بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
عناصر غذایی پر مصرف (Macronutrients)
1- نیتروژن (N)
مهمترین عنصر معدنی مورد نیاز گیاهان است که پس از کربن، بخش قابل توجهی از وزن بافتهای گیاهی را تشکیل میدهد. توجه کنید که بیش از نیمی از وزن تر اغلب گیاهان از آب ناشی میشود و در مورد وزن خشک گیاهان (پس از برداشت گیاه از خاک و خروج آب)، بیش از نیمی از وزن گیاه به عنصر کربن اختصاص دارد.
مهمترین کاربرد تجاری نیتروژن برای ساخت آمونیاک (NH3) است که آمونیاک معمولاً برای تولید کود شیمیایی و اسید نیتریک استفاده میشود.
اسلاید 3 :
نیتروژن یک عنصر غیر فلزی است که به صورت ملکولی بیش از 78 درصد حجم هوا را تشکیل میدهد. با این وجود، کمبود نیتروژن در بسیاری از خاکها رایج است و افزودن کود نیتروژنه به خاک یکی از مهمترین عملیات کشاورزی است که از دیرباز تا کنون در مناطق مختلف جهان انجام میشود. چرا که نیتروژن ملکولی توسط گیاهان قابل جذب نیست و پیوند دوگانه قوی بین اتمهای نیتروژن موجود در جو اجازه شکسته شدن و قابل استفاده شدن این عنصر را نمیدهد. با این حال، برخی باکتریهای موجود در خاک و یا باکتریهایی که بهصورت همزیستی بر روی ریشه برخی گیاهان زندگی میکنند (از جمله برخی گیاهان خانواده لگومینه) میتوانند نیتروژن را شکسته و به شکل قابل استفاده توسط گیاه تبدیل کنند.
اسلاید 5 :
جذب ازت به صورت نیترات، فعال بوده و گیاه با صرف انرژی آن را جذب میکند. چنان چه جذب ازت به صورت آمونیوم باشد رشد گیاه نسبت به تغذیه به صورت نیتراتی کاهش مییابد. گیاهان کلسیمدوست که در خاکهای قلیایی بهتر رشد میکنند نیترات را ترجیح میدهند و گیاهان کلسیمگریز که در خاکهای اسیدی میرویند (مثل برنج) آمونیوم را بهتر جذب میکنند.
نیتروژن پس از جذب در گیاه در ساختن حدود 100 نوع اسیدآمینه شرکت میکند و سپس آنها توسط پیوند پپتیدی به هم ترکیب شده و پروتئین ساخته می شود.
اسلاید 6 :
علایم کمبود یا زیادی ازت:
زیادی نیتروژن در خاک و در نتیجه جذب بیش از حد آن توسط گیاه موجب علایم ذیل میشود:
1- خوابیدگی یا ورس گیاه (خصوصاً اگر مقدار پتاسیم در خاک کم باشد)
2- حساسیت زیاد نسبت به آفات و حشرات (Susceptibility to pests)
3- دیر رسی محصول(late maturity)
4- تأثیر سوء برروی کیفیت محصولات ومیوه ها (مثل کاهش درصد قند در چغندرقند)
از علایم کمبود ازت این است که برگها سبز روشن، سپس زرد و گاهی قرمز میشوند، ساقهها باریک و کوتاه شده و در غلات پنجه زدن کاهش، خوشهها کوچک و تعداد دانه در خوشه کم و دانهها نیز کوچک میگردد.
اسلاید 8 :
حد کمبود، کفایت و سمیت عناصر در خاک
تکلیف کلاسی: برای درک بهتر موضوع، لطفا در مورد حدود تعیین شده برای سه عنصر پر مصرف نیتروژن، فسفر و پتاسیم در خاکهای کشور تحقیق کرده و نتیجه را به اینجانب گزارش کنید.
اسلاید 9 :
2- فسفر (P)
فسفر حدود 0/1 درصد از پوسته زمین را تشکیل داده و مهمترین کانی دربرگیرنده این عنصر، آپاتیت نام دارد. پس راه اصلی ورود فسفر به خاک، هوادیدگی این کانی و آزاد شدن فسفر به صورت عنصری به درون خاک است. همچنین، انواع کودهای دامی و بقایای گیاهی اضافهشده به خاک حاوی مقادیری از فسفر هستند. عنصر فسفر در خاک تحرک و حلالیت کمی داشته و در نتیجه دسترسی ریشههای گیاهان به آن کمی مشکل است. بنابراین، کمبود فسفر در خاک، به ویژه در خاکهای قلیایی کشور ایران، امری بسیار رایج بوده و از مهمترین عوامل محدودکننده رشد گیاهان محسوب میشود.
اسلاید 11 :
دو یون HPO42- و H2PO4- شکلهای قابل جذب عنصر فسفر هستند که هر دوی آنها در زمانی که واکنش خاک اسیدی باشد با عناصر آهن و آلومینیوم و وقتی واکنش خاک قلیایی باشد با عناصر کلسیم و منیزیم ترکیب میشوند. ترکیب حاصل بسیار نامحلول بوده و در خاک رسوب میکند. یعنی، فسفر به شکل غیر قابل استفاده گیاه تبدیل میشود. در نتیجه، برای اغلب گیاهان، واکنش خاک خنثی (حدود 7) بهترین pH برای جذب فسفر است.
فسفر در گیاهان در سنتز پروتئینها نقش داشته و جزء ساختمانی ماکرومولکولهای DNA وRNA است. علاوه برآن، جزء اصلی تشکیلدهنده ADP و ATP است و در تأمین انرژی برای فرآیندهای سوخت و ساز سلولی نقش دارد.
اسلاید 12 :
مقدارفسفردر گیاه درحدود 0/2 تا 0/4 درصد است و اگر از 0/1 درصد کمترشود، علایم کمبود شدید فسفر در گیاه ظاهر میشود. برگهای گیاهان مبتلا به کمبود فسفر در مقایسه با گیاهان طبیعی کوچک و رنگ سبز تیره دارند. همچنین نوارهای قرمز و خشکیدگی نوک برگها، ظاهر میشود. کمبود فسفر در میوهها موجب کوچک شدن و زودرسی آنها میگردد و گاهی میوه حالت Puffy و نرم پیدا میکند.
از طرفی، با اینکه زیادی فسفر در گیاه برای خود گیاه عوارضی ایجاد نمیکند (سمیت ندارد) ولی باعث کمبود عناصر غذایی دیگر مانند روی، آهن، مس و منگنز می گردد.
اسلاید 14 :
3- پتاسیم (P)
پتاسیم نسبت به فسفر فراوانی بیشتری در خاک داشته و حدود 2/6 درصد از پوسته زمین را به خود اختصاص میدهد. در بسیاری از کانیهای سیلیکاته خاک موجود بوده و طی فرآیند هوادیدگی به درون خاک آزاد میشود. همچنین، برخی رسوبات دریایی حاوی نمک کلرید پتاسیم (KCl) منبعی برای این عنصر هستند. پتاسیم به صورت یون K+ توسط گیاه قابل جذب است.
مقدار این عنصر در بافتهای گیاهی چندان زیاد نیست و نقش اصلی آن در گیاه تنظیم فتوسنتز است. به علاوه، در انتقال کربوهیدراتها در گیاه و سنتز پروتئینها نقش دارد.
