پاورپوینت جامعه آرمانی ملاصدرا و شاخصهای اصلی آن

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

جامعه آرمانی ملاصدرا و شاخصهای اصلی آن

اسلاید 2 :

چیستی آرمانشهر

اسلاید 3 :

1) آرمانشهر به مثابه شهر خوب (good place)
جامعه باید خوب باشد. جامعه بد نمیتواند آرمانی باشد
عنصر خوب را فرهنگها تعیین میکند.
مور به عنوان واضع اصطلاح آرمانشهر از کلمه اتوپيا استفاده کرده که هم ميتواند به معناي «ناکجاآباد» باشد و هم به معناي «مکان خوب». هر چند مور از کلمهاي با هيجي (Utopia) استفاده کرده است که به معناي ناکجاآباد است؛ اما تلفظ اين کلمه با کلمه ديگري که با هيجي (Eutopia) نگارش مييابد و به معناي «مکان خوب» است يکسان ميباشد و خواه ناخواه اين تداعي به وجود ميآيد که مراد وي ممکن است مکان خوب نيز باشد؛ همان ديدگاهی که تعريف فوق بر آن اصرار دارد. افزون بر اين، مور در جايي از آرمانشهر خود به عنوان شهر خوب ياد کرده است که به نوبه خود ميتواند شاهد و قرينه خوبي باشد مبني بر اين که منظور او همان مکان خوب است که نسبت به شهر واقعي محل زيست او مزيت و برتري دارد. اگر منظور او واقعا ناکجا آباد بود و نه چيز ديگر او ميتوانست به جاي يک کلمه دوپهلو و داراي ايهام از کلمه ديگري مثلا (Nusquama) که صرفا به معنا لامکان است استفاده ميکرد.

اسلاید 4 :

2) آرمانشهر به مثابه شهر تخیلی (Imaginary society)
خوب بودن ملاک نیست.
ملاک استفاده از عنصر خیال است
برخي با تکيه به خود اسم اتوپيا يا آرمانشهر که از دو کلمه يوناني توپوس (topos) که به معناي «مکان» يا «جا» است و پيشوند يو (u/ou) که به معناي «نا» است، تشکيل يافته مدعي شدهاند که آرمانشهرها لزوما به شهرهاي اطلاق ميگردد که وجود خارجی ندارد. طراحان اين قبيل شهرها با ارائه اينگونه ديدگاهها در واقع، به جاي سعي و تلاش براي بر آورده کردن آرزوهاي خود در جهان موجود و تحقق عيني آنها ميکوشند در رؤياهاي خود به اين آرزوها برسند و با خيالپردازي الام و دردهاي خود را تسکين دهند. اين نوع جوامع طبعا با جوامع واقعي تفاوت زيادي دارد.

اسلاید 5 :

3) آرمانشهر به مثابة سبک ادبی (Literary genre)
عنصر خوبی و بدی تأثیر ندارد
عنصر خیال نیز تأثیر ندارد.
یک سبک ادبی است
کمار کريشنان از معدود افرادي است که به قضيه آرمانشهر به ديد يک سبک ادبي نگاه ميکند که توسط مور پايهگذاري شد. از منظر وي ما آرمانشهر کلاسيک يا مسيحي و غيره نداريم. آرمانشهر يک سبک ادبي خاص است که توسط توماس مور پايهگذاري شد و حامل يک فلسفه اجتماعي خاص است. با توجه به همين رويکرد است که پديدة آرمانشهر را يک پديده جهاني نميدانند و آن را ويژة غرب و فرهنگ غرب تلقي مينمايند.

اسلاید 6 :

4) آرمانشهر به مثابة ابزاري داراي کارکرد سياسي (political function)
نسبت به وضع موجود منتقد باشد
راه حل ارائه کند.
از منظر کارل مانهایم اتوپيا در تقابل با ايدئولوژي قرار دارد؛ چرا که ايدئولوژي وضع موجود را ميپذيرد و تلاش ميکند تا جايي که امکان دارد آن را توجيه کند؛ اما آرمانشهر يا اتوپيا اين خاصيت را ندارد؛ بلکه از وضع موجود بيزار است و تناسبي بين خود و آن نميبيند و از اينرو از هيچ تلاشي براي نفي و به هم زدن آن دريغ نميورزد. بدينسان هدف از ارائه طرحهايي آرمانگرايانه به هم ريختن وضع موجود و پناه بردن به آينده است. از نظر يک آرمانگرا وضع موجود وضع دلخواه نيست؛ چرا که در غير اين صورت از آنچه که هست و فعلا وجود دارد نميگريخت و به آنچه که نيست و از نظر او بايد باشد توسل نميجست.

