بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
به نام خدا
ميكروب شناسي
اسلاید 2 :
اصطلاح ميكروبيولوژي از سه جزء :
Micro (كوچك)
Bio (زندگي)
Logy (علم يا شناسايي) تشكيل شده است.
اسلاید 3 :
كلمه ميكروب (Microb) يا ژرم (Germ) كه امروزه به جاي آن بيشتر كلمه ميكرو ارگانيسم (Microorganism) به كار برده مي شود شامل تمام موجودات زنده ذره بيني مي شود.
جانداران ذره بيني به كليه موجوداتي اطلاق مي گردد كه به علت كوچكي ابعاد با چشم غير مسلح ديده نمي شوند.
ميكرب ها شامل پروتوزوئرها - الگ ها - قارچ ها و باكتري ها مي باشند.
ويروس ها را نيز در رديف جانداران ذره بيني طبقه بندي مي نمايند ولي با خصوصيات خاص خود از ساير ميكروارگانيسم ها متمايز مي باشند.
اسلاید 4 :
طبقه بندي ميكروب ها :
قبل از كشف ميكرو ارگانيسم ها تمام موجودات زنده را به دو سلسله گياه و حيوان تقسيم مي نمودند. پس از پي بردن به وجود ميكروارگانيسم ها بيولوژيست ها نمي توانستند از نظر طبقه بندي در طبيعت محل مشخصي براي آنها منظور نمايند.
روي اين اصل پروتوزئرها را به علت اينكه متحرك بوده و خاصيت فتوسنتز نداشتند جزء حيوانات و الگ ها و قارچ ها را كه به نظر مي رسيد كه بيحركت باشند جزء گياهان قرار دادند اما نمي دانستند كه باكتري ها جزء كدام دسته مي باشند.
در سال 1866 ارنست هكل گياه شناس آلماني يك راه حل منطقي براي اين مشكل ارائه نمود و آن پيشنهاد سلسله سومي به نام پروتيستا (Protista) يا موجودات ابتدايي (آغازيان) بود كه پروتوزوئرها - الگ ها - قارچ ها و باكتري ها را در بر مي گرفت.
اسلاید 5 :
در مورد سلسله پروتيستا دانشمندان از سال 1961 با روش هاي جديد به وسيله ميكروسكوپ الكتروني متوجه شدند كه باكتري ها از نظر ساختمان سلولي به طور اساسي با سه گروه ديگر اختلاف دارند.
بدين جهت پروتوزوئرها - الگ ها و قارچ ها را به علت داشتن هسته مشخص و كامل تر در يك گروه قرار دادند كه يوكاريوتيك (Eukaryotic) ناميده مي شود و مجموع آنها را تحت عنوان پروتيستا مورد مطالعه قرار مي دهند.
از طرف ديگر باكتري ها را به مناسبت داشتن ساختمان ابتدايي تر و نداشتن هسته مشخص پروكاريوتيك (Prokaryotic) ناميده و آنها را تحت عنوان سلسله مستقل پروكاريوت بررسي مي كنند.
اسلاید 6 :
سلسله يوكاريوتيك (پروتيستا)
الف- پروتوزوئرها (Protozoa) :
موجودات تك سلولي با مشخصات سلول هاي حيواني و عاري از كلروفيل هستند.
به اشكال و اندازه هاي متفاوت ديده مي شوند.
اكثر آنها متحرك و داراي فلاژل هستند.
هر پروتوزوئر به تنهايي واحد كاملي است كه مي تواند تمام اعمال فيزيولوژيك را با يك سلول انجام دهد.
اكثر آنها ساپروفيت بوده و برخي از آنها نيز براي انسان و حيوان بيماري زا مي باشند.
اسلاید 8 :
ب- الگ ها (Algae) :
موجودات تك يا چند سلولي كه داراي كلروفيل بوده و فتوسنتز مي نمايند.
اغلب به صورت ساپروفيت در آب و خاك مرطوب زندگي مي كنند.
