بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
نظارت و راهنمای آموزشی Supervision of Instruction
اسلاید 3 :
فهرست مطالب
فصل اول: مفاهیم نظارت و راهنمایی آموزشی
فصل دوم: حیطه و نوع عملکرد نظارت و راهنمایی آموزشی
فصل سوم: مسئولان نظارت و راهنمایی آموزشی
فصل چهارم: وظایف راهنمای آموزشی
فصل پنجم: اصول و روشهای نظارت و راهنمایی آموزشی
فصل ششم: مؤلفه های اصلی نظارت و راهنمایی آموزشی
اسلاید 4 :
فصل اول: مفاهیم نظارت و راهنمایی آموزشی
در فرهنگ فارسی عمید، نِظارت به معنای زیرکی و فراست، نَظارت به معنای عمل ناظر و مقام او و مراقبت در اجرای امری است و راهنمایی به معنای عمل راهنما و راه را نشان دادن به کسی، رهبری و هدایت آمده است.
در فرهنگ تعلیم و تربیت نظارت و راهنمایی (Supervision) چنین تعریف شده است:
کوششهای مسئولان منتخب مدرسه برای راهنمایی و هدایت معلمان و دیگر کارکنان آموزشی در اصلاح وضع آموزش و روشهای تدریس که مستلزم تحریک رشد و پیشرفت حرفه ای معلمان، انتخاب هدفهای آموزشی و تجدید نظر در آنها، مواد آموزشی، روشهای تدریس و ارزشیابی آنهاست.
اسلاید 5 :
مارکس و استوپس (1971): هرگونه فعالیتی را که عمدتاً برای اصلاح آموزش در کلاس درس صورت گیرد در حوزه نظارت و راهنمایی آموزشی است.
کیمبل وایلز: ناظران امور را سرعت می بخشند. آنها به ایجاد ارتباط کمک می کنند تا افراد همدیگر را بهتر بشناسند و . (متمرکز بر روابط انسانی)
کوگان: نظارت دربردارنده فعالیتهایی چون برنامه نویسی، بازنگری برنامه تحصیلی، آماده سازی مطالب آموزشی و واحدها، استفاده مؤثر از ابزارها، تهیه گزارش به والدین و توجه به ارزشیابی کلی برنامه هاست. (متمرکز بر برنامه تحصیلی)
مفهوم سنتی از کادوشین (1976): انتقال دانش و مهارتها در عمل فرد کارآزموده به فرد کارآموز و از فرد مجرب به فرد بی تجربه .
تعریف نظارت و راهنمایی آموزشی از منظر برخی از اندیشمندان
اسلاید 6 :
نظارت و راهنمایی فرایندی آموزشی است که در آن کسی که دارای علم و مهارت بیشتری است مسئولیت آموزش فرد دیگری را که کمتر واجد این عناصر است را بر عهده می گیرد.
نظارت و راهنمایی آموزشی از نظر رابینسون (1963):
نظارت و راهنمایی آموزشی از نظر هاریس (1963):
نظارت آموزشی کارکنان مدرسه بر افراد و حتی اشیاء به منظور اداره و کنترل مدرسه با تغییر برنامه های آموزشی صورت می گیرد و به طور مستقیم در نیل به هدفهای اساسی آموزشی مدرسه تأثیر دارد. (شامل عوامل آموزشی و غیرآموزشی)
نظارت و راهنمایی آموزشی از نظر وایلز و باندی (1967):
هدف اصلی از نظارت را اصلاح برنامه درسی، اصلاح روش تدریس، آموزش ضمن خدمت، تشویق به استفاده از مواد و ابزار کمک آموزشی هنگام تدریس، انجام ارزشیابی مؤثرتر و افزایش مشارکت جامعه در رشد و توسعه برنامه های مدرسه، همچنین اصلاح شرایط یادگیری برای دانش آموزان بیان می کنند.
اسلاید 7 :
نظارت:
نظارت فرآیندی است که راهنمای تعلیماتی از طریق آن به جمع آوری اطلاعات درباره فعالیت های آموزشی، پرورشی و اداری، مدیران و معلمان در محیط های آموزشی می پردازد.
راهنمایی:
- راهنمایی تلاش پویایی است كه فرد را در شناخت خود و محیط یاری میدهد.
راهنمایی جریانی است كه فرد به كمک آن بهتر با تواناییها، رغبتها و محدودیتهای خود آگاه شده و در زندگی بهتر و مؤثرتر گام برمیدارد.
نکته: نظارت با مفاهیمی كه منفی هستند مانند فضولی، جاسوسی، پروندهسازی، توبیخ و تنبیه برابر نشود، زیرا مقاومت شدید كاركنان محیطهای آموزشی را به دنبال خواهد داشت.
