پاورپوینت آینده‏ پژوهی در روند توسعه و رشد رشته صنایع در ایران و جهان

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 2 :

آینده‏ پژوهی در روند توسعه و رشد رشته صنایع در ایران و جهان

اسلاید 3 :

فهرست:
شیوه های رویارویی با آینده
روش های آینده پژوهی
روش پژوهش
وضعیت گذشته ، حال ، آینده مهندسی صنایع
آینده مهندسی صنایع در ایران و دنیا
نتیجه گیری و پیشنهادات
مقدمه
تاریخچه آینده‏پژوهی
مرور ادبیات
نمونه‏ایی از آینده پژوهی
مراحل اجرای یک برنامه آینده نگاری
اجزاء آینده پژوهی
مثلت آینده پژوهی
تفاوت آينده پژوهي و برنامه ريزی

اسلاید 4 :

مقدمه:

از زماني كه بشر بر زمين گام نهاد، همواره مشتاق فهم و درک آينده بوده است. تلاش براي شناخت آينده توسط بشر به اشكال گوناگون در ادوار تاريخ به صورت متفاوت انجام شده است؛ در عهد باستان پيشگويان و كاهنان از طريق سير در احوال كواكب، سوابط و سياره ها و اجرام سماوي و رمل و اسطرالب و علوم غريبه و . تلاش كردند به نحوي به اين اشتياق در نزد خاص و عام پاسخ گویند.
در اوايل سده 21، جهان از حالت دوره هاي منقطع تغيير، به سمت دوره بلندمدت تغيير دايم دگرگون شد. در نهايت، ما براي برنامه ريزي و تصميم گيري هاي بهتر نيازمند درک و فهم آينده هستيم، از اين رو در این پژوهش با بررسی روش های آینده پژوهی به بررسی آینده مهندسی صنایع می پردازیم.

اسلاید 5 :

تاریخچه آینده‏پژوهی :

آینده نگری اولین بار به دلیل یک ضرورت نظامی در سال 1948 در مؤسسه راند در آمریکا مطرح شد. عمده این مطالعات بر مبنای پیش بینی بود که سعی در شناخت وقایع احتمالی جنگ داشت و بعدها در مسائل غیر نظامی و اقتصادی نیز به کار رفت. از دهه 80 به بعد، مفهوم آینده نگری در سیاست گذاری جای گرفت. برای نخستین بار، ژاپنی ها در دهه 80 از آینده نگاری به عنوان ابزار سیاست گذاری استفاده کردند.

در سال 1327، ایران وارد مرحله ای شد که به برنامه ریزی نیاز مبرم داشت. به گفته دکتر بایزید مردوخی، کارشناس ارشد سازمان مدیریت و برنامه ریزی، اولین برنامه عمرانی 7 ساله تدوین و شروع شد. یعنی برای اولین بار ایران به جای آن که صرفاً برای یک روز، یک ماه یا یک سال فکر کند، به این فکر افتاد که برای 7 سال فکر کند. اما این کار آینده نگری نبود. اولین آینده پژوهی ایران توسط دکتر مجید تهرانیان به روش دلفی در طرح رادیو و تلویزیون انجام شد. او از صاحب نظران مختلف کمک گرفت و آینده جامعه ایرانی را مورد پرسش قرار داد. کار دیگر در سال 1375 انجام شد.

آینده نگاری سند چشم انداز 20 ساله ایران می گوید، ایران اسلامی در افق 1404 کشوری است که در زمینه علم و فناوری و اقتصاد در منطقه آسیای جنوب غربی دارای رتبه اول خواهد بود.

اسلاید 6 :

مرور ادبیات:

آینده‏پژوهی :
برخی فکر می کنند آینده پژوهی به معنی غیب گویی است و با چنین برداشتی افراد آینده نگر و نتایج فعالیت آ ن ها را مورد تمسخر قرار می دهند. در حالی که آینده پژوهی یعنی پیش از آن که رویدادی به وقوع بپیوندد یا سناریویی به واقعیت تبدیل شود، به آن واکنش نشان دهیم.

آينده پژوهي، فرآيند تلاش سيستماتيک براي نگاه به آينده بلند مدت علم، تكنولوژي، محيط زيست، اقتصاد و اجتماع مي باشد كه با هدف شناسايي تكنولوژي هاي عام نوظهور و تقويت حوزه های
تحقيقات استراتژيكي است كه احتمالاً بيشترين منافع اقتصادي و اجتماعي را به همراه دارند
(مارتین ، 2000).

