بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
مکانیسم ایجاد درد
اسلاید 2 :
تعریف درد
درد عبارتست از احساس نا خوشایند و تجربه هیجانی ، همراه با آسیب بلقوه به بافت ، درداحساس متمایز از لمس ، سرما و گرما است که سبب تغیر رفتاری در فرد می گردد .
احساس درد فرایند پیچیده ای است که در آن هم سیستم عصبی و هم سیستم آندوکرینی درگیر می شود .
اسلاید 3 :
فرایند درد
فرایندی که درد توسط آن درک می شود شامل 4 مرحله است:
1- فعال شدن گیرنده ها
2 انتقال
3 تعدیل
4 درک
اسلاید 4 :
اولین مرحله ، فعال شدن گیرنده ها ست و زمانی شروع می شود که محرک دردناک به یک عصب محیطی اثر کرده و آن را دپلاریزه می کند سپس فعالیت الکتریکی شر.ع شده و به دنبال آن پدیده کلی درد شکل می گیرد.
مرحله بعدی درد ، انتقال درد است که شامل یک سری وقایع عصبی است که تحریکات الکتریکی را از طریق سیستم عصبی محیطی به سیستم عصبی مرکزی می برد . انتقال درد به مغز و تفسیر آن در مغز ، توسط گیرنده های درد صورت می گیرد
گیرنده درد در پوست پایانه های آزاد عصبی دارند که فقط به محرک شدیذ و احتمالا آسیب زا واکنش نشان می دهند .
اسلاید 5 :
یک محرک ممکنست مکانیکی ، حرارتی یا شیمیایی باشد .
به محض آنکه گیرنده های محرک آسیب رسان تحرکی را با شدت و قدرت کافی دریافت نمایند ، جریان الکتریکی در مسیر رشته های عصبی آوران به نخاع ایجاد می شود.
اسلاید 6 :
جریان درد بیشتر توسط دو نوع رشته عصبی محیطی انتقال می یابد :
رشته های میلین دار و قطور تر A-delta
رشته های بدون میلین و کوچکترC
اسلاید 7 :
رشته های میلین دار A-delta
رشته های آدلتا جریان را به سرعت انتقال می دهد .
نوع جریانهای انتقال یافته معمولا تیر کشنده و نابهنگام هستند دردی که توسط رشته های آدلتا انتقال می یابد معمولا بسرعت برطرف می شوند.
اسلاید 8 :
رشته های بدون میلین C
دردهای سوزشی منتشر و مستمر به آرامی از طریق این رشته ها هدایت می شود.
درد به وسیله طناب نخاعی مستقیم قدامی ،جانبی از طریق مسیر اسپینوتالامیک (مسیر شبکه ا ی نخاعی مستقیم )و مسیر شبکه ا ی نخاعی غیر مستقیم حمل می شود .
اسلاید 9 :
راه اسپینوتالامیک
این مسیر شامل گیرنده های حس درد است که از لامینای 1،4 ،5،6 خلفی منشا می گیرند حدود همان سطح طناب نخاعی همدیگر را قطع می کنند.از رابط سفید قدامی عبور می کنند و سپس در در دسته های جانبی نخاعی بالا می روند .
این نرونها در سرتا سر ساقه مغز سیناپس کرده و فقط بخش کوچکی از فیبرها بطور مستقیم به تالاموس خلفی طعود می کنند.
این راه حاوی اطلاعاتی درباره ابعاد زمانی – فضایی احساس درد است
حس درد در این مسیر ها بصورت دردی تیز و کاملا موضعی درک می شود.
اسلاید 10 :
شبکه ا ی نخاعی غیر مستقیم
نرونهای مربوط به گیرنده های درد در لایه های 5و 7 و 8 شاخ خلفی یافت می شوند و بعد از تقطع در مسیر شبکه ای نخاعی قدامی از طریق ساقه مغز به جایی که اکثر فیبرها به آنجا ختم می شوند صعود می کنند این فیبرها ی عصبی در امتداد ساقه مغز سیناپس نکرده بلکه به مناطق بالاتر رفته و به تالاموس میانی ختم می شوند.
اسلاید 11 :
شبکه ا ی نخاعی غیر مستقیم
حس احشای از آنجا که ساقه مغز اتصالات بیشماری با هیپوتالاموس و سیستم لیمبیک دارد این اتصالات نقش مهمی در ابعاد عاطفی ، انگیزشی درد ایجاد می کند .
آزاد شدن هورمونهای تنیدگی از آدرنال ، فعال شدن سیستم لیمبیک و تفسیر موقعیت های شخصی از درد سبب اضطراب ، هراس و رنج می شود .این واکنش عاطفی درد منجر بروز رفتارهای درد می شود .
اسلاید 12 :
مرحله سوم فرایند درد
مرحله سوم فرایند درد تعدیل است . یک فعالیت عصبی است که نرونهای انتقال دهنده درد را کنترل می کند . آن دسته از جریانهای درد که از طریق راهای اسپینوتالامیک انتقال یافته و به هیپوتالاموس و در نهایت به قشر مغز می رسند ، ممکنست توسط مخدرهای داخلی بدن مانند انکفالین ها و اندورفین هاتعدیل شوند.
