بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
کنترل کیفی
هماتولوژی
اسلاید 2 :
کنترل کیفی داخلی
استفاده از نمونه کنترلی
استفاه از نتایج بیماران
کنترل کیفی آماری
دوتایی
دلتا چک
بازبینی
اسلاید 3 :
زمان کالیبراسیون:
هر 6 ماه یکبار
در ابتدای راه اندازی
پس از هربار تعمیر یا سرویس
قابل قبول نبودن نتایج کنترل کیفی روزانه
تعویض محلولها(در صورتیکه باعث تغییر مشخص در نتایج خون کنترل و یا نمونه بیماران شده باشد)
کالیبراسیون
اسلاید 4 :
جهت کالیبراسیون سل کانترها کالیبراتورهای تجاری وجود دارد. در صورت عدم دسترسی به کالیبراتورهای تجاری یا وجود هر گونه شک نسبت به اعتبار آن استفاده از خون کامل جهت کالیبراسیون ضروری است. برای کالیبراسیون باید از خون طبیعی تازه استفاده کرد. برای اینکار پارامترهای حداقل 3 نمونه خون کامل طبیعی دو بار با روش مرجع دستی و دوبار نیز با سل کانتر اندازه گیری شده و پس از محاسبه میانگین هر پارامتر با روش دستی و دستگاهی با استفاده از فرمول زیر فاکتور کالیبراسیون تعیین میگردد.
X100 میانگین روش دستگاهی- میانگین روش دستیCalibration Factor:
میانگین روش دستگاهی
در بعضی از انواع سل کانترها مثل گروه سیسمکس ضریب کالیبراسیون جدید با استفاده از فرمول زیر محاسبه میشود:
فاکتور کالیبراسیون قبلی X میانگین روش دستیNew Calibration Factor:
میانگین روش دستگاهی
اسلاید 5 :
در هنگام استفاده از روش میکروهماتوکریت برای کالیبراسیون سل کانتر باید میزان هماتوکریت را اصلاح کرد.این کار با کاهش میزان پلاسمای به دام افتاده اصطلاحا Trapped plasma انجام میشود که در اندزه گیری هماتوکریت به روش دستی وجود دارد. این رقم حدود 1.5-3 درصد براورد شده که باید از میانگین هماتوکریت بدست آمده کسر شود و سپس کالیبراسیون انجام شود.
اسلاید 6 :
پایداری کالیبراسیون با استفاده از آزمون آماری T-Brittin
اسلاید 7 :
مقایسه روزانه نتایج دستگاه سل کانتر با گسترش خون محیطی
مقایسه روزانه نتایج دستگاه سل کانتر با وضعیت بالینی بیمار
انجام آزمایش های مضاعف یا دوتایی بر روی تعدادی از نمونه های بیماران
انجام آزمایش بازبینی( Check Test ) بر روی تعدادی از نمونه های بیماران(3-4 نمونه از ران کاری قبلی)
بررسی تفاوت نتایج یک بیمار با آزمایشهای قبلی خودش(Delta checked)
محاسبه میانگین اندکس های خونی MCV,MCH,MCHC در گروه های 5 تایی و 10تایی یا 20 تایی(میانگین متحرک)
بررسی دقت هنگام راه اندازی، پس از سرویس و به صورت ماهیانه
اسلاید 8 :
در هر سری کاری،حداقل از دو نمونه خون کنترل در دامنه طبیعی و غیرطبیعی استفاده شود. برای رسم نمودار می بایست نمونه کنترل به دفعات و در فواصل مختلف با دستگاه آزمایش شود تا حداقل 20 خوانده برای هر پارامتر حاصل گردد. با محاسبه میانگین و انحراف معیارهای 1sd,2sd,3sd- + برای هر پارامتر،مقادیر روی نمودار ثبت میگردد.
تفسیر نمودار کنترل کیفی با توجه به طراحی کیفی آزمایشگاه، بااستفاده از قوانین لوی جنینگ، WHO یا قوانین وستگارد انجام می شود.