در حقيقت مي توان گفت آينده پژوهي، فرآيندي سيستماتيک، مشاركتي و گردآورنده ادراكات آينده است كه چشم اندازي ميان مدت تا بلند مدت را با هدف اتخاذ تصميم هاي روزآمد و بسيج اقدامات مشترک بنا مي سازد (گاویگان ، 2001).

لوک معتقد است آينده پژوهي ابزاري سيستماتيک براي ارزيابي آن دسته از توسعه هاي علمي و تكنولوژيكي است كه مي‏توانند تأثيرات بسيار شديدي بر رقابت صنعتي، خلق ثروت و كيفيت زندگي داشته باشند (لوک ، 1996).

اسلاید 7 :

مرور ادبیات :

ايروين و مارتين اهداف آينده پژوهي را به شش دسته اصلي ذيل تقسيم مي نمايند :
تعیین جهت، تعیین اولویت، ایجاد یک هوش آینده نگر، ایجاد اجماع، حمایت و پشتیبانی، ارتباط و آموزش
آینده شناسی فرآیندی است که به پیش بینی چندین رویداد محتمل در آینده میپردازد. یکی از نظریه پردازان آینده شناسی را به طور خلاصه شناخت آینده با مطالعه آینده های ممکن و مطلوب یک جامعه تعریف می نماید. برخی دیگر از دانشمندان از اصصلاح چشمانداز راهبردی بهره می گیرند (اکرمی، 1390).

بر این اساس آینده علت وجودی حال و گذشته است و راهی است برای همگان تا کنترل آینده خویش را به دست گیرند. به عبارت دیگر هدف تفکر بر پایه چشم انداز، روشن ساختن گزینش های حال و گذشته در پرتو آینده های ممکن است. علیرغم وجود اختلافات ناچیز در همه تعاریف ارائه شده می توان گفت آینده شناسی یا آینده پژوهی تلاشی جامع در جهت شناخت و مطالعه آینده است (گوده، 1389).

اسلاید 8 :

نمونه‏ایی از آینده پژوهی:
پیش بینی های مهم برای سال 2008 میلادی:
سردبیران مجله آینده پژوهی فیوچرست از سال 1985 تاکنون، هر سال جالب ترین ایده ها را که در سال های آینده ممکن است مطرح شود، شناسایی و منتشر می کنند. در شماره جدید این مجله چند پیش بینی برای چشم انداز 2008 شده است از جمله:

-جهان تا سال 2025 یک میلیارد نفر میلیونر خواهد داشت؛
-امکان جعل در پول و وسایل و ابزار و داد و ستد، جهان را به سوی جامعه فاقد پول نقد سوق می دهد؛
-کره زمین در آستانه یک رویداد مضمحل کننده طبیعت و محیط زیست قرار دارد؛
-آب در قرن 21 به ارزشمندی نفت در قرن بیستم خواهد بود؛
-شمار آفریقایی هایی که جانشان بر اثر سیل به مخاطره می افتد تا سال 2080 به 70 برابر رقم کنونی خواهد رسید؛
-افزایش بهای منابع طبیعی می تواند هجوم تمام عیار به سوی منابع قطبی را در پی داشته باشد.

اسلاید 9 :

مراحل اجرای یک برنامه آینده نگاری :

به صورت كلاسیك، آینده نگاری را به عنوان یك پروژه شامل چهار فاز اصلی، می توان توصیف كرد:
فاز تعیین چارچوب سازمانی و الگوی مفهومی: هدف این فاز سازماندهی و استقرار پایه های برنامه است. متخصصان مورد نظر مشخص و به همكاری دعوت می شوند. حدود و مرزهای برنامه و روش های مورد استفاده مشخص شده و یك درك اولیه از سیستم مورد مطالعه، شكل داده می شود.

فاز تعیین پارامترهای كلیدی: در این فاز با استفاده از گروه های متنوع متخصصان اطلاعات جمع آوری می شود و متغیرهای كلیدی مشخص می شوند.

فاز تهیه سناریوها: در این فاز بر هم كنش بین متغیرهای كلیدی تحلیل می شود و از این طریق تعدادی سناریو توسعه می یابد.