اسلاید 7 :

4) آرمانشهر به مثابه نماد امید (expression of hope)
امیدآفرین باشد.
ایجاد یأس نکند.
برخی بر عنصر امید دهی تکیه کرده. از اين رو، اين پژوهشگران مانند برخي از مورخان جديد آرمانشهر، بر اين موضع پافشاري ميکنند که آرمانشهر با توجه به اين که مظهر اميد انسان است، اختصاص به جغرافيا يا فرهنگ خاصي ندارد و هر جا که انسان باشد آنجا فعاليتهاي آرمانشهري نيز ميتواند وجود داشته باشد. اگر پديدهاي براي نخستين بار در جايي مشاهده گرديد اين امر بدان معنا نيست که اين پديده اختصاص به آن جا داشته باشد و در خارج از آن محل يافت نگردد. ممکن است آرمانشهر نخستين بار در غرب ظهور کرده باشد؛ اما اين دليل نميشود که اين امر که در واقع از مختصات انسان است از ويژگي فرهنگ غرب به حساب آيد.

اسلاید 8 :

آرمانشهر صدرا (ترکیبی)
- تأکید بر عنصر خوبی (آن گونه که دین و عقل تعیین میکند)
- تأکید بر عنصر امیدبخشی (گریز از یأس)
- تأکید بر عنصر کارکرد سیاسی (انتقاد از وضع موجود و ارائه راه حل)

اسلاید 9 :

2) انواع آرمانشهر

اسلاید 10 :

1) آرمانشهرهای فلسفی
آرمانشهر افلاطون
جامعهای آرمانی است که در آن حکیم حاکم یا حاکم حکیم باشد.
فلسفه اين امر که افلاطون بر علم و دانش آن هم از نوع فلسفي آن در کشورداري تأکيد ميورزد آن است که فيلسوف بر خلاف ديگران وابسته به معلومات متزلزل حسي نيست؛ او با ماوراء طبيعت و عالم مثل در ارتباط است و علم و دانش او با علم و دانش ديگر افراد قابل مقايسه نيست. حکيم حاکم يا حاکم حکيم افلاطون علاوه بر آن که با ماورا در ارتباط نزديک است به لحاظ جسماني و ظاهري نيز در بهترين شرايط ممکن قرار دارد. او خوشحافظه، سريع الفهم، داراي حسن سيرت، علاقمند به راستي، دارای عدالت، شجاعت و اعتدال بوده و تحت سختترين شرايط تربيت يافته است.

اسلاید 11 :

2) آرمانشهرهای دینی
باغ عدن یهودیها و مسیحی ها
مدینه النبی سلفیها
آرمان شهر مهدوی شیعیان

اسلاید 12 :

3) آرمانشهرهای ترکیبی
1. شهر خدای آگوستین (باور به خدا + گناهباوری + آخرت)
2. مدینه فاضله فارابی (جامعه تحت حاکمیت نبی فیلسوف)
محور اصلي آرمانشهر فارابي حکومت است و محور اصلي حکومت حاکم ميباشد. حاکم در انديشه فارابي بياندازه اهميت دارد. فارابي براي تبيين دقيق نقش حکام دو بيان بسيار مهم دارد. او گاهي به تبع افلاطون خاطرنشان ميکند که جامعه شبيه بدن انسان است و جايگاه حاکم در جامعه مانند جايگاه قلب نسبت به ديگر اعضاي بدن است. گاهي نيز حاکم را به علت نخستين مقايسه ميکند. وي اين کار را از طريق مقايسه چيدمان جامعه را با چيدمان هستي انجام ميدهد. همانگونه که در عالم هستي علت در رأس هرم هستي قرار ميگيرد و پس از او صادر اول و آنگاه صادرهاي بعدي قرار ميگيرد، در جامعه فاضله فارابي نيز حاکم در رأس قرار ميگيرد و ساير اعضاء به ترتيب اهميتي که دارند بعد از او و در رتبه نازلتر از او قرار ميگيرند.
فارابی در آراء اهل المدینه الفاضله آورده است: «چنین انسانی، از آن جهت که فیوضات را از طریق عقل فعال به واسطه عقل مستفاد و عقل منفعل دریافت می کند، حکیم، فیلسوف، خردمند و متعقل نامیده می شود و از آن جهت که فیوضات عقل فعال به قوه متخیله او افاضه می شود، دارای مقام نبوت و انذار است»

اسلاید 13 :

