بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
به نام خداوند جان و خرد
روش تحقيق در سيستم هاي بهداشتي»Designing and Conducting Health Systems Research Projects
اسلاید 2 :
روش جمع آوري داده ها
در پايان اين جلسه شما بايد قادر باشيد كه:
1- روش های مختلف گرد آوری داده ها را توصیف کرده ، مزایا و معایب هر یک را بیان کند
2- مزایای ترکیب چند روش گرد آوری داده ها را بنویسد
3- علل مختلف تورش گرد آوری داده ها و راه های جلوگیری از آن را فهرست نماید
4- ملاحضات اخلاقی اجرای طرح و راههای ایمن ماندن افراد تحت مطالعه و مصاحبه شوندگان از آسیب های احتمالی مطالعه را شناسائی کند
اسلاید 5 :
روشهاي مختلف گردآوري اطلاعات
مشاهده
مصاحبه (رودررو)
استفاده از پرسشنامه هاي كتبي
اسلاید 6 :
مشاهده
مشاهده روشي است كه در آن رفتار و مشخصات موجودات زنده اشياء و پديده ها كه بطور سيستماتيك انتخاب شده اند ملاحظه و ثبت ميگردد.
در اينجا چشم مهمترين ابزار پژوهش است.
مشاهده رفتار انساني از روشهاي بسيار متداول گردآوري اطلاعات است.اين كار را ميتوان به اشكال مختلف انجام داد :
مشاهده مشاركتي (مشاهده كننده در امري كه موضوع مشاهده است شركت مينمايد).
مشاهده غير مشاركتي ( مشاهده كننده پديده مورد مشاهده را بطور پنهان يا آشكار ملاحظه مينمايد ولي خود در آن شركت ندارد ).
اسلاید 7 :
مصاحبه
مصاحبه از روشهاي گردآوري اطلاعات است كه در آن مصاحبه شوندگان بصورت فردي يا گروهي پرسش ميشوند.
پاسخ سؤالاتي را كه در طول مصاحبه پرسيده ميشود ميتوان با نوشتن يا ضبط روي نوار كاست ثبت نمود ، ثبت سؤالات ممكن است در طول مصاحبه يا هر چه زودتر بعد از مصاحبه و قبل از آنكه فراموش شوند صورت گيرد.
اسلاید 8 :
مصاحبه ممكن است بروشهاي مختلف صورت گيرد كه عبارتند از :
1- مصاحبه قابل انعطاف در حالات زير بكار ميرود :
- با استفاده از برنامه (باسؤالات پيش بيني شده)به طوريكه اطمينان داشته باشيم كه كليه مطالب مورد بحث قرار ميگيرد، اما زمان و ترتيب توالي سؤالات انعطاف پذير است.
-پرسشگر ممكن است براي بدست آوردن حداكثر اطلاعات ممكن در موقع مصاحبه پرسشهاي اضافي بنمايد.
- با استفاده از پرسشنامه كه قسمت عمده سؤالات بازاست .
-روش پرسيدن سؤالات سازمان يافته ، يا كم و بيش سازمان يافته ، را ميتوان براي مصاحبه با اشخاص يا با گروههايي كه اطلاعات اصلي از آنها بدست ميآيد بكار برد.
تذكر:
اين روش مصاحبه براي پژوهشهاي كيفي مقياس كوچك كه پژوهشگر هنوز بايد جنبه هاي مختلف مسئله را كشف نمايد ، سودمند است .
اسلاید 9 :
2- مصاحبه با استفاده از صورت ثابت سؤالات در موارد زير صورت ميگيرد :
- با ترتيب توالي استاندارد ، كه با پرسشها معمولا پاسخ هاي بسته يا از پيش كدگذاري شده دارند.
تذكر:
اين روش در موارديكه پژوهشگر در مورد پاسخهاي مورد انتظار مطلع بوده و با جمعيت بالنسبه بزرگي مصاحبه ميشود سودمند است .
اسلاید 10 :
پرسشنامه هاي كتبي
پرسشنامه كتبي از ابزارهاي گردآوري اطلاعات است كه در آن سؤالات كتبي ارائه شده و شخص مصاحبه شونده پاسخ پرسشها را در آن مينويسد.
پرسشنامه كتبي ممكن است به روشهاي مختلف بكار رود مثلا :
1- ارسال پرسشنامه همراه با دستوالعمل واضح با پست و تقاضاي اعاده فرم تكميل شده آن با پست .
2- جمع كردن تمام يا قسمتي از مصاحبه شوندگان در يك محل و در يك زمان ، دادن تعليمات شفاهي به آنها و پر كردن پرسشنامه ها بوسيله مصاحبه شوندگان .
3- توزيع پرسشنامه به مصاحبه شوندگان با دست و گردآوري بعدي آن.
در اين مورد نيز مانند مصاحبه ، پرسشها ممكن است باز و قابل انعطاف بوده يا از پيش كدگذاري شده باشند.