انکفالین ها اثرات تسکین دهندکی ضعیفی دارندآنها با اتصال به گیرنده های مخدر که بر روی رشته های انتقال دهنده محرک آسیب رسان واقع هستند ، مانع از آزاد سازی انتقال دهنده های عصبی تحریک کننده نظیر ماده p می شوند و همین امر شدت جریان درد را کاهش می دهد.
اسلاید 13 :
مرحله چهارم فرایند درد
مرحله چهارم فرایند درد درک است و بیشتر به چگونگی احساس درد مدبوط می شود ادراک در دو بعد انجام می شود:
الف- بعد حسی – تشخیصی : که طی آن از طریق فیبرهایمیلین دار آ – دلتا کیفیت و محل محرکها تشخیص داده می شود . این محرکها به هیپوتالاموس و بخش حسی سوماتیک قشر مغز منتقل می شوند.
ب- بعد انگیزشی – عاطفی: که در آن هدایت آهسته محرکهای دردناک از طریق فیبرسی صورت می گیرد و با ساقه مغز ، هسته میانی و سیستم لیمبیک بخش قشری مغز اتصال برقرار می کند.
اسلاید 14 :
مدلهای توجیه کننده تجربه درد
اسلاید 15 :
تئوری کنترل دریچه ای
بر طبق این نظریه نوعی مکانیسم عصبی در ماده ژلاتینی شاخهای پشتی نخاع شوکی وجود دارد که همچون دریچه ای ، عبور جریان درد را به مراکز مغزی بالاتر کنترل می نماید.
در حالت عادی ،دریچه نسبتا بسته است.
اسلاید 16 :
تئوری کنترل دریچه ای
جریان تحریک کننده ماده ژلاتینی سبب بسته شدن بیشتر دریچه شده ، در نهایت مانع انتقال جریان می گردد.
تاثیرجریان بازدارنده بر روی ماده ژلاتینی ، امکان عبور جریان درد را فراهم می سازد.
در کنار مکانیسم دریچه ، سلولهای T انتقالی هستند .
جریان تحریک کننده به سلولهای T میرسد وقتی شدت این تحریک به سطح آستانه رسید ، سلولهای مذکور ، نواحی واقع در سیستم عصبی مرکزی را که مسئول ادراک و پاسخ به درد هستند را فعال می سازند.
اسلاید 17 :
تئوری کنترل دریچه ای
جریان نشات گرفته از رشته های آ-دلتا و سی ، اثر بازدارنده بر روی مکانیسم دریچه داشته در نتیجه سبب می شود جریان باز مانده یا بیشتر باز گردد.
رشته های قطور آ- بتا (لامسه)، رشته های آورن بزرگی هستند که در ناحیه ریشه پشتی وارد نخاع شوکی می گردند .
تحریک رشته های آ-بتا ، بر خلاف عملکرد رشته های باریک تر ، موجب بسته شدن دریچه و ممانعت از انتقال جریان درد می شود.
همچنین آزاد شدن انکفالین ها را در شاخ پشتی تسهیل می نماید همین امر خود می تواند به تنظیم بیشتر انتقال جریان درد در طول راههای اسپینوتالامیک کمک کند.
اسلاید 18 :
تئوری نوروماتریکس
این تئوری ، عبارتست از شبکه ای که در آن ارتباطات سیناپسی و اتفاقاتی که در سیستم لیمبیک و مغز به طور همزمان اتفاق می افتد و هر کدام شاخه ای از سیستم نوروماتریکس است فعال شده در نهایت با یکدیگر تلفیق یافته و باعث ادراک درد می شود . تکرار مراحل حلقوی و ایجاد پالسهای عصبی در افراد متفاوت بر اساس ساختار ژنتیکی و نوع گیرنده ها متفاوت است
مطالعات تجربی نشان داده اند که هم ساختار سیناپسها و هم نحوه بیان نوروپپتیدها تحت تاثیر اتفاقات بد و آسیبها به بدن تغییر می کند. می توان گفت درد قبلی روی اتفاقات سیناپسی تاثیر می گذارد.
اسلاید 19 :
تئوری نوروماتریکس
در تئوری کنترل دریچه عقیده بر این است که بسته یا باز شدن دریچه ها در سطح نخاع باعث دریافت یا عدم دریافت درد در مغز می شود
ولی در تئوری نوروماتریکس مجموعه عواملی نظیر تجربه درد قبلی ، عوامل فرهنگی ، وضعیت روحی و عاطفی ، اضطراب و سلامت سیستم ایمنی همزمان در ادراک درد در سطح مغز موثر است.
اسلاید 20 :
تئوری نوروماتریکس
طبق این نظریه سه شبکه عملکردی به موازات هم منشا درد در بدن هستند:
درک تحریکات محیطی و سوماتیک
تحریکات عاطفی و سیستم لیمبیک
ارزیابی تحریکات در سطح کورتکس مغز
