بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
به نام خدا
حسابرسی کامپیوتری حسابرسی سیستمهای کامپیوتری
اسلاید 2 :
. فصل4
سازمان و مدیریت مراکز خدمات کامپیوتری
در این فصل، قسمت عمده اصول کنترلی که در سازمان و مدیریت مراکز خدمات کامپیوتری کاربرد دارد مطرح و تشریح می شود. در طرح سازمان و تشکیلات، مراکز خدمات کامپیوتری، تفکیک وظایف و مشخص کردن مسئولیت و حدود اختیارات کارکنان مرکز، استقلال و تفکیک وظایف مرکز خدمات کامپیوتری از مسئولیتهای سایر واحدها، به ویژه واحدهای استفاده کننده از خدمات مرکز مزبور، از کنترلهای اساسی است. وجود دایره کنترل اطلاعات، به طور مستقل از سایر دوایر و قسمتهای مرکز یکی دیگر از کنترلهای اساسی است.
در برخی موارد، بخشی از وظیفه کنترل اطلاعات ورودی و خروجی بر عهده استفاده کننده است. اگر چه وظایف دایره کنترل اطلاعات بیشتر بر کنترل پردازش تأکید دارد، اما نباید با اتکا بر کنترلهای استفاده کننده، در مورد کنترل اطلاعات ورودی و خروجی اهمال نماید. به طور معمول، نگهداری اصل یا یک نسخه از فایلهای اطلاعات، برنامه های کامپیوتری و بانکهای اطلاعاتی نیز از وظایف دایره کنترل اطلاعات در مراکز خدمات کامپیوتری است.
در مدیریت مراکز خدمات کامپیوتری موارد زیر مورد توجه قرار می گیرد
1.ضوابط انتخاب و انجام وظیفه کارکنان.
2.تدوین و اجرای ضوابط عملیاتی.
3.رعایت استانداردهای فنی.
اسلاید 3 :
برنامه گسترش دامنه خدمات و سیستمهای مرکز خدمات کامپیوتری باید در طرح جامع مرکز خدمات کامپیوتری تنظیم و به تصویب برسد. طرح جامع مزبور باید شامل برنامه های مربوط به توسعه سیستمهای کاربردی، سخت افزار، نرم افزار و کارکنان باشد.
ایجاد سیستمهای کاربردی جدید و انجام تغییرات در سیستمهای موجود، به مدیریت صحیح و اعمال کنترل نیاز دارد. بدین منظور، ایجاد سیستمهای جدید باید به مراحل منطقی، تقسیم بندی و شرح وظایف هریک از مراحل، تدوین و تصویب شود. بهتر است در پایان هر مرحله، گزارشی کتبی توسط مسئولین ایجاد سیستم تهیه شود و گزارش مزبور توسط مدیریت و گروههای مستقل، مانند حسابرس داخلی، بررسی و تأیید گردد. تدوین و آزمایش برنامه های کامپیوتری از مراحل عمده ایجاد هر سیستم است.
برای کیفیت برنامه های کامپیوتری باید استانداردهای مناسبی برای برنامه نویسی وجود داشته باشد. به طور معمول، تکنیک برنامه نویسی قطعه ای یا موضوعی در مراکز خدمات کامپیوتری به کار می رود. به دلیل اهمیت زیاد کمی یا کمیتی (مقدار زمان مصرف شده برای آزمایش برنامه ها و سیستم) و کیفی یا کیفیتی (اهمیت رفع تمام اشکالات برنامه و استفاده از تکنیکهای صحیح) آزمایش برنامه ها، این مرحله از ایجاد سیستمها به توجه ویژه ای نیاز دارد و بدین لحاظ به مراحل فرعی، تفکیک و هر مرحله جداگانه تشریح می شود.
مشارکت استفاده کننده و حسابرسی داخلی در مراحل ایجاد و توسعه سیستمهای کاربردی، یکی دیگر از کنترلهای اساسی است. به این دلیل، روشهای تأمین مشارکت واحدهای مزبور در ایجاد سیستمهای کاربردی و نقش حسابرسی داخلی در مراحل مختلف آزمایش سیستم نیز در این فصل مطرح می شود. به منظور مشخص شدن دامنه رسیدگی حسابرس، کنترلهای سازمان و مدیریت مراکز خدمات کامپیوتری به کنترلهای حسابداری و اداری تفکیک و در پایان، عناوین اجزای اصلی کنترلهای حسابداری دریک جدول، ارائه میشود.
