بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
به نام آن کس که نامش بهترین است خدای خالق،خلق زمین است
درس:دینی
موضوع:اصول دین وفروغ
اسلاید 2 :
جوانان و نوجوانان عزيزمان توصيه مي نماييم تا اصول و فروع دین را با دقت خوانده و پس از آن در مباحث
مهدويت و شناخت امام عصر عليه السلام وارد شوند چرا كه شناخت اصول و فروع دين از ابتدايي ترين مسائل بوده و كلاس اول تمامي مباحث مي باشند. مهدويت و جزئيات آن بخشي از اصول دين محسوب مي گردد و در صورت عدم شناخت اصول و فروع در آينده دچار سردرگمي خواهند گرديد.
اصول دین ، پایههای اعتقادی دین است که نخست باید به آنها ایمان آورد و سپس به فروعی که از آن بر خواسته است پای بند بود. اصول دین مربوط به اعتقاد است و فروع دین مربوط به عمل. اصول دین، توحید، نبوت و معاد، و برای شیعه عدل و امامت نیز اضافه می گردد که پایههای اعتقادی ادیان را شامل میشود؛ و در زبانها، زمانها و اقوام مختلف صور متفاوتی به خود گرفتهاست ، به تعبیری میتوان گفت که درخت دین 5 ریشه(اصول دین) و 10 شاخه (فروع دین) دارد.
اصول دین:
1ـ توحید:
به معنای یگانگی خداوند متعال است.
2ـ عدل:
به معنای آن است که افعال خداوند متعال از سر دادگری و شایستگی است و به هیچ کس ستم نمیکند و هر چیزی را در جای خویش نگه میدارد و با هر موجودی، چنانکه شایستهاست رفتار میکند.
3ـ نبوت:
به معنای پیامبری حضرت محمد بن عبدالله (ص) و دیگر پیامبران الهی است.
4ـ امامت:
بدین معنا که پس از پیامبر اسلام دوازده امام معصوم منصب خلافت و امامت را بر عهده دارند و آنان منصوب خداوند متعالاند
5ـ معاد :
به معنای آن است که روزی همه مکلفان برای بازخواست و حساب در پیشگاه الهی گرد هم میآیند و هر کس به پاداش و کیفر خویش میرسد.
فروع دین:
در اصطلاح دین اسلام فروع را بر مسائلی اطلاق میکنند که به عمل و عبادات مربوط است. بطور کلی احکام شرعی اسلام یا متعلق به عمل و طاعت است یا متعلق به معرفت و اعتقاد، قسمت اول را احکام فرعی یا عملی و قسمت دوم را احکام اصلی یا اعتقادی میگویند.
فروع دین منحصر به تعداد خاصی نیست و طبق تعریف آن شامل تمام احکام عملی متناسب با اصول میشود.
۱۰ مورد از مهمترین فروع دین عبارتند از: نماز ـ روزه ـ حج ـ زکات ـ خمس ـ جهاد ـ امر به معروف ـ نهی از منکر ـ تولی ـ تبری
شخص مکلف در دین اسلام برای عمل به فروع دین یا باید:
به درجه اجتهاد رسیده باشد و طبق فتوای خود عمل کند (واژه مجتهد از کلمه «اجتهاد» مشتق شدهاست. اجتهاد در لغت به معنای تلاش و کوشش است، اما مقصود از آن در اصطلاح اسلامی، بذل جهد و کوشش برای استنباط احکام شرعی فرعی از منابع فقه اسلامی است. منابع فقه اسلامی عبارتند از:قرآن، سنت، عقل و اجماع)
و یا طریقهی احتیاط را پیش بگیرد.
و یا از مجتهد تقلید کند. (تقلید به معنی پیروی و دنباله روی کردن است. در مباحث دینی، تقلید در اصول دین جایز نمیباشد و باید با تحقیق به آنها رسید.ولی در احکام اغلب اوقات باید از شخص متخصص که به او مجتهد یا مرجع تقلید میگویند تقلید نمود
اسلاید 3 :
شرح بیشتر فروع دین :
1ـ نماز :
از عبادتهای مسلمانان است . واژهٔ نماز معادل عربی صلاة یا صلوة است.
