پاورپوینت تبیین علل اصلی توسعه ناپایدار در اقتصاد ایران

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

بنام خداوند جان آفرین
حکیم سخن در زبان افرین

تبیین علل اصلی توسعه ناپایدار در اقتصاد ایران

اسلاید 2 :

1. از پارادایم توسعه تا پارادایم پست مدرنی ضد توسعه
2. پارادایم توسعه پایدار به مثابه نقطه تلاقی پارادایم سنتی توسعه و پارادایم پست مدرن
3. توسعه پایدار در خدمت پارادایم توسعه انسانی
4. بحران فراگیر توسعه (شکست نظام مند) و ناپایداری توسعه در ایران
5. فرضیه ها: چرایی وقوع توسعه ناپایدار
فهرست مطالب

اسلاید 3 :

6.تو در تویی نهادی و ظرفیت جذب ضعیف علت اصلی تعمیق بحران های اقتصادی و اجتماعی و زیست محیطی
مصادیق:
7.نسل نوین فناوری محیط زیست گرای خودرو و ناتوانی اقتصاد ایران در جذب آن
8.سیاست توسعه نامناسب مسکن شهری، تشدید سرمایه مستغلاتی، و رشد ناموزونی های ساختاری
9.شکاف تمدنی با اقتصادهای منطقه و جهان

10. چه باید کرد؟

اسلاید 4 :

پارادایم چیست؟
پارادايم (Paradigm) در فارسي معادل ”سرمشق“ و ”ديدبان“ است. عينكي است كه نوع نگاه ما به مسايل را در هر حوز ه اي تعيين مي كند. فرضيه ها را شكل و تبيين ها را سامان مي دهد. از پارادايمي به پارادايم ديگر، فرضيه ها و تبيين ها تغيير مي كند.

براي مثال در پارادايم بطلميوسي زمين مركز جهان بود و سيارات ديگر به دور زمين ميچرخيدن. با اين فرضيه تبيين هايي در مورد ساير مسايل فيزيكي صورت مي گرفت. پارادايم كپرنيكي و گاليله اي فرضيه خورشيد مركزي را طرح كرد. اين فرضيه كه بعدا بدست نيوتن تكميل شد نگاه بشر به جهان و پديده هاي فيزيكي را به طور كلي تغيير داد.
در عرصهي اقتصاد، در چارچوب پارادايم نئوكلاسيكي، بازار مفهومي محوري محسوب ميشود؛ حال آنكه در چارچوب هاي پارادايمي ديگر، دولت يا برنامه، مفهوم محوري هستند.

1. از پارادایم توسعه تا پارادایم ضد توسعه پست مدرن

اسلاید 5 :

پارادایم توسعه چیست؟

پارادايم توسعه به معناي اعتقاد به امكان پيشرفت فني و اقتصادي با هدف ارتقاي سطح رفاه زندگي آدمي بر مبناي قدرت عقل يا خرد خود بنياد است.
از اين منظر تفاوتي ميان مفاهيم توسعه ، پيشرفت، ترقي و رشد وجود ندارد
عقل يا خرد خودبنياد به معناي وجود مركز يا محوري براي ارزيابي صواب از ناصواب هست. به معناي اين است كه انسان بهره مند از عقل خودبنياد توانايي نيل به اهداف مورد نظر را با حداقل هزينه دارد

اسلاید 6 :

مفهوم عقلانيت اقتصادي به عنوان مفهومي محوري در پارادايم اقتصاد نئوكلاسيك مبتنی بر همين برداشت از عقل است. عقلي كه به اطلاعات كامل دسترسي دارد و توانايي پردازش اطلاعات به نحوي كه موجب تصميم گيريهاي بهينه اي بشود را نيز دارد

مفاهيم عقلانيت ابزاري يا عقلانيت جوهري ناظر بر همين برداشت از عقل است

عقلانیت محدود، ضمن پذیرش کارکرد منطق خرد، بر محدودیتهای آن به ویژه از منظر روانشناسی فرویدی آگاه است