اسلاید 4 :
. طرح سازمان و تشکیلات مراکز خدمات کامپیوتری
مرکز خدمات کامپیوتری باید طبق همان اصولی سازمان داده شود که سایر قسمتهای یک واحد تجاری سازمان داده می شود. نمودار سازمانی، مشخص بودن مسئولیتها و تفکیک وظایف از اصول مهم است. هر یک از کارکنان باید مسئولیتها و وظایف مشخص داشته باشد. برای افزایش کارآیی و تسهیل کنترل، باید وظایف مزبور به طور کامل از یکدیگر تفکیک شده باشد . برای هر یک از کارکنان باید شرح وظایف جداگانه ای، شامل عنوان شغل و مسئولیتها و حدود اختیارات، تدوین و به فرد مزبور ابلاغ گردد. لازم است که امور مهم به صورت کتبی به افراد ارجاع شود.
اسلاید 5 :
. تفکیک وظایف مرکز خدمات کامپیوتری و واحدهای استفاده کننده
در سازمان هر مرکز خدمات کامپیوتری باید وظایف و مسئولیتهای مرکز به طور کامل و دقیق مشخص و از وظایف سایر واحدها، به ویژه واحدهای استفاده کننده، تفکیک شود. همان اصول مدیریتی که در سازمان دادن به سایر واحد ها باید رعایت شود اساس تفکیک وظایف در مرکز خدمات کامپیوتری را تشکیل می دهد. بر مبنای اصل جلوگیری از انجام وظایف ناسازگار توسط یک فرد یا سازمان، واحد مرکز خدمات کامپیوتری نباید جزئی از واحدهای استفاده کننده بوده و یا واحد استفاده کننده جزئی از مرکز خدمات کامپیوتری باشد.
در مواردی که واحد استفاده کننده مجری سیستمهای کاربردی است یا در برخی از موارد که به دلایلی مرکز خدمات کامپیوتری بخشی از واحد استفاده کننده است، اعمال کنترلهای ویژه با نظارت و سرپرستی دقیق مدیریت می تواند عدم تفکیک وظایف را جبران نماید.
بر اساس موازین کنترل، انجام وظایف زیر توسط کارکنان مرکز خدمات کامپیوتری وظایف ناسازگار خواهد بود:
1.ثبت اولیه، تأیید یا اصلاح اطلاعات فعاليتها.
۲. تصدی نگهداری اموال به استثنای وسایل و دستگاههای کامپیوتری.
٣. تصویب تغيير در کنترلهای مرکز خدمات کامپیوتری.
4. ایجاد تغییر در اطلاعات فایلهای اصلی بدون دریافت مجوز از واحدهای ذیصلاح.
اسلاید 6 :
برای جلو گیری از انجام وظایف ناسازگار توسط کارکنان مرکز خدمات کامپیوتری باید ضمانت اجرایی وجود داشته باشد. برای مثال، برای جلو گیری از تغییر غیر مجاز اطلاعاتی فایلهای اصلی توسط مرکز خدمات کامپیوتری باید هر گونه تغییر در این گونه فایلها به تأیید مسئولین ذیصلاح در واحد استفاده کننده برسد. در برخی از موارد، بعضی از عملیات می تواند طبق ضوابط مورد تصویب مدیریت، توسط برنامه های سیستم کاربردی انجام شود. در این حالت باید گزارش خروجی کامپیوتر در مورد اقدامات مزبور تهیه و توسط مسئولین ذیصلاح بررسی و تأیید شود.
برای مثال، ممکن است در سیستم کامپیوتری مدیریت کالا، رسیدن موجودی کالا به حد نقطه سفارش، موجب تهیه برگ سفارش خرید کالای مزبور توسط کامپیوتر شود. در مورد اخیر باید لیست سفارشات کامپیوتری توسط متصدی ذیربط، بررسی و تأیید شود. به طور کلی، وظایف مرکز خدمات کامپیوتری باید محدود به عملیاتی باشد که به منظور پردازش داده ها لازم است و هرگونه دخالت در ایجاد یا تغيير در اطلاعات فعالیتها نباید بخشی از وظایف مرکز مزبور باشد.
