بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
تأثیر جمعیت بر توسعه
تأثیر عوامل جمعیتی
بر رشد اقتصادی،
نیروی انسانی،
عرضه منابع ،
محیط زیست،
بهداشت و سلامتی
اسلاید 2 :
جمعیت و رشد اقتصادی
منظور از رشد اقتصادی جنبه کمی توسعه اقتصادی است
شاخصهایی مانند درآمد، تولید ناخالص ملی، میزان سرمایه گذاری
تأثیر جمعیت بر درآمد : سهم سرانه افراد از درآمد
مثلاً : اگر رشد GNP کمتر از رشد جمعیت باشد سهم سرانه افراد کاهش می یابد
حال در مناطق با رشد جمعیت بالا و رشد اقتصادی پایین سهم سرانه کاهش و لذا فقر افزایش خواهد یافت.
اسلاید 3 :
البته در این مورد مناقشه زیاد است اما بهر حال
در کشورهای در حال توسعه این دو رابطه معکوس دارند.
در اروپای غربی توسعه اقتصادی (افزایش درآمد سرانه) اولیه با رشد جمعیتی در حد متوسط همراه بوده است.
در آمریکای شمالی توسعه در حد بالای اقتصادی با رشد جمعیتی نسبتاً بالا هماهنگی داشته است.
در آفریقا علیرغم دو برابر شدن رشد جمعیت طی 1973 – 88 هیچ بهبودی در درآمد سرانه دیده نشد.
سایر مطالعات نیز رابطه مستقیم فقر و باروری بالا و رشد پایین جمعیت و رشد اقتصادی در کشورهای در حال توسعه را تأیید کرده اند.
اسلاید 4 :
داده های بانک جهانی بر 137 کشور در سال 2000 رابطه معکوس TFR و میزان درآمد سرانه را نشان داد.
ایران هم همینطور بوده است.
کاهش میزان موالید با تغییر ساختار سنی جمعیتها امکان افزایش درآمد ملی و در نتیجه افزایش درآمد سرانه را سبب می شود.
اسلاید 5 :
بهر حال برخی محققان رشد جمعیت را عامل جدی در توسعه قلمداد نمی کنند.
در واقع توزیع جمعیت و نحوه تخصیص منابع مهمتر است و رابطه جمعیت و توسعه را تعریف می کند.
توزیع نا متعادل منابع مشکل مهم توسعه نیافتگی است. در واقع توزیع عادلانه منابع مطابق با توزیع جمعیت راه برای توسعه بیشتررا هموار کرده و توسط توسعه تعادل رشد جمعیتی صورت می گیرد.
اسلاید 6 :
جمعیت و نیروی انسانی
ساده ترین حالت
تعداد بالای جمعیت یعنی تعداد بیشتر نیروی کار
رشد بالای جمعیت یعنی افزایش تعداد نیروی انسانی
اما اینها ممکن است همیشه با منفعت اقتصادی همراه نباشد.
در کشور فقیر با سرمایه و زمین کمیاب افزایش نیروی انسانی منجر به بیکاری می شود.
در یک جمعیت جوان درصد بالایی زیر 15 سال هستند ونسبت افراد واقع در سن فعالیت کمتر از یک جمعیت غیر جوان است.
کاهش باروری و در نتیجه کاهش رشد جمعیتی در یک جمعیت جوان باعث افزایش سهم افراد واقع در سن فعالیت می شود.
اگر این افزایش با رشد سایر عوامل تولیدی همراه باشد منجر به افزایش رشد اقتصادی خواهد شد.
مهاجرت اگر به قصد یافتن شغل باشد چون مهاجران عمدتاً در سن فعالیت هستند باعث افزایش حجم نیروی انسانی در مقصد و کاهش نیروی انسانی مناسب رکود و کاهش رشد اقتصادی در مبدأ می شود.
اسلاید 7 :
جمعیت و نیروی انسانی
پس افزایش حجم نیروی انسانی زمانی منفعت اقتصادی دارد که شرایط اقتصادی لازم برای استفاده از آنها فراهم باشد.
سن
افزایش تحصیلات و اصلاحات اجتماعی (ممنوعیت کار کودکان) باعث افزایش میانگین سن شروع به کار می شود.
جنس
در کشورهای در حال توسعه مشارکت زنان در فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی کمتر از توسعه یافته است و در نتیجه میزان فعالیت نیز کمتر است.
اسلاید 8 :
جمعیت و نیروی انسانی
میزان بالای بیکاری در ایران (در حال حاضر) انعکاس عدم تناسب عرضه و تقاضای نیروی انسانی است.
افزایش ظرفیت اشتغال بستگی به دو چیز دارد :
قابلیت توسعه اقتصادی
کیفیت نیروی انسانی (آموزش مناسب)
اسلاید 9 :
جمعیت و نیروی انسانی
افزایش سرمایه گذاری در جهت بهبود کیفیت نیروی انسانی باعث
ایجاد مقدمات لازم در جهت بهبود معیار زندگی
قابلیت تولید بهتر
کاهش مرگ و میر
کاهش باروری
اسلاید 10 :
جمعیت و منابع
بقای جمعیت نیازمند وجود ضروریات : زمین، غذا ، مواد معدنی ، مواد انرژی زاست.
ایجاد رابطه مناسب بین و جمعیت و چگونگی مصرف این منابع هدف عمده برنامه است.
در مورد منابع تجدید ناپذیر و غیرقابل افزایش افزایش جمعیت، سهم سرانه افراد از این منابع را کاهش می دهد.
