بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
اسرار ازل را نه تو دانی و نه من
وین حرف معما نه تو خوانی و نه من
به نام هستی بخش
اسلاید 2 :
درمان غیر دارویی اضطراب
اسلاید 3 :
سرشت + تجارب دوران رشدی (سنگین و / یا تکرارشونده)
باور کلی در مورد خود، دیگران، دنیا و آینده = core belief
شواهدمحورترین درمان غیردارویی اختلالات اضطرابی:
درمان شناختی-رفتاری (CBT )
مثال 1: فردی با تشخیص SAD
سرشت: کودکی با بازداری هیجانی بالا و خجالتی
تجارب رشدی: والدین بیش انتقادگر و کمالگرا
باور کلی: من ناتوانم، دیگران قضاوتگرند
موقعیت: ارائه کلاسی / فکر: از پسش برنمیام، خراب می کنم/ حس: علایم فیزیولوژیک اضطراب مثل تپش قلب، سرخ شدن چهره / رفتار: تپق زدن (خود تپق زدن موقعیتی می شود برای برانگیختن بیشتر افکار منفی)
ورود به چرخه ی معیوب فرورونده
مثال2 : فردی با تشخیص GAD
سرشت: کودکی با بازداری هیجانی و برانگیختگی فیزیولوژیکی بالا
تجارب رشدی: والدین بیش حمایتگر
باور کلی: من آسیب پذیرم، دنیا ناامنه
موقعیت: پاسخ ندادن همسر به تماس تلفنی/ فکر: اتفاق بدی براش افتاده/ حس: علایم فیزیولوژیک اضطراب/ رفتار: تماسهای مکرر، حضور در محل کار
ورود به چرخه ی معیوب فرورونده
اسلاید 4 :
مداخلات CBT
شکستن چرخه مقابل با مداخله در هر یک از باکسها:
در باکس موقعیت: دستکاری موقعیت
مثال: شناسایی برانگیزانها، اجتناب، آمادگی
در باکس احساس: فنون هیجانی
مثال: تنفس دیافراگمی، ریلکسیشن، بیان احساس، دارودرمانی و.
در باکس افکار: فنون شناختی
مثال: جایگزین کردن خودگوییهای سازگارانه به جای خودگوییهای منفی
خودپرسشگری،زمان نگرانی، تبدیل نگرانی دردسرساز به کارساز و.
در باکس رفتار: فنون رفتاری
مثال: مواجهه تدریجی، حل مسئله، جرأتمندی، مدیریت زمان، ارتباط مؤثر و.
اسلاید 5 :
در باکس موقعیت: دستکاری موقعیت
شناسایی برانگیزانها (لزوم مدیریت هیجانات منفی در مراحل اولیه شکل گیری )
اجتناب از موقعیت برانگیزان
حضور در موقعیت برانگیزان با آمادگی قبلی
اسلاید 6 :
در باکس حس: فنون هیجانی
نرمال سازی هیجان (جلوگیری از تبدیل شدن هیجانات به ملغمه هیجانی)
نام گذاری هیجان (کمک به پردازش در سطح کورتیکال مغز)
ماهیت گذرای هیجان (با کمک استعاره از جمله استعاره مهمانخانه ذهن یا استعاره امواج)
آرام سازی علایم بدنی با کمک تنفس دیافراگمی، ریلکسیشن، دارودرمانی و.
آموزش تنفس شکمی:
توضیح منطق تمرین:
«حجم بیشتری از اکسیژن وارد ریه ها شده و هیجانات منفی کم می شوند.»
توضیح روش اجرا:
3-4 ثانیه: دم (مثل بو کردن گل)
1-2 ثانیه نگه داشت هوا
3-4 ثانیه: بازدم (مثل فوت کردن شمع)
می توان با فنون تجسمی همراه کرد.
