بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
مكانيسم بلع:
بلع پديدهاي است كه به وسيلهي آن لقمههاي كوچك غذايي كه ازمحتويات داخلي دهان جدا ميشوند و به معده ميرسند. بلع شامل سه قسمت است: دهاني، حلقي و مري.
قسمت دهاني ارادي است و قسمت حلقي و مري ای غير ارادي است شروع بلع(دهاني) انقباض قسمت خلفي زبان و بالا رفتن نوك زبان شروع ميشود ، اين عمل باعث ميشود كه گلوله غذا در نزديك حلق قرار بگيرد به علت فشار حاصل از انقباضات زبان و بسته بودن لبها و گونهها گلوله غذايي وارد حلق ميشود، اما همراه با ورود آن كانالهاي بيني به وسيلهي كام نرم و سوراخ حنجره به وسيلهي اپيگلوت بسته ميشود در نتيجه گلوله غذا وارد حلق ميشود.
در حلق اپيگلوت يك مسير كاملاً هموار براي سرخوردن گلوله غذا ايجاد ميكند. حنجره بالا آمده از دو طرف حنجره غذا به قسمت ابتدايي مري وارد ميشود و بالاخره در طول مري به علت رفلكسهاي مري به سوي معده سرازير ميشود.
اسلاید 3 :
قبل از اينكه مواد غذايي خورده شده به وسيلهي سلولهاي اپتيليوم جذب خون شوند، بايستي در فضاي روده هضم شده و تبديل به موادي شوند كه بعداً در مجاورت آنزيمهاي سلولهاي دستگاه گوارش يا توسط سيستم نقل و انتقال قرار گرفته گيرند، اين فرآيند را Luminal digestion گويند، كه وابسته به يك محيط اختصاصي است.
غدد بزاقي، پانكراس و كبد توليد ترشحاتي از جمله الكتروليتها، آب، آنزيمهاي گوارشي و نمكهاي صفراوي مينمايند كه وجود همهي اين عوامل براي هضم رودهاي لازم است.
لايه مخاطي دستگاه گوارش همچنين توانايي توليد اسيد يا باز را در Lumen داراست و به همين دليل pH مناسبي را براي فعاليت آنزيمهاي گوارشي فراهم مينمايد.
اسلاید 4 :
اعمال ترشحي دستگاه گوارش:
تحريك مكانيكي ناشي از وجود غذا در يك قسمت خاص از لوله گوارش معمولاً موجب ميشود كه غدد آن ناحيه و احتمالاً نواحي مجاور مقادير متوسط تا زيادي شيرههاي گوارشي ترشح كند. چندين نوع غده، انواع مختلف ترشحات را در لوله گوارش توليد ميكنند.
اولاً؛ بر روي سطح اپيتليوم قسمت اعظم لوله گوارش ميلياردها غدد تك سلولي مخاطي به نام سلولهاي ساغري(جامي) goblet cells وجود دارد كه به طور مستقل در جواب به تحريك موضعي اپيتليوم عمل كرده و موكوس خود را مستقيماً بر روي سطح اپيتليوم ميريزند تا بعنوان يك ماده لغزنده عمل كند.
ثانياً؛ قسمت اعظم سطوح لوله گوارش روده كوچك به وسيلهي حفرههايي مفروش شدهاند كه نمودار فرو رفتگي اپتيليوم به داخل لايه زير مخاطي هستند. در روده كوچك اين حفرهها كه غارهاي ليبركوهن crypts of liberkuhn ناميده ميشوند عميق بوده و محتوي سلولهاي ترشحي تخصص عمل يافته هستند.
ثالثاً؛ در معده تعداد زيادي غدد لولهاي عمقي يافت ميشوند كه ترشح اسيد و پپسين معده را بعهده دارند.
رابعا؛ چندين غده بزرگ و پيچيده(غدد بزاقي،كبد و لوزالمعده) نيز با لوله گوارش ارتباط دارند.
اسلاید 5 :
اين فعاليت ترشحي فعال بوده كه يك محيط شيميايي را براي هضم مواد غذایی مهيا ميكند که نيازمند به انرژي و تحت كنترل دستگاه Neuroendocrine است.
سرانجام مواد غذايي هضم شده بايستي توسط سلولهاي پوششي جذب شده و به داخل جريان خون انتقال پيدا كنند.
از طرف ديگر مواد ترشحي كه از غدد ضميمه و غشاء مخاطي به داخل Lumen ترشح ميشوند، حجم زيادي از الكتروليتها و آب به داخل Lumen صورت می گیرد که اختلال در بازجذب آنها منجر به dehydration و كلاپس جريان خون شده كه ميتواند منجر به مرگ شود.