مرکز خدمات کامپیوتری وظیفه دارد که اطلاعات وارده را بدون تغییر و بطور کامل وارد کامپیوتر کند و طبق روشهای مصوب پردازش نماید و تنها مجاز به اصلاح اشتباهاتی است که ضمن تبدیل یا انتقال اطلاعات در مرکز خدمات کامپیوتری ایجاد می شود. باید دقت شود که اصلاح اشتباهات ناشی از عملیات مرکز خدمات کامپیوتری با اصلاح اشتباهات اطلاعات اولیه ورودی تداخل ننماید و توسط یک نفر صورت نپذیرد.
اسلاید 7 :
. تفکیک وظایف کارکنان مراکز خدمات کامپیوتری
تفکیک وظایف کارکنان یکی از کنترلهای حسابداری است که رعایت آن در تشکیلات و سازمان مراکز خدمات کامپیوتری، لازم است. همان گونه که بر اساس اصول کنترل، وظایف حسابداری، عملیات، نگهداری اموال و حسابرسی داخلی ، توسط سازمانهای مستقل از یکدیگر انجام می شود، در مرکز خدمات کامپیوتری نیز وظایف اصلی باید تفکیک شود. وظایف اصلی مرکز خدمات کامپیوتری به شرح زیر است:
1. ایجاد، توسعه و نگهداشت سیستمهای کاربردی .
۲. پردازش اطلاعات توسعه کامپیوتر (عملیات کامپیوتری).
3. کنترل اطلاعات ورودی و خروجی
اسلاید 8 :
. کارکنان مراکز خدمات کامپیوتری
کارکنان اصلی مرکز خدمات کامپیوتری به طور معمول متصدی یکی از مشاغل زیر می باشند
1- منگنه زن یا پانچيستا
وظیفه پانچيست، تبدیل اطلاعات به فرم قابل ورود به کامپیوتر است. این کار تقریبا مشابه ماشین نویسی می باشد. با این تفاوت که اطلاعات باید طبق فرم خاصی وارد دستگاه تبدیل شود تا روی کارت یا واسطه های مغناطیسی مانند نوار یا دیسک ثبت و آماده پردازش توسط کامپیوتر گردد. در برخی از موارد، سیستم کامپیوتری ممکن است به گونه ای باشد که اطلاعات ورودی بدون واسطه وارد کامپیوتر شود، مانند مواردی که اطلاعات به طور مستقیم از طریق پایانه های کامپیوتری وارد می شود. اخیرا نیز در مورد بیشتر کاربردهای ویژه شبکه های کامپیوتری یا کامپیوترهای شخصی، اطلاعات سیستمهای کاربردی مستقیما توسط اپراتور کامپیوتر وارد سیستم می شود.
٢- کارمند کنترل اطلاعات
وظیفه کارمند کنترل اطلاعات، کنترل و اجرای برنامه کار پردازش اطلاعات ورودی، شامل پیگیری انجام به موقع عملیات تبدیل و پردازش، کنترل اطلاعات و گزارشهای خروجی و توزیع آن است. هم چنین، ثبت و پیگیری اصلاح اشتباهات موجود در اطلاعات ورودی و پردازش نیز از وظایف این گروه از کارکنان است.
۳- گرداننده یا اپراتور کامپیوتر
اجرای برنامه ها در کامپیوتر طبق ضوابط مصوب و براساس راهنمای عملیاتی سیستم کاربردی بر عهده این کار کنان است. در مراکز بزرگ کامپیوتری، اپراتوری کامپیوتر مرکزی و اپراتوری دستگاههای جانبی به افراد جداگانه واگذار می شود. برای مثال، ممکن است یک اپراتور، متصدی میز فرمان و دیگری مسئول دستگاههای چاپ کامپیوتر باشد. در مراکز کامپیوتری کوچک یا در شبکه های کامپیوتری ممکن است اپراتورها، مسئول وارد کردن اطلاعات سیستمهای کاربردی نیز باشند.
اسلاید 9 :
۴- بایگانی یا مسئول کتابخانه فایلها و مستندات
وظیفه این فرد که معمولا در مراکز بزرگ کامپیوتری انجام وظیفه می نماید ثبت و بایگانی فایلهای اطلاعات و برنامه های کامپیوتری و در اختیار قرار دادن این فایلها برای انجام عملیات جاری براساس برنامه کار روزانه کامپیوتر و پی گیری استراداد و نگهداری از آنهاست. وظیفه نگهداری مستندات سیستمهای کاربردی و حتی جزوات و نشریات فنی نیز ممکن است به عهده بایگان باشد. وظایف اخیر ممکن است به شخص دیگری مانند مسئول کتابخانه تخصصی مرکز خدمات کامپیوتری واگذار گردد.