اسلاید 7 :

سابقه شكل گيري پارادايم توسعه

به عصر روشنگري باز مي گردد. به زماني كه آدمي در پي دستيابي به دانش با هدف تسلط بر طبيعت بر آمد.
اعتقاد به عقل و خرد خود بنياد وجه مشخصه ي عصر روشنگري است.
از اين منظر تمامي انديشه هاي اقتصادي كه طي چند صد سال گذشته بوجود آمدند توسعه خواه محسوب مي شوند. راهكار ها متفاوت بوده است.
اسميت و پيروان او مدافع دست نامرئي بازار بوده اند و منتقدان آنان مدافع دست مريي دولت. اما هر دو هدف واحدي را دنبال مي كرده اند كه همان دسترسي به توسعه است.

اسلاید 8 :

برنامه ریزی توسعه و سابقه آن
پارادايم برنامهريزي به معناي امكان پيشرد فرآيند توسعه از طريق مداخله دست مرئي دولت است
اين پارادايم به طور مشخص از سال 1917 در شوروي سابق و بعد از جنگ جهاني دوم در اقتصادهاي پيشرفته سرمايه داري و اقتصادهاي تازه استقلال يافته بكار گرفته شد. اعتقاد به شكست بازار در ساماندهي مطوب اقتصاد علت اصلي گسترش اين پارادايم بوده است

بر مبناي تجربه هاي برنامه ريزي در مكان هاي مختلف، مفاهيم برنامه ريزي متمركز، برنامه ريزي ارشادي، برنامه ريزي توسعه اي، و از نظر زمانی میان مدت و بلندمدت و از نظر سطح پوشش جامع و هسته ای پروژه بوجود آمد
به همين صورت، نهادهاي برنامه ريزي تاسيس شدند

اسلاید 9 :

پارادايم برنامه ریزی توسعه هدف دستيابي به استانداردهاي زندگي در اقتصادهاي پيشرفته را دارد

نظريه هاي موسوم به اقتصاد توسعه كه بعد از جنگ جهاني دوم شکل گرفتند مبناي نظري موضوعي اين نوع برنامه ريزي را شكل دادند

اسلاید 10 :

نقدهای وارد بر پارادایم توسعه و برنامه ریزی توسعه

نقدهاي مدافعان سازوكار بازر آزاد

سياستهاي رفاهي دولت به دليل اختلال زايي در نظام قيمتها و تاثير منفي در تخصيص منابع، به هدف مورد نظر اصابت نميكند كه هيچ، آثار منفي نيز به وجود ميآورد؛ تحليلهاي متعارف و مرسوم اقتصاد نئوكلاسيك را در اين گروه ميتوان جاي داد. همينطور مي توان به نظريه انتخاب عمومي اشاره كرد كه معتقد است نظام برنامه سرآعازي براي گسترش تشكيلات دولت و افزايش فضا براي رانت جويي مديران است. (خطابه انحراف).

اسلاید 11 :

سياستهاي رفاهي و مداخله گرايانه دولت، سرآغازي هم براي افزايش ناكارآيي و هم براي نقض آزادي افراد در بازار است. مباحث فريدمن و هايك درباره رابطه بين دخالت دولت در اقتصاد از يك سو و دموكراسي و آزادي از سوي ديگر در اين زمره است (خطابه مخاطره)
سياستهاي رفاهي دولت اگر اثر انحرافي نداشتهباشند، دست كم بيهوده هستند و تاثير مورد نظر را ندارند؛ نظريه انتظارات عقلايي در اين چارچوب قرار ميگيرد. (خطابه بيهودگي)

نتيجه: پيامدهاي منفي ”شكست دولت“ بيشتر از ”شكست بازار“ است. دولت بايد حداقل شود.