نماز در نزد در نزد شیعیان یکی از فروع دهگانهٔ دین است. نمازهایی که بر هر مسلمان، در هر شبانهروز، واجب است عبارتاند از: نماز صبح، ظهر، عصر، مغرب و عشا. البته غیر از این نمازها، نمازهای واجب دیگری هم هست که در ذیل تا حدودی توضیح داده شده است.
نمازهای واجب
نمازهای یومیّه (روزانه) : بر مسلمانان واجب است که روزی ۵ بار نماز بخوانند؛ کودکان، بیماران روانی و زنان در دوره عادت ماهانه از خواندن این نمازها معاف هستند. این نمازهای پنجگانه عبارتاند از:
نماز صبح (نماز فجر، نماز دوگانه):از سپیده دم تا طلوع آفتاب؛ این نماز دو رکعت است.
نماز ظهر (نماز پیشین): هنگامی که خورشید در وسط آسمان قرار گیرد تا زمان عصر؛ این نماز چهار رکعت است.
نماز عصر (نماز دیگر): بعد از زمان ظهر تا زمان غروب خورشید؛ این نماز چهار رکعت است.
نماز مغرب (نماز شام): از زمان غروب خورشید تا زمان عشا؛ این نماز سه رکعت است.
نماز عشاء (نماز خفتن): از زمانی که شفق سرخ رنگ آفتاب ناپدید شود تا نیمه شب؛ این نماز چهار رکعت است.
شیعیان معتقدند که بلافاصله پس از خواندن نماز ظهر میتوان نماز عصر و بلافاصله پس از نماز مغرب، میتوان نماز عشا را تا نیمه شب خواند.
مسلمانان اعتقاد دارند که چنانچه کسی نتواند نماز را در وقت آن بخواند، باید آن را پس از پایان وقت بخواند. چنین نمازی را نماز قضا میگویند.
نماز طواف واجب خانه خدا (در مسجدالحرام) : پس از هفت دور چرخیدن به دور کعبه، یک نماز دورکعتی به نام نماز طواف خوانده میشود.
نماز میّت : نماز میت، بر مرده گزارده میشود. این نماز نیاز به وضو و غسل و غیره ندارد و با کفش میتوان آن را انجام داد. معمولاً در مسجدالحرام پس از هر نماز یومیّه از نمازگزاران دعوت میشود که برای مرده یا مردگانی نماز بخوانند.
نماز قضای پدر و مادر : کسی که در زندگی خود برخی از نمازهایش را به جا نیاورده، باید پسر بزرگترش آن نمازها را نماز قضا کند که جزئیات آن در کتابهای دینی نوشته شده است.
نماز نافلهای که به علت نذر یا عهد یا قسم واجب شده است : نماز نافله به خودی خود واجب نیست و مستحب است ولی مثلاً اگر کسی نذر کند (تصمیم بگیرد) که اگر بیماریم معالجه شود، نماز نافله خواهم خواند و بیماریش معالجه شود، نماز نافله بر او واجب میشود که جزئیات این موضوع در کتابهای دینی ذکر شده
اسلاید 4 :
2ـ روزه:
در اسلام عبادتی است که انسان برای انجام فرمان خدا از اذان صبح تا اذان مغرب از چیزهایی که روزه را باطل میکند خودداری نماید.
