بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
چالشهای سیاستگذاری برای تحقیقات بنیادی
اسلاید 2 :
فهرست مطالب
مقدمه
تعریف تحقیقات بنیادی
مبانی نظری سیاست علم ناظر به تحقیقات بنیادی
نظریات کلاسیک اقتصادی در خصوص تحقیقات بنیادی
نقش تحقیقات بنیادی در رشد و توسعهی اقتصادی
سایر مبانی نظری مرتبط با تحقیقات بنیادی
جنبههای سیاستی تحقیقات بنیادی
سیاست علم ناظر به تحقیقات بنیادی
اولویتگذاری تحقیقات بنیادی
تأمین مالی تحقیقات بنیادی
ارزیابی تحقیقات بنیادی
تحقیقات بنیادی در ایران
اسلاید 3 :
مقدمه
دو نگاه به علوم پایه/بنیادی
رشتههای دانشگاهی تعریف شده
محصول تحقیقات پایه/ بنیادی
تعریف
تحقیقات بنیادی = تحقیقات پایه
تحقیقاتی که منجر به تولید فهمی بنیادی در خصوص پدیدهي مورد مطالعه میشود.
اسلاید 4 :
عدم قطعیت
بروز منافع با تأخیر معمولاً زیاد (شاید چند ده سال)
لزوم انجام تحقیقات تکمیلی تا حصول منافع
امتناع ارزیابی کمّی دقیق منافع
امتناع بهکارگیری شاخصهای اقتصادی برای ارزیابی
امتناع مالکیت معنوی تمام یافتههای حاصل
هزینه بر بودن در بسیاری موارد
نکته: موارد فوق استثناپذیرند.
اسلاید 5 :
تغییرات الگوی حکمرانی کشورها
محدودیت منابع
تلاش برای تخصیص بهینهی منابع محدود
مطالبهی پاسخگویی بیشتر از نهاد علم و تحقیقات بنیادی
جنبههای اقتصاد سیاسی تحقیقات بنیادی
اندیشهی استقلال و تقدس نهاد علم
نتیجه: چالشی شدن تصمیمگیری سیاستی در خصوص تحقیقات بنیادی
هدف مقاله:
تبیین پیچیدگیهای سیاست علمی ناظر به تحقیقات بنیادی
احصاء مسیرهای پژوهشی
اسلاید 6 :
تعریف تحقیقات بنیادی
دو نکته:
تصویر نادرست: غیر قابل جمع بودن اهداف فهم و کاربرد
نتیجه نادرست: تباین تام بین تحقیقات بنیادی و کاربردی
ابهام در تعریف تحقیقات بنیادی
به علاوه ابهام در فهم بازیگران متخلف
سه نوع تحقیقات بنیادی از نظر OECD
تحقیقات بنیادی
تحقیقات بنیادی جهتدار
تحقیقات بنیادی محض
اسلاید 7 :
تعریف تحقیقات بنیادی (ادامه)
تعاریف OECD
تحقیقات بنیادی:
تلاشی نظری یا تجربی، با هدف اولیهی کسب دانش جدید از لایههای بنیادی پدیدهها و واقعیات قابل مشاهده
تحقیقات بنیادی جهتدار:
تحقیقات برای ایجاد پایه گسترده دانشی که احتمالاً زمینهی لازم برای حل مسائل یا احتمالات شناختهشدهی فعلی یا آینده را فراهم مینماید
تحقیقات بنیادی محض:
تحقیقات برای پیشبرد دانش، بدون هرگونه تلاش در راستای منافع اقتصادی یا اجتماعی بلندمدت و نیز کاربرد نتایج در مسائل عملی یا انتقال نتایج به بخشهایی که مسؤولیت کاربرد آنها را دارند
اسلاید 8 :
تعریف بنیادی ملی علم آمریکا
مطالعهای نظاممند که به سمت دانش و فهمی کاملتر از ابعاد بنیادی پدیدهها و واقعیات قابل مشاهده جهتدهی شده، بدون در ذهن داشتن کاربردهایی خاص در قالب فرآیندها یا محصولات.
