بخشی از پاورپوینت
پاسلاید 1 :
ساختمان کتابخانه و برنامه ریزی برای آن:
تاریخچه، ضرورت و چگونگی
جلسه اول
ساختمان و تجهیزات کتابخانه
اسلاید 2 :
تاریخچه
عمر ساختمان کتابخانه به قدمت وجود خود کتابخانه است.
تاریخ ایجاد ساختمان کتابخانه قرنها پیش از میلاد مسیح میرسد.
سنگ بنای کتابخانه ها را سران و زمامداران پیشین و به قصد حفظ و نگهداری از اسناد و گزارشهای مخصوص و محرمانه پایه گذاری کردند.
در آن زمان بیشتر قصد ”نگهداری“ بود تا ”استفاده“ (برعکس امروزه) (اصل اول رانگاناتان؟)
کتابها از برای استفاده اند
اسلاید 3 :
تاریخچه
نخستین کتابخانه های جهان بیشتر در معابد، صومعه ها و کاخهای عظیم پادشاهان و بزرگان بودند.
به این خاطر که این معابد از قداست و حرمت خاصی برخوردار بودند و نیز مکان مناسبی داشتند که از تعرض نیز بدور بودند.
از همین جهت، مکانهایی مناسب را برای نگهداری اسناد اختصاص می دادند.
اداره کنندگان این مکان ها افرادی ادیب، هنرپرور و فاضل بودند.
از جمله آنها کالیماخوس بود.
اسلاید 4 :
نمونه هایی از این کتابخانه ها
بابلیان: ”معبد نیپور“ الواح گلی (هزاره سوم ق.م.)
اسلاید 5 :
نمونه هایی از کتابخانه های باستان (ادامه)
آشوریان: ”تل العمارنه“”آشوربانی پال“ الواح گلی (2000 ق. م.)
اسلاید 6 :
نمونه هایی از کتابخانه های باستان (ادامه)
یونانیان: ”معبد موسس“ ارسطو (400 ق.م.)
اسلاید 7 :
نمونه هایی از کتابخانه های باستان (ادامه)
مقدونیان: ”اسکندریه“، ”کالیماخوس“ و ”پیناکس“ (300 ق.م.)
اسلاید 8 :
نمونه هایی از کتابخانه های باستان (ادامه)
یونانیان : پرگامون که با کتابخانه اسکندریه رقابت داشت
اسلاید 9 :
کتابخانه های دوران اسلامی
نخستین کتابخانهها در جهان اسلام در مساجد پدید آمدند، زیرا مساجد گذشته از آنکه مکانی مقدس برای عبادت بودند، برای آموزش و ایجاد حلقههای درس و بحث نیز محل مناسبی تلقی میشدند
نخستین حرکت جدی برای ایجاد کتابخانه در جهان اسلام را باید به مأمون عباسی (198-218ق) نسبت داد. بیت الحکمه را هارونالرشید (170-193ق.)
کتابخانه بسیار بزرگ و معتبر آلبویه (دیلمیان)، بهویژه عضدالدوله دیلمی شهرت و اعتبار تمام داشت.
اسلاید 10 :
کتابخانه های دوران اسلامی (ادامه)
کتابخانه های دوران اسلامی به پنج نوع تقسیم می شدند:
1.کتابخانههای سلطنتی: که معمولا توسط خلفا، پادشاهان، و فرمانروایان دانشدوست ایجاد میشد که از جمله این کتابخانهها میتوان به کتابخانه حکم در اندلس، کتابخانه فاطمیان در مصر، کتابخانه نوح بن منصور در خراسان و کتابخانه عضدالدوله دیلمی در شیراز اشاره کرد؛
2.کتابخانههای شخصی: که متعلق به افراد عالم و دانشمند بود مانند کتابخانه فتح بن خاقان، ابوداود سجستانی، جاحظ، اسماعیل بن اسحاق و ابن عمید.
اسلاید 11 :
کتابخانه های دوران اسلامی (ادامه)
3.کتابخانههای تخصصی: که عمدهترین آنها کتابخانه رصدخانهها، و کتابخانههای بیمارستانی بود که کتابخانه رصدخانه مراغه از مشهورترین آنهاست. سفرنامهنویسان از وجود کتابخانههای بیمارستانی خبر دادهاند.
4. کتابخانههای عمومی: که معمولا با خرید مستقیم کتاب یا با هدیه و وقف برپا میشدند. کتابخانههای شیراز، قرطبه، و قاهره از مهمترین کتابخانههای این گروه به حساب میآمدند.
5. کتابخانههای مدارس: که نمونههای آن را باید در مدارس نظامیه دوره سلجوقی جستوجو کرد. ایجاد این مدارس مدیون تدبیر و اقتدار خواجه نظامالملک طوسی وزیر آلب ارسلان و ملک شاه سلجوقی بود.