اسلاید 7 :
نام گذاری هیجانات:
صورتکهای هیجانی
پانتومیم
خواندن قصه (کودک هر جا اسم هیجانی را شنید، صورتک مخصوصش را بردارد یا در اتاق بازی درمانی در دایره مربوط به آن هیجان بپرد )
رنگین کمان احساس: همه ما در دلمان یک رنگین کمان احساسات داریم (هر رنگی نماینده یک احساس)
نرمالایز کردن هیجانات و کارکرد مثبت آنها (هیجانات دوست ما هستند):
همانطور که رنگین کمان تک رنگ یا جعبه مدادرنگی تک رنگ بی روح است، این واقعیت هم که ما چندین هیجان مختلف داریم چیزی بدی نیست.
سفر خیالی به سرزمین بدون هیجان (سرزمین رباتها)، مثلا سزمینی که وقتی کسی زمین خورد هیچ کس غصه نخورد
شناسایی هیجان خاص خود کودک:
رنگین کمان احساس (گاهی ترکیب رنگ رنگین کمان احساس بهم می خورد و فقط یک رنگ دارد)
هیجانات دوستان ماهستند اما نمی توان همیشه به دوستان چسبید و همه جا با آنها رفت، پس نمی شود فقط به اضطراب چسبید.
جنگل و آژیر احساسات (حیوانات جنگل برای باخبر شدن از آتش سوزی با دستور جغد دانا آژیر طراحی می کنند. بعد از مدتی آژیر همیشه صدا می دهد)
مداخلات در باکس حس: فنون هیجانی در کودکان
اسلاید 8 :
آرام سازی بدن در کودکان:
هر هیجانی باعث حالت بدنی خاصی می شود. اگر بتوانیم بدنمان را آرام تر کنیم، هیجان کوچکتر می شود.
تمرین رنگ کردن دکمه های هیجان روی بدن
تنفس دیافراگمی
استعاره بادکنک دل
استعاره بوییدن گل و فوت کردن شمع
بالا و پایین رفتن عروسک روی شکم
سفر تنفس در بدن: با هر تنفس هوای سبز آرامش وارد و هوای قرمز رنگ تنش خارج می شود.
مدیریت علایم بدنی اضطراب در کودکان
اسلاید 10 :
مدیریت علایم بدنی اضطراب در کودکان
ریلکسیشن:
ماکارونی پخته و خام
عروسک خرسی و ربات
توپ باد نشده و باد شده
غنچه و گل
لاک پشت
تصویر سازی ذهنی مثبت : سفر خیالی رفتن
اسلاید 14 :
در باکس فکر: فنون شناختی
چیزی که تعیین کننده حس و حال ماست، موقعیت ها به خودی خود نیستند
بلکه افکار و برداشت ما از موقعیت هاست که تعیین کننده هستند.
در این باکس، هدف جایگزین کردن خودگوییهای سازگارانه به جای خودگوییها یا افکار منفی است.
1) فن خودپرسشگری:
به جای تسلیم افکار شدن، چالش با آنها و پرسیدن این قبیل سؤالات از خود:
این موضعی که من بابتش مضطربم، چقدر احتمال وقوع دارد؟چه اتفاقات دیگری ممکن است بیفتد؟ قبلا چه اتفاقاتی افتاده است؟
اسلاید 15 :
2) معرفی خطاهای شناختی و شناسایی خطاها
توضیح خطاهای شناختی :
مثل ویروسهای کامپیوتری،گاهی ذهن ما هم دچار ویروسهایی به اسم خطاهای شناختی و در نتیجه هیجانات منفی از جمله اضطراب می شود.
مطالعات نشان داده بیش از پانزده خطای شناختی رایج در انسانها وجود دارد.