ج – قارچ ها (Fungi) :
موجودات گياهي ساده و فاقد كلروفيل كه از راه تغذيه در روي مواد گياهي به شكل ساپروفيت و يا به صورت انگل اجباري زندگي مي كنند.
دسته اي از قارچ ها رشته هاي درازي به نام ميسليوم تشكيل داده و به طور جنسي و غير جنسي تكثير پيدا مي كنند.
گروهي از قارچ ها تك سلولي هستند و از راه جوانه زدن تكثير پيدا مي كنند.
عده اي از قارچ ها مواد آنتي بيوتيك ترشح مي كنند و بعضي هم در صنايع داروسازي اهميت دارند.
اصطلاح كلي قارچ (Fungus) شامل اشكال متفاوت كپك ها (Molds) مخمرها (Yeasts) و قارچ هاي گوشتي (Mashrooms) مي گردد.
اسلاید 10 :
سلسله پروكاريوتيك (باكتري ها)
باكتري ها موجودات تك سلولي ريزي هستند كه در طبيعت به وفور يافت مي شوند.
داراي ساختمان ساده اي بوده و فاقد هسته مشخص مي باشند (هسته آنها داراي غشاء نبوده و جزئيات آن مشخص نيست).
برخي باكتري ها فاقد ديواره سلولي بوده و عده اي زندگي داخل سلولي اجباري دارند و بعضي نيز داراي نقصي در ديواره سلولي مي باشند.
اسلاید 11 :
الف- باكتري هاي بدون ديواره سلولي :
ميكوپلاسماها بر خلاف ساير باكتري ها فاقد ديواره سلولي (CellWall) بوده و نسبت به پني سيلين و ساير آنتي بيوتيك هاي وقفه دهنده سنتز ديواره سلولي مقاوم اند ولي در مقابل تغييرات فشار اسمزي و ساير عوامل محيطي بسيار حساس هستند.
از صافي هاي باكتريولوژيك قابل عبورند و كوچكترين ميكروارگانيسمي هستند كه به صورت آزاد زندگي مي كنند.
اسلاید 12 :
ب- باكتري هائيكه زندگي داخل سلولي اجباري دارند :
ريكتزيا : فقط داخل سلول هاي زنده قادر به زندگي هستند. برخي از آنها براي انسان بيماري زا هستند مانند ريكتزيا پرووازكي عامل بيماري تيفوس اگزانتماتيك.
كلاميديا : فقط داخل سلول هاي زنده قادر به زندگي هستند. اندازه آنها كوچكتر از باكتري ها بوده و از صافي هاي باكتريولوژيك قابل عبورند.
چون به آنتي بيوتيك ها حساس هستند و ديواره سلولي و طرز تكثير نهايي و ريبوزوم آنها شبيه باكتري ها ست و داراي RNA و DNA هر دو مي باشند آنها را جزء باكتري ها به شمار مي آورند.
ج- آركئوباكترها :
اين باكتري ها ابتدايي ترين شكل سلول بوده و داراي نقص در ديواره سلولي مي باشند.
اسلاید 13 :
ويروس ها (Viruses)
ويروس ها ساده ترين و كوچك ترين موجودات زنده محسوب مي شوند.
اندازه آنها در حدود 10 تا 300 نانومتر بوده و بسيار كوچكتر از باكتري ها مي باشند.
در خارج از سلول هاي زنده قادر به زندگي نيستند. از جدار صافي هايي كه مانع گذشتن باكتري ها مي شوند عبور مي كنند.
فاقد ريبوزوم بوده و قسمت مركزي و اصلي آنها از DNA يا RNA تشكيل شده است.
تكثير ويروس ها در داخل سلول ميزبان طي چرخه خاصي صورت مي گيرد كه يكي از صفات متمايز كننده و اختصاصي آنهاست.
ويروس ها چون فاقد دستگاه آنزيماتيك جهت سنتز متابوليت هاي اصلي خود هستند لذا آنتي بيوتيك ها بر روي آنها بي اثرند.