اسلاید 12 :
کتابخانه های قرن بیستم
British Library
Library of Congress
اسلاید 13 :
کتابخانه های قرن بیستم (ادامه)
در این دوره از سوی طراحان و کارشناسان، بنای مستطیل شکل ساده توصیه شد که همه بخشهای کتابخانه در یک طبقه جای میگیرند.
دسترسی آزاد به منابع و مواد کتابخانه از تغییرات عمده و انقلاب این قرن بوده است.
قفسه های دوطرفه به فرم و شکل راهرویی رایج شد که نظارت بر آنها را تسهیل میکرده است.
در این دوره بود تحول در کاربرد و کارآیی بناها و نیازهای استفاده کنندگان ایجاد گردید.
در سال 1930 فردی به نام ”مک دونالد“ مکتب جدیدی را برای طراحی ساختمان کتابخانه ایجاد کرد. این روش ”مودولار“ بود.
اسلاید 14 :
سیستم مودولار
این روش مبتنی بر اندازه های متناسب به نام روش قطعاتی شناخته می شود.
در این سیستم، ساختمان به وسیله ستونهایی که در فواصل معین تعیین شده است، بنیاد می گردد.
بار اصلی ساختمان بر روی ستونها بوده و به سایر دیوارها فشاری وارد نمیگردد.
در این سیستم تغییر خدمات و وظایف و کاربرد یک محل یا فضا مستلزم تغییر ساختاری بنا نمی گردد.
امتیاز اصلی این روش، ”تغییرپذیری“ و ”انعطاف پذیری“ آن است.
اسلاید 15 :
طرحهایی از سیستم مودولار
اسلاید 16 :
نقش و اهمیت ساختمان
موفقیت ساختمان در دراز مدت اهمیت دارد.
زیرا کتابخانه ها نقشهای متفاوتی در طول زمان بر عهده می گیرند. این نقشها می توانند از :
نگهداری کتابها؛
برگزاری همایشها؛
برگزاری نمایشگاه؛
کلاسهای آموزشی؛
مراکز اطلاع رسانی ارائه خدمات اطلاعاتی؛
مراکز رایانه ای؛ و .
اسلاید 17 :
ضرورت برنامه ریزی ساختمان کتابخانه ها
برنامه ریزی چیست؟
تهیه و توزیع و تخصیص عوامل و وسایل محدود برای رسیدن به هدف های مطلوب در حداقل زمان و با حداقل هزینه ممکن؛
برنامه ریزی یعنی تعیین فعالیت های اثربخش در جهت تحقق هدف به بهترین شکل ممکن (کارآیی). در واقع مدیریت با برنامه ریزی مفهوم پیدا میکند.
برنامه ریزی جهت ساختمان کتابخانه چیست؟
فرآیندی است که جهت تخصیص و در نظر گرفتن مکان، فضا، مصالح و . جهت تاسیس ساختمان کتابخانه و فراهم آوری تداوم مستمر فعالیتهای کتابخانه ای صورت می پذیرد. برای اینکار نیازمند برنامه ریزی راهبردی هستیم.
اسلاید 18 :
فرآیند برنامه ریزی ساختمان کتابخانه
این فرآیند باید به شکلی صورت بگیرد که در آن نیازمندی ها و شرایط حداقل 20 سال آینده کتابخانه ها نیز مدنظر قرار گرفته و پیش بینی شود.
در این میان صحبت از ساختمان های هوشمند است که در آن به تناسب موقعیت (مرکزیت در شهر) ، شرایط (اهداف سازمان) و زمان (موقعیت زمانی: نمایشگاه، همایش و .) بتوان با کمترین کوشش، تغییرات مقتضی صورت پذیرد.
بنابراین مصالح و تجهیزات علاوه بر ساختمان، نقشی تعیین کننده در برنامه ریزی ساختمان خواهند داشت.
اسلاید 19 :
فرآیند برنامه ریزی ساختمان کتابخانه (ادامه)
بنابراین، این فرآیند به چه عواملی بستگی خواهد داشت؟
نوع کتابخانه: عمومی، دانشگاهی، آموزشگاهی، تخصصی، مساجد، زندانها و . .
اهداف سازمان مادر: شهرداری، دانشگاه، مدارس، بیمارستان و مراکز پژوهشی و . .
محدودیتها: زمانی، مکانی، بودجه ای و . .
شرایط محیطی: مرکزیت، چند منظورگی و . .
آینده کتابخانه ها: رقومی شدن منابع (رقومی بنیان)، رقومی کردن منابع (پویش)، توسعه شبکه رایانه ای، تغییر عادت کاربران و کارمندان و . .
و .
اسلاید 20 :
ساختمان کتابخانه و برنامه ریزی برای آن:
تاریخچه، ضرورت و چگونگی
جلسه دوم
ساختمان و تجهیزات کتابخانه