از جمله خطاهای شناختی شایع در افراد دچار اختلالات اضطرابی می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
فاجعه سازی: دوستم گوشیشو جواب نمیده، حتما اتفاق بدی افتاده، الانه که قلبم بایسته (در حمله پانیک)
کوچک شمردن: من اگه مریض شم بدنم ناتوان تر از اونه که تحمل کنه
استلال هیجانی: چون دلشوره دارم و دلم آشوبه، میدونم قراره اتفاق بدی بیفته
پیش گویی منفی: ورشکست خواهم شد، ارائه مو خراب خواهم کرد
تفکر همه یا هیچ: من هیچ کنترلی بر شرایط ندارم، یا باید کل کتاب رو بخونم یا اینکه به درد نمی خورم
فیلتر منفی: تمرکز روی ابعاد منفی مثلا تعداد آمار کشته های کرونا، بی توجهی به آمارها و اخبار مثبت مثلا تعداد بهبودیافتگان
ذهن خوانی: شرکت کننده ها دارن بابت تپق زدنم به من می خندن، دوستم عمدا جواب سلامم رو نداد
بایدها: من باید بهترین عملکرد رو داشته باشم، اساتید باید به نحو کامل کتاب رو درس بدهند
اسلاید 16 :
3) تفاوت پیش بینی با پیش گویی
پیش بینی بر اساس شواهد موجود است اما پیش گویی خیر.
برای چالش می توان از بررسی شواهد استفاده کرد.
مثال: «چه شواهدی نشون می ده ممکنه برا شما اتفاق بدی در اثر کرونا بیفته؟ چه شواهدی نشون می ده برعکسه؟ بقیه چی می گن؟ علم چی می گه؟ و.
4) فن زنگ نگرانی (زمان نگرانی)
این فن، جهت محدود کردن نگرانیها به تایم خاص و ایجاد احساس کنترل بر نگرانیهاست. به طور ویژه در GAD کاربرد دارد.
برای آموزش از مراجع می خواهیم:
تیتر افکار نگران کننده اش در طول روز را در جایی بنویسد.
آن لحظه در موردشان فکر نکند.
برای فکر نکردن به فعالیتهای دیگر (ترجیحا فعالیتهای فیزیکی) بپردازد.
هر روز زمان خاصی ( بین 30-20 دقیقه) به عنوان زمان نگرانی در نظر بگیرد
در آن زمان خاص به لیست نگرانیهایی که در طول روز نوشته مراجعه کرده وسعی کند عمدا به آنها فکر کند.
اسلاید 17 :
5) تفاوت احتمال با امکان
به مراجع توضیح می دهیم که ما در جهان ممکنات زندگی می کنیم. هر لحظه ممکن است هر اتفاقی بیفتد اما باید دید احتمال وقوع آن اتفاق چقدر است و ما چه کارهایی کردیم یا می توانیم بکنیم تا احتمال وقوع آن اتفاقات را کاهش دهیم.
6) تفاوت نگرانی کارساز و دردسرساز
نگرانی کارساز چیزی است که روی آن کنترل داریم.
تاجای ممکن سعی کنیم نگرانیهای دردسرساز را به کارساز تبدیل کنیم یعنی مثلا به جای نگرانی مدام در مورد مریض شدن ولدین یا مثلا افزایش قیمت دلار به این فکر کرد که برا مریض نشدن آنها یا حفظ سرمایه خود چه کارهایی میتوان کرد. می توان حتی لیستی از کارهایی که در راستای کاستن از نگرانی هستند تهیه کرد (مثلا در مورد نگرانیهای ذکر شده در بالا خرید رفتن به جای والدین، ضدعفونی کردن مدام یا در مورد دلار تبدیل پول به کالا و.)
7) ماشین زمان:
فکر کردن به زمان تمام شدن این موضوع اضطراب زا و تهیه لیستی ازبرنامه های خوشایندی که می توان بعد از آن انجام داد.
اسلاید 18 :
7) غرقه سازی در ابهام:
یکی از مشکلاتی که افراد دچار اختلالات اضطرابی با آن مواجهند «عدم تحمل ابهام و میل به قطعیت» است. مثلا ممکن است مدام قفل در را چک کنند که مبادا دزد بیاید یا به خاطر ترس از سقوط سوار هواپیما نشود و.»