۵- برنامه نویس یا برنامه ساز
این فرد، که باید حداقل به یک زبان برنامه نویسی برای کامپیوتر آشنا باشد، وظیفه دارد بر اساس مشخصات برنامه که توسط آنالیست سیستم کاربردی طرح شده است، نمودار گردش کار برنامه را تنظیم نماید و بر اساس نمودار مزبور برنامه کامپیوتری را بنویسد. پس از تبدیل برنامه به فرم قابل ورود به کامپیوتر و ترجمه آن توسط کامپیوتر، برنامه نویس وظیفه دارد که ابتدا اشتباهات ناشی از عدم رعایت ترتیبات زبان برنامه نویسی را تصحیح و سپس برنامه را با اطلاعات آزمایشی اجرا کند و اشتباهات منطقی احتمالی را رفع نماید. رفع اشتباهات و اشکالات برنامه ای در مراحل آزمایشهای اجرایی مانند اجرای موازی و غیره، پیش از آن که برنامه به حالت اجرای واقعی در آید، به عهده برنامه نویس مربوط است. برنامه نویس باید در مستندسازی نیز با مسئول سیستم همکاری کند.
اسلاید 10 :
6- تحلیل گر یا آنالیست سیستم
وظایف آنالیست سیستمهای کامپیوتری بر حسب نوع کاربرد مورد نظر، متنوع است و احتیاج به معلومات عمومی در زمینه کاربرد مزبور دارد. به طور کلی، این وظایف شامل موارد زیر است:
بررسی و شناخت وضع موجود و نیازهای اطلاعاتی. بررسی روشهای مختلف ممکن برای تأمین نیازهای مزبور . انتخاب و پیشنهاد طرح مناسب ترین سیستم برای تأمین نیازها - ارائه کلیات سیستم پیشنهادی . تکمیل مشخصات سیستم و تدوین مشخصات برنامه های مورد نیاز . پیاده سازی سیستم پیشنهادی - سرپرستی برنامه نویسی و آزمایش برنامه ها . آموزش طرز کار سیستم جدید به استفاده کنندگان و کارکنان عملیات و کنترل اطلاعات . نظارت بر تدوین و تکمیل مستندات سیستم، شامل راهنمای استفاده کنندگان، راهنمای عملیاتی و گزارش طراحی سیستم. تدوین برنامه انتقال از سیستم قدیم به سیستم جدید و اجرای آزمایشی و موازی سیستم. هماهنگی و اجرای ضوابط ایجاد و توسعه سیستمها در مرکز خدمات کامپیوتری.
اسلاید 11 :
۷- برنامه نویس سیستم
برنامه نویس سیستم، کارمند یا عضو دایره ای است که بطور معمول پشتیبانی فنی سیستم و عملیات کامپیوتری نامیده می شود. برنامه نویس سیستم باید با زبان برنامه نویسی ماشین یا زبان ماشین گرای مربوط به کامپیوتر مورد استفاده، زبان کنترل عملیات و سیستم عامل آشنا باشد. وظیفه او راهنمایی فنی سایر کارکنان مرکز، اعم از برنامه نویس، آناليست، اپراتور و کارکنان کنترل اطلاعات است. در عملیات کامپیوتری، روابط بین سیستم عامل و سیستمهای کاربردی را برنامه نویس سیستم تنظیم می کند. انتخاب، آزمایش، راه اندازی و انجام تغییرات در نرم افزارهای عمومی سیستم کامپیوتری، مانند سیستم عامل، به استثنای سیستمهای کاربردی، به عهده برنامه نویس سیستم است.