استفاده از خون کنترل و رسم نمودار کنترل کیفی
اسلاید 9 :
مقایسه نتایج دستگاه سل کانتر با گسترش خون محیطی و یافته های بالینی
به توصیه سازمان بهداشت جهانی بررسی نتایج دستگاه و مطابقت آن ها با مشاهده میکروسکوپی گسترش خونی و نیز یافته های بالینی بیمار میبایست از برنامه های دائمی کنترل کیفی آزمایشگاه باشد.هرگونه نتیجه غیر قابل انتظار حاصل از دستگاه مثل لکوسیتوز، لکوپنی، ترومبوسیتوپنی، هموگلوبین خیلی پایین و یا بالا، اندکسهای غیر طبیعی و مشابه آن باید پیش از گزارش نهایی با مشاهده گسترش خون محیطی و یا بررسی وضعیت بالینی یا سابقه بیمار تایید گردد.
اسلاید 10 :
برای انجام آزمایش براساس برنامه کنترل کیفی آزمایشگاه در دوره زمانی مشخص یا بعد از کالیبراسیون و یا سرویس، ابتدا حداقل 30 نمونه هر کدام 2بار به دستگاه داده میشوند و SDوCV آنها بدست می آید. SDوCV به دست آمده تا زمانی که دستگاه از کالیبر خارج نشده معیار قابل قبولی هستند.وجود اختلاف بین دو خوانده بیش از 2sd یا2cv احتمال وجود خطای تصادفی را مطرح میکند و لزوم تکرار آزمایش بر روی همان نمونه پیشنهاد میشود.
در حال حاضر منابع معتبر استفاده از cv را پیشنهاد میکنند که معتبر تر ازSD میباشد.
ساده ترین روش کنترل کیفی داخلی است.
4تا5 نمونه روزانه به طور متوالی به صورت duplicate بررسی میشوند.
آزمون دوتایی(Duplicate)
اسلاید 12 :
آزمایش بازبینیCheck test)): در ابتدای سری کاری 3 یا4 نمونه پس از آزمایش در یخچال نگهداری شده و درانتهای سری کاری دوباره مورد آزمایش قرار میگیرند.نتایج حاصل از این آزمایش با استفاده از فرمول آزمون دوتایی بررسی میشود اختلاف نتایج باید در محدوده 2sdیا 2cv باشد. برای بررسی هموگلوبین مناسب بوده و به میزان کمتر برای RBCوWBC کاربرد دارد.
: Delta Check
مقایسه مقادیر به دست آمده از یک نمونه با نتایج قبلی نمونه همان فرد به عنوان روشی جهت کنترل کیفی به کار می رود البته فاصله زمانی بین دو آزمایش نباید بیش از دو تا سه هفته باشد.
بررسی صحت :
برای ارزیابی صحت باید از استاندارد، کالیبراتور یا برنامه های کنترل کیفی خارجی استفاده کرد. با توجه به عدم دسترسی به کالیبراتور مهمترین روش بررسی صحت شرکت در برنامه کنترل کیفی خارجی است.
اسلاید 13 :
محدوده های غیرقابل قبول delta check
Hb2 g/dL
HCT5%
MCV>6 fL
MCH>5 pg
WBC normal to abnormal
PlateletsReduced or increased by more than 5%
اسلاید 14 :
در آزمایشگاههایی که حداقل روزی 100 نمونه دارندکاربرد دارد. از آنجا که به صورت تجربی مشاهده شده که در یک جمعیت، میزان میانگین اندکس های گلبولی ثابت می باشد بررسی میانگین این اندکس ها می تواند بیانگر عملکرد صحیح دستگاه باشد. در این روش میانگین و ۲SD ± اندکس های گلبولی(MCV,MCH,MCHC) )حداقل ۳۰۰-۵۰۰ بیمار توسط سل کانتر محاسبه و نمودار رسم می گردد و در روزهای بعد نمونه های بیماران بصورت تصادفی به گروههای ۲۰ تایی تقسیم شده و هر گونه اختلاف بین انحراف از مقادیر مجاز، به سهولت شناسایی می شود. فقط بایستی به خاطر داشت که انتخاب نمونه ها لازم است بصورت تصادفی بوده و بیشتر از ۷ نمونه در یک گروه در شرایط کلینیکی یکسانی نباشند. به علت اهمیت این روش، در حال حاضر برنامه های نرم افزاری برای این محاسبات بر روی بسیاری از سل کانترها نصب شده است. مطالعات آماری نتایج بیماران به صورت گروهی، در تشخیص خطاهای سیستماتیک مثل (Shift & Trend) مفید است، اما نمی تواند خطاهای راندوم را شناسایی نماید .نمونه های بیماران تالاسمی و فقر آهن نباید در محاسبه میانگین لحاظ شود.
