایل نقلیه با ظرفیت پایین (مینی بوس و سواری) به کار گرفته شده و مسافتهای کوتاه (عموماً سفرهای درون استانی) را سرویس دهی می کنند.
تقسیم بندی انواع پایانه
تقسیم بندی انواع پایانه از نظر حوزه عملیاتی، نحوه مالکیت، سیستم های قابل استفاده در طراحی، حجم عملکردی، انواع شیوه های حمل و نقل، همچنین تمرکز مکانی اجزا بیان می شود.