فاز اشاعه نتایج و پیشنهاد یك استراتژی: در واقع ارتباط بین استراتژی و عمل است شامل دو فعالیت اشاعه نتایج و پیشنهاد یك استراتژی می باشد. هر دو جنبه اهمیت نسبی یكسانی دارند كه برحسب نوع و اهداف برنامه آینده‏نگاری تغییرمی كند.

اسلاید 10 :

اجزاء آینده پژوهی:

آينده از تعامل چهار عنصر ايجاد مي شود.

روندها: سرشتي تكراري و تناوبي دارند و تجربه، سابقه و اطلاعاتي از آنها موجود است.

رويدادها (ضد روند):سرشتي ضد روند دارند، غيرتناوبي و به صورت يكباره پديد مي آيند. هيچ تجربه و سابقه تاريخي و دادهاي از آنها وجود ندارد. از اينرو در آينده مديريت رويدادها؛ بيش و پيش از آنكه تجربه لازم باشد نوآوري و خلاقيت مهم است.

تصاوير: نشان مي دهند بازيگران چه عزم و اراده اي دارند و بر اين اساس مطالعه اين تصاوير براي فهم و درک آينده به ما كمک مي كند. برنامه ها، چشم اندازها، استراتژي ها، استراتژي هاي رقيب مثال چشم انداز 1۴۰۴، طرح خاورميانه بزرگ از اين جمله اند.

اقدامات: هدف آينده پژوهي پيش بيني نيست بلكه قصد دارد پيامد رفتار بازيگران در شكل گيري آينده هاي بديل را بررسي كند و به دنبال گزينه هاي راهبردي هستيم.

اسلاید 11 :

مثلت آینده پژوهی:

مثلث آينده پژوهي حاصل تقابل سه نيروي متفاوت است كه عبارتند از:

كشش آينده: الزامات و اقتضاياتي كه به ما مي گويد چشم انداز خلق كن، استراتژي تدوين و اجرا كن. اغلب برنامه ريزي هاي خردمندانه براي آينده است.

فشار حال: مشكلات و چالش هايي كه بايد در حال حاضر حل شوند.

وزن گذشته: تركيب تمامي مسائلي كه ما آموخته ايم، دروه هاي آموزشي، تجربيات گذشته و .

اسلاید 12 :

تفاوت آينده پژوهي و برنامه ريزي :

اسلاید 13 :

شیوه های رویارویی با آینده:

از ديدگاه مديريت، ۴ شيوه براي رويارويي با آينده شناسايي مي شود كه عبارتند از:
واكنش زده: منتظر اتفاقات مانده و هيچ واكنشي از خود نشان نمي دهيم و سعي مي كنيم آنها را فراموش كنيم.
واكنش گرا : منتظر اتفاقات مانده و سپس به حل مشكلات فكر مي كنيم، و همواره در حال حل مشكلات گذشته هستيم.
پيش نگرانه : پيش بيني رخدادهاي آينده انجام مي شود و براي آنها تمهيداتي پيش بيني مي شود. مانند بيمه آتش سوزي.
فعال : در اين مورد تمام متغيرها در اختيار ماست و براي رويارويي با آينده يک رفتار فعالانه انجام مي دهيم. آينده پژوهي مجموعه فعاليت هاي پيش نگرانه و فعال در خصوص آينده است.

اسلاید 14 :

روش های آینده پژوهی:
روش هاي مورد نظر در بحث مطالعات آينده پژوهي طيفي از روش هاي كمـي تـا روشهاي خلاقانـه و يـا تركيبي از اين دو را در بر مي گيرد

روش استنتاج روند :
به انعكاس روندهاي گذشته به آينده در دوره هاي زماني معين مي پردازد. در اين روش فرض بر اين است كه آينده تعميمي از گذشته و حال است. هر چند گاهي اوقات يک اشتباه بسيار آشكار در تحليـل روند به وجود مي آيد و آن استنتاج به صورت خطي است كه تعداد كمي متغير را در محاسبه وارد مي كنند.