4) آرمانشهرهای سکولار
1-اتیوپیای توماس مور(1535-1478م) (محوریت انسان + الغای مالکیت خصوصی + آزادی مذهبی + فراوانی + دموکراسی + صلحجویی) جایگزینی دین با علم با تأکید بر مجسمههای دانشمندان+ جایگزینی خدا با انسان )2- خانه سلمان بیکن با تأکید بر دموکراسی + جایگزینی استفاده از علم به جای تقدیس علم)
بيکن با بلند کردن پرچم علم و دانش و بيان اين نکته که ما به دنبال قدرت و استيلاء بر طبيعت هستيم و فهم طبيعت و علم پيدا کردن به اسرار آن بهترين راه براي رسيدن به اين هدف است، رسما علم را در جايگاه برتر از دين قرار ميدهد و اعلام ميدارد که اگر بشر ميخواهد از شر فقر و تنگدستي و خرافات نجات يابد، بايد به جاي مراجعه به جادوگران و شيادان و نيرنگبازان دست به دامن علم شود و از راه تجريه رموز طبيعت را بر خود آشکار سازد و بدينسان قدرت خود را توسعه بخشد و خود را از فقر و بيچارگي نجات دهد. او اين پروژه را نه با جنجالآفريني و ايجاد سروصدا بلکه بسيار آرام و در قالب يک داستان خيالي و حفظ ظواهر ديني انجام ميدهد.

اسلاید 14 :

آرمانشهر ملاصدرا
آرمانشهر صدرا با توجه به نکات زیر زیرمجموعه آرمانشهرهای ترکیبی قرار میگیرد.
- تأکید بر عنصر عقل و برهان
- تأکید بر عنصر وحی و عرفان

اسلاید 15 :

مبانی آرمانشهر ملاصدرا
مبانی معرفتی (امکان معرفت، منابع معرفت، معیار صدق)
خداشناسی (وجود خدا، راههای شناخت خدا،صفات خدا)
جهانشاسی ملاصدرا (سرآغاز، سرانجام و نگرش کلی به جهان)
انسانشناسی ملاصدرا (حقیقت انسان، اختیار انسان، سرشت انسان)
روششناسی صدرا (روش ترکیبی و بیشتر شهودی)

اسلاید 16 :

ارکان آرمانشهر ملاصدرا

اسلاید 17 :

(1) شهروندان
- هدف رسیدن به سعادت است.
- سعادت در جامعه محقق میشود.
- جامعه بدون شهروندان تحقق نمییابد.
لا شك أن الإنسان لم يمكن أن ينال الكمال الذي لأجله خلقت إلا باجتماعات جماعة كثيرة متعاونين كل واحد منهم لكل واحد ببعض ما يحتاج إليه، فيجتمع مما يقوم به جملة الجماعة جميع ما يحتاج إليه في قوامه و في بلوغه إلى كماله. المبدء و المعاد، ص 489-490.
اما شهروندان خود نمیتوانند قانون وضع کنند
و لا بد من شارع يعين لهم منهجا يسلكونه لانتظام معيشتهم في الدنيا، و يسن لهم طريقا يصلون به إلى الله، و يذكرهم أمر الآخرة و الرحيل إلى ربهم و ينذرهم بيوم ينادون فيه من مكان قريب، و تنشق الأرض عنهم سراعا، و يهديهم إلى صراط مستقيم.- المبدء و المعاد، ص 488.

اسلاید 18 :

2) قانون
رکن دیگر آرمانشهر صدرا قانون است. قانون در آرمان شهر صدرا یک امر ناگزیر است. بدون قانون سنگ روی سنگ بند نمیآید. چرا قانون ضرورت دارد و چرا گریزی از آن نیست؟
لو ترك الأمر فيه من غير تعريف قانون مضبوط مرجوع إليه في الاختصاصات لتهارشوا و تغالبوا فتقاتلوا و فسد الجميع و انقطع النسل و اختل النظام لما جبل عليه كل أحد من أنه يشتهي لما له و يغضب على ما عليه. مفاتیح الغیب، ص 57 و المبدء و المعاد، ص 488.
فاضطروا في معاملاتهم و مناكحاتهم و جناياتهم إلى قانون مطبوع مرجوع إليه بين كافة الخلق، يحكمون به بالعدل. المبدء و المعاد، ص 488.

اسلاید 19 :

3) مجری قانون

اسلاید 20 :

(1) حکومت نبی
- آرمانشهر شهر بهترینها است
- در شهر بهترینها بهترین حکومت باید وجود داشته باشد
- بهترین حکومت حکومتی است که علاوه بر داشتن بهترین قانون بهترین مجریان قانون را هم داشته باشد.
- بهترین مجری شخص نبی است
فالدرجة الكاملة من الإنسان بحسب نشئاته الجامعة لجميع العوالم، هي التي يكون الإنسان بها قوي القوى الثلاث، ليستحق بها خلافة الله و رئاسة الناس. مبدء و معاد، ص 480.
و يكون ذلك الإنسان إنسانا قد استكملت نفسه، و صارت عقلا بالفعل، و قد استكملت قوته المتخيلة بالطبع غاية الكمال، و كذا قوته الحساسة و المحركة في غاية الكمال كلّها بنوع فعل لا بانفعال محض. مبدء و معاد، ص 492.