اسلاید 15 :
ويروئيدها (Viroids)
گروهي از بيماري هاي مسري گياهان توسط عواملي به نام ويروئيد يا شبه ويروس ايجاد مي شوند.
ويروئيدها مولكول هاي RNA حلقوي تك زنجيره كوچكي هستند كه دو انتهاي آنها توسط پيوند كووالانس به هم متصل شده و توليد يك حلقه مسدود را مي نمايد.
در آينده ممكن است نقش هاي بسيار مهمتري چه در بيولوژي مولكولي و چه از نظر بيماريزايي در انسان و جانوران براي آنها شناخته شود.
پريون ها (Prions)
عوامل ميكروارگانيسمي در حد نانومتر مي باشند. مولد گروهي از بيماري ها همچون جنون گاوي مي باشند كه انتقال پذيري آنها به اثبات رسيده است.
اين عوامل ذرات هتروپروتئيني از نوع گليكوپروتئين عفونت زا مي باشند.
اسلاید 16 :
شكل و اندازه و ساختمان تشريحي باكتري ها :
شكل باكتري ها :
الف- باكتري هاي پست (Lower Bacteria) : كه باكتري هاي تك سلولي ساده هستند.
اگر كروي يا بيضي باشند كوكسي (Cocci)
اگر ميله اي شكل يا دراز باشند باسيل (Bacille)
اشكال كوتاه باسيل را كوكوباسيل (Cocobacille)
اگر خميده باشند ويبريون (Vibrion)
چنانچه مارپيچي شكل و غير قابل انعطاف باشند اسپريل (Spirille)
و اگر فنري شكل و قابل انعطاف باشند اسپيروكت (Spirochete) ناميده مي شوند.
ب- باكتري هاي عالي (Higher Bacteria) :
اين باكتري ها رشته مانند هستند تشكيل ميسليوم مي دهند و چون تشكيلات شاخه شاخه اي ايجاد مي كنند آكتينومايست (Actinomycete) نام مي گيرند.
اسلاید 17 :
اشكال باكتري ها
اسلاید 18 :
اندازه باكتري ها :
واحد اندازه گيري باكتري ها0/001ميلي متر است كه آنرا ميكرومتر يا ميكرون مي نامند.
براي اندازه گيري قسمت هاي مختلف باكتري ها از واحد كوچكتري كه 0/001ميكرومتر است استفاده مي شودكه آن را نانومتر مي نامند.
واحد ديگر آنگستروم مي باشد كه 0/1 نانومتر است.
اسلاید 19 :
ساختمان تشريحي باكتري ها :
باكتري ها مانند ساير سلول هاي زنده از سه قسمت اصلي پوشش سلولي – سيتوپلاسم و هسته تشكيل شده اند.
در بعضي از باكتري ها ممكن است علاوه بر قسمت هاي اصلي ضمائم ديگري از قبيل فلاژل – كپسول – اسپر و پيلي وجود داشته باشد.
اسلاید 20 :
روش مطالعه باكتري ها :
آزمايش مستقيم يا ميكروسكوپي :
با استفاده از ميكروسكوپ مي توان باكتري ها را از لحاظ شكل – اندازه – طرز قرار گرفتن – رنگ آميزي و حركت مورد مطالعه قرار داد.
آزمايش ميكروسكوپي به دو روش انجام مي گردد :
الف- آزمايش ميكروسكوپي ميكروب هاي زنده بدون رنگ آميزي :
در اين روش ميكروب ها را بين لام ولامل قرار داده و مطالعه مي كنند. بسته به اينكه برداشت از نمونه بيمار و يا كشت ميكروب از محيط مايع يا جامد باشد روش كار متفاوت است.
ب- آزمايش ميكروسكوپي پس از رنگ آميزي :
چون باكتري ها شفاف بوده و در زير ميكروسكوپ به خوبي قابل رويت نيستند بايد باكتري ها را رنگ آميزي نمود.