اسلاید 12 :

نقدهاي مدافعان رويكرد پست مدرنيسم

پارادايم توسعه، آدمي را از چاله در آورده و در چاه انداخته است (تخريب زيست محيط انساني)
پارادايم توسعه موجب انقياد بيشتر آدمي شده است. مصداق عقل و خرد خود بنياد، عقل مذكر غربي است. چنين عقلي، تفاوتساز و غيريتساز است. خود را برتر و ديگران را پايينتر مي بيند.
چنين عقلي موجب شكلگيري نظام برنامه از بالا به پايين ميشود.

پارادايم توسعه حكم فراروايت را دارد كه بر همه جهان قابل تعميم است. همه كشورها بايد در همان مسيري به پيش بروند كه پيشگامان پيشتر رفتهاند و راه را هموار كردهاند (خطي بودن فرآيند توسعه. نظريه مراحل رشد روستو مصداق خوبي از اين ديدگاه است. همينطور نظريه ”پايان تاريخ و آخرين انسان“ فوكوياما)
نتيجه: ساختار شكني از فراروايت ها، عقل خود بنياد، توسعه به معناي پيشرفت و ترقي غرب گرا . توسعه بر مبناي گفتمان هاي بومي و محلي

اسلاید 13 :

با وجود این نقدها آیا پارادایم توسعه و برنامه ریزی توسعه هنوز موضوعیت دارد؟
پاسخ مثبت است:
گرايش طبيعي سازوكار بازار آزاد به سوي تشديد واگرايي چه در سطح ملي و منطقه اي و چه در سطح جهاني است ( آثار انتشار ضعيف و اثار بازدارنده قوي. خطاي تركيب و بروز ناعقلاني جمعي در سطح كلان. ناكاملي عقلانيت اقتصادي و ضروت تكميل آن با عقلانيت روشي برآمده از نظام برنامه)
شكست دولت ورانت جويي ناشي از نفس مداخله و نظام برنامه نيست بلكه متاثر از كيفيت نظام حكمراني است
نظام برنامه ي دموكراتيك نه تنها مغاير با ازادي فردي نيست بلكه ارتقاء دهنده آن هست (در نقد دو گانه سازي آزادي منفي در برابر ازادي مثبت. در تاييد رابطه مكملي آزادي فرايندي و ازادي فرصتي)

اسلاید 14 :

پارادايم پست مدرنيسم با اعتقاد به نسبي گرايي بيش از اندازه دستاوردهاي توسعه اي جهانشمول را از بين مي برد
پارادايم توسعه دستاوردهاي قابل توجهي داشته است از جمله ارتقاي شاخص توسعه انساني
در عين حال اين پارادايم نقايصي نيز داشته است كه از طريق برخورد انتقادي با آن به تدريج قابل رفع است (كاهش در توزيع نابرابر درآمدي، كاهش در نابرابري جنسيتي و نژادي، مشاركت بيشتر دادن به حذف شدگان )

اسلاید 15 :

نقد خرد خود بنياد و تلاش برای توزيع برابرتر امكانات چه در عرصه ملي و چه در عرصه جهاني جزوی از فرایند تکاملی توسعه است

نقد برداشت خطي از توسعه و ناديده گرفتن شرايط محلي و بومي در پيشبرد فرايند توسعه مورد تاييد نظريه هاي اقتصاد توسعه هم هست. شكل گيري اين نظريه ها بر مبناي اين اعتقاد بوده است كه اقتصادهاي در حال توسعه متفاوت از اقتصادهاي پيشرفته هستند.