۸- مسئول بانکهای اطلاعاتی
بانکهای اطلاعاتی، معمولا حاوی اطلاعات متنوعی است که توسط سیستمهای کاربردی مختلفی ایجاد و استفاده می شود. بنابر این، مدیریت اطلاعات موجود در این گونه فایلها نمی تواند توسط آناليست هر یک از سیستمهای مزبور انجام شود، به ویژه که طراحی و نگهداشت این گونه فایلها پیچیده تر از فایلهای عادی است. وظیفه مسئول بانکهای اطلاعاتی، کنترل جنبه های طراحی و توسعه بانکهای اطلاعاتی و تأمین ارتباط مداوم با گروههای طراحی سیستمهای کاربردی و استفاده کنندگان در رابطه با ساختار و اطلاعات موجود در بانکهای اطلاعاتی است. تهیه فهرست اقلام اطلاعاتی و فرم هر یک از اجزای بانکهای اطلاعاتی نیز از وظایف مسئول بانکهای اطلاعاتی است. تفکیک وظایف کارکنان در مراکز خدمات کامپیوتری مهم تر از سایر قسمتهاست؛زیرا، در این مراکز تعداد معدودی افراد با استفاده از کامپیوتر، عملیات و پردازش های زیادی را انجام میدهند.بدین ترتیب، احتمال اشتباه، دستکاری یا سوء استفاده افزایش می یابد، به ویژه چنانچه فردی که برنامه نویسی و روشهای اجرای برنامه های کامپیوتری را می داند به دستگاهها و اطاق کامپیوتر دسترسی داشته باشد.
اسلاید 12 :
جدول شماره 1-4
اسلاید 13 :
تفکیک وظایف عمده - ایجاد سیستمها، عملیات و کنترل - از مهمترین عوامل کنترلهای داخلی است. تفکیک وظایف فرعی هریک از وظایف عمده از یکدیگر (رجوع شود به جدول شماره1-4) کنترلهای حسابداری را تقویت می کند. تفکیک وظایف، موجب افزایش کارآیی عملیاتی نیز می شود؛ زیرا، هریک از وظایف مزبور به آموزش و تجربه جداگانه و متفاوتی نیاز دارد. طراحی سیستمها و برنامه نویسی را می توان در یکدیگر ادغام کرد. در برخی از مراکز خدمات کامپیوتری، تفکیکی بین آنالیست و برنامه نویس وجود ندارد و افراد این گروه با نام کلی آنالیست -پروگرامر یا مهندس نرم افزار شناخته می شوند. آنچه که موجب افزایش مخاطرات می گردد، ادغام وظایف برنامه نویسی و اپراتوری است که در بسیاری از موارد با یکدیگر تداخل می نماید. البته در مراکز خیلی کوچک ممکن است تفکیک اپراتور و برنامه نویس امکان نداشته باشد، در این گونه مراکز با اعمال کنترلهای دیگری باید سعی در جبران مخاطرات احتمالی شود.
اسلاید 14 :
نمونه نمودار سازمانی مراکز خدمات کامپیوتری مرکز خدمات کامپیوتری در ابتدای تأسیس در یک واحد تجاری، اغلب جزئی از امور مالی آن واحد است؛ زیرا قسمت عمده کار کامپیوتر را سیستمهای مالی تشکیل می دهد. پس از مدتی، در اثر توسعه عملیات و ارائه خدمات به سایر قسمت های واحد تجاری، مرکز خدمات کامپیوتری به تدریج از امور مالی مجزا شده و مستقل می شود. اگر مرکز خدمات کا مپیوتری جزئی از امور مالی باشد، ممکن است برخی کنترلهای حسابداری مانند تفکیک وظایف و مسئوليتها، تضعیف شود. مرکز خدمات کامپیوتری در سازمانهای بزرگ معمولا مستقل از امور مالی است و مسئول این مرکز عنوان معاونت سیستهای اطلاعاتی را دارد که مستقیما زیر نظر هیأت مدیره یا مدیر عامل انجام وظیفه می کند. مرکز مزبور به صورت یک مرکز مستقل خدماتی برای تمام قسمتهای تولید، توزیع، فروش و امور مالی واحد تجاری سازمان می یابد. چون مرکز خدمات کامپیوتری به واحدهای مختلف واحد تجاری خدمات ارائه می کند، لازم است مدیر این مرکز در موقعیتی هم تراز با سایر مدیران باشد تا بتواند مسایل را در سطوح بالا مطرح و حل کند. اگر مرکز خدمات کامپیوتری تابع یکی از قسمتهای موجود واحد تجاری باشد، هم از لحاظ ارائه خدمات و هم از لحاظ ارتباط با سایر قسمتها مشکلاتی ایجاد می شود. سه نمونه نمودار سازمانی برای مراکز خدمات کامپیوتری کوچک، متوسط و بزرگ در صفحات بعد ارائه می شود.