اسلاید 11 :
تمييز دادن بين روشهاي گردآوري اطلاعات و ابزار گردآوري اطلاعات
اسلاید 12 :
مزايا ومعايب روشهاي مختلف گردآوري اطلاعات
اسلاید 15 :
طرح پرسشنامه
شايد متداولترين روش گردآوري و ثبت اطلاعات از طريق استفاده از انواع گوناگون پرسشنامه باشد .
انتخاب نوع خاص پرسشنامه و محتواي آن در پژوهشهاي مختلف متفاوت است.
محققي كه پرسشنامه را طرح مينمايد بايد نكات زير را مد نظر داشته باشد:
دقيقاً چه چيزي را ميخواهم بدانم؟
سؤالات را از چگونه جمعيتي خواهم پرسيد ؟
سطح اطلاع و درك آنها از موضوع در چه حدي است؟
آيا بيشتر باسوادند يا بيسواد؟
اطلاعات گرد آمده چگونه تجزيه و تحليل ميشوند ، با دست يا با رايانه ؟
اسلاید 16 :
مراحل مختلف طرح ريزي يك پرسشنامه
1- از متغير ها بعنوان نقطه آغاز شروع نماييد ، ابتدا از متغيرهاي وابسته كه مسئله مورد پژوهش را تعيين مينمايد ، و سپس از متغير هاي مستقل .
2- پرسشها را به طور واضح، كوتاه و با استفاده از كلمات روزمره بنويسيد.
3- مطمئن شويد كه با هر سؤال ، هر بار، تنها يك نكته را مطرح ميكنيد.
4- مطمئن شويد كه پرسش شما نحوه پاسخ را القاء ننمايد.
5- مطمئن شويد كه پرسشنامه با توجه به جلب همكاري نفرات پاسخگو طرح شده باشد.
6- سؤالاتي را بمنظور كنترل پاسخهايي كه به پرسشهاي حساس قبلي داده شده طرح نماييد .
اسلاید 17 :
مراحل مختلف طرح ريزي يك پرسشنامه-ادامه
7- پرسشنامه را حتي الامكان كوتاه طرح نماييد .
8- مطمئن شويد كه در نهايت از تمام سؤالاتي كه در پرسشنامه گنجانيده ايد استفاده ميشود.
9- مطمئن شويد كه تمام مصاحبه كنندگان و مصاحبه شوندگان فهم مشابهي از سؤالات طرح شده را دارند.
10- براي اطمينان از درست بودن سازمان،واژه بندي و ترتيب و توالي سؤالات پرسشنامه را قبل از شروع طرح امتحان كنيد.
11- آزمايش قبلي پرسشنامه براي تصميمي در اين مورد كه آيا ترجمه آن به يك يا چند زبان محلي ضرورت دارد يا ندارد ، لازم است.
اسلاید 18 :
انواع سؤالاتي كه در پرسشنامه بكار ميرود
1- سؤال باز :
سؤالات باز پاسخگو را براي جواب دادن آزاد ميگذارد و او مجبور نيست كه از بين جوابهايي كه از پيش تعيين شده يكي را انتخاب كند.
2- سؤال بسته:
با سؤالات بسته چند پاسخ به مصاحبه شونده ارائه ميشود كه از بين آنها دست كم يك پاسخ را برگزينند.
اسلاید 19 :
1-در پاسخ به اين سؤالات مصاحبه شونده موضوع را هر طور كه بخواهد و به زبان خود بيان ميكند .اينگونه اطلاعات سبب ميشود كه گزارش نهايي زنده تر و گوياتر باشد . 2-با استفاده از سؤالات باز ممكن است مسائل و انديشه هايي مطرح شود كه در موقع تهيه طرح تحقيقاتي به فكر محقق نرسيده و اين امر مسئله را از زواياي جديدي مورد بررسي قرار ميدهد. 3-اطلاعات خود به خود به زبان ميآيد و پاسخ هاي آماده اي به مصاحبه شونده پيشنهاد نميگردد ، از اينرو امكان اينكه تحت تأثير پاسخها قرار بگيرد در بين نبوده و پاسخها اعتبار بيشتري دارد .
مزايا ی سؤالات باز
اسلاید 20 :
معايب سؤالات باز
1- كار مصاحبه گر را دشوار ميسازد .مصاحبه گر بايد در يادداشت برداشتن ، تشخيص اينكه كداميك از اطلاعات داده شده به موضوع پژوهش مربوط است و در برگرداندن صحبت به سؤالات بعدي مهارت داشته باشد ،در غير اينصورت مصاحبه ممكن است براي مصاحبه شونده و هم براي مصاحبه گر خسته كننده بوده و اطلاعات با ارزشي از دست برود.
2- چون فهرستي از پاسخهاي احتمالي به مصاحبه شونده عرضه نميشود كه نكاتي را بياد او بياورد ممكن است جنبه هاي مهمي از موضوع را بخاطر نياورده و در پاسخ اظهار بي اطلاعي كند .
3- تجزيه و تحليل سؤالات باز وقت گير است و پس از آنكه كار عملي مصاحبه تمام شد پاسخها بايد طبقه بندي شوند.