آیه ۱۸۲ بقره امر به روزه میکند و ظاهراً در رمضان سال دوم پس از هجرت فرو فرستاده شدهاست. در اسلام روزه در ماه رمضان ماه نهم تقویم قمری بر مسلمانان واجب شدهاست و حکم آن در آیات ۱۸۲ تا ۱۸۷ سوره بقره آمدهاست که در آن خداوند میگوید:«ای کسانی که ایمان آوردهاید، روزه بر شما واجب شده همانطور که بر اقوام قبل از شما واجب شده بود، شاید با تقوا شوید.» محمد حسین طباطبایی در تفسیر المیزان در این باره میگوید: «در خصوص روزه برگشتن آثار اطاعت در انسان را در جمله «شاید با تقوا شوید» بیان کردهاست و میگوید فایده روزه تقوا است. و آن خود سودی است که عاید خود شما میشود. و هر که بخواهد به عالم طهارت و رفعت متصل شود و به مقام بلند کمال و روحانیت ارتقاء یابد، اولین چیزی که لازم است بدان ملتزم شود این است که از افسار گسیختگی خود جلوگیری کند و بدون هیچ قید و شرطی سرگرم لذتهای جسمی و شهوات بدنی نباشد. و خود را بزرگتر از آن بداند که زندگی مادی را هدف بپندارد. و سخن کوتاه اینکه از هر چیزی که او را از خداوند مشغول میدارد بپرهیزد. و این تقوایی که قرآن به آن اشاره میکند ، تنها از راه روزه و خودداری از شهوات بدست میآید. و این خودداری از شهوات عبارتست از خودداری از شهوت شکم از خوردن و آشامیدن و شهوت جنسی. و اگر مدتی از این سه چیز پرهیز کنند به تدریج نیروی خویشتن داری از گناهان در آنان قوت مییابد و نیز به تدریج بر اراده خود مسلط میشوند و آن وقت در برابر هر گناهی عنان اختیار از کف نمیدهند و در تقرب به خداوند متعال دچار سستی نمیگردند . روزه در اسلام یکی از فروع عبادی بشمار میآید.در حدیثی از امام جعفر صادق (ع) علت تشریع روزه برابری میان فقرا و اغنیاست.
3ـ خمس :
لغت عربی است و به معنای یک پنجم می باشد . خمس ، یکی از انواع مالیاتهای اسلامی است که شیعیان بدان معتقدند و به منظور رفع مشکلات مالی امت اسلامی و توزیع عادلانه ثروت و تقویت بنیه مالی حکومت اسلامی وضع شده است.
به اعتقاد شیعیان هر مالی که یک سال بدون استفاده قرار گیرد و غنیمت جنگی و چند مورد دیگر خمس به آن تعلق می گیرد و دادن خمس واجب است.
طبق اعتقاد شیعه، خمس به دو سهم تقسیم میشود که یکی سهم سادات فقیر، یتیم و در راه درماندهاست و دیگری سهم امام زمان که هر دو سهم باید به مرجع تقلید یا نمایندهٔ وی داده شود، مگر آن که از ایشان اجازه گرفته و در راهی مصرف شود که آنها اجازه میدهند.
خمس بر هفت چیز تعلق می گیرد:
اول:آن چیزی است که در جنگ از کفّار گرفته می شود، منقول باشد یا غیر منقول.
دوم:معادن
سوم:گنج
اسلاید 5 :
4 ـ زکات :
از دستورات اسلامیست و در مورد چیزهایی وضع شده که انسان آنها را با کمک طبیعت به وجود میآورد، آن هم طبیعت سهل و ساده؛ یعنی انسان به نسبت کار کمی انجام میدهد و طبیعت کار بیشتر را انجام میدهد و محصول را مفت و رایگان در اختیار انسان میگذارد.
مثلاً گندم که انسان بوجود میآورد در قسمت کمی، فکر و عمل او دخالت دارد و قسمت بیشتر فعالیت طبیعت است. ازاینرو اسلام به انسان میگوید اینجا که از سخاوت طبیعت استفاده میکنی مقداری از آن را باید در راههای دیگر بدهی اینجا اگر چیزی با زکات قابل قیاس باشد موارد دیگر مثل برنج است: چرا گندم باید زکات داشته باشد و برنج نداشته باشد؟
این مساله در سابق هم مطرح بودهاست در جواب گفتهاند آن سادگی در موارد زکات هست در برنج نیست یعنی به آن سادگی که گندم به دست میآید برنج به دست نمیآید و زحمت زیادی میخواهد و زکات در واقع به این علت است که یک مقدار از چیزی را که طبیعت رایگان در اختیار انسان قرار میدهد به دیگران بدهد.
5ـ حَجّ :
یکی از مهمترین فروع دین اسلام است. مسلمانان با داشتن شرایطی به شرح زیر ، مکلفاند در دهه اول ماه ذیالحجه به مسجد الحرام در شهر مکه در عربستان سعودی رفته و مجموعهای از اعمال نیایشی را بهجا آورند.