روش دلفي :
اين روش از معروف ترين روشه اي آينده پژوهي است كه دربـر گيرنـده پرسش هايي از كارشناسان به وسيله گردش متوالي يک پرسشنامه است كه براي جهت بيان نظراتشان به كـار مي رود. نتيجه هر دور از جمع آوري نظرات با استفاده از روش هاي كمي و كيفي تحليل مي شود؛ تعداد دفعات گـردش پرسشـنامه در هـر مطالعه به سطح همگرايي و همرايي نظرخواهي بستگي دارد

اسلاید 15 :

روش سناريو نويسي :
برنامهریزی مبتنی بر سناریو یعنی استفاده از توصیفات رواییِ دارای انسجام درونی در مورد حالات ممکن امور و تحولات آینده. سناریو عبارت است از زنجیره وقایعی که تصور میکنیم در آینده به وقوع میپیوندند. تفکرات روزمره همه انسانها مملو از گریز به دنیای مرموز آینده است. پژوهشگران معمولاً چندین سناریو ارائه میدهند تاکاربران بتوانند حالات جایگزین را تجسم کنند و ازپیامدهای بالقوه تحولات و تصمیمات کنونی خود آگاه شوند.

روش مدلسازي :
در حال حاضر از روش هاي مدل سازي مختلفي در علوم و فنون گوناگون مـورد استفاده قرار مي گيرند . برخي از انواع آنها عبارتند از:

مدل هاي اقتصادسنجي ، مدل هاي بازخوردي

اسلاید 16 :

شبيه سازي ها و بازي ها :

این روش تلاشی است برای اتخاذ متغیرهای خاص از «واقعیت» در برخی محدوده ها و خلق یک مدل رایانه ای که در آن آینده پژوه می تواند نحوه تقابل این متغیرها را با یکدیگر در گذر زمان مشاهده کند.

درک مستقیم :
درک مستقیم یک تجربه مغزی صحیح و درک ناگهانی یک واقعیت است از الگوها و روابط بین اشیایی که توسط یک فرد درک شده است.

روند تجزیه و تحلیل :
روند تجزیه و تحلیل شامل کاربرد هر یک از انواع روش های مبتنی بر داده های سابقه ای و تاریخی است. روند تجزیه و تحلیل شامل فرآیندهای متعددی است.

الگوی چرخشی :
این الگو مشابه روند تجزیه و تحلیل است. به نظر می رسد. پدیده های بسیاری به صورت چرخشی عمل می نمایند. چرخه تجارت بهترین مثال شناخته شده از این نوع است که در آن بازیافت روی می دهد.

اسلاید 17 :

روش های آینده پژوهی:
برنامه ریزی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت :
آینده شناسان با نگاهی به آینده می توانند دوره های زمانی متفاوتی برای تعبیر آینده قائل شوند.

پس نگری :
در این روش فرد یک آینده مطلوب را متصور شده و پس برای تعیین مقیاسه ایی که برای رسیدن چنین آینده ای نیاز دارد می کوشد.

پسنگری شامل شش مرحله است:

تعیین چشمانداز کلی ، شفافسازی اهداف و محدودیتها ، توصیف سیستم فعلی
شناسایی متغیرهای خارجی ، سناریوپردازی ، تحلیل تأثیرات متقابل
نتیجهی نهایی آینده پژوهی به روش پسنگری دستیابی به تصاویری از حالات مختلف آینده است که امکانپذیری و پیامدهای هرکدامشان با دقت فراوان سنجیده شده است

اسلاید 18 :

روش پژوهش:
در انجام دادن پژوهش، به منظور کسب شناخت، باید مجموعه ای از گزاره ها (فرضیه ها یا سؤال های پژوهش) را تدوین کرد سپس آنها را مورد آزمون قرار داد یا پاسخ آنها را فراهم آورد. این امر فرآیند پژوهش را هدایت کرده و پژوهش گر را در به دست آوردن شناخت یاری می دهد. بر این اساس، روش پژوهش وسیله یا طریقه تعیین این امر است که چگونه یک گزاره پژوهش مورد تأیید قرار می گیرد یا رد می شود. به عبارت دیگر، روش پژوهش، چهارچوب عملیات یا اقدامات جستجوگرایانه برای تحقق هدف پژوهش، جهت آزمودن فرضیه یا پاسخ دادن به سؤال های پژوهش را فراهم می آورد.

با توجه به روش سناریو نویسی و پس نگری آینده مهندسی صنایع و حرکت کلی جهان را بررسی میکنیم که چطور تغیرات بر روی سناریو اثر میگذارد .

متغیر­های پژوهش :
متغیر وابسته ، متغیر مستقل