مفهوم جداگانه نظارت و راهنمایی
اسلاید 8 :
نکته: نظارت و راهنمایی مفهومی عام و کلی دارد؛ یعنی در همه سازمانها وجود دارد.
نکته: ادامه و حیات یک سازمان به نوعی مستلزم نظارت و راهنمایی است.
نکته: نظارت و راهنمایی تعلیماتی یکی از برنامه های رسمی آموزش و پرورش می باشد و با دیگر نظامهای رفتاری مربوط به آن (تدریس و یادگیری، مدیریت آموزشی و مشاوره و راهنمایی) ارتباط مستقیم و متقابل دارد.
اسلاید 10 :
فردی است که برنامه های نظارت و راهنمایی آموزشی را در مدرسه طراحی، اجرا و ارزشیابی می کند و با دیگر کارکنان مدرسه (معلمان، مدیر، مشاور تحصیلی و شغلی و روانشناس مدرسه) ارتباط متقابل دارد؛ بنابراین باید طبق ضوابط معین و دقیقاً تعریف شده ای کار و فعالیت کند.
راهنمای آموزشی کیست؟
اسلاید 12 :
نظارت و راهنمایی تحت عنوان بازرسی مدرسه و کلاس درس
نظارت و راهنمایی علمی
نظارت و راهنمایی تحت عنوان روابط انسانی آزادمنشانه
نظارت و راهنمایی تحت عنوان اصلاح روش تدریس
نظارت و راهنمایی تحت عنوان رهبری آموزشی آزادمنشانه
نظارت و راهنمایی تحت عنوان رهبری آموزشی مبتنی بر همکاری گروهی
نظارت و راهنمایی تحت عنوان راهنمایی و ارشاد
نظارت و راهنمایی تحت عنوان اصلاح برنامه درسی
نظارت و راهنمایی تحت عنوان فرایندهای گروهی
نظارت و راهنمایی خلاق یا مبتنی بر خلاقیت
نظارت و راهنمایی تحت عنوان توسعه برنامه درسی
نظارت و راهنمایی تحت عنوان به وسیله افراد بومی (عضو ثابت گروه آموزشی)
سیر تاریخی مفاهیم نظارت و راهنمایی
اسلاید 13 :
پیش از سال 1900 میلادی
هدف: اعمال کنترل دولت بر مدرسه از طریق بازرسی و تفتیش کار معلم
حیطه فعالیت: نظارت بر معلم، نظارت بر اجرای قوانین و انضباط در چارچوب مدرسه (در جهت حفظ ارزشهای جامعه)
افراد مسئول: بازرسان تعلیماتی (افراد غیرحرفه ای، شهروندان محلی یا مذهبی)
بازرسان همواره درصدد عیب یابی و یافتن نقاط ضعف در کار معلم بوده اند. رابطه معلم و بازرس با ترس و شک و ظن بود (خشک و رسمی). بازرس طبق قانون از اختیارات لازم جهت تشویق و تنبیه معلم، تعلیق یا انفصال او از خدمت را دارا بود.
1) نظارت و راهنمایی تحت عنوان بازرسی مدرسه و کلاس درس
اسلاید 14 :
در دهه هاي اوليه قرن بيستم آموزش و پرورش به شدت تحت تاثير مفاهيم و يافته هاي «مديريت علمي» قرار گرفت؛ به طوري كه شيوه اداره آن شبيه شیوه اداره سازمان هاي بازرگاني و صنعتي شد ومقایسه های نامناسب و نادرستی با توجه به معیارهای صنعتی و تولیدی بین مدارس و سازمان های غیر آموزشی به عمل آمد؛درنتیجه، اصول مديريت علمي در نظارت بر مدارس هم كاربرد يافتتحت تأثیر مفاهیم مدیریت علمی
هدف: معلمان طبق دستورالعملهای اتخاذ شده در کلاس درس فعالیت کنند.
حیطه فعالیت: بازرسی از معلمان
افراد مسئول: متخصصان تعلیم و تربیت تحت عنوان راهنمایان آموزشی
معلم در این دوره به علت تأکید مدیریت علمی بر روابط انسانی، به عنوان عنصری مستقل، اعتبار و اهمیت یافت (البته دخالتی در فرایند آموزش نداشت). همچنین متخصصان در این دوره در تلاش برای یافتن شیوه های جدیدی با کارایی بیشتر برای اداره مدرسه بودند (در جهت تخصصی شدن نظارت و راهنمای آموزشی)
2) نظارت و راهنمایی علمی
اسلاید 15 :
1) اصلاح رابطه بین معلمان و راهنمایان آموزشی
2) تعیین ویژگی های حرفه ای معلمان
3) ایجاد انگیزه کاری
4) کشف و ابداع بهترین شیوه های تدریس
5) محور قرار دادن دانش آموز
6) تأکید بر سنجش و تحقیق
نظارت و راهنمایی علمی، واکنشی بود نسبت به ابهام هدف و وظایف راهنمایی آموزشی در آن دوره و همچنین راه حل جدیدی برای مسائل و مشکلات آموزشی ای که آموزش و پرورش با آن مواجه بود تلقی می شد.