چهارگانه پاستور
دستهبندی تحقیقات علمی بر اساس دو بعد متقاطع "فهم" و "کاربرد"
تحقیقات بنیادی محض: بوهر
تحقیقات بنیادی ملهم از کابرد: پاستور
تحقیقات کاربردی محض: ادیسون
تحقیقات خاص (نه فهم جدید و نه کاربرد مد نظر است)
مثال: پژوهش آموزشی
اسلاید 9 :
شکل 1- چهارگانه پاستور
اسلاید 10 :
مبانی نظری سیاست علم ناظر به تحقیقات بنیادی
ماهیت بین رشتهای سیاستگذاری و لزوم نگاه از منظرهای تخصصی گوناگون
فهرست موضوعات اصلی:
نظریات کلاسیک اقتصادی در خصوص تحقیقات بنیادی
نقش تحقیقات بنیادی در رشد و توسعهی اقتصادی
نظام ملی نوآوری
کانالهای تحقق منافع حاصل از تحقیقات بنیادی
سایر مبانی نظری مرتبط با تحقیقات بنیادی
اقتصاد سیاسی تحقیقات بنیادی
جامعهشناسی و مردمشناسی علم
تاریخ علم
علم ستوده و نکوهیده از نگاه دین اسلام
اسلاید 11 :
نظریات کلاسیک اقتصادی در خصوص تحقیقات بنیادی
کلیات:
خروجی تحقیقات بنیادی به مثابه اطلاعات و قابل خریدوفروش
خروجی تحقیقات بنیادی به مثابه کالای عمومی
شکست بازار و لزوم مداخله دولت
بهینه نبودن تخصیص منابع به تحقیقات بنیادی تحت شرایط بازار رقابتی و انگیزههای بخش خصوصی
نظریهپردازیهای الهامبخش: نلسون (1959) و آرو (1962)1
اسلاید 12 :
نلسون (1959)
بهینه نبودن تخصیص منابع به تحقیقات بنیادی در سازوکار بازار
بیشتر بودن ارزش حاشیهای تحقیقات بنیادی برای جامعه نسبت به ارزش حاشیهای آن برای فرد
چهار عامل کمتر بودن ارزش تحقیقات بنیادی برای فرد (بخش خصوصی)
منافع اجتماعی حاصله
صرفههای اقتصادی بیرونی
فاصله زمانی تحقیقات بنیادی تا نتایج کاربردی
عدم قطعیت بالا
فقدان ظرفیت جذب منافع تحقیقات بنیادی در فرد/ بنگاه (حتی برخی کشورها)
اسلاید 13 :
آرو (1962)
تساوی دانش و اطلاعات
بهینه نبودن منافع ناشی از بازار اطلاعات
تحلیل سمت عرضه
عدم عرضه >> فقدان ظرفیت استفاده از همه منافع توسط فرد
عرضه >> از بین رفتن انحصار عرضهکننده
عجز قوانین مالکیت معنوی
تحلیل سمت تقاضا
امتناع قیمتگذاری (ارزشگذاری) پیش از دانستن اطلاعات
عدم تمایل به پرداخت پس از دانستن اطلاعات
عدم قطعیت
اسلاید 14 :
ضعفهای نظریات کلاسیک اقتصادی
انحصار منافع حاصل از تحقیقات بنیادی به دانش
تلقی نادرست خروجی تحقیقات بنیادی به مثابه اطلاعات
فقدان دقت کافی در تلقی تحقیقات بنیادی به مثابه کالای عمومی
فقدان توجه به اقتضائات بومی و موضوعی
تلقی نادرست ارتباط خطی و یکطرفه بین علم، فناوری و نوآوری
فقدان توجه به نقش بخش خصوصی
اسلاید 15 :
نقش تحقیقات بنیادی در رشد و توسعهی اقتصادی
کلیات
غیر قابل انکار بودن نقش تحقیقات بنیادی در رشد و توسعه اقتصادی