بنابراين فعاليت جذبي كه شامل هم جذب مواد غذايي و هم بازجذب ترشحات با منشاء داخلي endogenous است از مهمترين فرآنيدهاي دستگاه گوارش ميباشد.
اسلاید 6 :
ترشح بزاق:
غدد بزاقي يك مايع هضم كننده در اولين قسمت دستگاه گوارش ترشح مينمايند. غدد بزاقي شامل سه غده عمده ميباشند كه بصورت زوج هستند:
1ـ parotid بناگوشي
2ـ submaxillary (submanidibular ) تحت فكي .
3ـ sublingual زير زباني
بزاق محتوي دو نوع ترشح مختلف است:
1ـ ترشح سروزي رقيق محتوي پتيالين(α ـ آميلاز) كه براي هضم مواد نشاستهاي است.
2ـ ترشح موكوسی براي لغزنده كردن مواد غذايي.
غدد پاروتيد فقط بزاق سروزي ترشح ميكنند و غدد زيرفكي و زير زباني هر دو نوع ترشح سروزي و موكوسي را دارا هستند.
غدد بزاقي از اعصاب سمپاتيك و پاراسمپاتيك دستگاه اتونوميك عصب دريافت ميكنند.
عمل اوليه بزاق: در پستانداران راحتي جويدن و بلعيدن است كه اين عمل بخصوص در علفخواران اهميت دارد
اسلاید 7 :
در نشخواركنندگان ruminant ترشحات بزاقي اعمال ديگري را نيز داراست كه براي هضم ميكروبي در پيش معدهها ضروري است و آن به دو دليل :
1ـ محيط آبكي جهت انجام اين پروسه مهيا ميكند. زيرا پيش معدهها فاقد غدد ترشحي هستند و اين مايع به تنهايي توسط غدد بزاقي تهيه ميشود.
2ـ مقدار زيادي اسيد در شكمبه ناشي از هضم ميكروبي توليد ميشود و اين اسيد بايد سريعاً جهت تأمين PH نرمال شكمبه، توسط یزاق خنثي شود.
روزانه در حدود 200 لیتر بزاق در یک گاو ترشح می شود
غدد پاروتید گاو بدون دخالت سیستم عصبی سمپاتیک و پاراسمپاتیک به ترشح خود ادامه می دهد
در گوشتخوارن از قبیل سگ بخاطر نداشتن روزنه و غدد عرق در پوست، با له له زدن به خنک کردن بدن کمک می کند
اسلاید 8 :
سایر وظایف بزاق
کمک به تکلم
جلوگیری از اسیب ناشی از مایعات داغ و اسیدی و قلیایی
انتقال میکروبهای مقیم دهان به معده
خاصیت ضد میکروبی بواسطه داشتن تیوسیانات و لیزوزیم
اسلاید 9 :
حيوانات بر اساس عادات غذاييشان به چند گروه دستهبندي ميشوند:
1ـ گوشتخواران: كه قسمت بيشتر مواد مورد نياز خود را با خوردن حيوانات ديگر به دست ميآورند. نوع هضم در آنها عمدتاً از نوع آنزيمي است و هضم ميكروبي اهميت زيادي ندارد.
2ـ علفخواران اهلي خود به دو گروه تقسيم ميشوند:
الف ـ نشخواركنندگان از قبيل گاو، گوسفند، بز كه از تخمير گسترده ميكروبي جيره غذايي گياهي برخوردار هستند . اين عمل در يك بخش اختصاص يافته از دستگاه گوارش قبل از هضم آنزيمي اتفاق ميافتد.
ب ـ علفخواراني كه داراي معده ساده بوده از قبيل اسب كه تخمير ميكروبي در بخش انتهاي دستگاه هاضمه (بعد از هضم آنزیمی) آنها صورت ميگيرد .
3ـ همهچيز خواران هم گياهخوار و هم گوشتخوار هستند. هضم در آنها عمدتاً از نوع آنزيمي است( مانند گوشتخواران). طول دستگاه گوارش كوتاهتر است و از نظر ظرفيت و گنجايش نيز كوچكتر از علفخواران است.
اسلاید 10 :
فعالیتهای حرکتی دستگاه گوارش
كنترل فعاليت حركتي معده:
هورمون و عصب:
اثر اعصاب واگ در بخش ابتدايي معده موجب مهار فعاليت انقباضي گرديده كه احتمالاً به واسطهي آزاد شدن VIP باشد در حالي كه در بخش انتهايي معده موجب ايجاد امواج پريستالتیکی و انقباض ميگردد، اين نوع فعاليت با واسطه Ach انجام ميشود.