نتایج کاربرد مدیریت علمی در آموزش و پرورش
اسلاید 16 :
در اواخر دهه 1920 ،در پی تغییرات وسیع اجتماعی و اقتصادی ای که در این سال ها روی داد بتدریج احترام به شخصیت انسان (معلم) و تشویق به مشارکت گسترده معلمان در تدوین برنامه ها و خط مشی ها بیشتر مورد تاکید قرار گرفت
هدف: تأکید به راهنمایی معلمان نه بازرسی و رشد حرفه ای معلمان (خودکاوی، انتقاد از خود، خوداصلاحی)
حیطه فعالیت: ایجاد محیط مناسب برای تشریک مساعی همه کارکنان آموزشی، ولی باز تحمیل برنامه از بالا به معلمان و نقش ناظران تقدیر و توبیخ معلمان بود.
فرد مسئول: مشاور
در این دوران به علت تغییرات اجتماعی و اقتصادی و اندیشه های روانشناسان، بتدریج احترام به شخصیت انسان (معلم) رشد پویاییهای گروهی و تشویق مشارکت گسترده معلمان در تدوین برنامه ها و خط مشی ها بیشتر مورد تأکید قرار گرفت.
تأکید بر تشریک مساعی همه کارکنان آموزشی، در جهت اصلاح و پیشرفت همه کارکنان
3) نظارت و راهنمایی تحت عنوان روابط انسانی آزادمنشانه
اسلاید 17 :
در دهه 1920 ، اصلاح و بهبود روشهاي تدريس معلمان از اصلي ترين وظايف راهنمايان آموزشي به شمار مي رفت. بنابراین راهنمایان آموزشی بطور مستمر و منظم كار معلمان را ارزشيابي كرده ، در جلسات مشتركي با آنان نتايج اصلاحات ايجاد شده را تجزيه و تحليل مي كردند. در اين دوره طرح و تدوين دروس نيز از وظايف مهم راهنمايان آموزشي به شمار می رفت.
هدف: اصلاح و بهبود روش تدریس معلمان
حیطه فعالیت: ارزشیابی مستمر و منظم کار معلمان، طرح و تدوین دروس
فرد مسئول: راهنمایان آموزشی
لذا راهنمایان آموزشی به دنبال یافتن روشهای جدید برای اداره بهتر و کارآمدتر مدارس بودند.
4) نظارت و راهنمایی تحت عنوان اصلاح روش تدریس
اسلاید 18 :
در دهه 1930 میلادی
هدف: اصلاح فرایند آموزش و یادگیری از طریق روابط دوستانه با معلم
حیطه فعالیت: انتظارات راهنمایان آموزشی با اصول و راه و روش معلمان در تضاد بود ولی تلاش می شد که کار از طریق همکاری با معلم انجام گردد. با اعمال روشهای آزادمنشانه سعی داشتند فرایند آموزش و یادگیری را اصلاح کند و بهبود کار معلمان و کارایی و اثربخشی آن،
نظام آموزشی و پرورش به صورت متمرکز، نظارت آموزشی هم به صورت دستوری و باز هم به شیوه گذشته اداره می شد، مدیران و معلمان نیز ملزم به اجرای مصوبات دیکته شده هستند.
5) نظارت و راهنمایی تحت عنوان رهبری آموزشی آزادمنشانه
اسلاید 19 :
در دهه 1930 و 1940
هدف: مشارکت و همکاری گروهی در بهبود وضع آموزش
حیطه فعالیت: همه افراد باید همدیگر را در امور آموزشی راهنمایی کرده، و از تجربیات افراد کارآزموده و مجرب استفاده نمایند، (خواه رسمی خواه غیررسمی). مشاهده، ارزیابی و گزارش کار معلمان.
فرد مسئول به صورت رسمی: راهنمای آموزشی (الگوهای غیررسمی اهمیت بیشتری داشت)
یکدیگر را یاری کردن، با یکدیگر مشورت کردن، به اتفاق مشکلات را حل کردن، با همکاری گروهی برنامه ریزی کردن و گفتگو. نقش بازرسی کمرنگ شد.
6) نظارت و راهنمایی تحت عنوان رهبری آموزشی مبتنی بر همکاری گروهی (نظارت راهنمایی تعاونی)
اسلاید 20 :
دهه 1930 به بعد
هدف: صرفاً راهنمایی معلمان
حیطه فعالیت: بهبود کارایی معلمان در جهت بهبود کیفیت تدریس و یادگیری
7) نظارت و راهنمایی تحت عنوان راهنمایی و ارشاد