اسلاید 16 :

2. پارادایم توسعه پایدار به مثابه نقطه تلاقی پارادایم سنتی توسعه و پارادایم پست مدرن
توسعه پایدار به معنای توانایی در تامین نیازهای نسل کنونی، بدون آسیب وارد کردن به تامین نیازهای نسلهای آینده است
بر خلاف رویکرد سنتی توسعه که بخصوص در رویای آمریکایی جامعه مصرف انبوه بازتاب پیدا می کند، مسئولیت پذیری در تولید و مصرف، با هدف حفظ منابع و بازسازی منابع تجدید پذیر، یکی از دغدغه های مهم توسعه پایدار است
کنترل چرخه مصرف- انباشت سرمایه- تولید و درآمد – مصرف

اسلاید 17 :

سابقه رویکرد پارادایم توسعه پایدار
در سال 1972، باشگاه رم، با انتشار گزارش معروف « محدودیت های رشد» در باره ناپایداری توسعه، در صورت استمرار رشد جمعیت و مصرف فزاینده، اخطار جدی داده بود
در سال 1980، اتحادیه بین المللی حفاظت از زمین گزارشی منتشر و در آن به توسعه پایدار به عنوان اولویت اول جهان تاکید کرد
به طور رسمی به سال 1987 و انتشار گزارش کمیسیون محیط زیست و توسعه سازمان ملل (موسوم به گزارش براتلند
) با عنوان «آینده مشترک ما» باز میگردد
در سال 1992 کمیسیون محیط زیست و توسعه سازمان ملل گزارش منشور زمین را منتشر کرد
در سال 2015، سازمان ملل، برنامه توسعه پایدار در سال 2030 را با اهداف 17 گانه منتشر کرد.

اسلاید 18 :

اهداف 17 گانه توسعه پایدار
1.حذف فقر
2. گرسنگی صفر
3.سلامت و رفاه برای آحاد افراد جامعه
4.آموزش با کیفیت
5.برابری جنسیتی
6.آب اشامیدنی بهداشتی
7. انرژی پاک
8. کار شایسته و رشد اقتصادی
9. صنعت، نوآوری، زیرساخت
10.کاهش نابرابری ها

اسلاید 19 :

11. شهرها و جوامع پایدار
12. تولید و مصرف مسئولانه
13. اقدام فوری برای تغییرات جوی
14. زندگی زیر آب
15. زندگی روی زمین
16.صلح، عدالت و نهادهای قوی
17. مشارکت در تامین اهداف

اسلاید 20 :

شرح تفصیلی تر اهداف 17 گانه
پایان دادن به فقر در تمامی اشکال آن در همه جا
پایان دادن به گرسنگی، دستیابی به امنیت غذایی و بهبود تغذیه و ترویج کشاورزی پایدار
اطمینان از زندگی سالم و ترویج رفاه برای همه در تمام سنین
اطمینان از کیفیت آموزش فراگیر و عادلانه و ایجاد فرصت های یادگیری مادام العمر برای همه
دستیابی به برابری جنسیتی و توانمند سازی تمام زنان و دختران
اطمینان از در دسترس بودن و مدیریت پایدار آب و فاضلاب برای همه
اطمینان از دسترسی به انرژی ارزان قیمت، قابل اعتماد، پایدار و مدرن برای همه
ترویج رشد فراگیر و پایدار اقتصادی، اشتغال کامل و مولد و کار مناسب برای همه
ایجاد زیرساخت انعطاف پذیر، ترویج صنعتی سازی فراگیر و پایدار و تقویت نوآوری
کاهش نابرابری در درون و میان کشورها
فراگیر، امن، انعطاف پذیر و پایدار سازی شهرها و مناطق مسکونی
تضمین الگوی تولید و مصرف پایدار
اقدام فوری برای مبارزه با تغییرات آب و هوا و اثرات آن
حفظ و استفاده پایدار از اقیانوسها، دریاها و منابع دریایی برای توسعه پایدار
حفاظت، بازیابی و ترویج استفاده پایدار از اکوسیستم های زمینی، مدیریت پایدار جنگل ها، مبارزه با بیابان زایی، متوقف و معکوس نمودن فرسایش زمین و توقف از بین بردن تنوع زیستی
ترویج جوامع صلح طلب و فراگیر برای توسعه پایدار، دسترسی به عدالت برای همه و ایجاد نهادهای موثر، پاسخگو و فراگیر در تمام سطوح
تقویت ابزارهای اجرایی و احیای مشارکت جهانی برای توسعه پایدار