گاسترين معده موجب افزايش فعاليت حركتي ميشود در حاليكه سكرتين، CCK و GIP سبب كاهش فعاليت حركتي ميگردند.
ميزان يا سرعت تخليه معده:
ميزان تخيله مواد غذايي از معده به روده بستگي به اين داشته كه
چه مقدار از آنها از طريق رودهي كوچك هضم و جذب گرديدهاند و
بستگي به محتواي مواد غذايي دارد(برخي مواد غذايي سريعتر از بقيه تخليه ميشوند).
گيرندههاي آوران تحت تأثير اسيديته، اسمولاريته و حضور چربي قرار ميگيرند. براي هر كدام از اين موارد گيرندههاي جداگانهاي وجود دارد كه هنوز از لحاظ آناتوميكي مشخص نشدهاند.
رفلكس انتروگاستريك:
با دخالت سيستم آنتريك و CNS و اندوكرين انجام ميشود. هنوز هورمونهاي خاصي در اين رابطه كشف نشده است ولي سكرتين و CCK وGIP احتمالاً در اين امر دخالت داشته باشند.
اسلاید 11 :
نحوه حرکت لقمه غذایی در لومن دستگاه گوارش
اسلاید 12 :
تخليهي معده:
تخليهي معده توسط دو دسته عوامل كنترل ميگردد:
1ـ عوامل معدي كه باعث پيشبرد و تخليهي معده ميگردند.
2ـ عوامل دوازدههاي كه تخليه را مهار مي كنند.
حجم غذا سبب كشش جدار معده وترشح گاسترين سبب تحريك حركات معده شده و همچنین رفلكس واگ و ميانتريك باعث تخليه معده ميگردد؛
افزايش حجم غذا و نيز آزاد شدن هورمون گاسترين در جواب به وجود انواع خاصي از غذا و به ويژه گوشت از مخاط معده باعث كشش جدار معده و بروز رفلكسهاي واگي و ميانتريك موضعي در جدار معده ميشود.
عوامل دوازدههاي:
1 ـ رفلكسهاي عصبي همراه با ورود غذا ايجاد ميشود.
2ـ اسيديتهي مواد غذايي وارد شده به دوازدههpH اسيدي(3/5 تا 4) باعث تحريك رفلكس آنتروگاستريك شده كه فعاليت پمپ پيلوري را مهار و همزمان با آن شدت انقباض اسفنكتر پيلور را اندكي افزايش ميدهند.
3ـ فرآوردههاي حاصل از تجزيه پروتئينها نيز موجب بروز رفلكس ميشود و با آهسته كردن سرعت تخليه معده، زمان كافي براي هضم مناسب پروتئينها در بخش فوقاني روده كوچك ايجاد ميكند.
اسلاید 13 :
حركات روده باريك:
دارای دو نوع حرکت است:
1- حرکات و انقباضات پیش برنده pristaltic موج پیش بردن لقمه غذای در طول دستگاه گوارش می شود
2- حرکات یا انقباضات ریتمیک rhythmic segmentaion موجب مخلوط شدن ماده غذایی با شیره های گوارشی می شود
فرکانس حرکات از ابتدای روده به سمت روده بزرگ کمتر می شود
اعمال روده بزرگ:
روده بزرگ دارای فعالیتهای انقباضی است که در طول شبانه روزه 4 تا 5 بار اتفاق افتاده و محتویات خود را به سمت رکتوم هدایت می کند
وظایف:
1ـ جذب آب و الكتروليتها.
2ـ ذخيره مواد غير قابل هضم .
3ـ تخمير مواد آلي كه از روده كوچك گذشتهاند.
4- سنتز برخی ویتامین ها (Vit. K و Vit. C)
اسلاید 14 :
هورمونهاي گوارشي:
1ـ معده:
هورمون گاسترينGastrin ؛ باعث تحريك ترشح معده ميشود.
آنزیم پپسین (بشکل غیر فعال پپسینوژن ترشح شده در pH حدود 5 به پپسین فعال تبدیل می شود)
2ـ روده:
● cholecystokinin ؛ تحريك انقباضات كيسه صفرا و تحريك ترشح آنزيم پانكراس و مهار ترشح معده.
● secretine ؛تحريك ترشحيصفرا، دوازدهه وپانكراس(بيكربنات) مهارترشح معده.
● intestinal gastrain ؛ تحريك ترشح معده.
● entrogastrone ؛ مهار ترشح معده .
●pancreozymin ؛ تحريك توليد آنزيمهاي پانكراس.