حتی اگر منابع قابل افزایش باشند تغییرات در نوع و میزان مصرف آنها سهم سرانه افراد را کاهش می دهد.
اسلاید 11 :
الف – زمین
قانون بازده نزولی مالتوس : ثابت ماندن زمین (عامل تولید) وافزایش نیروی کار (جمعیت) باعث کاهش سهم سرانه تولید می شود.
آبادکردن زمینهای دیگر و روشهای جدید و فنآوری برتر باعث افزایش مقدار تولید حاصل از زمین می شود.
اما این روشها ممکن است همیشه کارآمد نباشد (فرسایش خاک، کم آبی، آب زیاد ، نمکزار)
اسلاید 12 :
ب – مواد غذایی
رشد جمعیت : تصاعد هندسی
رشد تولید غذا : تصاعد حسابی
پس سهم سرانه افراد از مواد غذایی کاهش می یابد.
پیشنهاد مالتوس کنترل رشد جمعیت بود.
اما با توجه به
انقلاب سبز در اروپا و
توسعه اقتصادی – اجتماعی و بدنبال آن
کاهش رشد جمعیت اروپا
دیدگاه بدبینانه مالتوس خوش بینانه تر شد.
به هر حال علیرغم تأثیر فنآوری بر افزایش تولید غذا، رشد غذا هماهنگ با رشد جمعیت حفظ نشده است.
اسلاید 13 :
علل کاهش رشد مواد غذایی طی سالهای اخیر
کاهش توسعه فنآوریهای کشاورزی
کم شدن منابع آب شیرین
کاهش تأثیر کودهای شیمیایی
تخریب محیط زیست
محدودیت بیشتر زمینهای زیر کشت
پس سهم سرانه افراد از غذا کاهش یافته است.
اسلاید 14 :
عوامل موثر در تعیین سهم سرانه غذا
میزان عرضه غذا
چگونگی توزیع غذا
سطح مصرف افراد
اسلاید 15 :
چگونگی توزیع غذا
عرضه کافی لزوماً به معنی این نیست که تمامی افراد کاملاً تغذیه می شوند.
توزیع غلط باعث سوء تغذیه می شود(علیرغم کافی بودن مواد غذایی)
الان سهم سرانه کشورهای توسعه یافته از در حال توسعه بیشتر است.
افزایش درآمد و توانایی اقتصادی افراد باعث افزایش توزیع مواد غذایی ( افزایش تقاضای مردم برای مواد غذایی) می شود.
پس دو راه داریم
افزایش میزان رشد تولید غذا (الان میسر نیست)
کاهش رشد جمعیت و توزیع عادلانه غذا
عوامل فرهنگی نیزبر توزیع غذا در سطح خانواده تأثیر می گذارند(مثلاً در جوامع کم درآمد با باروری بالا سهم فرزندان کوچک و زنان باردار از غذا کمتر از سایر افراد خانواده است).
اسلاید 16 :
جمعیت و محیط زیست
طی دهه های اخیر آسیبهای فراوان به محیط زیست وارد شده است.
عوامل متعددی آسیب رسانده اند اما افزایش جمعیت جهان مستقلاً نقش داشته است.
قبل از صنعتی شدن : غلبه محیط بر انسان
پس از صنعتی شدن: غلبه انسان بر محیط
اسلاید 17 :
تأثیر مستقیم بر محیط
افزایش جمعیت باعث کاهش مساحت فضای آزاد و در نتیجه کاهش سهم سرانه از فضای آزاد می شود. (بخصوص در مناطق شهری با تراکم بالا) که خود منجر به گسترش آسان بیماریها (بخصوص در شهر)می شود.
تبدیل زمینهای کشاورزی اطراف شهرها به ساخت خانه و کارخانه
گسترش راهها و حمل و نقل
اسلاید 18 :
تأثیر غیر مستقیم بر محیط
استفاده بیشتر از آبهای شیرین برای آبیاری زمینهای کشاورزی باعث ایجاد مشکل درتأمین آب سالم برای جمعیتها می شود.
تخلیه فاضلاب و زباله صنعتی به رودخانه و دریا
اسلاید 19 :
افزایش تولید گازهای گلخانه ای منجر به گرم شدن جو کره زمین می شود.
کاهش جنگلها بعلت استعاده مفرط باعث افزایش CO2 می شود.
گرم شدن جو باعث
ذوب شدن یخهای قطبی وگسترش اقیانوسها می شود.
گسترش بیابانها و کم آبی می شود.
گازهای گلخانه ای باعث نازک شده لایه O3 و لذاسرطان پوست واختلال در تولید محصولات می شود.
افزایش جمعیت شهری باعث
آلودگی هوا و ترافیک
کاهش کنترل اجتماعیو افزایش وقوع ناهنجاریها و انحرافات اجتماعی می شود.
عدم تطبیق سریع مهاجرین با محیط شهری
افزایش حاشیه نشینی و شکل گیری مناطق فقیر نشین و لذا ارتکاب اعمال خلاف می شود.
تنها راه تنظیم رابطه جمعیت با محیط زیست توسعه اقتصادی و اجتماعی پایدار است.
اسلاید 20 :
فشار مضاعف جمعیت بر محیط زیست در مراحل اولیه توسعه و انتقال جمعیتی ( با رشد جمعیتی بالا) بیشتر است.
در مراحل بعدی توسعه اقتصادی و اجتماعی باعث تعدیل رشد جمعیت و در نتیجه استفاده پایدار از منابع و محیط زیست را فراهم می سازد.