شرایط حج :
بالغ باشد.
عاقل و آزاد باشد.
بخاطر حجّ مجبور نشود كار حرامى انجام دهد يا عمل واجبى را كه از حجّ مهمتر است ترك كند.
مستطيع باشد.
شرایط مستطیع شدن :
اول : وسیله سفر و توشه راه و چيزهايى كه بر حسب حالش در سفر به آن محتاج است برایش فراهم باشد.
دوم : سلامت مزاج و توانايى آن را داشته باشد كه بتواند حج را بجا آورد.
سوم : در راه، مانعى از رفتن نباشد و اگر راه بسته است يا انسان بترسد كه در راه حج جان او به خطر می افتد، حجّ بر او واجب نيست ؛ ولى اگر از راه ديگرى بتواند برود که مشکل یاد شده را نداشته باشد ، اگر چه دور تر باشد ، در صورتى كه مشقّت زياد نداشته باشد و خيلى غير متعارف نباشد، بايد از آن راه برود.
چهارم : بقدر بجا آوردن اعمال حج وقت داشته باشد
اسلاید 6 :
7 و 8 ـ امر به معروف و نهی از منکر:
به نظر شیعیان امر به معروف و نهی از منکر یکی از فروع دین اسلام است.
امر به معروف یعنی دستور دادن یا توصیه کردن از سوی فرد مسلمان به دیگران به انجام آنچه از نظر عقل یا شرع اسلام خوب در نظر گرفته میشود و نهی از منکر یعنی دستور دادن یا توصیه کردن از سوی فرد مسلمان به دیگران به انجام ندادن آنچه به از نظرعقل یا شرع اسلام بد در نظر گرفته میشود. این توصیه گفتاری است و شامل جرح نمی شود
در احکام دین، به تمام واجبات و مستحبات معروف و به تمام محّرمات و مکروهات منکر گفته میشود بنابراین واداشتن افراد جامعه به انجام کارهای واجب و مستحب امر به معروف و بازداشتن آنها از کارهای حرام و مکروه نهی از منکر است.
امر به معروف و نهى از منكر، واجب كفايى است كه اگر افرادى به قدر كفايت به انجام آن اقدام كنند ، از ديگران ساقط مى شود. و اگر همهی افراد آن را ترك كرده باشند ، چنانچه شرايط آن موجود باشد، همهی آنها ترك واجب كرده اند.
امر به معروف و نهی از منکر با وجود برخی شرایط واجب میباشد و در صورت نبود آن شرایط تکلیف ساقط میشود و آنها عبارتند از:
ـ کسی که امر یا نهی میکند، بداند آنچه را که دیگری انجام میدهد حرام است و آنچه را ترک کرده، واجب است، پس هرکس نمیداند این عمل که او انجام میدهد حرام است یا نه جلوگیری واجب نیست.
ـ احتمال بدهد امر یا نهی او تاثیر دارد، بنابراین اگر میداند تاثیر ندارد امر و نهی واجب نیست.
ـ شخص گناهکار اصرار بر ادامه کار خود داشته باشد، پس اگر معلوم شود، یا گمان کند، یا احتمال صحیح بدهد گناهکاری بنای ترک عمل را دارد و دوباره تکرار نمیکند، یا موفق به تکرار نمیشود، امر و نهی واجب نیست.
ـ امر ونهی، سبب ضرر جانی یا آبرویی یا ضرر مالی قابل توجه، به خودش یا نزدیکان و همراهان، یا سایر مومنان نباشد.9 و 10 ـ تولّی و تبری :
تولی یکی از فروع دین اسلام در مذهب شیعه می باشد و به معنی دوستداشتن اهلبیت علیهم السلام و محبت آنان را در دل داشتن است.
تبری (تبرأ) یکی دیگراز فروع دین اسلام در مذهب شیعه و به معنای بیزاری و دوری جستن از دشمنان خدا و کسانی است که ولایت علی بن ابیطالب را قبول نکردند و با او و فرزندانش به مبارزه پرداختند.
در مذهب تشیع کسی نمیتواند شیعه باشد و به همراه محبت اهل بیت، محبت دشمنانشان را هم در دل داشته باشد.