مطالعات بسیار و متنوع
تحلیل نحوه نقشآفرینی از منظر نظام ملی نوآوری
نوآوری و یادگیری:
سیر تطور و تکامل مدلهای نوآوری تا "نظام ملی نوآوری"
لزوم پرهیز از دام مدل فشار علم (مدل خطی نوآوری)
تأکید بر نقش دانش و پژوهش در همه مدلهای نوآوری
اسلاید 16 :
نقش تحقیقات بنیادی در رشد و توسعهی اقتصادی (ادامه)
تفکیک منافع اجتماعی/ اقتصادی
منافع اجتماعی: رواج روحیه علمی زمینه حل بسیاری از مشکلات اجتماعی
لزوم پژوهش گستردهتر در خصوص منافع اجتماعی تحقیقات بنیادی
کانالهای تحقق منافع حاصل از تحقیقات بنیادی:
افزایش ذخیره دانشی
ذخیرهی پژوهشگران و دانشآموختگان ماهر
ایجاد روشها و ابزارهای جدید علمی
توسعه شبکهها و تعاملات اجتماعی
افزایش ظرفیت حل مسأله
ایجاد بنگاههای جدید
تأمین دانش اجتماعی
اسلاید 17 :
افزایش ذخیره دانشی
دانش صریح و ضمنی
ذخیرهی پژوهشگران و دانشآموختگان ماهر
مهمترین سازوکار بهرهمندی بنگاهها از منافع تحقیقات بنیادی
مواردی که دانشآموختگان با خود میآورند:
دانش آخرین تحقیقات علمی
مهارتهای موردنیاز برای انجام تحقیقات و توسعهی ایدههای جدید
توانایی استفاده از دانش در مسیرهای نوین
مهارت بهکارگیری ابزارها و روشهای جدید
توانایی حل مسائل پیچیده
اسلاید 18 :
ایجاد روشها و ابزارهای جدید علمی
مسیری دوسویه بین تحقیقات بنیادی و استفادهکنندگان
مستلزم پژوهشهای بیشتر
توسعه شبکهها و تعاملات اجتماعی
عضویت پژوهشگران در شبکهای بین المللی از دانشمندان
دسترسی به دانشمندان در هر حوزه تخصصی
اتصال صنعت به این شبکه از طریق پژوهشگران
افزایش ظرفیت حل مسأله
به خصوص برای بنگاههای فعال در صنایع های تک
اسلاید 19 :
ایجاد بنگاههای جدید:
شواهد تجربی از ایجاد بنگاههای جدید در نزدیکی دانشگاههای دارای تحقیقات پیشرو
به خصوص در حوزه زیست فناوری
تأمین دانش اجتماعی
مختص رشتههای علوم اجتماعی و انسانی
تأمین ورودیهای غیرفنی نوآوری
جنبههای حقوقی و قانونی
نقش سیاستهای دولتی در موفقیت نوآوریها
فشارها و جریانات رسانهای و جهتدهی افکار عمومی
دانش مدیریت و رهبری سازمانی
جنبههای زیستمحیطی، نقش هنر، معماری و .
اسلاید 20 :
سایر مبانی نظری مرتبط با تحقیقات بنیادی
اقتصاد سیاسی تحقیقات بنیادی
عواملی نظیر ساختار قدرت، تعارض منافع و ملاحظات صنفی ذینفعان
مباحثات جامعهی علمی (دانشمندان) و جامعهی سیاستگذاری
جامعهشناسی و مردمشناسی علم
اندیشه استقلال و تقدس نهاد علم
دلالت سیاستی: حمایت دولت بدون انتظار پاسخگویی
اخلاقیات علم مرتون
چهار قاعده اصلی شکلدهنده به رفتار دانشمندان:
عام گرایی
سرشت عمومی و اجتماعی دانش
بیغرضی
شک سازمان یافته
منتقدین جدی