در این فن به مراجع توضیح می دهیم در دنیایی که سراسر ابهام است امکان رسیدن به قطعیت صددرصد وجود ندارد و باید ظرفیت خود را برای تحمل ابهام افزایش دهیم. در این راستا مثلا تکرار موقعیت مبهمی که از آن می ترسیم منجر به تحمل اضطراب ناشی از آن شده و اصطلاحا خوگیری یا عادت کردن رخ می دهد مثلا تکرار بیش از چند ده باره این جمله: « من مطمئن نیستم که دزد میاد یا نه، من مطمئن نیستم که هواپیما سقوط خواهد کرد یا نه» و بعد تکرار یک جمله سازگارانه مثل این : «با وجود عدم اطمینان، قرار نیست برنامه های زندگی خود را بر اساس ترسهایم بچینم و زندگی خود را محدود کنم یا هر خودگویی سازگارانه این چنینی»
8) پذیرش و تعهد به عمل
هر موقعیتی از جمله موقعیتهای اضطراب زا دو بعد دارند.
پذیرش بعدی که نمی توان در مورد آن کاری انجام داد چون تحت کنترل ما نیستند مثلا پاندمی کرونا، احتمال تصادف، بیماری، مرگ و.
عمل متعهدانه روی بعدی که تحت کنترل ماست مثلا رعایت پروتکلهای بهداشتی، رعایت قوانین رانندگی، گذراندن زمان با کیفیت با عزیزان
اسلاید 19 :
تمایز فکر- حس- رفتار:
ارائه لیستی پر از فکر حس رفتار (غمگین، بازی، اشتباه خواهم کرد، غذا خوردن، تعجب)
هر کدام مربوط به کدام قسمت است؟ (شکل سر، قلب، دست و پا)
از کودک بخواهیم هر وقت لغتی نشان دهنده حس شنید، هوب بگوید.
ارتباط فکر-حس-رفتار:
مثال حباب فکر و صورتک (در کاراکترهای انسانی یا حیوانی)
کامیون فکر و ایستگاه احساس (کامیونی که بارش این افکار است، در کدام ایستگاه احساس بارش را خالی می کند)
واگن های قطار (براساس واگنهای مرتبط قطار بسازد)
توپ فکر و دروازه احساس
تاس حس روی کدام فکر
زنجیره های بادبادک (فکر-حس-رفتار)
مداخلات باکس فکر: فنون شناختی در کودکان
اسلاید 20 :
امکان وجود چند فکر در یک موقعیت
بیش از یک روش فکر کردن در مورد یک موقعیت وجود دارد. بعضی روشها حال ما را بهتر و بعضی بدتر می کند. گاهی باید از افکار دیگر استفاده کنیم
داستان آدم آهنی و شاپرک (شاپرک هر چی پرسید آدم آهنی گفت سلام، شاپرک پرید و رفت. آدم آهنی فهمید سلام همیشه به دردش نمیخورد و باید لغات دیگری نیز یاد بگیرد. ما هم گاهی باید از افکار دیگری استفاده کنیم.
داستان یک موقعیت چند فکر: (صدایی در جنگل می آید، موش: خطرناکه، خرگوش: برم چترمو بردارم رعد و برقه)
اژدهای چندسر (هر سر یک فکر)
تمایز فکر سبز و قرمز (سبز به دردبخور و قرمز به دردسرانداز) مثل چراغ راهنمیای، وقتی دیدیم باید بگوییم ایست، ادامه نده
قصه پلیس (قهرمان داستان هر فکری می کنه، پلیس کارت سبز،کارت قرمز)
مداخلات باکس فکر: فنون شناختی در کودکان
جایگزینی فکر سبز به جای قرمز:
توپ اسفنجی: من فکر منفی به سمت تو پرت می کنم. تو باید تبدیل کنی به فکر سبز و سمت من پرتش کنی
کانال فکر