میانگین متحرک
اسلاید 15 :
اساس اندازه گیری سرعت رسوب گلبولهای قرمز در دستگاه سدیمان بر مبنای سنجش سطح گلبول قرمز در ابتدای آزمایش و سپس در بازه های زمانی معین بوسیله اشعه مادون قرمز است.
محدودیت ها در آزمایش سدیمان:
نمونه های شدیدا لیپمیک یا همولیتیک مناسب نمیباشند.
درجه حرارت محیط باید بین 15-30 درجه سانتی گراد باشد. بنابراین در صورتی که درجه حرارت خارج از این محدوده باشد باعث اختلال در عملکرد دستگاه میشود.
نکات مهم در نگهداری دستگاه :
اتاق باید دارای دمای ثابت و بدون هرگونه نوسان دمایی مثلا به دلیل وزش باد باشد.
دستگاه باید به یک منبع برق با ولتاژ ثابت متصل باشد.
دستگاه نباید در مجاورت یک وسیله ی لرزنده مانند سانتریفوژ قرار گیرد.
نمونه ها نباید در معرض مستقیم نور خورشید قرار گیرد.
دستگاه سدیمان آنالایزر
اسلاید 16 :
استفاده از خون کنترل تجاری
ماهیانه با دادن یک نمونه حداقل 10 بار به دستگاه CV دستگاه را محاسبه نمایید که باید معادل CV پیشنهادی شرکت سازنده باشد.
در صورتی که خون کنترل در دسترس نباشد می توان هر روز از سه یا چهار خون دارای EDTA استفاده کرد.( روز اول 4 حجم از هر یک از این خون ها با یک حجم نرمال سالین یا سیترات سدیم رقیق شده و ESR آنها به روش دستگاهی بررسی می شود.
باقیمانده ی خون دارای EDTA در یخچال نگهداری شده و مجدد روز بعد پس از مخلوط کردن یک حجم سیترات سدیم یا نرمال سالین و 4 حجم خون ESR به روش دستگاهی انجام می شود.در صورتی که مشکلی در روند کار دستگاه وجود نداشته باشد، مقادیر خوانده شده در دو روز متوالی همخوانی دارد.)
کنترل کیفی
اسلاید 17 :
WHO روش جایگزین را در صورت در دسترس نبودن خون کنترل تجاری برای کنترل کیفی پیشنهاد می کند.
یک نمونه خون را در دو ظرف EDTA جمع می کنیم. نمونه ی A را برای آزمایش معمولی، با سیترات سدیم و نسبت 4 به 1 رقیق کرده و آزمایش را به روش رایج انجام می دهیم. نمونه یB ابتدا هماتوکریت را محاسبه کرده و هماتوکریت را به 33% می رسانیم. سپس نمونه ی B را با روش مرجع وسترگرن انجام می دهیم. و ESR آن را به دلیل رقیق نشدن با سیترات اصلاح می کنیم.
ESR تصحیح شده =( ESR رقیق نشده X 0.86 )- 12
در ESR زیر 60 نمونه ی B تفاوت تا میزان 12 و بالای 60 تا میزان 20 مجاز می باشد و نتایج قابل قبول است.
اسلاید 18 :
مدیریت و نحوه ی اشکال یابی در سدیمان
اسلاید 19 :
میزان cv مجاز در هماتولوژی
اسلاید 20 :
باکیفیت
بی کیفیت