●enterocrinin ؛ تحريك ترشح آنزيمي رودهي كوچك .
● GIP ؛ مهار ترشح معده .
اسلاید 15 :
ترشحات دستگاه گوارش و تنظيم آن:
1ـ اندوكرين :
پپتيدهاي اندوكرين توسط سلولهاي اندوكرين GI در پاسخ به غذا ترشح شده و از طريق جريان خون به سلولهاي هدف وارد شده و اعمال خاصي را بر ميانگيزد.
2ـ نوروكرين:
پپتيدهاي نوروكرين ازانتهاي اعصاب آزاده شده وبرروي سلولهاي هدف بوسيلهي عملانتشاردريكمسافت كوتاهازطريق مايع بينابيني جداكننده سلولها،مؤثرواقع ميشود.
3ـ پاراكرين:
فاكتورهاي پاراكريني توسط سلولهاي اندوكرين يا شبكه اندوكرين ازاده شده و پس از طي يك مسافت كوتاه از طريق مايع بينابيني به سلول هدف مجاور(همسايه) نزديك شده و اثر ميگذارد.
اسلاید 16 :
Copyright © 2005 Pearson Prentice Hall, Inc.
اسلاید 17 :
ترشح معدهاي:
معده Hcl و پپسينوژن Pepsinogen را به داخل فضاي معده و هورمون گاسترين را به داخل خون ترشح ميكند.
1ـ غدد اكسينتيك اسيد كلريدريك، پپسينوژن، فاكتور داخلي و موكوس ترشح ميكنند(در body وfundus قرار دارند).
2ـ غدد پيلوري به طور عمده موكوس جهت حفاظت مخاط پيلور و نيز پپسينوژن و از همه مهمتر هورمون گاسترين ترشح ميكند( در آنتر معده قرار دارند) كنترل ترشح اسيد توسط 3 عامل اصلي كه باعث تحريك سلولهاي parietal ميگردند انجام ميشود.
1ـ Ach كه از نورونهاي كلينرژيك آزاد ميشود.
2ـ gastrin از سلولهاي G در ناحيه غدهاي پيلوري ترشح شده و وارد خون ميشود.
3ـ histamin از mast cells ها كه در مجاورت سلولهاي parietal قرار گرفتهاند ترشح ميشود.
اسلاید 18 :
ترشحات معدهای:
ترشح pepsinogen و فاكتور داخلي:
Pepsinogen شكل غير فعال pepsin است كه به شكل گرانولار در سلولهاي اصلي مخاط معده( chief) انبار ميشود. Pepsinogen در حضور اسيد معده به pepsin تبديل ميشود، اين تغيير در 5 = pH آغاز ميشود.
فعاليت مناسب Optimal activity در pH 1/3 تا 3/5 صورت ميگيرد و در اين شرايط است كه باعث هضم پروتئينها ميگردد.
محركهاي ترشح Pepsinogen همان عواملي هستند كه ترشح Hcl را باعث ميشوند كه قويترين آنها محركات كلينرژيك ميباشد.
Intrinsic factor يك ماده ترشحي mucoprotein است كه توسط مخاط معده ترشح ميشود. همراه اسيد به وسيله سلولهايoxyntic ترشح ميشود. فاكتور داخلي در جذب ويتامين B12+ در بخش انتهایی (ایلئوم) روده باریک دخالت ميكند.
اين فاكتور داخلي به رسپتور خود در ايلئوم متصل شده باعث تسهيل جذب Vit. B12 ميگردد.
اسلاید 19 :
مراحل ترشح معدهاي:
1ـ مرحله سفاليك ترشح معدهاي:
تحريك اعصاب واگ باعث تحريك سلولهاي G شده و گاسترين آزاده ميشود و از طريق ديدن، بوييدن و مزهي غذا پيامهايي به مراكز قشري مغز و يا از طريق هيپوتالامس به مركز اشتها وارد ميشود .
2ـ مرحله معدي:
در اثر غذا خوردن اتساع معده و نيز تحريك گيرندههاي شيميايي توسط اسيدهاي آمينه و پپتيدها و همچنین Ach و گاسترين آزاده شده، باعث ترشح اسيد ميگردد.
3ـ مرحله رودهاي :
در اثر ورود غذا به روده(دوازدهه) هورمون يا هورمونهايي از مخاط روده آزاده می شود:
1ـ intestinal gastrin باعث تحريك ترشح معده مي شود.
2ـ cck از دوازدهه و ژژنوم ترشح ميشود و باعث توقف ترشحات معده ميشود.
3ـ secretin باعث كاهش ترشحات معده ميشود.