اسلاید 15 :
نمودار شماره 1-4: نمودار سازمانی یک مرکز خدمات کامپیوتر کوچک
اسلاید 16 :
نمودار شماره ۱-۴ نمونه سازمان یک مرکز خدمات کامپیوتری کوچک است. در این گونه سازمانها، دوایر سیستمها و برنامه نویسی از یکدیگر تفکیک نمی شود و در برخی از موارد، حتی شغل جداگانه آنالیست و برنامه نویس وجود ندارد. کارکنان دایره مزبور آناليست پروگرامرهایی می باشند که تجزیه و تحلیل سیستم و برنامه نویسی را به صورت انفرادی یا گروهی انجام می دهند.
سیستمهای کاربردی که در این گونه تشکیلات ایجاد می شود معمولا سیستمهای ساده ای است و چون نگهداشت سیستمها نیز به عهده همین گروه می باشد امکان زیادی وجود دارد که مستندات سیستمهای کاربردی، کامل نباشد یا اصلا تدوین نشود. این وضعیت علاوه بر ضعف کنترلهای کاربردی باعث وابستگی شدید سازمان به فرد مسئول سیستم می شود و ممکن است تداوم ارائه خدمات به خطر افتد. در سالهای اخیر با افزایش استفاده از کامپیوترهای کوچک، استفاده از نرم افزارهای آماده نیز معمول گردیده است.
استفاده از این گونه نرم افزارها از جنبه تفکیک وظایف، موجب تقویت کنترلها می شود. انجام وظیفه بایگانی فایلها توسط متصدی کنترل اشکالی به وجود نمی آورد، اما بهتر است که نگهداری فایلها به قسمت عملیات یعنی اپراتورها محول نشود. آنالیست پروگرامرها باید از رانش برنامه های سیستمهای در حال اجرای واقعی منع گردند. در صورت امکان، بهتر است که قسمت سیستمها از برنامه نویسی مجزا، و ارتباط بین این واحدها به صورت کتبی باشد. این عمل به ایجاد مستندات سیستمهای کاربردی کمک می کند.
اسلاید 17 :
نمودار شماره 2-4: نمودار سازمانی یک مرکز خدمات کامپیوتری متوسط
اسلاید 18 :
نمودار شماره ۲-۴ نمونه تشکیلات سازمانی یک مرکز خدمات کامپیوتری متوسط را نشان می دهد. در این سازمان قسمت
برنامه نویسی از دایره طراحی سیستمهای کاربردی تفکیک و پشتیبانی فنی به برنامه نویسی سیستم محول شده است وظیفه بایگانی نیز از کنترل اطلاعات مجزا شده و متصدی مستقلی برای آن در نظر گرفته می شود. در مراکز خدمات کامپیوتری متوسط ممکن است مسئول تنظیم برنامه کار روزانه و متصدی حفاظت و ایمنی جداگانه وجود داشته باشد. آناليستها، برنامه نویسان و اپراتورها به نسبت معلومات و تجارب به رتبه های مختلف مانند ارشد، عادی یا کار آموز، تقسیم بندی می شوند.
در بسیاری از مراکز خدمات کامپیوتری متوسط شبکه محلی ایجاد میشود و رئیس مرکز یا کارمند ارشد دیگری مسئولیت شبکه را به عهده دارد.
اسلاید 19 :
نمودار شماره 3-4 :نمودار سازمانی یک مرکز خدمات کامپیوتری بزرگ
اسلاید 20 :
نمودار شماره ۳-۴ نمونه سازمان یک مرکز خدمات کامپیوتری بزرگ است. وجود تخصصهای مختلف و متنوع در این سازمان، کاملا بارز است. کارشناسان مختلف و سخت افزار مورد نیاز بر حسب نوع کار در اختیار پروژه های ایجاد سیستم کاربردی قرار داده می شوند. سیستمهای کاربردی معمولا بزرگ و پیچیده و با مستندات کامل به وجود می آیند. در برخی موارد، مسئولیت نگهداشت سیستمهای در حال اجرا از مرحله ایجاد سیستمهای جدید مجزا شده و به گروه ویژه ای در قسمت عملیات محول می شود. مدیریت بانکهای اطلاعاتی و شبکه های کامپیوتری نیز از سایر فعالیتها تفکیک شده است.
